The power of citizen video to create undeniable truths | Yvette Alberdingk Thijm

Çeviri: mehmet basri beyazıt Gözden geçirme: berat güven

It's 1996

Sene 1996,

in Uvira in eastern Congo.

yer Doğu Kongo, Uvira.

This is Bukeni.

Bu Bukeni.

Militia commanders walk into his village,

Milis kuvvetleri bir gün köyüne geliyor

knock on his neighbors' doors

ve komşularının kapısını çalıp

and whisk their children away to training camps.

çocuklarını milis kampına kaçırıyorlar.

Bukeni borrows a video camera from a local wedding photographer,

Bukeni, yerel bir düğün fotoğrafçısından bir video kamera alıyor

he disguises as a journalist

ve bir gazeteci kılığına girip

and he walks into the camps to negotiate the release of the children.

çocukların salıverilmesiyle ilgili bir görüşme yapmak için kampa gidiyor.

He filmed footage of the children being trained as soldiers.

Askeri eğitim gören çocukları filme alıyor.

[Soldiers don't worry!]

[Asker üzülmez!]

[You'll wear uniforms!]

[Üniforma giyeceksiniz!]

[You'll have free cars!]

[Araçlarınız olacak!]

[Free beans!]

[Yiyeceğiniz olacak!]

Many of these children are under 15 years old,

Bu çocukların çoğu 15 yaşın altında

and that is a war crime.

ve bu bir savaş suçu.

[Free!]

[Bedava!]

But you don't have to go to eastern Congo to find human rights abuses.

Tabii, insan hakları ihlalleri için Kongo'ya kadar gitmenize gerek yok.

In America, a country with a rapidly aging population,

Amerika'da, hızla yaşlanan bir nüfusa sahip bu ülkede,

experts estimate that one in 10 people over 60

uzmanların tahminleri 60 yaş üzeri her 10 kişiden birinin

will experience abuse.

istismara uğradığı yönünde.

It's a hidden epidemic,

Bu gizli bir salgın

and most of that abuse actually happens at the hands

ve bu istismarların çoğunu bakıcılar

of close caretakers or family.

veya aileler yapıyor.

This is Vicky.

Bu Vicky.

Vicky put an iron gate on her bedroom door

Vicky, yatak odasına bir demir kapı taktırmış

and she became a prisoner, in fact, in her own house,

ve aslında kendi evinde bir tutsağa dönüşmüş,

out of fear for her nephew who had taken over her home as a drug den.

bunu, evini bir uyuşturucu yuvası olarak kullanan yeğeninden korktuğundan yapmış.

And this is Mary.

Bu Mary.

Mary picked up a video camera for the first time in her life

Mary, 65 yaşında ilk kez

when she was 65 years old,

eline bir video kamera almış

and she asked Vicky and 99 other older people

ve Vicky ve diğer 99 yaşlı insandan

who had experienced abuse to tell their stories on camera.

yaşadıkları istismarları kameraya anlatmalarını istemiş.

And I am Dutch,

Ben Hollandalıyım

so in the Netherlands we are obsessed with the truth.

ve biz Hollandalılarda gerçek takıntısı vardır.

Now, when you are a child, that's a great thing,

Çocukken bu harika bir şey,

because you can basically get away with anything,

çünkü herhangi bir şeyden rahatlıkla paçayı kurtarabilirsiniz,

like "Yes, Mama, it was me who smoked the cigars."

"Evet anneciğim, puroyu içen bendim" gibi.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But I think this is why I have dedicated my life

Kendimi insan hakları ihlallerini ortaya çıkaran insanların

to promoting citizen video to expose human rights violations,

videolarına adadım,

because I believe in the power of video to create undeniable truths.

çünkü videoların inkar edilemez gerçekleri ortaya çıkarabileceğine inanıyorum

And my organization, WITNESS,

Bu amaçla kurduğum örgüt, WITNESS,

helped use the Congolese videos

Kongoluların videolarını kullanarak, kötü şöhretli bir savaş lordu olan

to help convict and send a notorious warlord called Thomas Lubanga to jail.

And the videos that Mary shot,

Mary ve diğer bir çok yaşlı adalet destekçisini,

we trained Mary and many other elder justice advocates,

yaşlı istismarı hikayeleri

to make sure that the stories of elder abuse

meclise ulaşsın diye eğittik

reached lawmakers,

ve bu hikâyeler kanun yapıcıların

and those stories helped convince lawmakers

Amerika'da yaşlıları koruyan kanunlar

to pass landmark legislation to protect older Americans.

çıkarmasını sağladı.

So I wonder,

Merak ediyorum,

billions of us now have this powerful tool right at our fingertips.

milyarlarcamız artık parmağının ucunda bu güçlü alete sahip,

It's a camera.

kameraya.

So why are all of us not a more powerful army of civic witnesses,

Peki neden hepimiz birleşip Mary ve Bukeni gibi

like Mary and Bukeni?

tanıklar ordusu oluşturmuyoruz?

Why is it that so much more video

Peki bu videolar neden daha fazla adalet

is not leading to more rights and more justice?

ve daha fazla hak getirmiyor?

And I think it is because being an eyewitness is hard.

Çünkü bence görgü tanığı olmak zor,

Your story will get denied,

hikâyeleriniz yalanlanıyor,

your video will get lost in a sea of images,

videolarınız görüntüler denizinde kayboluyor,

your story will not be trusted, and you will be targeted.

hikayelerinize güvenilmiyor ve hedef gösteriliyorsunuz.

So how do we help witnesses?

Peki tanıklara nasıl yardım edebiliriz?

In Oaxaca, in Mexico,

Oaxaca, Meksika'da,

the teachers' movement organized a protest

Başkan çok anti demokratik reformlar dayatınca

after the president pushed down very undemocratic reforms.

öğretmenler hareketi bir protesto düzenledi.

The federal police came down in buses and started shooting at the protesters.

Polisler otobüslerle gelip protesto yapanlara ateş etmeye başladı,

At least seven people died and many, many more were wounded.

en az yedi kişi hayatını kaybetti ve birçok kişi de yaralandı.

Images started circulating of the shootings,

Olayın görüntüleri yayılmaya başladı

and the Mexican government did what it always does.

ve Meksika hükûmeti her zaman yaptığını yapıp

It issued a formal statement,

resmi bir açıklama yayınladı.

and the statement basically accused the independent media

Açıklama özetle, medyayı

of creating fake news.

yalan haber yapmakla suçladı.

It said, "We were not there,

Açıklama, "Biz orada değildik,

that was not us doing the shooting,

ateş açan biz değildik,

this did not happen."

böyle bir şey olmadı" diyordu.

But we had just trained activists in Mexico

Ama biz Meksika'daki aktivistleri resimlerindeki metaveriyi

to use metadata strategically with their images.

stratejik biçimde kullanmaları için eğitmiştik.

Now, metadata is the kind of information that your camera captures

Metaveri, kameranızın kaydettiği

that shows the date, the location,

tarih, lokasyon, sıcaklık ve

the temperature, the weather.

hava durumu gibi bilgilerdir.

It can even show the very unique way you hold your camera

Hatta bir şey çektiğinizde kamerayı nasıl

when you capture something.

tuttuğunuzu bile kaydedebilir.

So the images started recirculating,

Böylece, görüntüler bu sefer üstlerinde

and this time with the very verifying,

gerçekliklerini doğrulayan bilgilerle

validating information on top of them.

yeniden yayılmaya başladı

And the federal government had to retract their statement.

Ve hükûmet açıklamayı geri çekmek zorunda kaldı.

Now, justice for the people for Oaxaca

Oaxaca'daki insanlar için adalet

hâlâ sağlanmış değil,

is still far off,

but their stories, their truths, can no longer be denied.

fakat onların hikayeleri ve gerçekler artık inkâr edilemiyor.

So we started thinking:

Düşündük ki:

Ya bir "Proof Mode (Kanıt Modu)" olsaydı.

What if you had "Proof Mode?"

What if everybody had a camera in their hands

Ya herkesin ellerinde bir kamera olsaydı

and all the platforms had that kind of validating ability.

ve bütün platformlar böyle bir kanıt oluşturma özelliğine sahip olsaydı.

So we developed --

Biz de

together with amazing Android developers called the Guardian Project,

"Guardian Project" isimli Android geliştiricileri ile

we developed something called a technology that's called Proof Mode,

metaveri ile görüntüleri birleştiren

that marries those metadata together with your image,

görüntünün doğruluğunu kontrol ve teyit eden

and it validates and it verifies your video.

Proof Mode adlı bir teknoloji geliştirdik.

Now, imagine there is a deluge of images

Düşünün, dünyanın her bir yanından telefon kameralarından

coming from the world's camera phones.

görüntüler yağıyor.

Imagine if that information could be trusted just a little bit more,

Düşünün, gelen görüntüler ya biraz daha güvenilir olsa,

what the potential would be for journalists,

gazetecilerin, insan hakları araştırmacılarının

for human rights investigators,

ve insan hakları avukatlarının

for human rights lawyers.

yapabilecekleri neler olurdu.

So we started sharing Proof Mode with our partners in Brazil

Brezilya'da mükemmel bir medya topluluğu olan Coletivo Papo Reta

who are an amazing media collective called Coletivo Papo Reto.

isimli ortaklarımızla Proof Mode'u paylaşmaya başladık.

Brazil is a tough place for human rights.

Brezilya insan hakları açısından zor bir yer.

The Brazilian police kills thousands of people every year.

Brezilya polisi her sene binlerce insan öldürüyor.

The only time that there's an investigation,

Tahmin edin soruşturma ancak

guess when?

ne zaman açılıyor?

When there's video.

Ortada bir video olduğu zaman.

Seventeen-year-old Eduardo was killed in broad daylight

On yedi yaşındaki Eduardo güpegündüz

by the Rio police,

Rio polisi tarafından öldürüldü.

and look what happens after they kill him.

Ve bakın öldürdükten sonra ne yapıyorlar.

They put a gun in the dead boy's hand,

Ölen çocuğun eline bir silah tutuşturup

they shoot the gun twice --

meşru müdafaa süsü vermek için

(Shot)

(Silah sesi)

to fabricate their story of self-defense.

iki el ateş ediyorlar.

The woman who filmed this was a very, very courageous eyewitness,

Bu videoyu çeken çok cesur bir görgü tanığıydı

and she had to go into hiding after she posted her video

ve bu videoyu paylaşmadan önce kendi canının korkusundan

for fear of her life.

saklanmak zorunda kaldı.

But people are filming, and they're not going to stop filming,

Fakat insanlar bu videoları çekiyor ve çekmeyi de bırakmayacaklar.

so we're now working together with media collectives

Artık biz de medya topluluklarıyla birlikte insanların

so the residents on their WhatsApp

WhatsApp aracılığıyla

frequently get guidance and tips,

nasıl güvenle video çekilir,

çekilen video nasıl yüklenir

how to film safely,

how to upload the video that you shoot safely,

ve video nasıl çekilirse kanıt niteliği taşır

how to capture a scene so that it can actually count as evidence.

konularında ipuçları almalarını sağlamak için çalışıyoruz.

And here is an inspiration

Size Brezilya'da Mídia Ninja isimli bir gruptan

from a group called Mídia Ninja in Brazil.

ilham verici bir şey göstereyim.

The man on left is a heavily armed military policeman.

Soldaki adam ağır silahlı bir asker.

Protestocuya yaklaşıyor --

He walks up to a protester --

when you protest in Brazil, you can be arrested or worse --

Brezilya'da protestoya katılırsanız ya tutuklanırsınız ya daha kötüsü olur --

and he says to the protester, "Watch me,

...ve protestocuya diyor ki "Beni izle,

I am going to search you right now."

üstünü arayacağım."

And the protester is a live-streaming activist --

Bunu yaşayan protestocu yayın yapan bir aktivist,

he wears a little camera --

küçük bir kamera taşıyor.

and he says to the military policeman, he says, "I am watching you,

O da askere diyor ki, "Seni izliyorum

and there are 5,000 people watching you with me."

ve benimle beraber 5 bin kişi daha seni izliyor"

Now, the tables are turned.

O anda kozlar el değişiyor.

The distant witnesses, the watching audience, they matter.

Uzaktaki tanıklar, yayını izleyenler olayı değiştiriyor.

So we started thinking,

Kendimize sorduk,

what if you could tap into that power,

o yayını izleyen tanıkların gücüne

the power of distant witnesses?

sahip olsak ne olurdu?

What if you could pull in their expertise, their leverage,

Ya onların uzmanlığını, gücünü,

their solidarity, their skills

dayanışmasını ve yapabileceklerini

when a frontline community needs them to be there?

ihtiyacı olan bir toplum icin kullanabilsek nasıl olurdu?

And we started developing a project that's called Mobilize Us,

Ve Mobilize Us (Bizi Harekete Geçir) adlı projeyi geliştirmeye başladık.

because many of us, I would assume,

Çünkü inanıyorum ki, bir çoğumuz

want to help

yardım etmek istiyor,

yeteneklerini ve uzmanlıklarını bu doğrultuda kullanmak istiyor.

and lend our skills and our expertise,

but we are often not there when a frontline community

Fakat istismara maruz kalan toplumların ya da

or a single individual faces an abuse.

kişiler bize ihtiyaç duyduğunda yanlarında olamıyoruz.

And it could be as simple as this little app that we created

Fail'e yaptığını telefonun öbür ucunda

that just shows the perpetrator on the other side of the phone

kaç kişinin izlediğini gösteren yaptığımız bu basit

how many people are watching him.

uygulama bile bize bu gücü bize verebilir.

But now, imagine that you could put a layer of computer task routing

Şimdi bir de bunun üstüne bilgisayar destekli bir görev yönlendirme

on top of that.

katmanı ekleyin.

Imagine that you're a community facing an immigration raid,

Düşünün, bir göç dalgasıyla karşılaşan bir topluluksunuz

and at that very moment, at that right moment, via livestream,

ve tam o anda, o saniyede canlı yayın aracılığıyla

you could pull in a hundred legal observers.

yüzlerce yasal görgü tanığını olay yerine getirebilirsiniz.

How would that change the situation?

Bu durumu nasıl değiştirir?

So we started piloting this with our partner communities in Brazil.

Biz de bunu Brezilya'daki ortak topluluklarla denemeye başladık.

This is a woman called Camilla,

Bu kadının adı Camilla,

and she was able -- she's the leader in a favela called Favela Skol --

Favela Skol adlı bir varoş mahallesinin lideri.

she was able to pull in distant witnesses

Mahallesinden Olimpiyat organizasyonu yüzünden zorla atılan topluluğun

via livestream

hikayesini canlı yayın yoluyla,

to help translation,

izleyeyecek,

to help distribution,

tercüme edecek

to help amplify her story

yayacak ve

after her community was forcibly evicted

güçlendirecek

to make room for a very glossy Olympic event last summer.

bir çok görgü tanığı yarattı.

So we're talking about good witnessing,

Hep iyi görgü tanıklığından bahsediyoruz,

but what happens if the perpetrators are filming?

fakat ya failler kaydetmeye başlarsa?

What happens if a bystander films and doesn't do anything?

Ya yandan biri kaydedip de bu konu hakkında hiç bir şey yapmazsa?

This is the story of Chrissy.

Bu tam da Chrissy'nin hikayesi.

Chrissy is a transgender woman

Chrissy Maryland'de bir McDonalds'da

who walked into a McDonald's in Maryland

kadınlar tuvaletini kullanmak isteyen

to use the women's bathroom.

transeksüel bir kadın.

Two teens viciously beat her for using that woman's bathroom,

İki genç, kadınlar tuvaletini kullanığı için onu acımasızca dövdü

and the McDonald's employee filmed this on his mobile phone.

ve bir McDonald's çalışanı bu olayı telefonuyla kaydetti.

And he posted his video,

Sonra da bu videoyu yayınladı.

and it has garnered

Bu videoya binlerce

thousands of racist and transphobic comments.

transfobik ve ırkçı yorum yapıldı.

So we started a project that's called Capturing Hate.

Bununla ilgili "Capturing Hate (Nefreti yakalamak)" isimli bir projeye başladık.

We took a very, very small sample of eyewitness videos

Çok küçük bir miktarda görgü tanıkları tarafından çekilmiş, transeksüel ve

that showed abuse against transgender and gender-nonconforming people.

cinsiyet uyumsuz insanlara karşı suistimal içeren videoları topladık.

We searched two words, "tranny fight" and "stud fight."

İki terim aradık, "travesti kavgası" ve "abazan kavgası"

And those 329 videos were watched and are still being watched

Bu 329 video izlendi ve hâlâ

as we sit here in this theater,

biz burada otururken izlenmeye devam ediyor.

a stunning almost 90 million times,

Hatta hayret verici bir şekilde 90 milyon kez izlenmiş durumda.

and there are hundreds of thousands of comments with these videos,

Ve bu videolara yapılmış, sürekli daha çok nefret ve şiddet doğuran

egging on to more violence and more hate.

yüz binlerce yorum var.

Biz de "Methodology" adında bir uygulama geliştirmeye başladık.

So we started developing a methodology

that took all that unquantified visual evidence

Bu uygulama sayesinde bütün o görsel

and turned it into data, turning video into data,

kanıtları veri haline getirdik. Videoları kanıt haline

and with that tool,

getiren bu uygulama ile

LGBT organizations are now using that data

LGBT dernekleri verileri hakları için

to fight for rights.

kullanmaya başladı.

And we take that data and we take it back to Silicon Valley,

Bu verileri alıp Silikon Vadisine götürdük

and we say to them:

ve dedik ki,

Poliçelerini değiştirmeleri isteğiyle

"How is it possible

"Bu nefret yayan,

that these videos are still out there

nefretten nefret doğuran,

in a climate of hate

egging on more hate,

şiddetten şiddet doğuran

summoning more violence,

videolar böyle içerikler

when you have policies that actually say

oraya çıkarmayı yasaklayan

you do not allow this kind of content? --

poliçeleriniz varken

hala ortada olabiliyor."

urging them to change their policies.

So I have hope.

Yani, umudum var

I have hope that we can turn more video into more rights and more justice.

Umuyorum ki daha çok videoyu daha çok hak ve adalet haline getirebiliriz.

Ten billion video views on Snapchat,

Snapchat'te günde 10 milyar video

per day.

izleniyor.

So what if we could turn that Snapchat generation

Ya bu Snapchat neslini

into effective and safe civic witnesses?

etkili bir tanıklar ordusuna çevirebilirsek.

What if they could become the Bukenis of this new generation?

Ya onlar yeni neslin Bukenisi olabilirlerse.

In India, women have already started using Snapchat filters

Hindistanda kadınlar çoktan aile içi şiddet hakkında konuşurken

to protect their identity when they speak out about domestic violence.

kimliklerini korumak için Snapchat filtreleri kullanamaya başladı.

[They tortured me at home and never let me go out.]

[Bana evde işkence ediyor ve dışarı çıkmama izin vermiyor.]

The truth is, the real truth, the truth that doesn't fit into any TED Talk,

Gerçek şu ki, asıl gerçek, hiç bir TED konuşmasında bahsedilmeyen gerçek,

is fighting human rights abuse is hard.

insan hakları ihlalleri ile savaşmak çok zor.

There are no easy solutions for human rights abuse.

İnsan haklari ihlallerinin kolay bir çözüm yolu yok.

And there's not a single piece of technology

Bütün failleri durdurucak

that can ever stop the perpetrators.

tek bir teknoloji yok.

But for the survivors,

Fakat kurtulanlar için,

for the victims,

kurbanlar için,

for the marginalized communities,

ötekileştirilmiş toplumlar için

their stories, their truths, matter.

onların hikâyeleri ve gerçekleri fark yaratıyor.

And that is where justice begins.

İşte adaletin başladığı yer de tam olarak burası.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)