How to put the power of law in people's hands | Vivek Maru

Çeviri: Samet Ergisi Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

I want to tell you about someone.

Size birinden bahsetmek istiyorum.

I'm going to call him Ravi Nanda.

Ona Ravi Nanda diyeceğim.

I'm changing his name to protect his safety.

Güvenliğini sağlamak için ismini değiştiriyorum.

Ravi's from a community of herdspeople in Gujarat

Ravi, benim ailemin de geldiği Hindistan'ın

batı sahilinde bulunan Gucerat’daki

on the western coast of India,

same place my own family comes from.

çoban topluluklarından birinden.

When he was 10 years old, his entire community was forced to move

10 yaşındayken, çok uluslu bir şirketin,

yaşadığı yerde bir üretim tesisi

because a multinational corporation

kurmasından dolayı tüm halkı taşınmak zorunda kaldı.

constructed a manufacturing facility on the land where they lived.

Then, 20 years later, the same company built a cement factory

20 sene sonra aynı şirket şimdiki yaşadığı yerden

100 meters from where they live now.

100 metre uzakta bir çimento fabrikası kurdu.

India has got strong environmental regulations on paper,

Hindistan’da kağıt üzerinde esaslı çevre yönetmelikleri var

but this company has violated many of them.

fakat bu şirket birçoğunu ihlal etti.

Dust from that factory covers Ravi's mustache

Bu fabrikan gelen toz Ravi’nin bıyığını

and everything he wears.

ve giydiği her şeyi kaplıyor.

I spent just two days in his place, and I coughed for a week.

Evinde iki gün geçirdim ve bir hafta boyunca öksürdüm.

Ravi says that if people or animals eat anything that grows in his village

Ravi'ye göre insan ya da hayvan köyünde yetişen herhangi bir şeyi

or drink the water,

yediğinde ya da sudan içtiğinde

they get sick.

hastalanıyor.

He says children now walk long distances with cattle and buffalo

Çocukların, sığır ve mandalarla kirlenmemiş otlak arazisi bulmak için

to find uncontaminated grazing land.

uzun mesafeler yürüdüğünü söylüyor.

He says many of those kids have dropped out of school,

Ravi'ye göre bu çocukların çoğu okulu bıraktı,

including three of his own.

kendisinin üç çocuğu dahil.

Ravi has appealed to the company for years.

Ravi yıllardır şirkete çağrıda bulunuyor.

He said, "I've written so many letters my family could cremate me with them.

”Ailemin cesedimi yakabileceği kadar çok mektup yazdım.

They wouldn't need to buy any wood."

Hiç odun almaları gerekmez.” diyor.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

He said the company ignored every one of those letters,

Şirketin bu mektupların her birini göz ardı ettiğini söyledi.

and so in 2013,

Böylece 2013’te,

Ravi Nanda decided to use the last means of protest

Ravi Nanda elinde kalan son çare olduğunu düşündüğü protestoyu

he thought he had left.

kullanmaya karar verdi.

He walked to the gates of that factory with a bucket of petrol in his hands,

Kendisini ateşe verme niyetiyle elindeki bir kova benzinle

intending to set himself on fire.

fabrika kapılarına yürüdü.

Ravi is not alone in his desperation.

Ravi bu çaresizliğinde yalnız değil.

The UN estimates that worldwide,

Birleşmiş Milletler, dünya çapında

four billion people live without basic access to justice.

dört milyar insanın adalete temel erişimi olmaksızın yaşadığını tahmin ediyor.

These people face grave threats to their safety, their livelihoods,

Bu insanlar güvenliklerine, geçim kaynaklarına, saygınlıklarına yapılan

their dignity.

büyük tehditlerle karşı karşıya kalıyorlar.

There are almost always laws on the books that would protect these people,

Kitaplarda neredeyse her zaman bu insanları koruyacak yasalar bulunur,

ancak çoğu genelde bu yasaları hiç duymamıştır ve bu yasaları

but they've often never heard of those laws,

and the systems that are supposed to enforce those laws

uygulaması gereken sistemler ya yozlaşmış ya bozulmuştur

are corrupt or broken or both.

ya da her ikisi de.

We are living with a global epidemic of injustice,

Küresel adaletsizlik salgınıyla yaşıyoruz

ama görmezden gelmeyi tercih ediyoruz.

but we've been choosing to ignore it.

Right now, in Sierra Leone,

Şu anda Sierre Leone’de,

in Cambodia, in Ethiopia,

Kamboçya’da, Etiyopya’da çiftçiler parmak izlerini

farmers are being cajoled

50 yıllık kira sözleşmelerine

into putting their thumbprints on 50-year lease agreements,

basmaları için kandırılıyorlar,

signing away all the land they've ever known for a pittance

bildikleri ne kadar arazi varsa çok cüzi miktarlar karşılığında,

without anybody even explaining the terms.

sözleşme şartları dahi açıklanmadan devrediyorlar.

Governments seem to think that's OK.

Hükümetler bu konuda bir sıkıntı görmüyor.

Right now, in the United States,

Şu anda Birleşik Devletler’de,

in India, in Slovenia,

Hindistan’da, Slovenya’da

people like Ravi are raising their children

Ravi gibi insanlar çocuklarını,

in the shadow of factories or mines

havalarını ve sularını zehirleyen

that are poisoning their air and their water.

fabrika ya da madenlerin gölgesinde yetiştiriyorlar.

There are environmental laws that would protect these people,

Bu insanları koruyacak çevre kanunları mevcut

but many have never seen those laws,

ancak bunları uygulamak şöyle dursun,

let alone having a shot at enforcing them.

birçok insan bu kanunları hiç bilmiyor.

And the world seems to have decided that's OK.

Dünya bunda bir sorun olmadığına karar vermiş görünüyor.

What would it take to change that?

Bunu değiştirmek için ne gerekiyor?

Law is supposed to be the language we use

Hukukun adalet ile ilgili hayallerimizi

to translate our dreams about justice

bizi bir arada tutan ayaktaki kurumlara

into living institutions that hold us together.

dönüştürdüğü bir dil olması gerekiyor.

Law is supposed to be the difference

Hukuk, en güçlünün yönettiği

between a society ruled by the most powerful

bir toplum ile güçlü ya da zayıf,

and one that honors the dignity of everyone,

onura itibar gösterilen toplum arasındaki

strong or weak.

fark olması gerekiyor.

That's why I told my grandmother 20 years ago

Bu yüzden 20 yıl önce büyükanneme

that I wanted to go to law school.

hukuk fakültesine gitmek istediğimi söyledim.

Grandma didn't pause. She didn't skip a beat.

Büyükannem duraksamadan, aksamadan dedi ki,

She said to me, "Lawyer is liar."

“Avukat yalancıdır.”

(Laughter)

(Gülüşmeler)

That was discouraging.

Oldukça heves kırıcıydı.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But grandma's right, in a way.

Ama büyükannem bir bakıma haklı.

Something about law and lawyers has gone wrong.

Hukuk ve avukatlar ile ilgili bir şeyler ters gitti.

We lawyers are usually expensive, first of all,

her şeyden önce, Biz avukatlar genellikle pahalıyız,

and we tend to focus on formal court channels

insanların karşılaştığı sorunların çoğu için elverişsiz

that are impractical for many of the problems people face.

resmi mahkeme kanallarına odaklanma eğilimindeyiz.

Worse, our profession has shrouded law in a cloak of complexity.

Daha kötüsü, mesleğimiz hukuku bir karmaşa örtüsüyle kapladı.

Law is like riot gear on a police officer.

Hukuk, bir polis memurundaki koruyucu kask gibidir.

It's intimidating and impenetrable,

Göz korkutucu ve delinmez

and it's hard to tell there's something human underneath.

ve altında bir insan olduğunu söylemek çok zor.

If we're going to make justice a reality for everyone,

Adaleti herkes için bir hakikat haline getireceksek,

we need to turn law from an abstraction or a threat

hukuku soyut bir kavram veya bir tehditten

into something that every single person can understand, use and shape.

herkesin kullanıp şekillendirebileceği bir şeye dönüştürmeliyiz.

Lawyers are crucial in that fight, no doubt,

Avukatlar bu mücadelede çok önemli şüphesiz,

but we can't leave it to lawyers alone.

ancak bunu tek başına avukatlara bırakamayız

In health care, for example,

Sağlık hizmetlerinde örneğin,

we don't just rely on doctors to serve patients.

hastalara hizmet konusunda sadece doktorlara bel bağlamayız.

We have nurses and midwives and community health workers.

Hemşire, ebe ve toplum sağlığı çalışanlarımız var.

The same should be true of justice.

Aynısı adalet için de geçerli olmalı.

Community legal workers,

Topluluk hukukçuları,

sometimes we call them community paralegals,

bazen onlara toplum yasal danışmanları

or barefoot lawyers,

ya da alaylı avukatlar diyoruz,

can be a bridge.

bir köprü olabilirler.

Bu yasal danışmanlar hizmet ettikleri topluluklardan geliyorlar.

These paralegals are from the communities they serve.

They demystify law,

Hukuku gizeminden arındırarak açıklar,

break it down into simple terms,

basit terimler haline getirirler ve sonrasında

and then they help people look for a solution.

insanların bir çözüm arayışına yardımcı olurlar.

They don't focus on the courts alone.

Yalnızca mahkemelere odaklanmazlar.

They look everywhere:

Her yerle ilgilenirler:

ministry departments, local government, an ombudsman's office.

bakanlık departmanları, yerel yönetim, bir soruşturmacı ofisi…

Lawyers sometimes say to their clients,

Avukatlar müvekkillerine bazen der ki:

"I'll handle it for you. I've got you."

”Bunu senin için halledeceğim. Seni anlıyorum.”

Paralegals have a different message,

Yasal danışmanların ise farklı bir mesajı vardır.

not "I'm going to solve it for you,"

“Bunu senin için çözeceğim,” değil,

but "We're going to solve it together,

“Bunu birlikte çözeceğiz ve bu süreçte

and in the process, we're both going to grow."

ikimiz de gelişme kaydedeceğiz.”

Community paralegals saved my own relationship to law.

Toplum yasal danışmanları benim hukukla olan ilişkimi kurtardı.

Hukuk fakültesinde yaklaşık bir yıl sonra bırakmak üzereydim.

After about a year in law school, I almost dropped out.

I was thinking maybe I should have listened to my grandmother.

Belki de büyük annemi dinlemeliydim diye düşünüyordum.

It was when I started working with paralegals

2003 yılında Sierre Leone’deki yasal danışmanlarla

in Sierra Leone, in 2003,

çalışmaya başladığımda

that I began feeling hopeful about the law again,

hukukla ilgili tekrar umutlu hissetmeye başladım

and I have been obsessed ever since.

ve o zamandan beri takıntılıyım.

Let me come back to Ravi.

Ravi’ye döneyim.

2013, he did reach the gates of that factory

2013’te elinde bir kova benzinle

o fabrikanın kapılarına ulaştı

with the bucket of petrol in his hands,

but he was arrested before he could follow through.

ancak sonunu getiremeden tutuklandı.

He didn't have to spend long in jail,

Hapiste uzun süre kalmadı

but he felt completely defeated.

ancak tamamen yenildiğini hissetmişti.

Then, two years later, he met someone.

Ardından 2 yıl sonra, biriyle tanıştı.

I'm going to call him Kush.

Ona da Kush diyeceğim.

Kush is part of a team of community paralegals

Kush, Gucerat sahilinde çevresel adalet için

that works for environmental justice on the Gujarat coast.

çalışan yasal danışman ekibinden biri.

Kush explained to Ravi that there was law on his side.

Kush, Ravi’ye hukukun yanında olduğunu açıkladı.

Kush translated into Gujarati something Ravi had never seen.

Kush, Guceratça’ya Ravi’nin hiç bilmediği bir şeyi tercüme etti.

It's called the "consent to operate."

Buna “işletme izni” deniyor.

It's issued by the state government,

Eyalet hükümeti tarafından verilir

and it allows the factory to run

ve fabrikanın yalnızca belirli koşulları

only if it complies with specific conditions.

sağlama koşuluyla çalışmasına izin verir.

So together, they compared the legal requirements with reality,

Böylece birlikte yasal gereklilikler ile gerçekte olanı karşılaştırdılar,

they collected evidence,

kanıt topladılar

and they drafted an application --

ve bir başvuru taslağı hazırladılar,

not to the courts, but to two administrative institutions,

mahkemelere değil ama iki idari kuruma;

the Pollution Control Board and the district administration.

Kirlilik Kontrol Kurulu ve bölge idaresi.

Those applications started turning the creaky wheels of enforcement.

Bu başvurular, yürürlüğün gıcırtılı tekerlerini döndürmeye başladı.

A pollution officer came for a site inspection,

Bir kirlilik görevlisi saha denetimi için geldi

and after that, the company started running an air filtration system

ve sonrasında şirket başından beri kullanıyor olması gereken

it was supposed to have been using all along.

bir hava filtreleme sistemini işleme koydu.

It also started covering the 100 trucks

Ayrıca şirket her gün araziden gelip giden

that come and go from that plant every day.

100 tane kamyonun da üzerini kapatmaya başladı.

Those two measures reduced the air pollution considerably.

Bu iki önlem hava kirliliğini önemli ölçüde azalttı.

The case is far from over,

Dava kapanacak gibi değil

but learning and using law gave Ravi hope.

ama hukuku öğrenme ve kullanma Ravi’ye bir umut verdi.

There are people like Kush walking alongside people like Ravi

Birçok yerde Ravi gibi insanlarla yan yana yürüyen

Kush gibi insanlar var.

in many places.

Today, I work with a group called Namati.

Bugünlerde Namati isimli bir ekiple çalışıyorum.

Namati helps convene a global network

Namati, yasal hakkı güçlendirmeye adanmış küresel bir ağın

dedicated to legal empowerment.

bir araya gelmesine yardımcı oluyor.

All together, we are over a thousand organizations

Hep birlikte, 120 ülkede binin üzerinde

in 120 countries.

kuruluş oluşturuyoruz.

Collectively, we deploy tens of thousands of community paralegals.

Toplu olarak on binlerce yasal danışmanı görevlendiriyoruz.

Let me give you another example.

Farklı bir örnek vereyim.

This is Khadija Hamsa.

Bu Khadija Hamsa.

She is one of five million people in Kenya who faces a discriminatory vetting process

Kenya’da kimlik kartı edinmeye çalışırken ayrımcı bir inceleme süreciyle

karşı karşıya kalan beş milyon kişiden biri.

when trying to obtain a national ID card.

It is like the Jim Crow South in the United States.

ABD'deki Jim Crow yasalarına benzer bir durum.

If you are from a certain set of tribes,

Eğer belirli bir sınıftansanız

most of them Muslim,

ki çoğunluğu Müslüman,

you get sent to a different line.

farklı bir sıraya yollanıyorsunuz.

Without an ID, you can't apply for a job.

Bir kimlik kartı olmadan işe başvuramıyorsunuz.

You can't get a bank loan.

Banka kredisi alamıyorsunuz.

You can't enroll in university.

Üniversiteye kayıt olamıyorsunuz.

You are excluded from society.

Toplumdan dışlanıyorsunuz.

Khadija tried off and on to get an ID for eight years, without success.

Khadija kimlik kartı için sekiz sene uğraştı ve başarısız oldu.

Sonra, onun topluluğunda çalışan Hassan Kassim isimli

Then she met a paralegal working in her community

named Hassan Kassim.

bir yasal danışman ile tanıştı.

Hassan explained to Khadija how vetting works,

Hassan Khadija’ya güvenlik incelemesinin nasıl işlediğini anlattı.

he helped her gather the documents she needed,

İhtiyaç duyduğu belgeleri toplamasında

helped prep her to go before the vetting committee.

ve soruşturma komitesinin önüne çıkmasına yardımcı oldu.

Finally, she was able to get an ID with Hassan's help.

Sonunda Hassan’ın yardımıyla bir kimlik kartı alabildi.

First thing she did with it

İlk yaptığı şey ise

was use it to apply for birth certificates for her children,

çocuklarının okula gitmek için ihtiyaç duyduğu

which they need in order to go to school.

doğum belgelerine başvurmak oldu.

In the United States, among many other problems,

Birleşik Devletlerde, diğer pek çok sorunun yanı sıra

we have a housing crisis.

konut krizine de sahibiz.

In many cities,

Birçok şehirde,

90 percent of the landlords in housing court have attorneys,

konut mahkemelerindeki ev sahiplerinin yüzde 90’ı avukata sahipken,

while 90 percent of the tenants do not.

kiracıların yüzde 90’ı sahip değil.

New York’ta, yasal danışmanlardan oluşan

In New York, a new crew of paralegals --

Adalete Erişim Kılavuzları dediğimiz yeni bir ekip

they're called Access to Justice Navigators --

helps people to understand housing law and to advocate for themselves.

insanların bu yasaları anlayıp kendilerini savunmalarına yardımcı oluyor.

Normally in New York,

New York’ta normalde,

one out of nine tenants brought to housing court

konut mahkemelerine getirilen dokuz kiracıdan biri

gets evicted.

evinden tahliye ediliyor.

Researchers took a look at 150 cases

Araştırmacılar, insanların bu yasal danışmanlardan

in which people had help from these paralegals,

yardım aldığı 150 davayı

and they found no evictions at all,

incelediler ve bir tane bile

tahliye bulamadılar.

not one.

A little bit of legal empowerment can go a long way.

Yasal hakkın biraz güçlendirilmesinin çok faydası görülebilir.

I see the beginnings of a real movement,

Gerçek bir kımıldamanın başlangıçlarını görüyorum

but we're nowhere near what's necessary.

fakat gerekli olana yakın değiliz.

Not yet.

Henüz değil.

In most countries around the world,

Dünyanın birçok ülkesinde

governments do not provide a single dollar of support

hükümetler Hassan ve Kush gibi yasal danışmanlara

to paralegals like Hassan and Kush.

tek bir dolarlık destek sağlamıyorlar.

Most governments don't even recognize the role paralegals play,

Çoğu hükümet yasal danışmanların oynadığı rolün farkında değil

or protect paralegals from harm.

ya da danışmanları görecekleri zarardan korumuyorlar.

I also don't want to give you the impression

Ayrıca yasal danışmanların ve müvekkillerinin

that paralegals and their clients win every time.

her zaman kazandığı imajı da vermek istemiyorum.

Not at all.

Katiyen değil.

That cement factory behind Ravi's village,

Ravi’nin köyünün arkasındaki çimento fabrikası,

it's been turning off the filtration system at night,

şirketin yakalanma ihtimali en düşük olan

when it's least likely that the company would get caught.

gece vakti filtreleme sistemini kapatıyor.

Running that filter costs money.

Bu filtrelemeyi çalıştırmak masraf oluşturuyor.

Ravi WhatsApps photos of the polluted night sky.

Ravi gece kirlenmiş gökyüzünün fotoğraflarını WhatsApp’tan yolluyor.

This is one he sent to Kush in May.

Mayıs ayında Kush’a gönderdiği fotoğraf bu.

Ravi says the air is still unbreathable.

Ravi havanın halen nefes almaya elverişsiz olduğunu söylüyor.

At one point this year, Ravi went on hunger strike.

Bu yıl bir ara Ravi açlık grevine başladı.

Kush was frustrated.

Kush hüsrana uğramıştı.

He said, "We can win if we use the law."

Dedi ki, ”Hukuku kullanırsak kazanabiliriz.”

Ravi said, "I believe in the law, I do,

Ravi dedi ki, “Hukuka inanıyorum, gerçekten,

but it's not getting us far enough."

ama bize yeteri kadar mesafe katettirmedi."

Whether it's India, Kenya, the United States or anywhere else,

İster Hindistan, Kenya, Birleşik Devletler olsun ya da başka herhangi bir yerde

trying to squeeze justice out of broken systems

bozuk sistemlerden adaleti zorla almaya çalışmak

is like Ravi's case.

Ravi’nin davasına benziyor.

Hope and despair are neck and neck.

Umut ve çaresizlik kafa kafaya…

And so not only do we urgently need to support and protect

Ve dünyanın her yerinde alaylı avukatların çalışmalarını acil olarak

the work of barefoot lawyers around the world,

desteklememiz ve korumamızın yanı sıra bizzat sistemleri de

we need to change the systems themselves.

değiştirmemiz gerekiyor.

Every case a paralegal takes on

Yasal danışmanların aldığı her dava,

is a story about how a system is working in practice.

sistemin pratikle nasıl çalıştığıyla ilgili bir kıssa oluşturur.

When you put those stories together,

Bu kıssaları bir araya getirdiğinizde,

it gives you a detailed portrait of the system as a whole.

sistemin bir bütün olarak ayrıntılı resmini size verir.

İnsanlar bu bilgiyi, yasaların ve politikaların

People can use that information

to demand improvements to laws and policies.

iyileştirilmesi talebinde bulunmak için kullanabilirler.

In India, paralegals and clients have drawn on their case experience

Hindistan'da yasal danışman ve müvekkiller minerallerin idaresi hususunda

to propose smarter regulations for the handling of minerals.

daha akılcı düzenlemeler sunmak için kendi dava tecrübelerinden faydalanıyor.

In Kenya, paralegals and clients are using data from thousands of cases

Kenya’da danışman ve müvekkiller binlerce vakanın verilerini

to argue that vetting is unconstitutional.

güvenlik soruşturmasının anayasaya aykırılığını tartışmak için kullanıyorlar.

This is a different way of approaching reform.

Reform yaklaşımının farklı bir yolu bu.

This is not a consultant flying into Myanmar

Bu, Makedonya’dan kes yapıştır yapacağı bir şablonla

with a template he's going to cut and paste from Macedonia,

Myanmar’a uçan bir müşavir değil.

and this is not an angry tweet.

Bu kızgın bir tvit de değil.

This is about growing reforms from the experience of ordinary people

Bu, kural ve sistemlerin çalışmasını sağlamaya çalışan sıradan insanların

trying to make the rules and systems work.

deneyimlerinden reform üretmekle ilgili.

This transformation in the relationship between people and law

İnsan ve hukuk arasındaki bu ilişkideki değişim

doğru olan şeydir.

is the right thing to do.

It's also essential for overcoming

Günümüzdeki diğer tüm büyük zorlukların

all of the other great challenges of our times.

üstünden gelmek için de zaruridir.

We are not going to avert environmental collapse

Kirlilikten en çok etkilenen insanların

if the people most affected by pollution

karaya ve suya ne olacağı konusunda bir sözü olmazsa,

don't have a say in what happens to the land and the water,

çevresel çöküşü engelleyemeyeceğiz ve yoksullar temel haklarını

and we won't succeed in reducing poverty or expanding opportunity

kullanamazlarsa sefaletin azaltılması

if poor people can't exercise their basic rights.

ya da imkanların genişletilmesi konusunda başarı sağlayamayacağız.

And I believe we won't overcome

Sanırım sistemlerimiz

the despair that authoritarian politicians prey upon

şaibeli olmaya devam ederse otoriter siyasetçilerin talan ettiği

if our systems stay rigged.

çaresizliğin üstünden gelemeyeceğiz.

I called Ravi before coming here to ask permission to share his story.

Buraya gelmeden önce hikayesini paylaşma izni almak için Ravi’yi aradım.

I asked if there was any message he wanted to give people.

İnsanlara vermek istediği bir mesajı olup olmadığını sordum.

He said, "[Gujarati]."

Dedi ki, “[Gujerati dili].”

Wake up.

Uyan.

"[Gujarati]."

“[Gujerati dili].”

Don't be afraid.

Korkma.

"[Gujarati]."

“[Gujerati dili].”

Fight with paper.

Kağıtla savaş.

By that I think he means fight using law rather than guns.

Bununla sanırım silah yerine hukuku kullanarak savaşın demek istedi.

"[Gujarati]."

“[Gujerati dili].”

Maybe not today, maybe not this year, maybe not in five years,

Belki bugün değil, belki bu yıl değil belki de beş yıl içinde değil,

but find justice.

ama adaleti bulun.

If this guy, whose entire community is being poisoned every single day,

Tüm halkı her gün zehirlenen,

kendi canını almaya hazır bu adam,

who was ready to take his own life --

if he's not giving up on seeking justice,

adalet arayışından vazgeçmiyorsa

then the world can't give up either.

o zaman dünya da vazgeçemez.

Ultimately, what Ravi calls "fighting with paper"

Sonuçta Ravi’nin “kağıtla savaş” dediği şey,

is about forging a deeper version of democracy

birkaç yılda bir oy kullanmamızın yanı sıra

bizi bir arada tutan kurallar ve kurumlarda

in which we the people,

we don't just cast ballots every few years,

günlük olarak yer aldığımız demokrasinin

we take part daily in the rules and institutions that hold us together,

herkesin, en güçsüzün bile hukuku bilebildiği, hukuku kullanabildiği

in which everyone, even the least powerful,

ve biçimlendirebildiği daha derin bir versiyonunu

can know law, use law and shape law.

oluşturmakla ilgili.

Making that happen, winning that fight,

Bunun gerçekleşmesini sağlamak, bu mücadeleyi kazanmak için

requires all of us.

hepimize ihtiyaç var.

Thank you guys. Thank you.

Teşekkürler herkese. Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)

Kelo Klubu: Teşekkürler, Vivek.

Kelo Kubu: Thanks, Vivek.

So I'm going to make a few assumptions

Bu salondaki insanların

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’nin ne olduğunu ve sürecin nasıl işlediğini

that people in this room know what the Sustainable Development Goals are

and how the process works,

bildiğini varsayıyorum.

but I want us to talk a little bit

Ama biraz da

about Goal 16: Peace, justice and strong institutions.

Hedef 16: Barış, adalet ve güçlü kurumlarla ilgili konuşmamızı istiyorum.

Vivek Maru: Yeah. Anybody remember the Millennium Development Goals?

Vivek Maru: Evet. Bin yıl Kalkınma Hedefleri’ni hatırlayan var mı?

They were adopted in 2000 by the UN and governments around the world,

2000 yılında BM ve dünyadaki hükümetler tarafından kabul edildi

and they were for essential, laudable things.

ve gerekli, takdire şayan şeylerdi.

It was reduce child mortality by two thirds, cut hunger in half,

Çocuk ölüm oranını üçte iki oranında azaltmak, açlığı yarıya indirmek

crucial things.

çok önemli şeylerdi.

But there was no mention of justice or fairness

Ancak adalete, hakkaniyete, mesuliyete

or accountability or corruption,

ya da yolsuzluğa değinilmemişti.

and we have made progress during the 15 years

Bu hedeflerin yürürlükte olduğu

when those goals were in effect,

15 yıl boyunca ilerleme kaydettik

but we are way behind what justice demands,

ama adaletin talep ettiklerinin çok gerisindeyiz

and we're not going to get there unless we take justice into account.

ve adaleti hesaba katmadıkça da oraya varamayacağız.

And so when the debate started about the next development framework,

Bir sonraki kalkınma taslağı olan 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri

the 2030 Sustainable Development Goals,

ile ilgili müzakere başladığında toplumumuz,

our community came together around the world

adalete erişimin ve yasal hakkı güçlendirmenin

to argue that access to justice and legal empowerment

bu yeni taslağın içinde olmasını savunmak için

should be a part of that new framework.

tüm dünyada toplandı.

And there was a lot of resistance.

Büyük bir direniş direniş oluştu.

Those things are more political, more contentious than the other ones,

Bu şeyler daha politik, diğerlerinden daha nizalıydı.

so we didn't know until the night before whether it was going to come through.

Bu yüzden geçip geçmeyeceğini bir gece öncesine kadar bilmiyorduk.

We squeaked by.

Zar zor hallettik.

The 16th out of 17 goals commits to access to justice for all,

17 hedefin 16’sı herkesin adalete erişimini taahhüt ediyor

which is a big deal.

ki bu büyük bir olay.

It's a big deal, yes. Let's clap for justice.

Çok büyük bir olay, evet. Adaleti alkışlayalım.

(Applause)

(Alkışlar)

Here's the scandal, though.

Yine de şöyle bir skandal var.

The day the goals were adopted,

Hedeflerin kabul edildiği gün çoğu

most of them were accompanied by big commitments:

büyük taahhütlerle geçirildi:

Gates Vakfı ve İngiliz hükümetinden beslenme için

a billion dollars from the Gates Foundation

and the British government for nutrition;

bir milyar dolar, kadın ve çocuklar için

25 billion in public-private financing for health care for women and children.

sağlık hizmetleri kamu-özel finansmanına 25 milyar dolar.

On access to justice, we had the words on the paper,

Adalete erişim hususunda, verilen sözler kağıt üzerinde vardı

but nobody pledged a penny,

ancak kimse bir kuruş bağışta bulunmadı.

and so that is the opportunity and the challenge that we face right now.

Bu durum, şu an karşı karşıya olduğumuz fırsat ve meydan okuma.

The world recognizes more than ever before

Dünya artık çok daha iyi anladı ki

that you can't have development without justice,

insanların temel haklarını kullanamadığı için

that people can't improve their lives if they can't exercise their rights,

hayatlarını iyileştiremediği adaletsiz bir kalkınma olamaz.

and what we need to do now is turn that rhetoric,

Yapmamız gereken ise bu belagatı,

turn that principle, into reality.

bu prensibi gerçeğe dönüştürmek.

(Applause)

(Alkışlar)

KK: How can we help? What can people in this room do?

KK: Nasıl yardımcı olabiliriz? Bu salondaki insanlar ne yapabilirler?

VM: Great question. Thank you for asking.

VM: Güzel soru. Sorduğunuz için teşekkür ederim

I would say three things.

Üç şey söyleyebilirim.

One is invest.

Biri yatırım.

If you have 10 dollars, or a hundred dollars, a million dollars,

10 dolara, yüz dolara ya da bir milyon dolara sahipseniz

consider putting some of it towards grassroots legal empowerment.

birazını tabanın yasal hakkının güçlendirilmesine ayırdığınızı düşünün.

It's important in its own right

Özünde bu çok önemli

and it's crucial for just about everything else we care about.

ve neredeyse değer verdiğimiz diğer her şey için de çok mühim.

Number two,

İki numara, siyasetçilerinizi ve hükümetlerinizi

push your politicians and your governments to make this a public priority.

bunun bir kamu önceliği haline getirmesi için zorlayın.

Just like health or education, access to justice

Tıpkı sağlık ve eğitim gibi adalete erişim de

should be one of the things that a government owes its people,

hükümetin halkına borcu olan şeylerden biri olmalı.

and we're nowhere close to that,

Ne zengin ne de fakir ülkelerde

neither in rich countries or poor countries.

bu duruma yakınız.

Number three is: be a paralegal in your own life.

Üç numara ise kendi yaşamınızda bir yasal danışman olun.

Find an injustice or a problem where you live.

Yaşadığınız yerde bir adaletsizlik ya da bir problem bulun.

It's not hard to find, if you look.

Bakarsanız bulmak zor değil.

Is the river being contaminated,

Yaşadığınız yerden geçen

the one that passes through the city where you live?

nehir kirletiliyor mu?

Asgari ücretten daha az ücret ödenen

Are there workers getting paid less than minimum wage

or who are working without safety gear?

veya emniyet tertibatı olmadan çalışan var mı?

Get to know the people most affected,

En çok etkilenen insanları tanıyın,

find out what the rules say,

kuralların ne dediğini anlayın,

see if you can use those rules to get a solution.

bir çözüm elde etmek için bu kuralları kullanıp kullanamayacağınıza bakın.

If it doesn't work, see if you can come together to improve those rules.

İşe yaramazsa kuralları iyileştirmek için bir araya gelip gelemeyeceğinize bakın.

Because if we all start knowing law, using law and shaping law,

Çünkü hepimiz hukuku bilmeye, kullanmaya ve şekillendirmeye başlarsak

then we will be building that deeper version of democracy

o zaman dünyamızın aşırı derecede ihtiyacı olduğuna inandığım demokrasinin

that I believe our world desperately needs.

daha derin versiyonunu inşa ediyor olacağız.

(Applause)

(Alkışlar)

KK: Thanks so much, Vivek. VM: Thank you.

KK: Çok teşekkürler, Vivek. VM: Teşekkürler.