Is the US Headed Towards Another Civil War? | Barbara F. Walter | TED

Çeviri: Ece Simsek Gözden geçirme: esra kurul

I'm going to talk about a threat

Çoğu insanın düşünmek bile istemediği bir tehlike hakkında konuşacağım.

that most people don't want to think about.

It's too frightening and it doesn't seem real.

Çok korkutucu ve gerçek gibi bile durmayan bir tehlike hakkında.

That threat is civil war.

Bu tehlike iç savaş.

Since 1946,

1946 yılından beri, 250′den fazla iç savaş çıktı,

over 250 civil wars have broken out

and that number continues to increase.

ve bu sayı artmaya devam ediyor.

There are now almost 50 percent more civil wars than there were in 2001.

Şimdi 2001′de olduğundan neredeyse %50 daha fazla iç savaş var.

I've been studying civil wars for over 30 years.

İç savaşlar hakkında 30 yılı aşkındır çalışıyorum.

I've interviewed members of Hamas in the West Bank,

Batı Şeria’da Hamas üyeleriyle,

ex-Sinn Féin members in Northern Ireland,

Kuzey İrlanda’da eski Sinn Féin üyeleriyle,

former members of the FARC in Colombia.

Kolombiya’da eski FARC üyeleriyle röportaj yaptım.

I've stood on top of the Golan Heights and stared into Syria

Suriye iç savaşının en ateşli olduğu dönemde

at the top of the Syrian civil war.

Golan tepelerinde durdum ve Suriye’ye baktım.

I've driven across Zimbabwe

Zimbabwe’yi boydan boya gezdim,

as the military was planning its coup against Robert Mugabe.

tam da ordu Robert Mugabe’ye darbe girişimi planlarken.

I've been followed and interrogated by members of Myanmar's junta.

Myanmar’daki cunta rejiminin üyeleri tarafından takip edildim ve sorgulandım.

In 2017, I was asked to serve on a task force run by the CIA

2017′de, CIA tarafından yönetilen, Siyasi İstikrarsızlık Görev Timi adında bir

called the Political Instability Task Force.

görev timinde çalışmam istendi.

One of the goals of that task force was to come up with a model

Görev timinin amaçlarından biri,

ABD hükümetine dünya üzerindeki hangi ülkelerde etnik çatışma ve iç savaş

to help the US government predict

what countries around the world

ihtimalinin fazla olduğunu öngörmesini sağlayan bir proje geliştirmekti.

were likely to experience ethnic conflict and civil war.

It turns out that predicting civil war is possible.

Görünüşe göre, iç savaşı öngörmek mümkün.

Solid data exists on where and when these conflicts are likely to break out.

Bu çatışmaların nerede ve ne zaman çıkacağına dair sağlam veriler mevcut.

It's just that most people don't know that.

Sadece çoğu insan bunu bilmez.

The task force was comprised of two types of people,

Görev timi iki tür insandan oluşuyordu:

experts on civil war like myself and data analysts.

benim gibi iç savaş uzmanları, ve veri analistleri.

The experts came up with 38 different factors

Uzmanlar,

bir ülkeyi iç savaşa sürükleyebileceğini düşündükleri 38 faktör öne sürdü.

that they thought could potentially lead a country towards civil war.

And some of those factors seemed obvious, like whether a country was poor,

Bu faktörlerden bazıları çok açıktı, örneğin bir ülkenin fakir olup olmaması,

had lots of income inequality

çok fazla gelir eşitsizliği olması,

or had a government that heavily discriminated

veya özellikle bir azınlığa karşı oldukça dışlayıcı bir hükümete sahip olmak gibi.

against one particular group.

It turns out that only two factors were highly predictive

Ortaya çıktı ki, sadece iki faktör oldukça öngörülebilirdi,

and they weren't the ones the experts expected.

ve onlar da uzmanların düşündükleri şeyler değildi.

The first was whether a country was an anocracy.

İlki bir ülkenin anokrasiyle yönetilip yönetilmediğiydi.

Anocracy is just a fancy term for partial democracy.

Anokrasi, yarı demokrasi için kullanılan süslü bir tanımdan başka bir şey değil,

It's a government that's neither fully democratic nor fully autocratic.

ne tam anlamıyla demokratik olan, ne de tam anlamıyla otokratik olan bir hükümet,

It's something in between.

aralarda bir yerde.

So think about Hungary today.

Örneğin Macaristan’ı ele alın.

Hungary holds elections.

Macaristan seçim yapıyor,

Hungarians eagerly go out and vote.

Macarlar istekli bir şekilde oy vermeye gidiyor.

It's just that whoever wins those elections

Sadece şu var ki, seçimi kim kazanırsa

can basically do whatever they want.

ne isterse onu yapabiliyor.

The second factor

İkinci faktör, bu anokrasilerdeki vatandaşların

was whether citizens in these anocracies had formed political parties

ideoloji yerine kimlik üzerine siyasal parti kurup kurmadıklarıydı.

around identity rather than ideology.

So rather than joining a party because you were liberal or conservative,

Yani, şöyle düşünün: siyasal bir partiye liberal veya muhafazakar olduğunuz için,

ya da kapitalist veya komünist olduğunuz için katılmaktansa,

capitalist or communist,

you joined a party because you were Black or white,

partiye siyahi veya beyaz olduğunuz için,

Christian or Muslim,

Hristiyan veya Müslüman olduğunuz için,

Serb or Croat.

ya da Sırp veya Hırvat olduğunuz için katılıyorsunuz.

If a country had these two features,

Eğer bir ülke bu iki faktöre sahipse,

the task force considered it at high risk of political violence

görev timi onu siyasal şiddet konusunda yüksek riskli olarak değerlendirdi,

and put it on a watchlist.

ve izleme listesine aldı.

It was actually called The Watchlist

Aslında adı direkt harfiyen “İzleme Listesi” idi,

and it was sent to the White House.

ve Beyaz Saray’a gönderilmişti.

So here I was,

Ben de,

sitting in a hotel conference room in suburban Virginia four times a year

yılda dört kere Virginia banliyösündeki bir otelin konferans salonunda

with a room full of really smart people.

gerçekten çok zeki insanlarla birlikte oturuyordum.

And we talked about countries in Africa, the Middle East, Central Asia,

Afrika’daki, Orta Doğu’daki, Orta Asya’daki ülkeler hakkında konuşurduk,

but we never, ever talked about the United States.

fakat asla ama asla ABD hakkında konuşmazdık.

That's because the CIA is legally not allowed

Bunun sebebi,

CIA’in yasal olarak ABD’yi ve vatandaşları izlemesine izin verilmemeseydi,

to monitor the United States or its citizens.

And that's exactly the way it should be.

ve olması gereken de zaten buydu.

But I was a private citizen and I had this information

Fakat ben bir ABD vatandaşıydım ve bu bilgiye sahiptim,

and I could see that both of these factors were emerging in my own country

ve bu iki faktörün de kendi ülkemde su yüzüne çıktığını görebiliyordum,

and they were emerging at a surprisingly fast rate.

hem de şaşırtıcı şekilde hızlı bir oranda su yüzüne çıkıyorlardı.

The US's democracy has been downgraded three times since 2016.

ABD’nin demokrasisi 2016 yılından itibaren üç kere düşüş yaşadı.

2016, it was downgraded because international election monitors

2016′da düşüş yaşadı, çünkü uluslararası seçim gözlemcileri

had considered the 2016 election free, but not entirely fair.

2016 seçimlerinin özgür ama tam anlamıyla adil olmadığı kanısına vardı.

America's own intelligence agencies had found

Amerika’nın kendi istihbarat teşkilatı,

that the Russians had, in fact, meddled in that election.

aslında Rusların gerçekten de seçimlere karıştığını buldu.

It was downgraded again in 2019

2019′da, Beyaz Saray’ın Kongre’nin bilgi talebiplerine uymayı reddetmesi üzerine

when the White House refused to comply with requests by Congress for information.

bir daha düşüş yaşadı.

And it was downgraded a final time

Ve 2020′nin sonunda son kez düşüşe uğradı:

at the end of 2020

when President Trump refused to accept his loss in the 2020 election,

Başkan Trump’ın mağlubiyetini kabullenmeyi reddetmesi,

and actively attempted to overturn the results.

ve aktif bir şekilde sonuçları tersine çevirme girişiminde bulunmasıyla birlikte.

Between December of 2020 and early 2021,

2020 yılının Aralık ayı ve 2021 yılının başları arasında,

the United States was officially classified as an anocracy.

ABD resmen anokrasi olarak sınıflandırıldı.

If the task force had been allowed to monitor and study the United States,

Eğer görev timine ABD’yi izlemesi ve incelemesi izin verilseydi,

it likely would have considered it at high risk of political instability

Aralık 2020′de, ülkenin yüksek siyasi istikrarsızlık,

and political violence in December of 2020,

ve siyasal şiddet riski altında olduğunu değerlendirecekti

just a few weeks before the January 6 insurrection.

—sadece 6 Ocak ayaklanmasından birkaç hafta önce.

And it likely would have put the United States on the watchlist.

Ve bu büyük ihtimalle ABD’yi İzleme Listesine koyacaktı.

We also know who tends to start civil wars.

Ayrıca kimin iç savaş çıkarma eğilimde olduğunu da bilebiliyoruz,

And again, it's not the people most of us think.

ve tekrardan, çoğu düşündüğümüz insanlar değiller.

It is not the poorest people in society.

Toplumdaki en fakir insanlar değiller,

It is not the people who are most oppressed by their government.

ya da hükümletleri tarafından en çok bastırılanlar da değiller.

The people who tend to start civil wars, especially ethnically-based civil wars,

İç savaş çıkarma, özellikle de etnik temelli iç savaş çıkarma eğilimde olanlar,

are the groups that had once been politically dominant but are in decline.

bir zamanlar politik olarak baskın ama son zamanlarda düşüşte olanlar.

If you think back to the former Yugoslavia.

Yugoslavya’yı hatırlayacak olursanız,

Serbs had enjoyed most of the positions in government and the military

Sırplar, soğuk savaş boyunca onlarca yıl

hükümetteki ve ordudaki çoğu pozisyonun tadını çıkardılar.

throughout the Cold War for decades, for decades.

But they were the ones who stood to lose the most

Fakat Yugoslavya demokratikleştiğinde, en çok kaybeden onlardı.

as Yugoslavia democratized.

The Serbs started that war.

Savaşı Sırplar başlattı.

Iraq's Sunnis similarly enjoyed most of the key positions

Benzer bir şekilde, Irak’taki Sünniler de Saddam Hüseyin’in hükümetinde ve ordusunda

in the military and in government under Saddam Hussein.

önemli rollerin çoğuna sahiplerdi.

But when the United States toppled Saddam Hussein,

Fakat ABD Saddam Hüseyin’i devirdiğinde,

they also threw the Sunnis out of their positions.

aynı zamanda Sünnileri de yerinden etti.

It was the Sunnis who started that war.

Savaşı başlatanlar Sünnilerdi.

In the United States, the rise of militias

ABD’de, milislerin yükselişi,

has been driven primarily by white men

başlıca beyaz erkekler tarafından başlatıldı

who see America's identity changing in ways

—Amerika’nın kimliğinin kendi statülerini doğrudan tehdit edecek şekilde değiştiğini

that directly threatens their status.

gören beyaz erkekler tarafından başlatıldı.

They were the ones who marched on the capital on January 6.

6 Ocak’ta başkente yürüyenler onlardı.

So why is this happening now?

Peki bu neden şimdi oluyor?

It's happening now because of demographic change.

Demografik değişimden dolayı şimdi oluyor.

The United States is in the midst of a major transition

ABD, çoğunluğun beyaz olduğu bir ülkeden, çoğunluğun beyaz olmadığı bir ülkeye doğru

from a country whose population is majority white

to a country whose population will be majority non-white.

büyük bir değişimin tam ortasında.

The United States will be the first country to go through this,

ABD bunu yaşayan ilk ülke olacak,

but others are going to follow.

ama diğerleri de takip edecek.

Canada is likely to be next,

Kanada, büyük ihtimalle, bir sonraki olacak.

followed by New Zealand and then the UK,

Bunu sonrasında Yeni Zelanda, daha sonrasında Birleşik Krallık,

and eventually all the English-speaking countries of the world.

ve eninde sonunda bütün İngilizce konuşulan ülkeler takip edecek.

This is likely to be especially true

Bu, iklim değişikliği sebebiyle dünyanın güneyindeki insanların artarak kuzeye

if climate change causes citizens from the global South

göç etmesine sebep olursa daha da doğru.

to increasingly move north.

These countries are going to be looking to the United States

Bu ülkeler, bu demografik değişimi nasıl yöneteceğimizi görebilmek için

to see how we manage this demographic shift.

gözlerini ABD’ye çevirmiş olacaklar.

Americans can allow this transition to tear us apart.

Amerikalılar bu değişimin bizi parçalamasına izin verebilir,

Or we could use it to come together

ya da bunu bir araya gelmek için ve

to show the world how to manage this change

dünyaya bu değişimin nasıl yönetildiğini göstermek için kullanabiliriz,

and in the process create a truly multiethnic, multi-religious democracy.

ve bu süreçte gerçek anlamda çok uluslu, çok dinli bir demokrasi yaratabiliriz.

So how do you do this?

Peki bunu nasıl yaparsın?

The first thing we have to do

Yapmamız gereken ilk şey,

is address the two big risk factors of civil war.

iç savaşın iki büyük risk faktörünü ele almak:

Anocracy and identity politics.

Anokrasi ve kimlik siyaseti.

To address anocracy, we have to improve the rule of law.

Anokrasiyi ele almak için, hukukun üstünlüğünü geliştirmeliyiz.

We have to ensure equal access to every citizen to the vote.

Her vatandaşın oy vermeye eşit derecede erişim sağlayabildiğinden emin olmalıyız.

We have to reduce corruption

Yolsuzluğu düşürmeliyiz

and we have to improve the quality of government services.

ve devlet hizmetlerinin kalitesini arttırmalıyız.

But reforming a government takes time.

Fakat bir hükümet reformu zaman alır.

Those are not easy things to do and it often seems impossible.

Bunlar yapılması kolay şeyler değiller, ve çoğu zaman da imkansız görünürler.

That's exactly where the United States is today,

ABD’nin bugün bulunduğu nokta tam da budur;

almost paralyzed.

neredeyse felç olmuş durumda.

This is where business can come in.

İşte burası ticaretin devreye girebileceği yer.

Thirty years ago,

30 sene önce,

most of us thought that South Africa was barreling towards civil war.

çoğumuz Güney Afrika’nın iç savaşa sürüklendiğini düşündük.

Black South Africans were increasingly protesting

Siyahi Güney Afrikalılar, beyaz apartheid rejiminin gaddarlığını

the brutality of the white apartheid regime,

gittikçe daha çok protesto ediyorlardı,

and the government responded with more brutality.

ve hükümet ise daha da fazla gaddarlık ile karşılık veriyordu.

But then something happened.

Ama sonra bir şey oldu.

The business community stepped in and demanded real democracy.

İş dünyası devreye girdi ve gerçek bir demokrasi talep etti.

They did this because they had been suffering

Bunu yaptılar çünkü kendileri de yıllardır

under years of crushing economic sanctions

ekonomik yaptırımlar altında eziliyorlardı

and eventually they had to choose between apartheid and profits,

ve eninde sonunda apartheid ve kâr arasında seçim yapmak zorundalardı,

and they chose profits.

ve kâr yapmayı seçtiler.

And when they went to the government and said, "We will no longer support you,"

Hükümete gidip “Artık sizi desteklemeyeceğiz” dediklerinde,

the apartheid regime knew it could not survive

apartheid rejimi daha fazla dayanamayacağını biliyordu,

and reform happened quickly.

ve bu yüzden reform hızlıca gerçekleşti.

The business community can also help address identity politics

İş dünyası ek olarak kimlik siyasetini de ele almakta yardımcı olabilir

by investing in those communities that have been left behind

—küreselleşmenin ve NAFTA gibi serbest ticaret anlaşmalarının

by globalization and by free-trade agreements like NAFTA.

geride bıraktığı topluluklara yatırım yaparak.

In the United States,

ABD’de

it was the working class that disproportionately suffered.

orantısız bir şekilde acı çeken kesim işçi sınıfıydı.

Those are the communities that are the most angry

Bugün en öfkeli, ve en kırgın olan topluluklar da onlar.

and the most resentful today.

Businesses can invest in better health care,

İşletmeler daha iyi sağlık hizmetlerine,

better education and a higher minimum wage

daha iyi eğitime ve daha yüksek asgari ücrete yatırım yapabilir,

so that they create a group of people

böylece gelecek hakkında daha umutlu, ve aşırılık yanlılarının sistemi çökertme

who are hopeful about the future

and less vulnerable to the calls by extremists to burn the system down.

çağrılarına daha az savunmasız topluluklar yaratabilirler.

But there's perhaps an easier solution, at least in the short term.

Ama belki de daha kolay bir çözüm vardır, en azından kısa vade için.

At least in the short term.

En azından kısa vade için.

And that is to regulate social media,

Ve bu da sosyal medyayı düzene sokmak.

especially the algorithms that push out the most incendiary and divisive material.

Özellikle de en kışkırtıcı,

ve ayrıştırıcı materyalleri ortaya çıkaran algoritmaları düzene sokmak.

I'm not saying that we should censor free speech.

İfade özgürlüğünü sansürlememiz gerektiğini söylemiyorum.

Let people put whatever they want on social media,

Bırakalım insanlar sosyal medyaya ne isterlerse koysunlar,

but do not allow the algorithms

ancak algoritmaların

to amplify the messages by bullies and hatemongers

zorbaların, nefret tacirlerinin, komplo teorisyenlerinin

and conspiracy theorists and enemies of democracy.

ve demokrasi düşmanlarının mesajlarını güçlendirmesine izin vermeyin.

If we take away their bullhorn, their influence will decline.

Eğer megafonlarını alırsak, etkileri azalacaktır.

I've interviewed a lot of people who have lived through a civil war

İç savaş yaşamış birçok insanla röportaj yaptım,

and they all say the same thing.

ve hepsi aynı şeyi söyledi:

"I didn't see it coming."

“Geldiğini göremedim.”

"I didn't see it coming."

“Geldiğini göremedim.”

Berina Kovac was a young mother

Berina Kovac,

Bosna Savaşı’nın başında Saraybosna’da yaşayan genç bir anneydi.

living in Sarajevo at the beginning of the Bosnian civil war.

She told me that in the months and weeks leading up to that war,

Bana söylediği şuydu, savaşa doğru giden aylarda ve haftalarda

life seemed normal.

hayat normal görünüyordu.

She went to work.

İşe gidiyordu.

She took weekend holidays with her husband.

Eşiyle birlikte hafta sonu tatiline çıkıyordu.

They went to the weddings of their friends.

Arkadaşlarının düğünlerine gidiyorlardı.

But then one night in March of 1992,

Ama sonra, 1992 yılının Mart ayında bir gece,

when she was at home with her newborn son,

yeni doğmuş oğluyla evindeyken,

the lights suddenly went out.

ışıklar birden bire kesildi.

And then she said,

Ve dedi ki,

you started to hear machine guns.

“makineli tüfekler duymaya başlıyorsun.”

It doesn't have to be this way.

Bu, bu şekilde olmak zorunda değil.

We know an enormous amount about why these terrible wars start.

Bu korkunç savaşların neden başladığına dair çok fazla şey biliyoruz.

We know that the people intent on violence have a playbook.

Şiddete niyetli insanların bir taktik kitabına sahip olduğunu biliyoruz.

We know what that playbook is.

Bu taktik kitabının ne olduğunu biliyoruz.

But there's no reason why we,

Ancak bizim, bu dünyanın demokrasi sever insanlarının, iç savaşı önlemek için

the democracy-loving people of this world,

can't create our own playbook to prevent civil war.

kendi taktik kitabımızı oluşturmamamız için hiçbir sebep yok.

But to do that,

Ama bunu yapabilmek için,

we have to be brave enough to fight for real democracy,

gerçek bir demokrasi, güçlü bir demokrasi için

mücadele edebilecek kadar cesur olmamız lazım.

strong democracy,

because only by fighting for democracy

Çünkü ancak demokrasi için mücadele ederek,

can we ensure that we will truly get peace.

gerçekten barışa kavuşacağımızı garanti altına alabiliriz.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)