Deborah Gordon: The emergent genius of ant colonies

Deborah Gordon karıncaları eşeliyor

Çeviri: Serpil Gunday Gözden geçirme: Sancak Gülgen

I study ants, and that's because I like to think about how organizations work.

Karıncaları inceliyorum, çünkü örgütlerin nasıl işlediğine kafa yormayı severim.

And in particular, how the simple parts of organizations

Özellikle örgüt bileşenlerinin...

interact to create the behavior of the whole organization.

...bütünsel davranışını oluşturacak şekilde etkileşmeleri hakkında.

So, ant colonies are a good example of an organization like that,

Karınca kolonileri de buna iyi örnektirler.

and there are many others. The web is one.

Tabi örümcek ağı gibi başka örnekler de vardır.

There are many biological systems like that --

Bunun gibi bir çok biyolojik sistem vardır...

brains, cells, developing embryos.

...beyin, hücre, gelişmekte olan cenin.

There are about 10,000 species of ants.

Yaklaşık 10.000 tür karınca vardır.

They all live in colonies consisting of one or a few queens,

Bunların hepsi bir ya da birkaç kraliçesi olan koloniler şeklinde yaşarlar.

and then all the ants you see walking around are sterile female workers.

Etrafta dolaşırken gördüğünüz tüm karıncalar kısır dişi işçilerdir.

And all ant colonies have in common that there's no central control.

Ve tüm karınca kolonilerininin ortak özelliği merkezi denetimin olmamasıdır.

Nobody tells anybody what to do.

Kimse kimseye ne yapacağını söylemez.

The queen just lays the eggs. There's no management.

Kıraliçe sadece yumurtlar. Başka da bir yönetim yoktur.

No ant directs the behavior of any other ant.

Hiçbir karınca bir diğerinin davranışını yönetmez.

And I try to figure out how that works.

Ben bunun nasıl işlediğini anlamaya çalışıyorum.

And I've been working for the past 20 years

20 yıldan buyana güneydoğu Arizona'daki...

on a population of seed-eating ants in southeastern Arizona.

tohum-yiyen bir karınca toplumunu incelemekteyim.

Here's my study site. This is really a picture of ants,

Bu benim çalışma saham. Bu aslında karıncaların bir resmidir...

and the rabbit just happens to be there.

...tavşan sadece şans eseri orada.

And these ants are called harvester ants because they eat seeds.

Bunlara hasatçı karınca denir, çünkü tohum yerler.

This is the nest of the mature colony, and there's the nest entrance.

Bu olgun bir koloninin yuvasıdır ve şurası da yuvanın girşidir.

And they forage maybe for about 20 meters away,

Yaklaşık 20 metre uzağa kadar yayılırlar...

gather up the seeds and bring them back to the nest, and store them.

...tohumları toplarlar ve yuvaya getirerek saklarlar.

And every year I go there and make a map of my study site.

Her yıl oraya giderim çalışma sahamın bir haritasını çıkarırım.

This is just a road. And it's not very big:

Bu sadece bir yol, ve çok büyük sayılmaz.

it's about 250 meters on one side, 400 on the other.

Bir tarafı yaklaşık 250 metre diğer tarafı ise 400.

And every colony has a name, which is a number,

Her koloni bir numara ile adlandırıldı ve...

which is painted on a rock. And I go there every year

...bir kayanın üzerine yazıldı. Her yıl oraya gider...

and look for all the colonies that were alive the year before,

...bir önceki sene yaşayan kolonileri arar...

and figure out which ones have died, and put all the new ones on the map.

...ölmüş olanları ve yeni ortaya çıkanları haritaya işlerim.

And by doing this I know how old they all are.

Bunu yapmakla kaç yaşında olduklarını takip ederim

And because of that, I've been able to study how their behavior changes

Bu sayede koloniler yaşlanıp irileştikçe...

as the colony gets older and larger.

...davranışlarının nasıl değiştiğini görme imkanım oldu.

So I want to tell you about the life cycle of a colony.

Size kolonilerin yaşam döngüsü hakkında şunu söyleyeceğim.

Ants never make more ants; colonies make more colonies.

Karıncalar hiçbir zaman karınca üretmez, koloniler koloni üretir.

And they do that by each year sending out the reproductives --

Ve bunu her yıl oğul vererek yaparlar.

those are the ones with wings -- on a mating flight.

Yani çiftleşme uçuşundaki -- kanatlı karıncalar.

So every year, on the same day -- and it's a mystery exactly how that happens --

Yer yıl aynı gün -- ve bunun nasıl olduğu bir gizemdir--

each colony sends out its virgin, unmated queens with wings, and the males,

...her koloni kendi bakire, çiftleşmemiş kraliçe ve erkek karıncaları dışarı gönderir...

and they all fly to a common place. And they mate.

...ve bunlar ortak bir yere uçarlar ve çiftleşirler.

And this shows a recently virgin queen. Here's her wings.

Bu yakın geçmişte bakire olan kraliçe ve onun kanatlarını göstermektedir.

And she's in the process of mating with this male,

Ve şu anda erkeğiyle çiftlerme sürecinde...

and there's another male on top waiting his turn.

ve ürtte bir diğer erkek kendi sırasını beklemekte.

Often the queens mate more than once.

Genellikle kraliçeler birden çok kez çiftleşirler.

And after that, the males all die. That's it for them.

Ve ardından erkelerin hepsi ölür. Onlar için hepsi bundan ibarettir.

(Laughter)

...

And then the newly mated queens fly off somewhere, drop their wings,

Ve yeni çiftleşmiş kraliçeler başka bir yere uçarlar, kanatlarını bırakırlar...

dig a hole and go into that hole and start laying eggs.

...bir çukur kazarlar ve içine girerek yumurtlamaya başlarlar.

And they will live for 15 or 20 years, continuing to lay eggs

Artık 15-20 yıl yaşayacaklardır ve ilk çiftleşmelerindeki...

using the sperm from that original mating.

...spermleri kullanarak yumurtlamaya devam edeceklerdir.

So the queen goes down in there.

Yani kraliçe şuraya, aşağıya iner.

She lays eggs, she feeds the larvae -- so an ant starts as an egg, then it's a larva.

Yumurtlar, larvaları besler-- karıncalar önce yumurta olarak başlayıp sonra larvaya dönüşürler.

She feeds the larvae by regurgitating from her fat reserves.

Larvaları kendi yağ kaynaklarından kusmuğu ile besler.

Then, as soon as the ants -- the first group of ants -- emerge,

Karıncalar oluşur oluşmaz, -- ilk grup...

they're larvae. Then they're pupae. Then they come out as adult ants.

...önce larva, sonra pupa (krizalit) , en sonundada erişkin karınca ölurlar.

They go out, they get the food, they dig the nest,

Dışarı giderler, besin getirirler, yuva kazarlar...

and the queen never comes out again.

...ve kraliçe bir daha asla dışarı çıkmaz.

So this is a one-year-old colony -- this happens to be 536.

Evet, bu bir yaşında bir kolonidir-- 536 numaralı koloni.

There's the nest entrance, there's a pencil for scale.

Yuva girişi, ölçek için bir de kurşun kalem.

So this is the colony founded by a queen the previous summer.

Evet, bu koloni geçen yaz bir kraliçe tarafından kurulmuş.

This is a three-year-old colony.

Bu koloni üç yaşındadır.

There's the nest entrance, there's a pencil for scale.

Yuva girişi, ölçek için kurşun kalem.

They make a midden, a pile of refuse -- mostly the husks of the seeds that they eat.

Bir çöplük, bir döküntü yığını yaparlar-- çoğunlukla yedikleri tohumların kabuklarından.

This is a five-year-old colony. This is the nest entrance, here's a pencil for scale.

Bu beş yaşında bir kolonidir. Bu yuva girişidir, bu da ölçek için kurşun kalem.

This is about as big as they get, about a meter across.

Bu yaklaşık ulaştıkları en büyük boyut, yaklaşık bir metre genişliğinde.

And then this is how colony size and numbers of worker ants changes --

Bu ise koloni boyutuna göre işçi arı sayısının değişimidir--

so this is about 10,000 worker ants --

...evet yaklaşık 10.000 işçi karınca --

changes as a function of colony age, in years.

...yıllar içinde koloni yaşının bir fonksiyonun olarak değişir.

So it starts out with zero ants, just the founding queen,

Yani sıfır karıncayla, sadece kurucu kraliçe ile başlar...

and it grows to a size of about 10 or 12 thousand ants when the colony is five.

...ve kolonin beş yaşına ulaşıncaya dek 10 ya da 12 bin karıncalık boyuta ulaşır.

And it stays that size until the queen dies

Daha sonra da kraliçe ölünceye dek aynı boyutta kalır...

and there's nobody to make more ants, when she's about 15 or 20 years old.

...kraliçe 15-20 yaşlarına geldiğinde de artık daha fazla karınca üretecek kimse kalmaz.

And it's when they reach this stable size, in numbers of ants,

Karınca sayısı açısından kararlı sayıya ulaşınca...

that they start to reproduce.

...tekrar üremeye başlarlar.

That is, to send more winged queens and males to that year's mating flight.

Yani daha çok kanatlı karaliçe ve erkek karıncayı çiftleşme uçuşuna gönderirler.

And I know how colony size changes as a function of colony age

Koloni boyutunun yaşına bağlı olarak nasıl değiştiğini biliyorum...

because I've dug up colonies of known age and counted all the ants. (Laughter)

...çünkü yaşını bildiğim kolonileri kazdım ve tüm karıncalarını saydım.

So that's not the most fun part of this research, although it's interesting.

Evet, ilginç olsa da bu araştırmanın en eğlenceli yanı sayılmazdı.

(Laughter)

(...)

Really the question that I think about with these ants is what I call task allocation.

Bu karıncalarla ilgili asıl sorguladığım şey "görev üstlenme" konusudur.

That's not just how is the colony organized,

Sorum; sadece koloninin nasıl organize olduğu değil...

but how does it change what it's doing?

...faaliyetini nasıl değiştirdiğidir de.

How is it that the colony manages to adjust

Nasıl oluyor da şartlar değişince...

the numbers of workers performing each task as conditions change?

...koloni her bir işte çalışan işçi sayısını ayarlayabiliyor?

So, things happen to an ant colony.

Evet, bir karınca kolonisinin başına işler gelir.

When it rains in the summer, it floods in the desert.

Yaz ortasında yağmur yağar, çöl ortasında sel basar.

There's a lot of damage to the nest,

Yuvaya çok hasar verir...

and extra ants are needed to clean up that mess.

...bu durumda dağınıklığı toparlamak için fazladan işçi gerekir.

When extra food becomes available --

Ya da fazladan yiyecek kaynağı ortaya çıkar--

and this is what everybody knows about picnics --

...pikniklerde olanları hepiniz bilirsiniz--

then extra ants are allocated to collect the food.

...bu durumda fazladan işçi yiyeceği toplamak için gerekir.

So, with nobody telling anybody what to do, how is it that

Yani, kimse kimseye ne yapacağını söylemezken, nasıl oluyor da...

the colony manages to adjust the numbers of workers performing each task?

...koloni her bir iş için gerekli sayıda işçiyi ayarlayabiliyor?

And that's the process that I call task allocation.

İşte bu işleyişe ben "görev üstlenme" diyorum.

And in harvester ants, I divide the tasks

Hasatçı karıncalar özelinde yuvanın hemen dışında görünen...

of the ants I see just outside the nest

...karıncaların görevlerini şu dört sınıfa ayırdım:

into these four categories: where an ant is foraging,

...taşıyıcılar, yiyecek bulmak ve...

when it's out along the foraging trail, searching for food or bringing food back.

...yuvaya getirmek için arazide yayılırlar.

The patrollers -- that's supposed to be a magnifying glass --

Devriyeler--bir büyüteç gibi--

are an interesting group that go out early in the morning

...ilginç bir grupturlar. Sabahleyin taşıyıcılar etkin olmadan...

before the foragers are active.

...erkenden yuvadan çıkarlar.

They somehow choose the direction that the foragers will go,

Bir şekilde taşıyıcıların hangi yöne gideceklerine karar verirler...

and by coming back -- just by making it back --

...ve geri dönerek-- sadece geri dönmüş olmaları ile--

they tell the foragers that it's safe to go out.

...taşıyıcılara dışarı çıkmanın güvenli olduğunu söylemiş olurlar.

Then the nest maintenance workers work inside the nest,

Bakımcı karıncalar yuvanın içinde çalışırlar...

and I wanted to say that the nests look a lot like Bill Lishman's house.

...ve şunu söylemeliyim ki yuvaları Bill Lishman'nın evine oldukça benzer.

That is, that there are chambers inside,

Yani içeride bölmeler vardır...

they line the walls of the chambers with moist soil

...bölmelerin duvarlarını bir çeşit nemli toprakla inşaa ederler...

and it dries to a kind of an adobe-like surface in it.

...ve bu kuruduğunda bir çeşit kerpiçvari yüzey oluşur.

It also looks very similar to some of the cave dwellings

Bu aynı zamanda bölgede yaşayan Hopi halkının...

of the Hopi people that are in that area.

...mağara evlerine benzer.

And the nest maintenance workers do that inside the nest,

Bakımcı karıncalar yuvanın içinde bunu yaparlar...

and then they come out of the nest carrying bits of dry soil in their mandibles.

...kuru toprak parçacıklarını çeneleri ile yuva dışına taşırlar,

So you see the nest maintenance workers come out with a bit of sand,

Sonuçta siz yuva onarım işçilerinin ufak bir parça toprakla çıktığını...

put it down, turn around, and go back in.

...dışarda bıraktığını, ve geri dönüp içeri girerken görürsünüz.

And finally, the midden workers put some kind of territorial chemical in the garbage.

Ve sonunda çöpçuler çöpün içine bölgesel bazı kimyasallar koydular.

So what you see the midden workers doing is making a pile of refuse.

Çöpçülerin döküntü yığını oluştururken ne yaptıklarını görebilirsiniz.

On one day, it'll all be here, and then the next day

Bugün ve sonraki günde hepsi burada olacak...

they'll move it over there, and then they'll move it back.

...yığını oraya götürecekler ve sonra geri getirecekler.

So that's what the midden workers do.

Yani çöpçülerin yaptığı budur.

And these four groups are just the ants outside the nest.

Ve bu dört grup sadece yuvanın dışındaki gruplardır.

So that's only about 25 percent of the colony, and they're the oldest ants.

Bu koloninin sadece , hemen hemen %25 idir ve en yaşlı karıncalardır.

So, an ant starts out somewhere near the queen.

Böylece bir karınca kraliçenin yakınında bir yerde işe girişebilir.

And when we dig up nests we find they're about as deep

Ve biz yuvaları kazınca onları koloninin genişliği kadar derinde buluruz...

as the colony is wide, so about a meter deep for the big old nests.

...bu yüzden eski büyük yuvalar yaklaşık bir metre kadar derindedir.

And then there's another long tunnel and a chamber, where we often find the queen,

Ve kazmalarla kayadan döküntüyü uzaklaştırmamızdan 8 saat sonra...

after eight hours of hacking away at the rock with pickaxes.

...burada kraliçeyi bulduğumuz yerde başka bir bölme ve uzun bir tünel mevcuttur.

I don't think that chamber has evolved because of me and my backhoe

Bölmenin, kazmalarla çalışan öğrenci ekibim , çapam ve benim yüzümden...

and my crew of students with pickaxes,

...değiştiğine inanmıyorum...

but instead because when there's flooding,

...ama bunun yerine su bastığımız zaman...

occasionally the colony has to go down deep.

...bazen koloni daha derine gitmeye mecburdur.

So there's this whole network of chambers.

Bu yüzden burada bütün bölmeler iletişim içindedir.

The queen's in there somewhere; she just lays eggs.

Kraliçe orada bir yerde sadece yumurtlar.

There's the larvae, and they consume most of the food.

Burada larvalar mevcuttur ve bunlar yiyeceğin çoğunu tüketirler.♪

And this is true of most ants --

Bu çoğu karıncalar içinde doğrudur ki--

that the ants you see walking around don't do much eating.

...etrafınızda yürüyen karıncaların fazla yemediğini görürsünüz

They bring it back and feed it to the larvae.

Yiyecekleri geri getirirler ve larvaları beslerler.

When the foragers come in with food, they just drop it into the upper chamber,

Taşıyıcılar yiyecekle geldikleri zaman yiyeceği özel odanın üzerine doğru atarlar...

and other ants come up from below, get the food,

...ve diğer karıncalar aşağıdan yukarıya gelip, yiyecekleri alıp...

bring it back, husk the seeds, and pile them up.

...geri getirirler, tohum kabuklarını ve onları yığarlar.

There are nest maintenance workers working throughout the nest.

Yuvanın dışında çalışan bakımcı karıncalar vardır.

And curiously, and interestingly, it looks as though at any time

Merakla ve ilginç bir şekilde görünen o ki...

about half the ants in the colony are just doing nothing.

...kolonideki karıncaların aşağı yukarı yarısı hiçbirşey yapmamaktadırlar.

So, despite what it says in the Bible,

Bildiğiniz gibi incilde söylenene göre...

about, you know, "Look to the ant, thou sluggard,"

...''Tembelsen karıncaya bak'' değişine rağmen...

in fact, you could think of those ants as reserves.

gerçekte, karıncaların yarısının yedek gibi oturduğunu düşünebilirsiniz.

That is to say, if something happened -- and I've never seen anything like this happen,

Birşeyler olduğunda söylenecek şey--daha önce hiç buna benzer bir şey görmedim...

but I've only been looking for 20 years --

...ama ben sadece 20 yıldır araştırıyorum--

if something happened, they might all come out if they were needed.

...birşey olduğunda ihtiyaç duyulursa ortaya çıkabilirler.

But in fact, mostly they're just hanging around in there.

Aslında çoğu oralarda dolaşıyorlardır.

And I think it's a very interesting question --

Ve çok ilginç bir soru olduğunu düşünüyorum--

what is there about the way the colony is organized

...kolonide, hiç bir şey yapmayan ilgisiz bir karıncaya...

that might give some function to a reserve of ants who are doing nothing?

biraz iş vermeyi organize etmenin nasıl bir yolu vardır?

And they sort of stand as a buffer in between

Ve bu yedekler, dışarıda ve yuvanın derininde çalışan karıncalar...

the ants working deep inside the nest and the ants working outside.

...arasında bir şekilde tampon olarak dururlar.

And if you mark ants that are working outside, and dig up a colony,

Ve bir koloniyi deşmek ve dışarda çalışan karıncaları işaretlemek isterseniz

you never see them deep down.

onları asla aşağıda derinde göremezsiniz.

So what's happening is that the ants work inside the nest when they're younger.

Karıncalar gençken içeride çalıştığı zaman olan budur.

They somehow get into this reserve.

Her nasılsa bu rezervin içine sızarlar.

And then eventually they get recruited to join this exterior workforce.

Ve sonunda bu harici iş gücüne dahil olarak göreve çağırılırlar.

And once they belong to the ants that work outside, they never go back down.

Ve hemen dışarıda çalışan karıncalara katılırlar, asla aşağıya gelmezler.

Now ants -- most ants, including these, don't see very well.

Şimdi karıncalar--çoğu karınca, bunlara dahil olarak çok iyi görmezler.

They have eyes, they can distinguish between light and dark,

Gözleri vardır, karanlık ve aydınlık arasındaki farkı idrak edebilirler...

but they mostly work by smell.

...fakat çoğunlukla kokuyla çalışırlar.

So just to reinforce that what you might have thought

Kraliçe karınca hakkında düşündüğünüzü

about ant queens isn't true --

desteklemek doğru değildir--

you know, even if the queen did have the intelligence

...bilirsiniz, kraliçe karınca tüm bölmeler vasıtasıyla...

to send chemical messages through this whole network of chambers

...kimyasal mesajları gönderecek kadar bilgiye sahip olmasa bile...

to tell the ants outside what to do,

...karıncalara dışarıda ne yapacağını anlatan...

there is no way that such messages could make it in time to see

...gerçekte, yuvanın dışında gördüğümüz işçilerin...

the shifts in the allocation of workers that we actually see outside the nest.

...değişimi sırasında bu mesajın görülmemesi mümkün değildir.

So that's one way that we know the queen isn't directing the behavior of the colony.

Kraliçenin, koloninin davranışını yönetmediğini bilmemizin bir yolu budur.

So when I first set out to work on task allocation,

Görev dağılımında çalışmanın sınırlarını belirlersek...

my first question was, "What's the relationship

...ilk sorum , farklı görevler yapan...

between the ants doing different tasks?

...karıncalar arasındaki bağlantı nedir ?

Does it matter to the foragers what the nest maintenance workers are doing?

Bakımcı karıncaların ne yaptığı taşıyıcılar için farkeder mi?

Does it matter to the midden workers what the patrollers are doing?"

Devriyelerin ne yaptığı çöpçü karıncalar için farkeder mi?

And I was working in the context of a view of ant colonies in which each ant

Ve her nasılsa doğumundan itibaren görevi belirlenmiş her karıncanın...

was somehow dedicated to its task from birth

...montaj hattındaki yerini bilerek...

and sort of performed independently of the others,

...diğerlerinden oldukça bağımsız olarak iş gördüğü...

knowing its place on the assembly line.

...karınca kolonilerinin görünümü konusunda çalışıyordum.

And instead I wanted to ask, "How are the different task groups interdependent?"

Bunun yerine, farklı görev gruplarının dayanışıklığı nasıldır diye sorgulamak istedim.

So I did experiments where I changed one thing.

Böylece bir şeyi değiştirerek deneyler yaptım.

So for example, I created more work for the nest maintenance workers

Örneğin, bakımcı karıncalar sabah erken hareket eder etmez...

by putting out a pile of toothpicks near the nest entrance,

...yuva girişinin yakınına bir demet kürdan koyarak...

early in the morning when the nest maintenance workers are first active.

...bakımcı karıncalar için biraz daha iş ürettim.

This is what it looks like about 20 minutes later.

Bu 20 dakika sonra görünendir.

Here it is about 40 minutes later.

Burası 40 dakika sonrası içindir.

And the nest maintenance workers just take all the toothpicks

Ve bakımcı karıncalar hemen bütün kürdanları alırlar...

to the outer edge of the nest mound and leave them there.

...onları yuva tepeciğinin dıştaki ağzına bırakırlar.

And what I wanted to know was, "OK,

Bilmek istediğim buydu, tamam...

here's a situation where extra nest maintenance workers were recruited --

...fazladan bakımcı karıncaların işe koşulduğu bu durum--

is this going to have any effect on the workers performing other tasks?"

...diğer görevlerde çalışan işçiler üzerinde herhangi bir etki yapacak mı?

Then we repeated all those experiments with the ants marked.

Sonra bütün bu deneyleri işaretlenmiş karıncalarla tekrarladık.

So here's some blue nest maintenance workers.

Böylece bazı mavi bakımcı karıncalar oluştu.

And lately we've gotten more sophisticated

Ve sonra daha da ileri götürerek...

and we have this three-color system.

...bu üçlü renk sistemini kullandık.

And we can mark them individually so we know which ant is which.

Ve ayrı ayrı hangi karınca hangisidir bilmek için onları işaretliyebiliriz.

We started out with model airplane paint

Model uçak boyasıyla işe giriştik...

and then we found these wonderful little Japanese markers,

...ve sonra bu harika küçük japon işaretleyicileri bulduk...

and they work really well.

...ve onlar gerçekten iyi çalışıyorlar.

And so just to summarize the result,

Ve sonucu özetlersek...

well it turns out that yes, the different tasks are interdependent.

...sonuç şuna çıkar, farklı görevler dayanışıktırlar.

So, if I change the numbers performing one task,

Böylece bir görevin yapılış numarasını değiştirirsem...

it changes the numbers performing another.

...bu diğerinin numarasını da değiştirir.

So for example, if I make a mess

Örneğin, bakımcı karıncaların halletmek zorunda olduğu...

that the nest maintenance workers have to clean up,

...bir küme yaparsam...

then I see fewer ants out foraging.

...arkasından birkaç tane dışarı taşıyan karınca görürüm.

And this was true for all the pair-wise combinations of tasks.

Ve bu, görevlerin bütün çift yönlü bileşimleri için doğrudur.

And the second result, which was surprising to a lot of people,

Bir çok kişi için sürpriz olan ikinci sonuç...

was that ants actually switch tasks.

...karıncalar gerçekten görevleri değişiyorlardı.

The same ant doesn't do the same task over and over its whole life.

Aynı karınca hayatı boyunca tekrar tekrar aynı görevi yapmaz.

So for example, if I put out extra food, everybody else --

Örneğin, fazladan yiyecek koyarsam, herkes başka--

the midden workers stop doing midden work and go get the food,

...çöpçüler çöp toplama işini bırakıp yiyecek toplamaya giderler...

they become foragers.

...onlar da taşıyıcı olurlar.

The nest maintenance workers become foragers.

Bakımcı karıncalar taşıyıcı olurlar.

The patrollers become foragers.

Devriyeler taşıyıcı olurlar.

But not every transition is possible. And this shows how it works.

Fakat her iş mümkün değildir. Ve bu nasıl çalıştığını gösterir.

Like I just said, if there is more food to collect, the patrollers, the midden workers,

Az önce söylediğim gibi, toplanacak daha fazla yiyecek varsa, devriyeler, çöpçüler...

the nest maintenance workers will all change to forage.

...bakımcı karıncalar hepsi taşıyıcıya dönüşürler.

If there's more patrolling to do --

Bir tedirginlik yarattığım için daha fazla devriye işi varsa...

so I created a disturbance, so extra patrollers were needed --

...fazladan devriyelere ihtiyaç olduysa--

the nest maintenance workers will switch to patrol.

...bakımcı karıncalar devriye işine geçecektir.

But if more nest maintenance work is needed --

Fakat daha fazla bakımcılık işine ihtiyaç duyulduğunda--

for example, if I put out a bunch of toothpicks --

örneğin bir demet kürdan koyarsam--

then nobody will ever switch back to nest maintenance,

...kimse bakım işine geri dönmeyecektir...

they have to get nest maintenance workers from inside the nest.

Yuvanın içinden bakımcı karıncalar almak zorundadırlar.

So foraging acts as a sink, and the ants inside the nest act as a source.

Yani taşıyıcılık bir havuz gibi ve yuvanın içindeki karıncalar bir kaynak gibi hareket ederler.

And finally, it looks like each ant is deciding

Sonuç olarak her karınca an be an, hareket edip etmeyeceğine...

moment to moment whether to be active or not.

...karar veriyor gibi görünüyor.

So, for example, when there's extra nest maintenance work to do,

Böylece, örneğin, fazladan yapılacak bakım işi olduğu zaman...

it's not that the foragers switch over. I know that they don't do that.

taşıyıcılar iş değiştirecek demek değildir. Onların bunu yapmayacağını biliyorum.

But the foragers somehow decide not to come out.

Fakat taşıyıcılar her nasılsa işi bırakmamaya karar verirler.

And here was the most intriguing result: the task allocation.

En merak edilen sonuç şuydu: görev dağılımı.

This process changes with colony age, and it changes like this.

Bu süreç, koloninin yaşı ve buna benzer şeylerle değişir.

When I do these experiments with older colonies --

Bu deneyleri daha yaşlı karıncalarla yaptığım zaman--

so ones that are five years or older --

...mesela beş yıl veya daha yaşlı olanlar--

they're much more consistent from one time to another

...onlar bir devreden diğerine çok daha fazla uyumludurlar.

and much more homeostatic. The worse things get,

Ve çok daha fazla dengeli.Daha kötü şeyler olsa...

the more I hassle them, the more they act like undisturbed colonies.

...onları biraz daha rahatsız etsem de hiç rahatsız olmamış koloniler gibi hareket ederler.

Whereas the young, small colonies --

Genç, küçük koloniler gibi--

the two-year-old colonies of just 2,000 ants -- are much more variable.

...yaklaşık iki bin karıncadan oluşan iki yaşındaki koloniler çok fazla değişkendir.

And the amazing thing about this is that an ant lives only a year.

Bu konuda şaşırtıcı olan, bir karınca sadece bir yıl yaşar.

It could be this year, or this year.

Yani bu yıl olabilir ya da bu yıl.

So, the ants in the older colony that seem to be more stable

Böylece daha yaşlı kolonilerdeki oldukça durağan oldukları görülen karıncalar...

are not any older than the ants in the younger colony.

...genç kolonideki karıncalardan daha yaşlı değildirler.

It's not due to the experience of older, wiser ants.

Bu daha akıllı, daha yaşlı karıncaların tecrübesinden dolayı değildir.

Instead, something about the organization

Aksine, daha yaşlanan koloniler için...

must be changing as the colony gets older.

...organizasyonla ilgili bazı şeyler değişiyor olmalıdır.

And the obvious thing that's changing is its size.

Aşikar olan hacmin değiştiğidir.

So since I've had this result, I've spent a lot of time trying to figure out

Bu sonucu aldıktan sonra sorunu çözmek için çok zaman harcadım...

what kinds of decision rules -- very simple, local, probably olfactory, chemical

...ne çeşit kurallar--çok basit, sınırlı, koklamayla ilgili, kimyasal.

rules could an ant could be using, since no ant can assess the global situation --

Bir karıncanın kullanabildiği kurallar,hiçbir karınca genel durumu değerlendiremeyeceği için--

that would have the outcome that I see,

...gördüğüm sonuç oluşacaktır.

these predictable dynamics, in who does what task.

Bu önceden tahmin edilebilir dinamikler kimin ne görev yapacağı üzerinedir.

And it would change as the colony gets larger.

Ve koloni daha da büyüdüğü için değişecektir.

And what I've found out is that ants are using a network of antennal contact.

Ve keşfettiğim, karıncaların bir antenle temas sistemi kullanıyor olmalarıdır.

So anybody who's ever looked at ants has seen them touch antennae.

Karıncalara bakan herhangi biri onların anten dokunuşunu görmüştür.

They smell with their antennae.

Antenleriyle koklarlar.

When one ant touches another, it's smelling it,

Bir karınca diğerine dokunursa onu kokluyor.

and it can tell, for example, whether the other ant is a nest mate

Örneğin, bu dokunuş diğer karıncanın bir yuva mensubu olup olmadığını anlatabilir...

because ants cover themselves and each other, through grooming,

...çünkü karıncaların her biri bir koloninin özel kokusunu taşıyan bir yağ katmanıyla...

with a layer of grease, which carries a colony-specific odor.

...donandıkları için birbirlerini tanırlar.

And what we're learning is that an ant uses the pattern of its antennal contacts,

Ve öğrendiğimize göre, bir karınca diğer görevlerin karıncaları ile karşılaştığında...

the rate at which it meets ants of other tasks, in deciding what to do.

...ne yapacağına karar vermekte kendi antenle temas modelini kullanır.

And so what the message is, is not any message

Verilen mesaj bir karıncadan diğerine nakledilen...

that they transmit from one ant to another, but the pattern.

...herhangi bir mesaj değildir fakat modeldir.

The pattern itself is the message.

Modelin kendisi mesajdır.

And I'll tell you a little bit more about that.

Ve bunun hakkında küçük bir şey daha anlatacağım.

But first you might be wondering:

Ama önce bir karıncanın nasıl anlatabileceğini...

how is it that an ant can tell, for example, I'm a forager.

...merak ediyor olabilirsiniz-- örneğin, ben bir taşıyıcıyım.

I expect to meet another forager every so often.

Sık sık diğer taşıyıcı karınca ile karşılaşmayı umarım.

But if instead I start to meet a higher number of nest maintenance workers,

Fakat bunun yerine çok sayıda bakımcı karınca ile karşılaşmaya başlarım.

I'm less likely to forage.

Umduğumdan çok daha az da taşıyıcıya.

So it has to know the difference between

Bir taşıyıcı ve bir bakımcı karınca...

a forager and a nest maintenance worker.

...arasındaki farkı bilmek zorundadır.

And we've learned that, in this species --

Bu türde öğrendiğim...

and I suspect in others as well --

...ve diğerleri hakkında şüpheye düştüğüm--

these hydrocarbons, this layer of grease on the outside of ants,

...bu hidrokarbonlar, karıncanın üstündeki yağ tabakası...

is different as ants perform different tasks.

...farklı görevlerde çalışan karıncalar için farklıdır.

And we've done experiments that show that

Ve yaptığımız deneylerin bize gösterdiğine göre ...

that's because the longer an ant stays outside,

...bir karınca ne kadar dışarıda kalırsa...

the more these simple hydrocarbons on its surface change,

...yüzeyindeki basit hidrocarbonlar o kadar değişir...

and so they come to smell different by doing different tasks.

...ve bu yüzden farkı görevler yaparak değişik değişik kokarlar.

And they can use that task-specific odor in cuticular hydrocarbons --

Hidrokarbonlarda bu göreve özel kokuyu kullanabilirler..

they can use that in their brief antennal contacts to somehow

...belli görev karıncalarının buluşma oranlarını her nasılsa bilerek...

keep track of the rate at which they're meeting ants of certain tasks.

...kısa antensel kontaklarında da kullanabilirler.

And we've just recently demonstrated this

Yakın zamanda, küçük cam boncuklara...

by putting extract of hydrocarbons on little glass beads,

...hidrokarbon özü koyarak ve...

and dropping the beads gently down into the nest entrance at the right rate.

...boncukları, doğru oranda, yuva girişinin içine, aşağıya nazikçe yuvarlayarak bunu kanıtladık.

And it turns out that ants will respond to the right rate of contact

Ve bu iş gerçek karıncalarla kontak kuruyormuş gibi...

with a glass bead with hydrocarbon extract on it,

...üstünde hidrokarbon özü olan cam boncuklarla da...

as they would to contact with real ants.

...kontak kurarak cevap verecek hale dönüştü.

So I want now to show you a bit of film --

Şimdi size küçük bir film göstermek isterim...

and this will start out, first of all, showing you the nest entrance.

...ve bu film ilk olarak size yuvanın girişini göstererek başlayacak.

So the idea is that ants are coming in and out of the nest entrance.

Burada gösterilen yuva girişinin dışına ve içine gelen karıncalardır.

They've gone out to do different tasks, and the rate at which they meet

Onlar dışarıya değişik görevlerle gitmişlerdir ve karşılaşmalarının oranı...

as they come in and out of the nest entrance determines, or influences,

...yuva girişinden girdikleri ve çıktıkları kadardır...

each ant's decision about whether to go out, and which task to perform.

...her karıncanın dışarı gidip gitmeme kararı görevlerinin ne olduğuna bağlıdır.

This is taken through a fiber optics microscope. It's down inside the nest.

Bu bir fiber optik mikroskopla alındı. Yuvanın içinde aşağıdaydı.

In the beginning you see the ants

Başlangıçta sadece...

just kind of engaging with the fiber optics microscope.

...fiber optik mikroskopa takılan karıncaları görürsünüz.

But the idea is that the ants are in there,

Ama karıncalar oradadır.

and each ant is experiencing a certain flow of ants past it --

...ve her karınca geçmişteki karıncaların yaptığı akışı...

a stream of contacts with other ants.

...diğer karıncalarla diyalog akışını tecrübe ediyor.

And the pattern of these interactions determines

Ve bu etkileşim modelleri karıncanın geri gelip gelmeyeceğini...

whether the ant comes back out, and what it does when it comes back out.

...ve geldiği zaman ne yapacağını belirtir.

You can also see this in the ants just outside the nest entrance like these.

Yuva girişinin dışındaki karıncalarda da bunun benzerini görebilirsiniz.

Each ant, then, as it comes back in, is contacting other ants.

Her karınca içeri geri geldiğinde diğer karıncalarla kontak kuruyor.

And the ants that are waiting just inside the nest entrance

Ve karıncalar sonraki tura gidip gitmeyeceklerine karar vermek için...

to decide whether to go out on their next trip,

...yuva girişinde öylece bekleyerek...

are contacting the ants coming in.

...içeri gelen karıncalarla kontak kuruyorlar.

So, what's interesting about this system is that it's messy.

Bu sistemin ilginçliği karmakarışık oluşudur.

It's variable. It's noisy. And, in particular, in two ways.

Değişkendir.Gürültülüdür. Ve özellikle iki yönlüdür.

The first is that the experience of the ant -- of each ant -- can't be very predictable.

Karıncanın ilk deneyimidir-- her karınca için-- çok tahmin edilebilir olamaz.

Because the rate at which ants come back depends on

Çünkü dışarı gidip görevini yapan bir karınca olarak...

all the little things that happen to an ant as it goes out and does its task outside.

...geri gelmesi bir sürü küçük şeye bağlıdır.

And the second thing is that an ant's ability to assess this pattern

Ve ikinci olarak bir karıncanın yeteneği bu modeli tayin edebilmesi için çok ham olması gerektiğidir...

must be very crude because no ant can do any sophisticated counting.

...çünkü hiçbir karınca karmaşık hesap yapamaz.

So, we do a lot of simulation and modeling, and also experimental work,

Böylece, karınca kolonisinin önceden kestirilebilir davranışını üreten...

to try to figure out how those two kinds of noise combine to,

...küme içinde iki çeşidin nasıl bir araya geldiğini anlamak için...

in the aggregate, produce the predictable behavior of ant colonies.

...bir çok taklit modelleme ve deneysel çalışma da yaptık.

Again, I don't want to say that this kind of haphazard pattern of interactions

Yine, bu rastgele etkileşim modeli, saat gibi hassas ve verimli çalışan...

produces a factory that works with the precision and efficiency of clockwork.

...bir fabrika oluşturur demek istemiyorum.

In fact, if you watch ants at all, you end up trying to help them

Aslında karıncaları tam olarak izlerseniz onlara yardım etmeye çalışmayı bırakırsınız...

because they never seem to be doing anything

...çünkü sizin düşüncenizin aksine...

exactly the way that you think that they ought to be doing it.

...onlar hiçbir zaman kesin birşey yapıyor gibi gözükmezler.

So it's not really that out of these haphazard contacts, perfection arises.

Yani bu gerçekten rastgele bağlantıların dışında değildir, evrim zuhur eder.

But it works pretty well.

Fakat o çok iyi çalışır.

Ants have been around for several hundred million years.

Karıncalar birkaç yüz yıldır vardırlar.

They cover the earth, except for Antarctica.

Antartika'ya kadar dünyayı kaplarlar.

Something that they're doing is clearly successful enough

Yaptıkları bazı şeyler, açıkça bu rastgele kontak...

that this pattern of haphazard contacts, in the aggregate,

...modeli kadar başarılıdır, küme içinde...

produces something that allows ants to make a lot more ants.

...çok daha fazla karınca yapılmasına izin veren bazı şeyler üretir.

And one of the things that we're studying is how natural selection

Üzerinde çalıştığımız şeylerden biri de...

might be acting now to shape this use of interaction patterns --

...bu etkileşim modellerini şekillendiren doğal seçimin nasıl işlediğidir...

this network of interaction patterns --

...bu etkileşim modelleri şebekesi--

to perhaps increase the foraging efficiency of ant colonies.

...belki karınca kolonisinin verimliliğini arttırır.

So the one thing, though, that I want you to remember about this

Bunun hakkında size hatırlatmak istediğim bir şey de...

is that these patterns of interactions

...bu etkileşim modelleri...

are something that you'd expect to be closely connected to colony size.

...koloninin boyutuyla yakın ilgili olduğunu düşündüğünüz bazı şeylerdir.

The simplest idea is that when an ant is in a small colony --

En basit anlamıyla bir karınca küçük bir kolonide olsun...

and an ant in a large colony can use the same rule,

...ve isterse büyük bir kolonide olsun aynı kuralı kullanır...

like "I expect to meet another forager every three seconds."

...benim başka bir taşıyıcıyla her üç saniyede bir karşılaşmayı ıstediğim gibi.

But in a small colony, it's likely to meet fewer foragers,

Ama küçük koloninin içinde taşıyıcılarla karşılaşmak daha zordur...

just because there are fewer other foragers there to meet.

...çünkü orada karşılaşılacak diğer taşıyıcılar sadece birkaç tanedir.

So this is the kind of rule that, as the colony develops and gets older and larger,

Bu genel bir kuraldır ki koloni ne kadar çok gelişirse ve büyürse...

will produce different behavior in an old colony and a small young one.

...yaşlı ve genç olan koloni arasında o kadar değişik davranış ortaya çıkacaktır.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

alkış