The age-old sharing economies of Africa -- and why we should scale them | Robert Neuwirth

Çeviri: Dr. Özgür Özdilsiz Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

So what I'm doing

Şu anda yaptığım

is a thought experiment.

bir düşünce deneyi.

Now you may know of or have read

Belki de biliyorsunuz veya okudunuz

this book by this guy.

bu kişi tarafından yazılan bu kitabı.

It's probably the first and maybe the only bestseller

Muhtemelen şimdiye kadar yazılmış ilk ve belki de tek

ever written about economics.

en çok satan ekonomi kitabı olabilir.

And you probably know a bit about what it says.

Ve muhtemelen ne yazdığına dair bir parça bilginiz vardır.

It talks about how nations all over the world will prosper

Tüm dünyadaki ulusların refah seviyesinin artmasının;

through the individual pursuit of individual profit.

bireylerin, kendi çıkarlarının peşinden gitmeleri ile oluşacağını söyler.

Individual profit will be the mechanism for the prosperity of the world.

Dünyanın refahı için gerekli mekanizma bireysel çıkardır.

But the funny thing about Adam Smith

Ama Adam Smith lle ilgili komik olan şey

is that he was a stay-at-home kind of guy.

daha çok evde oturan bir adam olmasıydı.

He actually never went further from Edinburgh

Edinburgh ve sonrasında Fransa ile İsviçre'nin

than France and Switzerland.

dışına gerçekte hiç çıkmamıştı.

So my thought experiment is to imagine

Bu yüzden benim düşünce deneyim

Adam Smith Afrika'yı ziyaret etseydi ne olacağını hayal etmek üzerine.

what would have happened if Adam Smith had visited Africa.

And fortunately, there's actually an easy answer,

Ve neyse ki bu kolay bir cevap olacak,

because the Arab lawyer and traveler Ibn Battuta

çünkü Arap hukukçu ve seyyah İbn Battuta

traveled down the east coast of Africa in the 14th century,

Afrika'nın doğu sahilini 14. yüzyılda ziyaret etmişti.

and what he found when he got to Mogadishu was a market,

Mogadişu'ya ulaştığında bir pazar yeri gördü

and he wrote about it.

ve o yer hakkında yazdı.

And basically, merchant ships came to the harbor,

Ve basitçe, tüccarların gemileri limana geliyordu

and they weren't even allowed to land.

ve yanaşmalarına dahi izin verilmiyordu.

They had to drop anchor in the harbor,

Limana gelince demir atıyorlar

and boats came out to them,

ve botlarla karaya yanaşıyorlardı.

and locals picked them and said, "You are my guest, I am now your broker."

Yerli halk onları karşılıyor ve "Siz benim misafirimsiniz, ben de sizin aracınızım".

And they had to do business through the local broker,

Tüccarlar ancak yerli aracılar sayesinde ticaret yapabiliyorlar

and if they went around that and didn't do business through the broker,

ve bu yol dışında direkt aracısız ticaret yapmaya kalkışırlarsa

they could go to court, and the deal would be canceled,

mahkemeye çıkmak zorunda kalıp ticaret yapamayabilirler

and they would be thrown out of town.

ve şehirden uzaklaştırılırlardı.

And through this mechanism, everyone prospered.

Bu mekanizma sayesinde herkesin geliri artıyordu.

And so if that was Adam Smith, he might look like this guy

Bu durumdaki kişi Adam Smith olsaydı ekrandaki kişiye benzerdi

and say, "Ah! That's a mutual aid society.

ve şöyle derdi. "Evet! Bu karşılıklı kazanç

That's a share-the-wealth free market."

ve serbest pazarın kazancını paylaşmak.

And when I put this question to Christian [Benimana],

Ve ben bu soruyu bu oturumun başında sunum yapan

who had the stage at the beginning of this session,

Christian'a (Benimana) yönelttim.

he responded that if Adam Smith had come to Africa,

O da; "Eğer adam Adam Smith Afrika'ya gelseydi,

there would have been a sharing economy long before Airbnb and Uber.

Airbnb ve Uber'den çok daha önce bir paylaşım ekonomisi oluşurdu."

And that's true.

diye yanıtladı. Bu doğru.

So if we put this to work today,

Eğer bunu şimdiki iş hayatına uygulasaydık,

it would be very interesting.

gerçekten çok ilginç olurdu.

There would be a lot of money flowing into the countries.

Ülkelere akan çok para olurdu.

These are just figures of 10 percent of exports in these countries.

Ekrandaki rakamlar, bu ülkelerdeki ihracatın sadece %10'u.

So the interesting thing is that this mutual aid economy still exists,

İlginçtir ki karşılıklı faydaya dayalı ekonomi hâlen var

and we can find examples of it in the strangest places.

ve bunun örneklerine tuhaf yerlerde rastlıyoruz.

So, this is Alaba International Market.

Burası Alaba Uluslararası Pazarı.

It's the largest electronics market in West Africa.

Burası Batı Afrikada'ki en büyük elektronik pazar.

It's 10,000 merchants,

10.000 tüccar her yıl

they do about four billion dollars of turnover every year.

4 milyar dolarlık ticaret yapıyorlar.

Ve Adam Smith'in ateşli havarileri olduklarını söylüyorlar.

And they say they are ardent apostles of Adam Smith:

competition is great, we're all in it individually,

Rekabet büyük ve hepimiz bireysel olarak bunun içindeyiz,

government doesn't help us.

hükûmet bize yardım etmiyor.

But the interesting reality is that when I asked further,

Ama ilginç olan gerçek, daha fazla sorduğumda

that's not what grew the market at all.

konu pazarı neyin büyüttüğü değildi.

There's a behind-the-scenes principle

Tüm olanların sahne arkasında pazarın

that enables this market to grow.

büyümesini sağlayan bazı prensipler var.

And they do claim -- you know, this is an interesting juxtaposition

Ve iddia ettikleri Kral James İncil'i ve

of the King James Bible and "How To Sell Yourself."

"Kendini Nasıl Satarsın" adlı kitabın bir karışımıydı.

That's what they say is their message.

Mesajlarında söyledikleri buydu.

But in reality, this market is governed by a sharing principle.

Ama gerçekte bu pazarda bir paylaşım prensibi hüküm sürüyordu.

Every merchant, when you ask them, "How did you get started in global trade?"

"Global ticarete nasıl başladın?" diye sorduğum her tüccar,

they say, "Well, when my master settled me."

"Beni patronum bu işe yerleştirdi" diye yanıt verdi.

And when I finally got it into my head to ask, "What is this 'settling?'"

En sonunda "İşe yerleştirme ne demek?" diye sormayı akıl ettim.

it turns out that when you've done your apprenticeship

Ortaya çıktı ki hizmetinde çalışıp

with someone you work for,

çıraklığını yaptığınız kişiye

they are required -- required -- to set you up in business.

işinizi kurmak için şiddetle ihtiyacınız olduğuydu.

That means paying your rent for two or three years

Bu şu demek; kiranızı 2-3 yıl boyunca ödüyorlar

and giving you a cash infusion

ve size dışarı çıkıp dünya ile ticaret

so you can go out in the world and start trading.

yapmanızı sağlayacak nakdi veriyorlar.

That's locally generated venture capital. Right?

Bu yerel bir şekilde oluşturulan girişim sermayesi değil mi?

And I can say with almost certainty

Ve size neredeyse kesinlikle söyleyebilirim;

that the Igbo apprenticeship system that governs Alaba International Market

Alaba Uluslararası Pazarı'ndaki bu Igbo çıraklık sistemi

is the largest business incubator platform in the world.

dünyadaki en büyük kuluçka platformu.

And there are other sharing economies that we look for --

Her gecekondu bölgesinde atlıkarınca misali dönen

merry-go-rounds, which are found in almost every shantytown.

böyle pek çok paylaşım ekonomisi var.

They have different names in other cultures; this is the Kenyan name.

Farklı kültürlerde başka adlarla anılıyorlar.

Biz Kenya'dakini gördük.

It's a way of generating cash.

Bu bir çeşit nakit yaratma yöntemi.

It's a kitty -- people throw money into a pot once a week,

Bir çanağa haftada bir insanlar para koyuyor

and once a week, one member of the group gets the money,

ve sonraki hafta yine koyuyorlar. En sonunda grubun bir üyesi

and they can spend it on whatever they need to.

parayı alıp istediği şekilde harcıyor.

And there's also something called "acequias,"

Ve "acequias" diye bir söz var.

and that is a Spanish word, but it comes from the North African Arabic;

Bu İspanyolca bir sözcük.

Ama aslında Kuzey Afrika Arapça'sından geliyor;

"saqiya" means "water wheel."

"saqiya" su değirmeni demek.

And what the acequia is is a sharing system for scarce water.

"Acequia" su kıtlığında suyu paylaşmak için bir sistem.

It's migrated from North Africa to Spain,

Bu sistem Kuzey Afrika'dan İspanya'ya

and from Spain to the west of the United States,

ve İspanya'dan Birleşik Devletler'in batısına

where it still is used.

taşınan ve hâlen kullanılan bir sistem.

And it shares water by need

Bu sistemde su; ilk gelen değil

rather than by who was there first.

en çok ihtiyacı olan tarafından kullanılıyor.

And contrary, with all due respect, to what Llew [Claasen] said

Llew'in (Claasen) dün blok zinciri ve kripto para birimleri ile ilgili

when he talked about blockchains and cryptocurrencies yesterday,

söylediklerine saygı duymakla birlikte, söylenenin aksine

there is no tragedy of the commons.

ortak hareket edenlerde trajik şeyler olmuyor.

People in acequias have been commonly managing scarce water resources

"Acequias"ta insanlar nadir su kaynaklarını yıllar,

for hundreds and hundreds and hundreds of years.

yüzyıllar ve yüzlerce yüzyıllar boyunca yönetebiliyorlar.

So taking this thought experiment, I wanted to go a little bit further

Dolayısıyla bu düşünce deneyini biraz daha ileri götürmek istedim.

and suggest that these things are managed communally,

Toplumsal ortaklıkla yönetilebilecek şeyler öneriyorum;

and they are taking care of scarce capital, scarce cash

kısıtlı maddi kaynaklar, nakit para

and scarce resources.

ve kıt kaynaklar.

And it seems to me that we have actually two kinds of capitalism.

Bana öyle geliyor ki aslında iki tür kapitalizm var.

We have the capitalism of the top up.

"Tepenin en üstü" dediğim kapitalizme sahibiz.

And these are really interesting statistics,

Bu konuda gerçekten çok ilginç istatistikler var.

because three one-thousandths of one percent of the Nigerian population

Nijerya nüfusunun yüzde binde üçü; ülkenin gayri safi yurt içi hasılasının

controls wealth equal to one-fourth of the GDP of the country.

dörtte birine denk gelecek refahı kontrol ediyor.

One one-hundredth of one percent of the Kenyan population

Nijerya nüfusunun on binde biri; ülkenin gayri safi yurt içi hasılasının

controls wealth equal to 75 percent of the GDP of the country.

yüzde 75'ine denk gelecek refahı kontrol ediyor.

That's the capitalism of top up.

Bu; "tepenin en üstü" dediğim kapitalizm.

Geriye kalan herkes ise bu adamla beraber,

And everyone else is with this guy,

selling board games and bodybuilding equipment

aile oyunları ve vücut geliştirme cihazlarını

in a go-slow on the highway in Lagos.

Lagos'ta bir otobanda yavaş trafikte satmaya çalışıyor.

And when you're selling board games and bodybuilding equipment in a go-slow,

Yavaş bir trafikte aile oyunları ve vücut geliştirme cihazları satıyorsanız

that traffic jam is really, really, really bad, right?

sıkışık trafik gerçekten ama gerçekten kötüdür değil mi?

Those of us in this sphere of the economy

Küresel ekonomideki bizler benim deyimimle

are caught in what I call "the capitalism of decay,"

"çürüme kapitalizmine" yakalandık.

because there's no way to rise up and get out of it,

Çünkü hiçbir şekilde başınızı kaldırıp dışına çıkamıyorsunuz.

because they're lacking the resources that we talked about

Paylaşım ekonomisinde bahsettiğim

in those sharing economies.

hiçbir kaynağı bulamıyoruz.

And they're tripped up

Çünkü kaynaklar; cassava (bitkisi) ve kapitalizm benzerlik tezindeki

by the thesis of cassava and capitalism,

gibi bir yerlerde öylece duruyor.

that cassava has to be processed in order not to be poisonous,

Cassava'yı (bitkisi) kullanmak için işlemeli ve zehrinden arındırmalısınız.

and I would argue that, similarly,

Aynı şeyi pazar ekonomisi için iddia ediyorum;

the market economy needs to be processed in order to be fair to everyone.

pazar ekonomisi de herkes için adil olabilmek adına işlemden geçmeli.

So we have to look at what I call the "bottom down economy."

Onun için benim deyimimle "çukurun dibi ekonomisine" bakmamız gerek.

These are these sharing models that exist out there

Bunlar oracıkta duran paylaşım modelleri.

that need to be propagated and used and scaled.

Bu modeller duyurulmalı, kullanılmalı ve yaygınlaştırılmalı.

OK?

Tamam mı?

And if we propagate these things,

Ve eğer bunları duyurup yayabilirsek,

we can begin to bring infrastructure to everyone,

herkese altyapı ulaştırabilir

and that will ensure that communities

ve toplulukların kendi gelişimlerini

are leading their own development,

garanti altına almalarını sağlayabiliriz.

which is, I believe, what we need in the world,

İnanıyorum ki bu model dünyanın ihtiyacı olan şey

and, I would suggest, what we need in Africa.

ve aynı zamanda Afrika'da ihtiyacımız olan şey.

I wanted to quote Steve Biko,

Steve Biko'dan bir alıntı yapmak istiyorum.

and I thought it was really important to quote Steve Biko,

Ondan bir alıntı yapmanın gerçekten önemli olduğunu düşündüm.

because next month, September 12 to be exact,

Çünkü gelecek ay, tam olarak 12 Eylül'de

is the 40th anniversary of his murder by the South African state.

onun Güney Afrika Devleti tarafından katledilişinin 40. yıldönümü.

And you can read the quote.

Ve alıntıyı okuyabilirsiniz.

He basically said that we're not here to compete.

Temelde söylediği şey; burada yarışmak için olmadığımızdır.

And I love this quote: "... to make us a community of brothers and sisters

Ve bu kısmını çok seviyorum: " ...bizleri bir kardeşler topluluğu yapan

jointly involved in the quest for a composite answer

hayatın çeşitli sorunlarına karşın ortak ve sağlam

to the varied problems of life."

bir cevap arayışımızdır."

And he also said that "the great powers of the world

Ayrıca şöyle demiştir: "Dünyanın büyük güçleri

have done wonders in giving us an industrial and military look, ..."

bize endüstriyel ve askeri müthiş bakış açıları verecek mucizeler bahşettiler.

and we don't have to copy that military-industrialist complex,

Bizim endüstriyel-askeri karmaşayı kopyalamamıza gerek yok,

because Africa can do things differently

çünkü Afrika her şeyi daha farklı yapabilir

and restore the humanity of the world.

ve dünyaya insanlığı yeniden getirebilir.

And so what I want to suggest here

Bu yüzden şunu önermek istiyorum:

is that we have an opportunity,

Şu anda bir fırsatımız var,

burada hepimiz ortak ve karşılıklı bir bakış açısıyla

that we are all here in the mutual landscape

to be able to do things,

tüm bunları yapabileceğimiz bir yolculuğa çıkabiliriz.

and that the journey starts now.

Ve bu yolculuk şimdi başlıyor.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)