Dignity isn't a privilege. It's a worker's right | Abigail Disney

Çeviri: Eda Hacısağır Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

Of all the characters in all the Disney films

Disney filmlerindeki tüm karakterler arasından

the one I love the most is Jiminy Cricket from "Pinocchio."

en çok sevdiğim Pinokyo'daki Jiminy Cricket.

My favorite scene in the movie

Filmdeki en sevdiğim sahne

is when the blue fairy is saying to Pinocchio,

mavi perinin Pinokyo'ya şunu söylediği sahne:

"Always let your conscience be your guide."

''Vicdanının her zaman rehberin olmasına izin ver.

Pinocchio asks, "What are conscience?"

Pinokyo ''Vicdan nedir?'' diye sorar.

and Jiminy Cricket is scandalized by the question.

Jiminy Cricket ise bu sorudan dolayı afallar.

"What are conscience!

''Vicdan ne!

What are conscience!

Vicdan ne midir!

Conscience is that still, small voice that people won't listen to.

"Vicdan, insanların dinlemediği dingin ve cılız bir sestir.

That's just the trouble with the world today."

Dünyanın günümüzdeki sorunu tam da bu."

I love the way Jiminy Cricket is always there

Tıpkı Pinokyo’nun güzel bir plan ile çıkagelmesi gibi

with a nerdy, ethical thing

Jiminy Cricket’in de hep dahice ve ahlaka uygun

just as Pinocchio's coming up with some kind of good plan.

bir şeylerle çıkagelmesini seviyorum.

I think of him as speaking truth to puppet.

Onu, kuklaya hakikatleri söyleyen kişi olarak görüyorum.

I always wondered what it was about Jiminy Cricket

Jiminy Cricket'ı bu kadar çok sevmemi sağlayan şeyin

that made me love him so much

ne olduğunu hep merak etmişimdir

and one day it hit me.

ve bir gün sebebini anladım.

It was because he sounds like my grandfather.

Aynı dedem gibi konuştuğu içinmiş.

My grandfather was a very sweet and cuddly man,

Dedem çok sevimli ve cana yakın bir insandı

and I loved him to the moon and back.

ve onu dünyalar kadar çok severdim.

But I shared him with a big, wide world.

Onunla bu büyük, engin dünyayı paylaştım.

His name was Roy O. Disney,

Dedemin adı Roy O. Disney'di,

and together with his younger brother Walt Disney,

Kansas'ta mütevazi bir hayat içinde büyütülen dedem

he came from a very humble upbringing in Kansas

küçük kardeşi Walt Disney ile birlikte

and started and ran one of the most iconic businesses in the world.

dünyanın en ikonik işlerinden birini kurdu ve yönetti.

Two things I remember the best about going to Disneyland

Dedem ile Disneyland'e gitmekle ilgili çok iyi hatırladığım

with my grandfather.

iki şey var.

The first thing was he always gave me a stern warning

İlki eğer orada çalışan birine küstahlık yaparsam

that if I ever sassed anybody who worked there,

eve vardığımız zaman başımın belada olacağına dair

I was in deep doo-doo when we got home.

He said, "these people work really hard --

"Ordaki insanlar çok çalışıyorlar--

harder than you can imagine,

hayal edebileceğinden daha çok

and they deserve your respect."

ve senin saygını hak ediyorlar.'' derdi.

The other is that he never walked by a piece of garbage,

Diğeri ise Disneyland'in içerisinde ya da herhangi bir yerde

inside of Disneyland or anywhere else,

bir çöp parçasının yanından

yere eğilip onu almadan asla geçmezdi.

where he didn't bend over to pick it up.

He said, "no one's too good to pick up a piece of garbage."

"Kimse bir parça çöpü toplayamayacak kadar üstün değildir." derdi.

In Grandpa's day,

Dedemin zamanında

a job at Disneyland was not a gig.

Disneyland'de iş, bir gösteri değildi.

A person could expect to own a home,

Kişinin bir evinin olması,

raise a family,

ailesini geçindirebilmesi,

access decent health care,

makul sağlık hizmetine erişebilmesi,

retire in some security without worrying

parkta ne kadar kazandığını düşünmeksizin

on just what he earned there at the park.

güven içinde emekli olması beklenirdi.

Mind you, Grandpa fought the unions,

Unutmayın ki, dedem sendikalarla savaştı,

and he fought them hard.

hem de çok sıkı mücadele etti.

He said he didn't like to be forced

Gönüllü olarak yapmak istediği bir şeyde

to do something he wanted to do voluntarily.

zorlanmayı sevmediğini söylerdi.

That was rank paternalism of course and maybe even a tiny bit of BS.

Bu açık yürekli bir belirlenimcilikti ve hatta belki de biraz saçmalıktı.

He wasn't an angel,

O bir melek değildi,

and everyone wasn't well and fairly treated across the company,

şirket genelinde herkese iyi ve adil de davranılmadı,

something that's well-known.

ki bu iyi bilinen bir şeydi.

But I think in his core he had a very deep commitment

Ama bence özünde, ona çalışan her insana karşı

to the idea that he had a moral obligation to every human being that worked for him.

ahlaki yükümlülüğü olduğu fikrine çok sağlam bir şekilde bağlıydı.

That actually wasn't such an uncommon attitude for CEOs of the day.

Bu, aslında günümüz CEOları için çok da sıra dışı bir tutum değildi.

But when my grandfather died in 1971,

Fakat dedem 1971'de öldüğünde

a new mindset was beginning to take hold

yeni bir zihniyet Amerika'nın ve neticede

of the American and eventually the global imagination.

tüm dünyanın tasavvurunu etkisi altına almaya başlıyordu.

Jiminy Cricket got shown the door by economist Milton Friedman,

Jiminy Cricket, ekonomist Milton Friedman

among others,

ve hissedar üstünlüğü fikrini

yaygınlaştıran diğerleri tarafından kapı dışarı edildi.

who popularized the idea of shareholder primacy.

Now, shareholder primacy is a pretty reasonable idea when you think about it.

Bir düşününce hissedar önceliği şu an oldukça mantıklı bir fikir.

Shareholders own the company,

Hissedarlar şirketin sahibidirler,

shareholders want profits and growth,

kâr ve büyüme isterler,

so therefore you prioritize profits and growth.

bu yüzden sen de kâra ve büyümeye öncelik verirsin.

Very sensible.

Oldukça mantıklı.

But unfortunately, shareholder primacy was an idea that became a mindset

Fakat maalesef hissedar önceliği önce anlayış haline gelen bir fikirdi,

sonrasında bu anlayış raydan çıktı

and then that mindset jumped the rails,

and it came to fundamentally alter everything

ve sonunda şirketlerin ve hatta devletlerin

about the way companies and even governments

idare ve yönetiliş biçimleri ile alakalı

were led and managed.

her şeyi kökten değiştiren bir hale geldi.

Milton Friedman's pivotal op-ed in the "New York Times"

Milton Friedman'ın New York Times'taki çok önemli kişisel görüş yazısı

was followed by decades of concerted organizing and lobbying

toplu teşkilatlanma ve lobicilik tarafından,

bir zamanlar işletmelerin en kötü dürtülerini kontrol atında tutan

by business-focused activists

along with a sustained assault on every law and regulation

her yasaya ve düzenlemeye yapılan sürekli hamle ile birlikte

that had once held businesses' worst impulses in check.

ticari odaklı eylemciler tarafından on yıllar boyunca takip edildi.

And soon enough,

Ve çok geçmeden, bu yeni zihniyet

this new mindset had taken hold across every business school

her işletme fakültesi

and across every sector.

ve her sektörü etkisi altına aldı.

Profits were to be pursued by any means necessary,

Kârlar mevcut bütün imkanlar kullanılarak takip edilecekti,

unions were kneecapped,

sendikalar dizginlemiş,

taxes were slashed,

vergiler kesilmiş

and with the same machete,

ve aynı büyük bıçakla

so was the safety net.

güvenlik ağı da kesilmişti.

I don't need to tell you about the inequality

Bu değişikliklerin sonucu olan

that's been the result of these shifts.

adaletsizliği size anlatmama gerek yok.

We all know the story well.

Hikayeyi hepimiz çok iyi biliyoruz.

The bottom line is that everything that turns a gig into a livelihood

Sözün kısası, bir işi geçim kaynağı yapan her şey

was stripped away from an American worker.

Amerikalı işçilerin elinden alınmıştı.

Job security,

İş güvenliği,

paid sick days,

ücretli hastalık izinleri,

vacation time --

tatil zamanları...

all of that went away

hepsi alınmıştı,

even as the wealthy saw their net worths bloat to unprecedented,

zenginler net kazançlarının daha önce benzerine rastlanmamış

and yes, unusable levels.

ve evet, kullanılamaz seviyelere geldiğini gördüklerinde bile.

Although if you're Scrooge McDuck you could change it all into gold coins

Eğer Varyemez Amca olsanız, hepsini altın paraya dönüştürüp

and backstroke through it.

sırt üstü yüzebilir olmanıza rağmen.

Kimsenin görmek istemediği aşikar gerçeğe değinmeme izin verin.

So let me just address the Dumbo in the room.

Yes, I am criticizing the company that bears my family's name.

Evet, ben ailemin adını taşıyan şirketi eleştiriyorum.

Yes, I think Disney can do better.

Evet, bence Disney daha iyisini yapabilir.

And I believe that many of the thousands of magnificent people

Walt Disney Şirketi'nde çalışan

who work at the Walt Disney Company

binlerce harika insanın birçoğunun

wish that it would do better just as much as I do.

Disney'in daha iyi yapmasını en az benim kadar dilediklerine inanıyorum.

For almost a century,

Yaklaşık yüzyıldır,

Disney has turned a pretty profit

ailelerin bir tür sihir olduğu,

on the idea that families are a kind of magic,

sevginin önemli olduğu,

that love is important,

hayallerin önem taşıdığı fikirlerinden

that imaginations matter.

Disney oldukça kar elde etti.

Bu yüzden Cindrella'nın kendi arabasında uyuyor olabileceğini söylediğimde

That's why it turns your stomach a little bit

when I tell you that Cinderella might be sleeping in her car.

bu, midenizi biraz bulandırıyor.

But let's be very clear: this is not just about Disney.

Ama hadi çok açık olalım: Bu durum sadece Disney ile ilgili değil.

This is structural and this is systemic.

Bu yapısal ve sistemsel.

No single CEO on his own is culpable

Hiçbir bir CEO tek başına kabahatli değil ve hiçbir şirket bu duruma

and no single company has the wherewithal to buck this.

tek başına karşı çıkacak gerekli donanıma sahip değil.

The analysts, the pundits,

Analistler, uzmanlar,

the politicians,

politikacılar,

the business school curricula and the social norms

işletme fakültesi müfredatı ve sosyal normlar

drive the shape of the contemporary economy.

modern ekonominin şeklini oluştururlar.

Disney is just doing what everybody else does,

Disney sadece diğerlerinin yaptığı şeyi yapıyor,

and they're not even the worst offender.

ve en kötü suçlu bile değil.

If I told you how bad it was for workers at Amazon or McDonald's or Walmart,

Size Amazon, McDonald's ve Walmart'taki ya da henüz adını hiç duymadığınız

or any one of a thousand other places you've never heard of,

yerlerdeki işçiler için durumun ne kadar kötü olduğunu anlatsam

it's not going to hit you as viscerally as if I tell you that 73 percent,

içeri girdiğinizde size gülümseyen, ağlayan bebeğinizi için size yardım eden,

or three out of four of the people who smile when you walk in,

belki de geçirebileceğiniz en iyi tatili yaşamanızda size yardım eden

who help you comfort that crying baby,

bu kişilerin yüzde 73'ü ya da her 4 kişiden 3'ünün

who maybe help you have the best vacation you ever have,

düzenli olarak masalarına yiyecek koyamadıklarını söylesem

can't consistently put food on the table.

sizi duygusal olarak böyle etkilemeyecektir.

It's supposed to be the happiest place on earth.

Buranın yeryüzündeki en mutlu yer olması gerek.

And the people who work there take incredible pride

Burada çalışan insanlar daha ileri bir hedefin

that they pursue a higher purpose.

peşinden gittikleri için aşırı gurur duyuyorlar.

It's a higher purpose

Bu, hem dedemin hem de büyük amcamın Disney'i

that both my grandfather and great-uncle very intentionally built

etkileşimin ticari faaliyetten çok daha fazla onurlandırıldığı bir yer

when they made it a place that honors an interaction over a transaction.

haline getirdiklerinde kasten inşa ettikleri bir ileri hedefti.

Now, I know that a word like magic makes you wonder

Aklımı kaçırmış olsam dahi büyü gibi bir sözcüğün

if I've taken leave of my senses.

sizi meraklandırdığını biliyorum.

I know it's hard to imagine that something as ephemeral as love

Disney gibi büyük bir markayı sevgi gibi fani bir şeyin

can support a brand as big as Disney,

destekleyebileceğini hayal etmenin zor olduğunu

and I know that it's hard to imagine

ve yatırımcılarımıza değerlerini vermeyi amaçlarken

that things as unquantifiable as moral obligations

ahlaki yükümlülük gibi

should have any call on us

ölçülemeyen şeylerin üzerimizde etkisi olmasını

when we seek to deliver value to our investors.

hayal etmenin zor olduğunu biliyorum.

But accounting and finance don't run the world.

Ancak muhasebe ve finans dünyayı yönetmiyor.

Beliefs,

İnançlar,

mindsets --

düşünce yapısı --

those are what drive business ethics.

İş ahlakını yöneten şeyler bunlardır.

And if we're going to change those mindsets and belief systems,

Bu düşünce ve inanç yapılarını değiştireceksek eğer

we're going to have to use the most Disney superpower out there.

Disney'in mevcut süper gücünü kullanmak zorundayız.

We're going to have to use our imaginations.

Hayal gücümüzü kullanmak zorunda kalacağız.

You're going to have to invite Jiminy Cricket back to the party.

Jiminy Cricket'i oyuna tekrar davet etmek zorundasınız.

Now, Jiminy Cricket might start with some low-hanging fruit,

Şu an için Jiminy Cricket kolay ulaşılabilir hedeflerle başlayabilir,

like, greed is not good,

aç gözlülük iyi değildir,

like the world is not divided into makers and takers,

dünya, imal edenler ve alıcılara bölünmemiş gibi

and that nobody ever,

ve hiç bir kimse

herhangi bir yardım almaksızın

without any help,

pulled themselves up by their own bootstraps --

kendi başlarına kendilerini yukarı çekmemiş gibi--

if you know anything about physics you'll understand why that is.

eğer fizikten biraz anlıyorsanız niçin böyle olduğunu anlarsınız.

Jiminy might remind us that every single person who works for us,

Jiminy, bize bizim için çalışan her bir kişinin istisnasız

without exception,

ister hesap çizelgesini doldursunlar

whether they fill out the spreadsheets

isterse çarşafları

or change the bedsheets,

değiştiren kişiler olsunlar,

deserves the respect and dignity of living wage.

saygıyı ve geçindirebilecek derecede maaşı hak ettiklerini hatırlatabilir.

It's as simple as that.

İşte bu kadar basit.

And Jiminy might wonder how managers and employees

Ayrıca Jiminy yönetici ve çalışanların şu durumda birbirlerine nasıl olur da

could possibly have any kind of empathy for each other

empati duyabileceklerini merak ediyor olabilir:

when their workplaces have become so segregated

İş yerleri olağan ve doğal görünüp böylesine birbirlerinden ayrılmışken

that it seems normal and natural

yöneticilerin araçlarını park etmeleri

that an executive needs an especially swanky place to park

ya da yemeklerini yiyip lavaboyu kullanmaları için

kendilerine özel havalı yerlere ihtiyaçları varken

or eat or go to the bathroom

or that an executive is too good to pick up a piece of garbage.

ya da yönetici biri yerden eğilip çöpü almayacak kadar üstün olduğunda...

We are, after all, just the one species living together on just the one planet.

Neticede hepimiz bu tek gezegende bir arada yaşayan tek türüz.

Jiminy might ask us to question some of our dogma.

Jiminy bizden bazı kaidelerimizi sorgulamamızı isteyebilir.

Does a CEO really need to be paid as much or more than every other CEO

Gerçekten bir CEO'ya diğer CEO'lar kadar ya da daha fazla mı ödenmeli

or is that just creating a competitive dynamic

ya da bu sırf sayıları stratosfere yükseltecek

that's driving numbers into the stratosphere?

He might wonder if boards really do know all that they really need to know

Jiminy, saha çalışanları toplantılara katılmadığında dahi kurulların

when they don't have frontline workers ever at their meetings.

bilmeleri gerekenlerin hepsini gerçekten bilip bilmediklerini de merak edebilir.

He might ask if there's such a thing as too much money.

Çok fazla para diye bir şeyin var olup olmadığını da sorabilir.

Or he might wonder if maybe we can make common cause

Veya tüketiciler, işçiler, şirketler ve toplum ile bir araya gelip

with consumers, with workers,

bir şirketin asıl amacının ne olduğuna dair

with companies, with communities,

bu inanılmaz dar görüşlü fikri

for all of us to come together

to redefine this incredibly narrow idea

yeniden tanımlamak için

hepimizin bir araya gelip

of what the purpose of a company really is.

iş birliği yapıp yapamayacağımızı merak edebilir.

Jiminy would want us to remember that nobody works in a vacuum,

Jiminy bizden hiç kimsenin dünyadan kopuk bir şekilde çalışmadığını,

yönetici olan kadın ve erkeklerin, paylaşmak zorunda olduğumuz gerçekliği

that the men and women who run companies

actively cocreate the reality we all have to share.

aktif olarak birlikte oluşturduklarını hatırlamamızı isteyebilir.

And just like with global warming,

Tıpkı küresel ısınma ile birlikte

we are, each of us, responsible for the collective consequences

kişisel karar ve eylemlerimizin ortak sonuçlarından

of our individual decisions and actions.

her birimizin sorumlu olduğu gibi.

I believe that the most profitable business ecosystem

Ben dünya tarihindeki

en kazançlı ekosistemin

in the history of the world

daha iyi yapabileceğini düşünüyorum.

can do better.

I believe we can take just a little bit off of the upside,

Olayların olumlu yanını biraz daha çok alabiliriz,

take a tiny bit of pressure off the speed at which things are happening.

olayların olma hızlarından baskıyı az olsun alabiliriz diye düşünüyorum.

I believe that everything we lose in the short-term

Kısa dönemde kaybettiğimiz her şeyin kendisini

will more than make up for itself

geniş bir ahlaki, ruhsal ve mali ferahlıkta

in an expanded landscape of moral, spiritual and financial prosperity.

fazlasıyla telafi edeceğine inanıyorum.

I know what the cynics say, and it's true:

Kötümser insanların ne dediğini biliyorum,ve bu doğru da:

you can't eat your principles.

"Kendi ilkelerini çiğneyemezsin."

But you can't breathe a basis point either,

Ama temel bir noktadan da bahsedemezsiniz,

and neither can your children.

sizin çocuklarınız da öyle.

I know I idolized my grandfather probably too much.

Biliyorum belki de dedemi aşırı derecede idolleştirdim.

He worked in very different times

O çok farklı bir dönemde çalıştı

and those are times none of us want to go back to

ve o dönemler her türlü iyi sebepten ötürü

for all kinds of good reasons.

hiçbirimizin dönmeyi istemeyeceği zamanlardı.

I know there are a lot of CEOs today who are just as well-meaning

Günümüzde iyi niyetli ve en az dedem kadar

and just as decent as my grandfather was,

alçak gönüllü olan birçok CEO olduğunu biliyorum

but they're working at a time with very different expectations

ama onlar çok daha farklı beklentiler

and much more cutthroat context.

ve çok daha yoğun şartların olduğu dönemde çalışıyorlar.

But here's the good news.

Ama iyi haber şu:

Expectations and contexts are made

Beklentiler ve şartlar oluşturulabilir

and they can be unmade, too.

ve yeniden bozulabilirler de.

There is so much to learn from the simple integrity

Tüm dürüstlüğüyle dedemin bir CEO olarak görevini

of how my grandfather understood his job as CEO.

nasıl anladığıyla ilgili öğrenecek çok şey var.

Behind every theme park and every stuffed animal,

Her tema parkının ve her doldurulmuş hayvanın arkasındaki

bir avuç kural her şeyi idare etmiştir.

a handful of principles governed everything.

Every single person deserves respect and dignity.

Her birimiz saygı ve değeri hak ederiz.

No one is too good to pick up a piece of garbage,

Hiçbirimiz bir parça çöpü yerden alamayacak kadar üstün değiliz.

and always let conscience be your guide.

Vicdanınız her zaman için rehberiniz olsun.

We could all do worse than listen to Jiminy Cricket.

Jiminy Cricket'ı dinlemekten daha kötüsünü hepimiz yapabilirdik.

Thank you.

Teşekkür ederim.