The Science Behind How Sickness Shapes Your Mood | Keely Muscatell | TED

Çeviri: Miray Gültekin Gözden geçirme: Eren Gokce

Alright, I'd like you to take a moment.

Pekâlâ, bir dakikanızı alacağım.

Think about a time when you were recently sick.

Yakın zamanda hasta olduğunuz bir zamanı düşünün.

Try specifically to think of a time when,

Kendinizi o an pek de iyi hissetmeseniz de

even though you weren't feeling all that great,

yataktan kalkıp gününüze devam edebilecek kadar

you still felt well enough to get up out of bed,

iyi hissettiğiniz bir zamanı

gözünüzün önüne getirmeye çalışın.

go about your day.

OK, what was your mood like?

Tamam, ruh hâliniz nasıldı?

Did you feel a little sad or depressed?

Biraz üzgün veya depresif hissettiniz mi?

What types of social interactions did you want to have?

Ne tür sosyal etkileşimlerde bulunmak isterdiniz?

Would you have wanted to go to a cocktail party full of strangers

Yabancılarla dolu bir kokteyl partisine mi gitmek isterdiniz,

or out on a first date?

yoksa ilk randevunuza mı çıkmak isterdiniz?

I'm a psychology professor

Chapel Hill’deki North Carolina Üniversitesi’nde

at the University of North Carolina at Chapel Hill,

psikoloji profesörüyüm

and for the past 15 years,

ve son 15 yıldır

I've been studying the interconnections between physiological changes

hastalık sırasında vücutta meydana gelen fizyolojik değişiklikler ile

happening in the body during sickness

psikolojik ve sosyal refah arasındaki

and psychological and social well-being.

bağlantılar üzerinde çalışıyorum.

Specifically my lab studies social psychoneuroimmunology,

Laboratuvarımda özellikle sosyal psikonöroimmünoloji üzerine çalışıyorum;

which is a mouthful to say,

dile kolay,

and is a field of research that's dedicated

sosyal deneyimlerimiz, psikolojik süreçler

to discovering interactions between our social experiences,

ve bağışıklık sistemi arasındaki etkileşimleri

psychological processes and the immune system.

keşfetmeye adanmış bir araştırma alanı.

Bugün size, hasta olduğunuzda yaşadığınız fiziksel semptomlara neden olan

Today, I want to tell you about some research showing

that the same physiological changes happening in your body

vücudunuzdaki fizyolojik değişikliklerin aynı zamanda ruh hâlinizi

that cause the physical symptoms you have when you're sick,

ve sosyal davranışlarınızı da şekillendirdiğini gösteren

are also shaping your mood and your social behavior.

bazı araştırmalardan bahsetmek istiyorum.

In other words, changes in the immune system

Başka bir deyişle, bağışıklık sistemindeki değişiklikler

can signal to the brain to cause us to think,

beyne sinyal göndererek farklı düşünmemize,

feel and act differently.

hissetmemize ve hareket etmemize neden olabilir.

And not only that, but also our social experiences can cause changes

Sadece bu da değil, sosyal deneyimlerimiz de

bağışıklık sistemimizde değişikliklere neden olabilir.

in our immune systems.

So purely psychological things happening in our brains

Dolayısıyla beynimizde meydana gelen doğrudan psikolojik olaylar

can cause the immune system to ramp up or ramp down.

bağışıklık sisteminin güçlenmesine ya da zayıflamasına neden olabilir.

Because of that, we can get caught in these vicious cycles

Bu nedenle, psikolojik deneyimlerimizin bağışıklık sistemimizde

where our psychological experiences can cause changes in our immune system,

değişikliklere neden olabileceği ve bu immünolojik değişimlerin

and those immunological shifts can cause changes

psikolojik deneyimlerimizde değişikliklere neden olabileceği

to our psychological experiences.

bu kısır döngülere yakalanabiliriz.

Now the component of the immune system

Şimdi psiko-nöroimmünoloji alanındaki araştırmaların çoğunun odaklandığı

that most research in psycho- neuroimmunology focuses on

bağışıklık sistemi bileşeni inflamatuar tepki

is the inflammatory response or inflammation.

ya da iltihaplanmadır.

The inflammatory response is your immune system's

İnflamatuar tepki, bağışıklık sisteminizin yaralanma

first line of defense against injury or infection,

veya enfeksiyona karşı ilk savunma hattıdır

ve pro-inflamatuar sitokinler olarak adlandırılan

and it's coordinated by these molecules

that are called pro-inflammatory cytokines.

bu moleküller tarafından koordine edilir.

You can think of cytokines as sort of the chemical messengers

Sitokinleri bağışıklık sisteminin

kimyasal habercileri olarak düşünebilirsiniz.

of the immune system.

So they're out there right now, swimming through your bloodstream.

Yani şu anda kan dolaşımınızda yüzüyorlar.

And if an immune cell finds something weird or out of the ordinary,

Ve eğer bir bağışıklık hücresi tuhaf veya sıra dışı bir şey bulursa,

they'll tell those cytokines to signal to other immune cells

bu sitokinlere diğer bağışıklık hücrelerine gelip kontrol etmeleri için

to come and check it out.

sinyal göndermelerini söyleyecektir.

So if you think about a time you've had a paper cut,

Kâğıt kesiği yaşadığınız bir zamanı düşünürseniz,

you may have noticed that the area around the cut swells,

kesiğin etrafındaki bölgenin şiştiğini,

it turns red, it heats up.

kızardığını ve ısındığını fark etmişsinizdir.

That's the inflammatory response in action.

Bu, iltihaplanma tepkisidir.

And those symptoms are caused by your cytokines doing their job,

Ve bu semptomlar sitokinlerinizin işlerini yapmasından, diğer bağışıklık

sending out signals to other immune cells to come and heal the cut.

hücrelerine gelip kesiği iyileştirmeleri için sinyaller göndermesinden kaynaklanır.

The same thing happens if your immune cells find a virus

Bağışıklık hücreleriniz vücutta bir virüs

or a bacteria in the body.

ya da bakteri bulduğunda da aynı şey olur.

They send out cytokines to signal to other immune cells

Diğer bağışıklık hücrelerine sinyal göndermek için sitokinler yollayarak

to come and try and eliminate the pathogen.

gelip patojeni ortadan kaldırmaya çalışırlar.

Now in doing this, cytokines cause

Bunu yaparken sitokinler,

the physical symptoms we commonly have when we're sick.

hasta olduğumuzda sıkça yaşadığımız fiziksel semptomlara neden olur.

Things like fever and achiness and fatigue.

Ateş, ağrı ve yorgunluk gibi şeyler.

So even though we usually think of those symptoms as being caused by a virus

Dolayısıyla, bu semptomların genellikle bir virüs

or a bacteria itself,

veya bakteriden kaynaklandığını düşünsek de,

they're actually caused by our own immune systems

aslında patojeni ortadan kaldırmak için harekete geçen

activating to try to eliminate the pathogen.

kendi bağışıklık sistemlerimizden kaynaklanmaktadır.

But in addition to those physical symptoms,

Ancak bu fiziksel semptomlara ek olarak,

decades of research,

hem hayvanlar hem de insanlar üzerinde yapılan onlarca yıllık araştırmalar,

in both animals and humans,

clearly shows that cytokines also cause changes to our mood

sitokinlerin ruh hâlimizde

ve sosyal davranışlarımızda da

değişikliklere neden olduğunu açıkça göstermektedir.

and to our social behavior.

So inflammation in the body can signal to the brain

Yani, vücuttaki iltihaplanma

to cause us to feel down,

beyne sinyal göndererek kendimizi kötü,

depressed and even hopeless.

depresif ve hatta umutsuz hissetmemize neden olabilir.

Inflammation can also make us want to socially withdraw from other people

İltihap ayrıca sosyal ağlarımızdaki bireylerle etkileşime girmekten kaçınmak

to avoid interacting with individuals in our social networks.

için diğer insanlardan sosyal olarak geri çekilmek istememize neden olabilir.

So this research shows the powerful influence that the immune system can have

Yani bu araştırma, bağışıklık sisteminin ruh hâlimiz

ve sosyal davranışlarımız üzerindeki güçlü etkisini gösteriyor.

on our mood and on our social behavior.

Changes in inflammation in the body

Vücuttaki iltihap değişiklikleri beyne sinyal göndererek

can signal to the brain to cause us to feel depressed and even lonely.

depresif ve hatta yalnız hissetmemize neden olabilir.

OK, so you may be wondering,

Tamam, şimdi merak ediyor olabilirsiniz,

why on Earth would your body do this?

vücudunuz bunu neden yapsın ki?

Why would you want your immune system to be able to manipulate your brain

Bağışıklık sisteminizin beyninizi manipüle edebilmesini ve hayatınızdaki

and cause you to feel sad and distant from other people in your life?

insanlardan uzak ve üzgün hissetmenize neden olmasını neden isteyesiniz ki?

While we can't know for sure why this happens,

Bunun neden olduğunu kesin olarak bilemesek de,

evolutionary theory provides some good food for thought.

evrim teorisi düşünmek için bazı iyi ipuçları veriyor.

The fact is,

Gerçek şu ki,

revving up and running the immune system takes a lot of energy.

bağışıklık sistemini harekete geçirmek ve çalıştırmak çok fazla enerji gerektirir.

Getting cytokines to swim through the bloodstream

Sitokinlerin kan dolaşımında yüzmesini

and send signals to immune cells takes calories.

ve bağışıklık hücrelerine sinyaller göndermesini sağlamak kalori gerektirir.

And what else takes calories?

Peki başka ne kalori gerektirir?

Pretty much everything.

Hemen hemen her şey.

Especially things like going out and seeking pleasurable experiences,

Özellikle de dışarı çıkıp keyifli deneyimler yaşamak,

interacting with strangers

yabancılarla etkileşime geçmek

and just generally moving about the world.

ve genel olarak dünyayı dolaşmak gibi şeyler.

So the theory is that the immune system is telling the brain to feel depressed

Yani teoriye göre bağışıklık sistemi beyne depresif hissetmesini

and to withdraw from socializing

ve sosyalleşmekten kaçınması gerektiğini söylüyor

because it wants you to stay at home and rest.

çünkü evde kalıp dinlenmenizi istiyor.

And if things that would normally sound fun

Normalde eğlenceli görünen şeyler

just don't seem all that fun,

o kadar da eğlenceli görünmüyorsa

and if interacting with other people seems exhausting

ve diğer insanlarla etkileşim kurmak yorucu

and maybe even a little threatening,

ve hatta biraz korkutucu görünüyorsa,

then we'll be less likely to do those things

o zaman bu tür şeyleri yapma olasılığımız azalacak

and more likely to stay at home

ve evde kalıp bağışıklık sistemimizin

and let our immune systems use our calories.

kalorilerimizi kullanmasına izin verme olasılığımız artacaktır.

Elbette bu durum uzar ve iltihaplanma

Now, of course, if this becomes prolonged and inflammation is elevated over weeks

haftalar hatta yıllar boyunca artarsa,

or even years,

that could have really terrible impacts on our well-being.

bunun sağlığımız üzerinde gerçekten korkunç etkileri olabilir.

But in the short term,

Ancak kısa vadede,

we think of this immune-to-brain signaling as adaptive.

bu bağışıklık-beyin sinyalleşmesini uyumlu olarak düşünüyoruz.

Your immune system is basically good at knowing when it would be a good idea

Bağışıklık sisteminiz temel olarak ne zaman dışarı çıkıp dünya

ve içindeki insanlarla etkileşime girmenizin iyi bir fikir olacağını

for you to be out interacting with the world and the people in it,

ve ne zaman evde kalmanızın daha iyi olacağını bilmekte oldukça ustadır.

and when it would be better to just stay at home.

But it turns out, the influence of inflammation on our social lives

Ama ortaya çıktı ki, inflamasyonun sosyal yaşamlarımız üzerindeki etkisi,

isn't as simple as always making us feel more disconnected

bizi her zaman daha kopuk

ve sosyal olarak içe kapanık hissettirmek kadar basit değil.

and socially withdrawn.

One of the most important discoveries

Son zamanlarda bu araştırma alanında yaptığımız

that we've made in this area of research recently

en önemli keşiflerden biri,

is that inflammation might actually make us more motivated

iltihaplanmanın aslında bizi bazı sosyal etkileşimleri,

to seek some social interactions,

özellikle de en yakın olduğumuz insanlarla olanları

specifically those with the people who we're closest to.

aramak için daha motive hâle getirebileceğidir.

So it’s not that inflammation makes us less social across the board,

Yani iltihaplanma bizi genel olarak daha az sosyal yapmıyor, sadece kiminle

it may just make us more selective about who we want to socialize with.

sosyalleşmek istediğimiz konusunda daha seçici olmamıza neden oluyor olabilir.

To discover this, my colleagues and I ran an experiment.

Bunu keşfetmek için meslektaşlarım ve ben bir deney yaptık.

We asked participants in our study

Çalışmamızdaki katılımcılardan,

to send us digital photographs of someone who they could go to

yardıma veya desteğe ihtiyaç duyduklarında gidebilecekleri birinin

if they needed help or support.

dijital fotoğraflarını bize göndermelerini istedik.

As you would expect, people sent us photos of their romantic partners,

Tahmin edebileceğiniz gibi, insanlar bize sevgililerinin,

en yakın arkadaşlarının ve ailelerinin fotoğraflarını gönderdi.

their closest friends and their family.

Then we had our participants view those images of their support figure

Ardından katılımcılarımıza, MR taraması kullanarak beyin aktivitelerini

while we tracked their brain activity using MRI scanning.

takip ederken kendilerine destek olan figürün görüntülerini izlettik.

Now, critically, prior to the MRI scans,

Şimdi, kritik olarak, MR taramalarından önce,

we exposed a random half of the participants in our study

çalışmamızdaki katılımcıların rastgele yarısını

to a bacteria which cause levels of inflammation in the body to increase.

vücuttaki iltihap seviyelerinin artmasına neden olan bir bakteriye maruz bıraktık.

The other half just had normal, low levels of inflammation.

Diğer yarısında ise normal, düşük düzeyde iltihap vardı.

And what we found is that for the people who we exposed to that bacteria,

Ve bulduğumuz şey, bu bakteriye maruz kalan

ve vücutlarında çok fazla sitokin bulunan insanlar için,

who had lots of cytokines in their body,

destek figürlerinin görüntülerini izlediklerinde,

they actually showed more activity in a reward-related region of the brain,

beynin ventral striatum adı verilen ödülle ilgili bir bölgesinde,

called the ventral striatum,

when they viewed images of their support figures

düşük iltihap seviyesine sahip insanlara göre

relative to the people who had low levels of inflammation.

daha fazla aktivite gösterdikleridir.

So what this suggests

Bu da gösteriyor ki,

is that while inflammation might make social interactions with strangers

iltihaplanma yabancılarla olan sosyal etkileşimleri

seem less rewarding,

daha az cazip hâle getirse de,

it doesn't necessarily make all social interactions seem less rewarding.

tüm sosyal etkileşimleri daha az cazip hâle getirmek gerekmiyor.

In fact, inflammation may make us more motivated to seek interactions

Aslında, iltihaplanma, bize rahatlık veya bakım sağlayabilecek insanlarla

with people who could provide us with comfort or care.

etkileşim kurma konusunda bizi daha fazla motive edebilir.

Those who could be a shortcut to chicken soup.

Tavuk çorbasına kestirme bir yol olabilecek kişiler.

But of course, it's not every day

Ancak elbette her gün

that we come into contact with a virus or a bacteria,

bir virüs ya da bakteri ile temas etmiyoruz

or that we have a wound

ya da iltihap seviyemizin artmasına

that causes our levels of inflammation to increase.

neden olan bir yara almıyoruz.

So how much of a day-to-day influence on our social lives

Peki bağışıklık sisteminin sosyal hayatımız üzerindeki

does the immune system actually have?

günlük etkisi gerçekte ne kadardır?

Research shows that the answer is a lot more than you might think.

Araştırmalar cevabın düşündüğünüzden çok daha fazla olduğunu gösteriyor.

That's because one of the most robust findings

Bunun nedeni, tüm psikonöroimmünoloji araştırmalarındaki

in all of psychoneuroimmunology research

en sağlam bulgulardan biri olan

is that stress causes inflammation.

stresin iltihaplanmaya neden olmasıdır.

So purely psychological things happening in the brain

Yani beyinde meydana gelen tamamen psikolojik şeyler

can cause increases in cytokines in the body.

vücuttaki sitokinlerde artışa neden olabilir.

This is true across species,

Bu durum kemirgenlerden primatlara

from rodents to primates to humans.

ve insanlara kadar tüm türler için geçerlidir.

In my lab and in others across the globe,

Benim laboratuvarımda ve dünyanın dört bir yanındaki diğer laboratuvarlarda,

we study the effects of stress on inflammation

stresin iltihaplanma üzerindeki etkilerini, insanlardan laboratuvara

by asking people to come into the lab and give a ten-minute,

gelmelerini ve hayallerindeki iş için neden iyi bir aday olacaklarına dair

off-the-cuff speech

about why they'd be a good candidate for their dream job.

on dakikalık, hazırlıksız bir konuşma yapmalarını

isteyerek inceliyoruz.

And then they have to do challenging mental math out loud.

Ve sonra yüksek sesle zorlu zihinsel matematik yapmaları gerekiyor.

And they do this all in front of a panel of experts who's judging them.

Ve tüm bunları kendilerini değerlendirecek bir uzman heyetin önünde yapıyorlar.

Yeah, people report that this is stressful.

Evet, insanlar bunun stresli olduğunu söylüyor.

And critically,

Ve kritik anlamda,

in response to this psychologically stressful experience,

bu psikolojik olarak stresli deneyime tepki olarak,

we see that levels of cytokines in the body have increased.

vücuttaki sitokin seviyelerinin arttığını görüyoruz.

Let's take a second and really appreciate that remarkable finding.

Bir saniye duralım ve bu olağanüstü bulguyu gerçekten takdir edelim.

In the absence of anything physically wrong with the body --

Vücutta fiziksel olarak herhangi bir sorun yokken

no viruses, no bacteria, no wounds --

--virüs yok, bakteri yok, yara yok --

a purely psychological stressor

tamamen psikolojik bir stres faktörü

is causing the inflammatory response to activate.

iltihabi tepkinin harekete geçmesine neden oluyor.

So it's not just that our immune systems are sending signals to our brain,

Yani, bağışıklık sistemlerimiz sadece beynimize sinyaller göndermiyor,

but also our brains are sending signals to our immune systems

beynimizin de karşılaştığımız strese yanıt olarak bağışıklık sistemlerimizi

telling them to activate in response to stress that we encounter.

harekete geçirmeleri için sinyaller göndermesi söz konusu.

OK, so now that you know

Peki, artık bağışıklık sisteminizin

that your immune system has this very active social life

bu çok aktif sosyal yaşamı olduğunu

and that your brain and your immune system are constantly communicating

ve beyniniz ile bağışıklık sisteminizin sürekli olarak, sizi depresif

in ways that could make you feel depressed or lonely,

veya yalnız hissettirebilecek şekilde iletişim kurduğunu bildiğinize göre,

what should you do?

ne yapmalısınız?

For me, knowing about the social life of the immune system

Benim için, bağışıklık sisteminin sosyal yaşamı hakkında bilgi sahibi olmak

has changed my life,

hayatımı değiştirdi.

in part because it gives me an explanation

Bu, kısmen, stresli bir günün sonunda neden fiziksel olarak kötü hissettiğime

for why I might feel physically crummy at the end of a stressful day,

veya fiziksel olarak kendimi iyi hissetmediğimde neden biraz moralsiz

or why I might feel a little down

ve diğer insanlardan kopuk hissettiğime

and disconnected from other people when I'm feeling physically unwell.

dair bir açıklama getirdiği için oldu.

So, for example,

Yani, örneğin,

the experience of giving this talk today has been really rewarding

bugün bu konuşmayı yapmak benim için gerçekten cazip

and also quite challenging.

ve aynı zamanda oldukça zorluydu.

You might even say it was, at times, stressful.

Hatta bazen stresli olduğunu bile söyleyebilirsiniz.

And I'm sure you've had similar experiences in your lives.

Eminim ki siz de hayatlarınızda benzer deneyimler yaşamışsınızdır.

Maybe it was a difficult task you had to complete at work,

Belki işte tamamlamanız gereken zor bir görev,

a confrontation with a spouse or a family member,

eşiniz veya bir aile üyesi ile yaşadığınız bir tartışma

or just some problem that cropped up in your life

ya da hayatınızda aniden ortaya çıkan

that you had to quickly figure out how to solve.

ve hızlıca çözmeniz gereken bir sorun olmuştur.

Based on what I've told you here today,

Bugün size burada söylediklerime dayanarak,

I hope you're predicting that in response to these stressful experiences,

umarım bu stresli deneyimlere tepki olarak

we're likely to have high levels of inflammation in our bodies.

vücudumuzda yüksek düzeyde iltihaplanma olacağını tahmin ediyorsunuzdur.

Our cytokines will have come out in full force

Karşılaştığımız strese tepki olarak

in response to the stress we've experienced.

sitokinlerimiz var gücüyle devreye girecektir.

And because of that,

Ve bu nedenle,

if we then feel exhausted

kendimizi yorgun,

and a bit like we've failed

biraz başarısız hissetmiş,

and we don't want to go anywhere or see anyone or do anything,

hiçbir yere gitmek, kimseyi görmek ya da hiçbir şey yapmak istemezsek

and we just want to stay at home and relax on the couch

ve sadece evde kalıp en yakın olduğumuz insanlarla

with the people who we're closest to,

kanepede dinlenmek istersek,

we'll know why.

nedenini bileceğiz.

And because we know that those symptoms are likely just our immune systems

Ve bu belirtilerin muhtemelen sadece bağışıklık sistemlerimizin beynimize

telling our brains to feel depressed

depresif hissetmemiz ve sosyal etkileşimlerden çekilmemiz için

and to withdraw from social interactions

sinyal gönderdiğini bildiğimiz için,

so that we stay at home to rest, relax and recuperate,

evde kalıp dinlenir, rahatlar ve iyileşiriz, neden biraz kendimizi

we don't have to agonize

kötü hissettiğimizi veya diğer insanlardan

over why we're maybe feeling a little down on ourselves,

biraz uzaklaştığımızı düşünüp

or a little distant from other people.

kendimizi üzmek zorunda kalmayız.

We can rest assured that

Sitokin seviyelerimiz normale döndükçe,

in the coming days,

önümüzdeki günlerde

we'll be feeling much more like ourselves again

kendimize çok daha yakın hissedeceğimizden

as our cytokine levels go back down.

emin olabiliriz.

So in the future,

Gelecekte

when you encounter stress in your life

hayatınızda stresle karşılaştığınızda

and you feel those reins of inflammation start to take hold,

ve iltihabın o yönlendirici etkilerini hissettiğinizde,

I hope you remember what I've told you here today.

umarım bugün size burada anlattıklarımı hatırlarsınız.

And you remind yourself that those symptoms you're experiencing,

Ve yaşadığınız o belirtilerin,

that's likely just your immune system

büyük olasılıkla bağışıklık sisteminizin

doing its job,

işini yaptığını,

telling your brain to feel depressed and withdrawn

beyninizi depresif hissetmeniz ve çekilmeniz için

evrimin öngördüğü şekilde hareket etmesini sağladığını hatırlarsınız,

as evolution intended,

to keep you healthy in the long term.

bu da uzun vadede sağlıklı kalmanızı sağlar.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)