The Science Behind How Sickness Shapes Your Mood | Keely Muscatell | TED

Translator: Tien Nguyen Reviewer: Thái Hưng Trần

Alright, I'd like you to take a moment.

Rồi, tôi muốn bạn dành chút thời gian.

Think about a time when you were recently sick.

Hãy nghĩ về một thời gian mà bạn gần đây bị ốm.

Try specifically to think of a time when,

Đặc biệt cố gắng nghĩ về một thời điểm mà,

even though you weren't feeling all that great,

mặc dù bạn không cảm thấy tuyệt vời như vậy,

you still felt well enough to get up out of bed,

bạn vẫn cảm thấy đủ khỏe để đứng dậy khỏi giường,

go about your day.

tiếp tục ngày của mình.

OK, what was your mood like?

Được rồi, tâm trạng của bạn như thế nào?

Did you feel a little sad or depressed?

Bạn có cảm thấy hơi buồn hay chán nản?

What types of social interactions did you want to have?

Bạn muốn có những loại tương tác xã hội nào?

Would you have wanted to go to a cocktail party full of strangers

Bạn có muốn đi đến một bữa tiệc cocktail đầy người lạ

or out on a first date?

hoặc hẹn hò đầu tiên?

I'm a psychology professor

Tôi là giáo sư tâm lý học

at the University of North Carolina at Chapel Hill,

tại Đại học Bắc Carolina tại Chapel Hill,

and for the past 15 years,

và trong 15 năm qua,

I've been studying the interconnections between physiological changes

tôi đã nghiên cứu mối liên hệ giữa những thay đổi sinh lý

happening in the body during sickness

xảy ra trong cơ thể lúc bị bệnh

and psychological and social well-being.

và hạnh phúc tâm lý và xã hội.

Specifically my lab studies social psychoneuroimmunology,

Cụ thể, phòng thí nghiệm của tôi nghiên cứu về tâm thần học miễn dịch học xã hội,

which is a mouthful to say,

đây là một từ khó phát âm

and is a field of research that's dedicated

và là một lĩnh vực nghiên cứu dành riêng

to discovering interactions between our social experiences,

cho việc khám phá sự tương tác giữa trải nghiệm xã hội,

psychological processes and the immune system.

quá trình tâm lý và hệ thống miễn dịch.

Today, I want to tell you about some research showing

Hôm nay, tôi muốn nói về một số nghiên cứu cho

that the same physiological changes happening in your body

thấy những thay đổi sinh lý tương tự xảy ra trong cơ thể bạn

that cause the physical symptoms you have when you're sick,

gây ra các triệu chứng thể chất bạn gặp phải khi bạn bị bệnh,

are also shaping your mood and your social behavior.

cũng đang định hình tâm trạng và hành vi xã hội của bạn.

In other words, changes in the immune system

Nói cách khác, những thay đổi trong hệ thống miễn dịch

can signal to the brain to cause us to think,

có thể báo hiệu cho não khiến chúng ta suy nghĩ,

feel and act differently.

cảm nhận và hành động khác đi.

And not only that, but also our social experiences can cause changes

Và không chỉ vậy, mà cả kinh nghiệm xã hội cũng có thể gây ra những thay đổi

in our immune systems.

trong hệ thống miễn dịch.

So purely psychological things happening in our brains

Vì vậy, những điều hoàn toàn tâm lý xảy ra trong não của chúng ta

can cause the immune system to ramp up or ramp down.

có thể khiến hệ thống miễn dịch tăng hoặc giảm.

Because of that, we can get caught in these vicious cycles

Bởi vì điều đó, chúng ta có thể bị cuốn vào những vòng luẩn quẩn này,

where our psychological experiences can cause changes in our immune system,

nơi những trải nghiệm tâm lý có thể gây ra những thay đổi trong hệ thống miễn dịch

and those immunological shifts can cause changes

và những thay đổi miễn dịch đó có thể gây ra những thay đổi

to our psychological experiences.

với trải nghiệm tâm lý của chúng ta.

Now the component of the immune system

Bây giờ thành phần của hệ miễn dịch

that most research in psycho- neuroimmunology focuses on

mà hầu hết các nghiên cứu trong tâm lý - miễn dịch thần kinh tập trung vào

is the inflammatory response or inflammation.

là phản ứng viêm hoặc viêm.

The inflammatory response is your immune system's

Phản ứng viêm là tuyến phòng thủ

first line of defense against injury or infection,

đầu tiên của hệ thống miễn dịch chống lại chấn thương hoặc nhiễm trùng,

and it's coordinated by these molecules

và nó được phối hợp bởi các phân tử

that are called pro-inflammatory cytokines.

được gọi là cytokine gây viêm.

You can think of cytokines as sort of the chemical messengers

Bạn có thể nghĩ về cytokine như một loại sứ giả hóa học

of the immune system.

của hệ thống miễn dịch.

So they're out there right now, swimming through your bloodstream.

Vì vậy, chúng đang ở ngoài đó ngay bây giờ, bơi trong dòng máu của bạn.

And if an immune cell finds something weird or out of the ordinary,

Và nếu một tế bào miễn dịch tìm thấy điều gì đó kỳ lạ hoặc khác thường,

they'll tell those cytokines to signal to other immune cells

họ sẽ yêu cầu các cytokine đó báo hiệu cho các tế bào miễn dịch khác

to come and check it out.

đến và kiểm tra nó.

So if you think about a time you've had a paper cut,

Nên nếu bạn nghĩ về một lần bạn đã bị giấy cắt,

you may have noticed that the area around the cut swells,

bạn có thể nhận thấy rằng khu vực xung quanh vết cắt phồng lên,

it turns red, it heats up.

nó chuyển sang màu đỏ, nó nóng lên.

That's the inflammatory response in action.

Đó là phản ứng viêm trong hành động.

And those symptoms are caused by your cytokines doing their job,

Và những triệu chứng đó là do các cytokine của bạn thực hiện công việc của chúng,

sending out signals to other immune cells to come and heal the cut.

gửi tín hiệu đến các tế bào miễn dịch khác đến và chữa lành vết cắt.

The same thing happens if your immune cells find a virus

Điều tương tự cũng xảy ra nếu các tế bào miễn dịch của bạn tìm thấy virus

or a bacteria in the body.

hoặc vi khuẩn trong cơ thể.

They send out cytokines to signal to other immune cells

Chúng gửi ra các cytokine để báo hiệu cho các tế bào miễn dịch khác

to come and try and eliminate the pathogen.

đến và cố gắng loại bỏ mầm bệnh.

Now in doing this, cytokines cause

Giờ khi làm điều này, các cytokine gây ra

the physical symptoms we commonly have when we're sick.

các triệu chứng thể chất mà chúng ta thường gặp phải khi chúng ta bị bệnh.

Things like fever and achiness and fatigue.

Những thứ như sốt và đau nhức và mệt mỏi.

So even though we usually think of those symptoms as being caused by a virus

Vì vậy, mặc dù chúng ta thường nghĩ rằng những triệu chứng đó là do virus

or a bacteria itself,

hoặc chính vi khuẩn gây ra,

they're actually caused by our own immune systems

chúng thực sự là do hệ thống miễn dịch của chúng ta

activating to try to eliminate the pathogen.

kích hoạt để cố gắng loại bỏ mầm bệnh.

But in addition to those physical symptoms,

Nhưng ngoài những triệu chứng thể chất đó,

decades of research,

nhiều thập kỷ nghiên cứu,

in both animals and humans,

ở cả động vật và người, cho thấy

clearly shows that cytokines also cause changes to our mood

rõ ràng rằng cytokine cũng gây ra những thay đổi đối với tâm trạng

and to our social behavior.

và hành vi xã hội của chúng ta.

So inflammation in the body can signal to the brain

Vì vậy, tình trạng viêm trong cơ thể có thể báo hiệu cho não

to cause us to feel down,

khiến chúng ta cảm thấy buồn

depressed and even hopeless.

chán nản và thậm chí vô vọng.

Inflammation can also make us want to socially withdraw from other people

Viêm cũng có thể khiến chúng ta muốn rút lui về mặt xã hội khỏi người khác

to avoid interacting with individuals in our social networks.

để tránh tương tác với các cá nhân trong mạng xã hội của chúng ta.

So this research shows the powerful influence that the immune system can have

Vì vậy, nghiên cứu này cho thấy ảnh hưởng mạnh mẽ mà hệ thống miễn dịch có thể có

on our mood and on our social behavior.

với tâm trạng và hành vi xã hội.

Changes in inflammation in the body

Những thay đổi về tình trạng viêm trong cơ

can signal to the brain to cause us to feel depressed and even lonely.

thể có thể báo hiệu cho não khiến chúng ta cảm thấy chán nản và thậm chí cô đơn.

OK, so you may be wondering,

OK, vì vậy bạn có thể tự hỏi,

why on Earth would your body do this?

tại sao cơ thể bạn lại làm điều này?

Why would you want your immune system to be able to manipulate your brain

Tại sao bạn muốn hệ thống miễn dịch của bạn có thể điều khiển não bộ của bạn

and cause you to feel sad and distant from other people in your life?

và khiến bạn cảm thấy buồn và xa cách với những người khác trong cuộc sống?

While we can't know for sure why this happens,

Mặc dù ta không thể biết chắc chắn sao điều này xảy ra,

evolutionary theory provides some good food for thought.

nhưng lý thuyết tiến hóa cung cấp một số thức ăn tốt cho suy nghĩ.

The fact is,

Thực tế là,

revving up and running the immune system takes a lot of energy.

việc tăng cường và vận hành hệ thống miễn dịch cần rất nhiều năng lượng.

Getting cytokines to swim through the bloodstream

Để các cytokine trôi theo dòng máu

and send signals to immune cells takes calories.

và gửi tín hiệu đến các tế bào miễn dịch sẽ mất calo.

And what else takes calories?

Và những gì khác cần calo?

Pretty much everything.

Hầu như tất cả mọi thứ.

Especially things like going out and seeking pleasurable experiences,

Đặc biệt là những việc như đi ra ngoài và tìm kiếm những trải nghiệm thú vị,

interacting with strangers

tương tác với người lạ

and just generally moving about the world.

và nói chung là di chuyển khắp thế giới.

So the theory is that the immune system is telling the brain to feel depressed

Vì vậy, lý thuyết cho rằng hệ thống miễn dịch đang bảo não cảm thấy chán nản

and to withdraw from socializing

và rút lui khỏi giao tiếp xã hội

because it wants you to stay at home and rest.

vì nó muốn bạn ở nhà và nghỉ ngơi.

And if things that would normally sound fun

Và nếu những điều bình thường nghe có vẻ thú vị

just don't seem all that fun,

dường như không vui lắm,

and if interacting with other people seems exhausting

và nếu tương tác với người khác có vẻ mệt mỏi

and maybe even a little threatening,

và thậm chí có thể hơi đe dọa,

then we'll be less likely to do those things

thì chúng ta sẽ ít có khả năng làm những việc đó hơn

and more likely to stay at home

và có nhiều khả năng ở nhà

and let our immune systems use our calories.

và để hệ miễn dịch sử dụng lượng calo.

Now, of course, if this becomes prolonged and inflammation is elevated over weeks

Giờ, tất nhiên, nếu điều này kéo dài và tình trạng viêm tăng lên suốt nhiều tuần

or even years,

hoặc thậm chí nhiều năm,

that could have really terrible impacts on our well-being.

có thể có những tác động thực sự khủng khiếp đến hạnh phúc của ta.

But in the short term,

Nhưng trong ngắn hạn,

we think of this immune-to-brain signaling as adaptive.

ta nghĩ về tín hiệu miễn dịch với não này như dấu hiệu là thích nghi.

Your immune system is basically good at knowing when it would be a good idea

Hệ miễn dịch về cơ bản rất giỏi trong việc biết khi nào thích hợp

for you to be out interacting with the world and the people in it,

bạn nên ra ngoài tương tác với thế giới và những người trong đó,

and when it would be better to just stay at home.

và khi nào thì tốt hơn nếu chỉ ở nhà.

But it turns out, the influence of inflammation on our social lives

Nhưng hóa ra, ảnh hưởng của chứng viêm đối với cuộc sống

isn't as simple as always making us feel more disconnected

xã hội của chúng ta không đơn giản như luôn khiến ta thấy bị ngắt kết nối

and socially withdrawn.

và thu mình về mặt xã hội hơn.

One of the most important discoveries

Một trong các phát hiện quan trọng

that we've made in this area of research recently

nhất mà chúng tôi thực hiện trong lĩnh vực này gần đây

is that inflammation might actually make us more motivated

là chứng viêm thực sự có thể khiến chúng ta có động lực hơn

to seek some social interactions,

để tìm kiếm một số tương tác xã hội,

specifically those with the people who we're closest to.

đặc biệt là những tương tác với những người gần gũi nhất với chúng ta.

So it’s not that inflammation makes us less social across the board,

Vì vậy, không phải tình trạng viêm làm cho chúng ta ít xã hội hơn,

it may just make us more selective about who we want to socialize with.

nó có thể khiến chúng ta chọn lọc hơn về những người ta muốn giao tiếp cùng.

To discover this, my colleagues and I ran an experiment.

Để khám phá điều này, các đồng nghiệp và tôi đã thực hiện một thực nghiệm.

We asked participants in our study

Chúng tôi yêu cầu những người tham gia

to send us digital photographs of someone who they could go to

gửi cho chúng tôi những bức ảnh kỹ thuật số của một người mà họ có thể đến

if they needed help or support.

nếu họ cần giúp đỡ hoặc hỗ trợ.

As you would expect, people sent us photos of their romantic partners,

Như bạn mong đợi, mọi người gửi cho chúng tôi những bức ảnh về đối tác lãng mạn

their closest friends and their family.

những người bạn thân nhất và gia đình họ.

Then we had our participants view those images of their support figure

Sau đó, chúng tôi cho những người tham gia xem những hình ảnh người hỗ trợ của họ

while we tracked their brain activity using MRI scanning.

trong khi chúng tôi theo dõi hoạt động não của họ bằng cách quét MRI.

Now, critically, prior to the MRI scans,

Bây giờ, nghiêm trọng hơn, trước khi chụp MRI,

we exposed a random half of the participants in our study

chúng tôi cho tiếp xúc ngẫu nhiên một nửa số người tham gia nghiên cứu

to a bacteria which cause levels of inflammation in the body to increase.

với một loại vi khuẩn gây ra mức độ viêm trong cơ thể tăng lên.

The other half just had normal, low levels of inflammation.

Nửa còn lại chỉ có mức độ viêm bình thường, thấp.

And what we found is that for the people who we exposed to that bacteria,

Và thứ chúng tôi tìm thấy là đối với những người tiếp xúc với vi khuẩn đó,

who had lots of cytokines in their body,

người có rất nhiều cytokine trong cơ thể,

they actually showed more activity in a reward-related region of the brain,

họ thực sự cho thấy nhiều hoạt động hơn trong vùng não liên quan đến phần thưởng,

called the ventral striatum,

được gọi là thể vân bụng,

when they viewed images of their support figures

khi họ xem hình ảnh các con số hỗ trợ của họ

relative to the people who had low levels of inflammation.

so với những người có mức độ viêm thấp.

So what this suggests

Nên điều này cho thấy

is that while inflammation might make social interactions with strangers

mặc dù tình trạng viêm có thể làm cho các tương tác xã hội với người lạ có

seem less rewarding,

vẻ ít bổ ích hơn,

it doesn't necessarily make all social interactions seem less rewarding.

nhưng không nhất thiết làm cho tất cả các tương tác xã hội dường như ít bổ ích hơn.

In fact, inflammation may make us more motivated to seek interactions

Thực tế, viêm nhiễm có thể khiến ta có động lực hơn để tìm kiếm sự tương tác

with people who could provide us with comfort or care.

với những người có thể cho ta sự thoải mái hoặc chăm sóc.

Those who could be a shortcut to chicken soup.

Những người có thể là lối tắt cho súp gà.

But of course, it's not every day

Nhưng tất nhiên, không phải ngày nào

that we come into contact with a virus or a bacteria,

ta cũng tiếp xúc với virus hoặc vi khuẩn,

or that we have a wound

hoặc ta có một vết thương

that causes our levels of inflammation to increase.

khiến mức độ viêm của chúng ta tăng lên.

So how much of a day-to-day influence on our social lives

Vậy hệ miễn dịch thực sự có ảnh hưởng hàng ngày đến cuộc sống

does the immune system actually have?

xã hội của chúng ta như thế nào?

Research shows that the answer is a lot more than you might think.

Nghiên cứu cho thấy câu trả lời là nhiều hơn bạn nghĩ.

That's because one of the most robust findings

Đó là bởi vì một trong những phát hiện mạnh mẽ nhất

in all of psychoneuroimmunology research

trong tất cả các nghiên cứu về tâm thần học miễn dịch học

is that stress causes inflammation.

là căng thẳng gây ra viêm.

So purely psychological things happening in the brain

Vì vậy, những điều thuần túy tâm lý xảy ra trong não

can cause increases in cytokines in the body.

có thể gây ra sự gia tăng cytokine trong cơ thể.

This is true across species,

Điều này đúng với các loài,

from rodents to primates to humans.

từ gặm nhấm đến linh trưởng đến con người.

In my lab and in others across the globe,

Ở phòng thí nghiệm và nơi khác trên toàn cầu,

we study the effects of stress on inflammation

chúng tôi nghiên cứu ảnh hưởng của căng thẳng đối với chứng viêm

by asking people to come into the lab and give a ten-minute,

bằng cách yêu cầu mọi người đến phòng thí nghiệm và có một bài phát biểu

off-the-cuff speech

dài mười phút

about why they'd be a good candidate for their dream job.

về lý do họ là một ứng cử viên tốt cho công việc mơ ước của họ.

And then they have to do challenging mental math out loud.

Và sau đó họ phải thực hiện một bài toán nhẩm đầy thử thách.

And they do this all in front of a panel of experts who's judging them.

Và họ làm tất cả điều này trước một hội đồng chuyên gia đang đánh giá họ.

Yeah, people report that this is stressful.

Vâng, mọi người báo cáo rằng điều này rất căng thẳng.

And critically,

Và nghiêm trọng hơn,

in response to this psychologically stressful experience,

để đáp ứng với trải nghiệm căng thẳng tâm lý này,

we see that levels of cytokines in the body have increased.

chúng ta thấy rằng mức độ cytokine trong cơ thể đã tăng lên.

Let's take a second and really appreciate that remarkable finding.

Hãy dành một chút thời gian và thực sự đánh giá cao phát hiện đáng chú ý đó.

In the absence of anything physically wrong with the body --

Trong trường hợp cơ thể không có vấn đề gì về thể chất --

no viruses, no bacteria, no wounds --

không vi rút, không vi khuẩn, không vết thương -

a purely psychological stressor

một yếu tố gây căng thẳng tâm lý thuần túy

is causing the inflammatory response to activate.

đang khiến phản ứng viêm kích hoạt.

So it's not just that our immune systems are sending signals to our brain,

Vì vậy, không chỉ hệ miễn dịch đang gửi tín hiệu đến não,

but also our brains are sending signals to our immune systems

nhưng bộ não cũng đang gửi tín hiệu đến hệ thống miễn dịch

telling them to activate in response to stress that we encounter.

yêu cầu chúng kích hoạt để phản ứng với căng thẳng mà chúng ta gặp phải.

OK, so now that you know

Rồi, giờ bạn đã biết

that your immune system has this very active social life

rằng hệ miễn dịch của bạn có cuộc sống xã hội rất tích cực

and that your brain and your immune system are constantly communicating

và rằng não và hệ thống miễn dịch của bạn liên tục giao tiếp

in ways that could make you feel depressed or lonely,

theo những cách có thể khiến bạn cảm thấy chán nản hoặc cô đơn,

what should you do?

bạn nên làm gì?

For me, knowing about the social life of the immune system

Đối với tôi, việc biết về đời sống xã hội của hệ thống miễn dịch

has changed my life,

đã thay đổi cuộc sống của tôi,

in part because it gives me an explanation

một phần vì nó cho tôi một lời giải thích

for why I might feel physically crummy at the end of a stressful day,

về lý do tôi có thể hấy tồi tệ về thể chất vào cuối một ngày căng thẳng,

or why I might feel a little down

hoặc tại sao tôi có thể thấy hơi chán nản

and disconnected from other people when I'm feeling physically unwell.

và mất kết nối với người khác khi tôi cảm thấy không khỏe về thể chất.

So, for example,

Vì vậy, ví dụ,

the experience of giving this talk today has been really rewarding

kinh nghiệm của buổi nói chuyện hôm nay thực sự bổ ích

and also quite challenging.

và cũng khá thách thức.

You might even say it was, at times, stressful.

Bạn thậm chí có thể nói rằng đôi khi nó căng thẳng.

And I'm sure you've had similar experiences in your lives.

Và tôi chắc chắn rằng bạn đã có những trải nghiệm tương tự trong cuộc sống.

Maybe it was a difficult task you had to complete at work,

Có thể đó là một nhiệm vụ khó khăn mà bạn phải hoàn thành trong công việc,

a confrontation with a spouse or a family member,

một cuộc đối đầu với vợ/chồng hoặc thành viên trong gia đình,

or just some problem that cropped up in your life

hoặc chỉ vài vấn đề xuất hiện trong cuộc sống

that you had to quickly figure out how to solve.

mà bạn phải nhanh chóng tìm ra cách giải quyết.

Based on what I've told you here today,

Dựa trên điều tôi đã nói hôm nay,

I hope you're predicting that in response to these stressful experiences,

tôi hy vọng bạn đang dự đoán rằng để đáp ứng với những trải nghiệm căng thẳng này,

we're likely to have high levels of inflammation in our bodies.

chúng ta có khả năng có mức độ viêm cao trong cơ thể.

Our cytokines will have come out in full force

Các cytokine của chúng ta sẽ xuất hiện đầy đủ để đáp

in response to the stress we've experienced.

ứng với căng thẳng mà chúng ta đã trải qua.

And because of that,

Và vì điều đó,

if we then feel exhausted

nếu sau đó chúng ta cảm thấy kiệt sức

and a bit like we've failed

và hơi giống như chúng ta đã thất bại

and we don't want to go anywhere or see anyone or do anything,

và chúng ta không muốn đi bất cứ nơi nào hoặc gặp bất cứ ai hoặc làm gì,

and we just want to stay at home and relax on the couch

và chúng ta chỉ muốn ở nhà và thư giãn trên chiếc ghế dài

with the people who we're closest to,

với những người gần gũi nhất với chúng ta,

we'll know why.

chúng ta sẽ biết tại sao.

And because we know that those symptoms are likely just our immune systems

Và vì ta biết rằng những triệu chứng đó có thể chỉ là hệ miễn dịch

telling our brains to feel depressed

bảo não cảm thấy chán nản

and to withdraw from social interactions

và rút lui khỏi các tương tác xã hội

so that we stay at home to rest, relax and recuperate,

để chúng ta ở nhà nghỉ ngơi, thư giãn và hồi phục,

we don't have to agonize

chúng ta không cần phải đau khổ

over why we're maybe feeling a little down on ourselves,

vì sao chúng ta có thể cảm thấy hơi chán nản với chính mình

or a little distant from other people.

hoặc có chút khoảng cách với người khác.

We can rest assured that

Chúng ta có thể yên tâm rằng

in the coming days,

trong những ngày tới,

we'll be feeling much more like ourselves again

chúng ta sẽ cảm thấy giống chính mình hơn nhiều

as our cytokine levels go back down.

khi mức cytokine giảm trở lại.

So in the future,

Vì vậy, trong tương lai,

when you encounter stress in your life

khi bạn gặp căng thẳng trong cuộc sống

and you feel those reins of inflammation start to take hold,

và bạn cảm thấy sự viêm nhiễm bắt đầu xâm chiếm,

I hope you remember what I've told you here today.

tôi hy vọng bạn nhớ điều tôi nói với bạn ở đây hôm nay.

And you remind yourself that those symptoms you're experiencing,

Và bạn nhắc nhở bản thân rằng những triệu chứng bạn đang gặp phải,

that's likely just your immune system

đó có thể chỉ là hệ miễn dịch

doing its job,

đang làm công việc của nó,

telling your brain to feel depressed and withdrawn

bảo não của bạn cảm thấy chán nản và thu mình

as evolution intended,

như dự định của quá trình tiến hóa,

to keep you healthy in the long term.

để giữ cho bạn khỏe mạnh về lâu dài.

Thank you very much.

Cảm ơn bạn rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)