Is the US Headed Towards Another Civil War? | Barbara F. Walter | TED

Translator: Nguyễn Hà Thi Ân Reviewer: Duy Le

I'm going to talk about a threat

Tôi sẽ nói về một mối nguy

that most people don't want to think about.

mà hầu như mọi người không muốn nghĩ tới.

It's too frightening and it doesn't seem real.

Nó quá đáng sợ và có vẻ như không thật.

That threat is civil war.

Mối nguy đó là nội chiến.

Since 1946,

Từ 1946,

over 250 civil wars have broken out

hơn 250 cuộc nội chiến đã nổ ra

and that number continues to increase.

và con số đó tiếp tục tăng lên.

There are now almost 50 percent more civil wars than there were in 2001.

Hiện nay số lượng cuộc nội chiến đã tăng 50% kể từ năm 2001.

I've been studying civil wars for over 30 years.

Tôi đã nghiên cứu về nội chiến trong 30 năm,

I've interviewed members of Hamas in the West Bank,

Tôi đã phỏng vấn những thành viên của Hamas ở ngân hàng phía đông,

ex-Sinn Féin members in Northern Ireland,

Sinn Féin ở Bắc Ireland,

former members of the FARC in Colombia.

cựu nhân viên của FARC ở Colombia.

I've stood on top of the Golan Heights and stared into Syria

Tôi đã đứng trên đỉnh Cao nguyên Golan và nhìn chằm chằm vào Syria

at the top of the Syrian civil war.

ở đỉnh cao của cuộc nội chiến Syria.

I've driven across Zimbabwe

Tôi đã lái xe qua Zimbabwe

as the military was planning its coup against Robert Mugabe.

khi quân đội đang lên kế hoạch đảo chính chống lại Robert Mugabe.

I've been followed and interrogated by members of Myanmar's junta.

Tôi bị theo dõi và thẩm vấn bởi các thành viên của chính quyền quân sự Myanmar.

In 2017, I was asked to serve on a task force run by the CIA

Vào năm 2017, tôi được yêu cầu phục vụ trong lực lượng đặc nhiệm do CIA điều hành

called the Political Instability Task Force.

được gọi là Lực lượng Đặc nhiệm Bất ổn Chính trị.

One of the goals of that task force was to come up with a model

Một trong những mục tiêu của lực lượng đặc nhiệm là đưa ra một mô hình

to help the US government predict

giúp chính phủ Mỹ dự đoán

what countries around the world

quốc gia nào trên thế giới

were likely to experience ethnic conflict and civil war.

có khả năng xảy ra xung đột sắc tộc và nội chiến.

It turns out that predicting civil war is possible.

Hóa ra việc dự đoán nội chiến là có thể.

Solid data exists on where and when these conflicts are likely to break out.

Dữ liệu này tồn tại ở khi những xung đột này có khả năng bùng phát.

It's just that most people don't know that.

Chỉ là hầu hết mọi người không biết điều đó.

The task force was comprised of two types of people,

Lực lượng đặc nhiệm bao gồm hai nhóm người,

experts on civil war like myself and data analysts.

các chuyên gia về cuộc nội chiến như tôi và các nhà phân tích dữ liệu.

The experts came up with 38 different factors

Các chuyên gia đã đưa ra 38 yếu tố khác nhau

that they thought could potentially lead a country towards civil war.

mà họ cho rằng có khả năng dẫn một quốc gia đến nội chiến.

And some of those factors seemed obvious, like whether a country was poor,

Và một số trong những số đó có vẻ rõ ràng, chẳng hạn như liệu một quốc gia có nghèo

had lots of income inequality

có nhiều bất bình đẳng thu nhập

or had a government that heavily discriminated

hay có một chính phủ phân biệt đối xử nặng nề

against one particular group.

với một nhóm người cụ thể.

It turns out that only two factors were highly predictive

Hóa ra chỉ có hai yếu tố có khả năng dự đoán cao

and they weren't the ones the experts expected.

và chúng không phải là yếu tố mà các chuyên gia nghĩ đến.

The first was whether a country was an anocracy.

Đầu tiên là liệu một quốc gia có phải là một chế độ bán dân chủ hay không.

Anocracy is just a fancy term for partial democracy.

Chế độ bán dân chủ chỉ là một thuật ngữ cho một phần của nền dân chủ .

It's a government that's neither fully democratic nor fully autocratic.

Đó là một chính phủ không hoàn toàn dân chủ cũng không hoàn toàn độc đoán.

It's something in between.

Đó là một cái gì đó ở giữa.

So think about Hungary today.

Nghĩ về Hungary của hiện tại.

Hungary holds elections.

Hungary tổ chức bầu cử.

Hungarians eagerly go out and vote.

Người Hungary háo hức đi bỏ phiếu.

It's just that whoever wins those elections

Chỉ là bất cứ ai thắng cuộc bầu cử đó

can basically do whatever they want.

về cơ bản có thể làm bất cứ điều gì họ muốn.

The second factor

Yếu tố thứ hai

was whether citizens in these anocracies had formed political parties

là liệu công dân trong chế độ bán dân chủ này có hình thành các đảng chính trị

around identity rather than ideology.

xoay quanh bản sắc hơn là ý thức hệ hay không.

So rather than joining a party because you were liberal or conservative,

Vì vậy, thay vì tham gia một đảng vì là người tự do hay bảo thủ,

capitalist or communist,

tư bản hay cộng sản,

you joined a party because you were Black or white,

bạn tham gia một đảng vì là người da đen hay da trắng,

Christian or Muslim,

Kitô giáo hay Hồi giáo,

Serb or Croat.

người Serb hay Croat.

If a country had these two features,

Nếu một quốc gia có hai đặc điểm này,

the task force considered it at high risk of political violence

lực lượng đặc nhiệm coi quốc gia đó có nguy cơ bạo lực chính trị cao

and put it on a watchlist.

và đưa nó vào danh sách theo dõi.

It was actually called The Watchlist

Nó thực sự được gọi là Danh sách theo dõi

and it was sent to the White House.

và nó đã được gửi đến Nhà Trắng.

So here I was,

Vì vậy, tôi ở đây,

sitting in a hotel conference room in suburban Virginia four times a year

ngồi trong một phòng hội nghị khách sạn ở ngoại ô Virginia bốn lần một năm

with a room full of really smart people.

với một căn phòng đầy những người thông minh.

And we talked about countries in Africa, the Middle East, Central Asia,

Và chúng tôi đã nói về các quốc gia ở Châu Phi, Trung Đông, Trung Á,

but we never, ever talked about the United States.

nhưng chúng tôi chưa bao giờ, chưa bao giờ nói về Hoa Kỳ.

That's because the CIA is legally not allowed

Đó là bởi vì CIA về mặt pháp lý không được phép

to monitor the United States or its citizens.

theo dõi Hoa Kỳ hay công dân của họ.

And that's exactly the way it should be.

Và đó chính xác là cách hoạt động của nó.

But I was a private citizen and I had this information

Nhưng tôi là một công dân bảo mật và tôi có thông tin này

and I could see that both of these factors were emerging in my own country

và tôi có thể thấy rằng cả hai yếu tố này đang nổi lên ở đất nước của tôi

and they were emerging at a surprisingly fast rate.

và chúng đang nổi lên với tốc độ nhanh đáng ngạc nhiên.

The US's democracy has been downgraded three times since 2016.

Nền dân chủ của Hoa Kỳ đã bị hạ cấp ba lần kể từ năm 2016.

2016, it was downgraded because international election monitors

Năm 2016, nó đã bị hạ cấp vì các giám sát viên bầu cử quốc tế

had considered the 2016 election free, but not entirely fair.

đã coi cuộc bầu cử năm 2016 là tự do, nhưng không công bằng.

America's own intelligence agencies had found

Các cơ quan tình báo của Mỹ đã phát hiện ra rằng

that the Russians had, in fact, meddled in that election.

người Nga, trên thực tế, đã can thiệp vào cuộc bầu cử đó.

It was downgraded again in 2019

Nó đã bị hạ cấp một lần nữa vào năm 2019

when the White House refused to comply with requests by Congress for information.

khi Nhà Trắng từ chối tuân thủ các yêu cầu của Quốc hội về thông tin.

And it was downgraded a final time

Và nó đã bị hạ cấp lần cuối

at the end of 2020

vào cuối năm 2020

when President Trump refused to accept his loss in the 2020 election,

khi Tổng thống Trump từ chối thừa nhận thất bại trong cuộc bầu cử năm 2020,

and actively attempted to overturn the results.

và cố gắng lật ngược kết quả.

Between December of 2020 and early 2021,

Từ tháng 12 năm 2020 đến đầu năm 2021,

the United States was officially classified as an anocracy.

Hoa Kỳ đã chính thức được phân loại là một chế độ bán dân chủ.

If the task force had been allowed to monitor and study the United States,

Nếu lực lượng đặc nhiệm được phép theo dõi và nghiên cứu Hoa Kỳ,

it likely would have considered it at high risk of political instability

có khả năng lực lượng này sẽ coi Hoa Kỳ có nguy cơ bất ổn chính trị

and political violence in December of 2020,

và bạo lực chính trị cao vào tháng 12 năm 2020,

just a few weeks before the January 6 insurrection.

chỉ vài tuần trước cuộc nổi dậy ngày 6 tháng 1.

And it likely would have put the United States on the watchlist.

Và nó có thể sẽ đưa Hoa Kỳ vào danh sách theo dõi.

We also know who tends to start civil wars.

Ta cũng biết ai có xu hướng bắt đầu cuộc nội chiến.

And again, it's not the people most of us think.

Và một lần nữa, đó không phải là điều mà hầu hết chúng ta nghĩ.

It is not the poorest people in society.

Đó không phải là những người nghèo nhất trong xã hội.

It is not the people who are most oppressed by their government.

Đó không phải là những người bị chính phủ áp bức.

The people who tend to start civil wars, especially ethnically-based civil wars,

Người có xu hướng bắt đầu cuộc nội chiến, đặc biệt là nội chiến dựa trên dân tộc,

are the groups that had once been politically dominant but are in decline.

là những nhóm đã từng chiếm ưu thế chính trị nhưng đang suy yếu.

If you think back to the former Yugoslavia.

Nếu bạn nghĩ lại về nước Nam Tư cũ.

Serbs had enjoyed most of the positions in government and the military

Người Serbia đã được hưởng hầu hết vị trí trong chính phủ và quân đội

throughout the Cold War for decades, for decades.

trong suốt Chiến tranh Lạnh trong nhiều thập kỷ.

But they were the ones who stood to lose the most

Nhưng họ là những người chịu tổn thất nhiều nhất

as Yugoslavia democratized.

khi Nam Tư dân chủ hóa.

The Serbs started that war.

Người Serbia đã bắt đầu cuộc chiến đó.

Iraq's Sunnis similarly enjoyed most of the key positions

Người Sunni ở Iraq cũng được hưởng hầu hết các vị trí quan trọng

in the military and in government under Saddam Hussein.

trong quân đội và trong chính phủ dưới thời Saddam Hussein.

But when the United States toppled Saddam Hussein,

Nhưng khi Mỹ lật đổ Saddam Hussein,

they also threw the Sunnis out of their positions.

họ cũng đã đẩy người Sunni ra khỏi vị trí của mình.

It was the Sunnis who started that war.

Chính những người Sunni đã bắt đầu cuộc chiến đó.

In the United States, the rise of militias

Tại Hoa Kỳ, sự gia tăng của các lực lượng dân quân

has been driven primarily by white men

chủ yếu được thúc đẩy bởi những người da trắng,

who see America's identity changing in ways

những người nhìn thấy bản sắc của nước Mỹ thay đổi

that directly threatens their status.

theo cách mà đe dọa trực tiếp đến vị thế của họ.

They were the ones who marched on the capital on January 6.

Họ là những người đã hành quân đến thủ đô vào ngày 6 tháng 1.

So why is this happening now?

Vậy tại sao điều này lại xảy ra bây giờ?

It's happening now because of demographic change.

Nó đang xảy ra do sự thay đổi nhân khẩu học.

The United States is in the midst of a major transition

Hoa Kỳ đang trong quá trình chuyển đổi lớn

from a country whose population is majority white

từ một quốc gia có đa số dân số là người da trắng

to a country whose population will be majority non-white.

sang một quốc gia đa số không phải là người da trắng.

The United States will be the first country to go through this,

Hoa Kỳ sẽ là quốc gia đầu tiên trải qua điều này,

but others are going to follow.

nhưng những quốc gia khác sẽ làm theo.

Canada is likely to be next,

Tiếp theo là Canada,

followed by New Zealand and then the UK,

tiếp theo là New Zealand và sau đó là Vương quốc Anh,

and eventually all the English-speaking countries of the world.

và cuối cùng là tất cả các quốc gia nói tiếng Anh trên thế giới.

This is likely to be especially true

Điều này có thể đặc biệt đúng

if climate change causes citizens from the global South

nếu biến đổi khí hậu khiến người dân từ miền Nam

to increasingly move north.

trên thế giới càng di chuyển về phía bắc.

These countries are going to be looking to the United States

Các quốc gia này sẽ noi theo Hoa Kỳ

to see how we manage this demographic shift.

để xem cách chúng ta quản lý sự thay đổi nhân khẩu học này.

Americans can allow this transition to tear us apart.

Người Mỹ có thể cho phép quá trình chuyển đổi này chia rẽ chúng ta.

Or we could use it to come together

Hoặc chúng ta có thể cùng nhau

to show the world how to manage this change

chỉ cho thế giới cách quản lý sự thay đổi này

and in the process create a truly multiethnic, multi-religious democracy.

và trong quá trình tạo ra một nền dân chủ đa sắc tộc, đa tôn giáo thực sự.

So how do you do this?

Vậy bạn làm điều này như thế nào?

The first thing we have to do

Điều đầu tiên chúng ta phải làm

is address the two big risk factors of civil war.

là giải quyết hai nguy cơ lớn của cuộc nội chiến.

Anocracy and identity politics.

Chế độ dân chủ và chính trị bản sắc.

To address anocracy, we have to improve the rule of law.

Để giải quyết tình trạng bán dân chủ, chúng ta phải cải thiện pháp quyền.

We have to ensure equal access to every citizen to the vote.

Chúng ta phải đảm bảo mọi công dân đều có quyền bình đẳng trong việc bỏ phiếu.

We have to reduce corruption

Chúng ta phải giảm tham nhũng

and we have to improve the quality of government services.

và chúng ta phải cải thiện chất lượng của chính phủ.

But reforming a government takes time.

Nhưng cải cách chính phủ cần có thời gian.

Those are not easy things to do and it often seems impossible.

Đó không phải là điều dễ dàng và nó thường dường như là không thể.

That's exactly where the United States is today,

Đó chính xác là vị trí của Hoa Kỳ ngày nay,

almost paralyzed.

gần như bị tê liệt.

This is where business can come in.

Đây là lúc doanh nghiệp có thể tham gia.

Thirty years ago,

Ba mươi năm trước,

most of us thought that South Africa was barreling towards civil war.

hầu hết chúng ta đều nghĩ rằng Nam Phi đang hướng tới nội chiến.

Black South Africans were increasingly protesting

Người Nam Phi da đen ngày càng phản đối

the brutality of the white apartheid regime,

chế độ phân biệt chủng tộc tàn bạo của người da trắng,

and the government responded with more brutality.

và chính phủ đã đáp trả với nhiều sự tàn bạo hơn.

But then something happened.

Nhưng rồi vài điều đã xảy ra.

The business community stepped in and demanded real democracy.

Cộng đồng doanh nghiệp nhúng tay vào và yêu cầu dân chủ thực sự.

They did this because they had been suffering

Họ đã làm điều này bởi vì họ đã phải chịu đựng

under years of crushing economic sanctions

nhiều năm bị trừng phạt kinh tế

and eventually they had to choose between apartheid and profits,

và cuối cùng họ phải lựa chọn giữa phân biệt chủng tộc và lợi nhuận,

and they chose profits.

và họ đã chọn lợi nhuận.

And when they went to the government and said, "We will no longer support you,"

Và khi họ đến gặp chính phủ và nói, “Chúng tôi sẽ không còn hỗ trợ nữa”,

the apartheid regime knew it could not survive

chế độ A-pac-thai biết rằng nó không thể tồn tại.

and reform happened quickly.

và cải cách đã xảy ra nhanh chóng.

The business community can also help address identity politics

Cộng đồng doanh nghiệp cũng có thể giúp giải quyết vấn đề bản sắc chính trị

by investing in those communities that have been left behind

bằng cách đầu tư vào những cộng đồng đã bị bỏ lại phía sau

by globalization and by free-trade agreements like NAFTA.

bởi sự toàn cầu hóa và các hiệp định thương mại tự do như NAFTA .

In the United States,

Ở Hoa Kỳ,

it was the working class that disproportionately suffered.

chính giai cấp công nhân đã phải chịu đựng một cách không cân xứng.

Those are the communities that are the most angry

Đó là những cộng đồng bức xúc nhất

and the most resentful today.

và phẫn uất nhất hiện nay.

Businesses can invest in better health care,

Các doanh nghiệp đầu tư vào chăm sóc sức khỏe tốt hơn,

better education and a higher minimum wage

giáo dục tốt hơn và mức lương tối thiểu cao hơn

so that they create a group of people

để họ tạo ra một nhóm người

who are hopeful about the future

mà kì vọng về tương lai

and less vulnerable to the calls by extremists to burn the system down.

và ít bị tổn thương hơn trước lời kêu gọi của những kẻ cực đoan để phá hủy hệ thống.

But there's perhaps an easier solution, at least in the short term.

Nhưng có lẽ có một giải pháp dễ dàng hơn, ít nhất là trong ngắn hạn.

At least in the short term.

Ít nhất là trong ngắn hạn.

And that is to regulate social media,

Và đó là để điều chỉnh phương tiện truyền thông,

especially the algorithms that push out the most incendiary and divisive material.

đặc biệt là các thuật toán cung cấp những thông tin xuyên tạc.

I'm not saying that we should censor free speech.

Tôi không nói rằng chúng ta nên kiểm duyệt tự do ngôn luận.

Let people put whatever they want on social media,

Hãy để mọi người đưa những gì họ muốn lên phương tiện truyền thông,

but do not allow the algorithms

nhưng không cho phép các thuật toán

to amplify the messages by bullies and hatemongers

khuếch đại thông điệp của những kẻ bắt nạt và những kẻ thù ghét

and conspiracy theorists and enemies of democracy.

và những kẻ theo thuyết âm mưu và kẻ thù của nền dân chủ.

If we take away their bullhorn, their influence will decline.

Nếu chúng ta lấy đi tiếng nói của họ, ảnh hưởng của họ sẽ giảm.

I've interviewed a lot of people who have lived through a civil war

Tôi đã phỏng vấn rất nhiều người đã sống sót qua nội chiến

and they all say the same thing.

và tất cả họ đều nói điều tương tự.

"I didn't see it coming."

“Tôi đã không nghĩ tới.”

"I didn't see it coming."

“Tôi đã không nghĩ tới.”

Berina Kovac was a young mother

Berina Kovac là một bà mẹ trẻ

living in Sarajevo at the beginning of the Bosnian civil war.

sống ở Sarajevo vào đầu cuộc nội chiến Bosnia.

She told me that in the months and weeks leading up to that war,

Cô ấy nói với tôi rằng trong những tháng ngày dẫn đến cuộc chiến đó,

life seemed normal.

cuộc sống như thường.

She went to work.

Cô ấy đi làm

She took weekend holidays with her husband.

Cô đi nghỉ cuối tuần cùng chồng.

They went to the weddings of their friends.

Họ đi dự đám cưới của bạn bè

But then one night in March of 1992,

Nhưng rồi vào một đêm tháng 3 năm 1992,

when she was at home with her newborn son,

khi cô đang ở nhà với đứa con trai mới sinh của mình,

the lights suddenly went out.

đèn đột nhiên tắt.

And then she said,

Và sau đó cô ấy nói,

you started to hear machine guns.

bắt đầu nghe thấy tiếng súng máy.

It doesn't have to be this way.

Chuyện không đáng phải đến mức thế này,

We know an enormous amount about why these terrible wars start.

Ta biết rất nhiều lý do tại sao những cuộc chiến khủng khiếp này bắt đầu.

We know that the people intent on violence have a playbook.

Chúng tôi biết rằng những người có ý định bạo lực có một cuốn sách hướng dẫn.

We know what that playbook is.

Ta biết cuốn sách đó là gì.

But there's no reason why we,

Nhưng không có lý do gì khiến chúng ta,

the democracy-loving people of this world,

những người yêu chuộng dân chủ trên thế giới này,

can't create our own playbook to prevent civil war.

không thể tạo ra cuốn sách của riêng mình để ngăn chặn cuộc nội chiến.

But to do that,

Nhưng để làm được điều đó,

we have to be brave enough to fight for real democracy,

chúng ta phải đủ bản lĩnh để đấu tranh cho nền dân chủ thực sự,

strong democracy,

nền dân chủ mạnh mẽ,

because only by fighting for democracy

bởi vì chỉ bằng cách đấu tranh cho dân chủ,

can we ensure that we will truly get peace.

ta mới có thể đảm bảo được ta sẽ thực sự có được hòa bình.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)