The age-old sharing economies of Africa -- and why we should scale them | Robert Neuwirth

48,504 views ・ 2018-06-07

TED


Vui lòng nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh bên dưới để phát video.

Translator: Gia Bảo Nguyễn
Điều tôi đang làm hiện giờ
là một thí nghiệm tưởng tượng.
Bạn có thể đã biết hoặc từng đọc qua
00:12
So what I'm doing
0
12954
1307
quyển sách của tác giả này.
00:15
is a thought experiment.
1
15006
3568
Nó có vẻ là quyển sách đầu tiên và có thể là quyển duy nhất bán chạy
00:19
Now you may know of or have read
2
19558
3020
viết về lĩnh vực kinh tế.
Có thể bạn cũng biết chút đỉnh về nội dung của nó.
00:22
this book by this guy.
3
22602
1414
00:24
It's probably the first and maybe the only bestseller
4
24040
3878
Nó nói về cách các quốc gia trên thế giới phát triển
00:27
ever written about economics.
5
27942
1605
00:30
And you probably know a bit about what it says.
6
30092
3000
thông qua thành quả cá nhân và lợi ích cá nhân.
00:33
It talks about how nations all over the world will prosper
7
33550
6087
Lợi ích cá nhân chính là cơ chế cho sự phát triển của thế giới.
00:39
through the individual pursuit of individual profit.
8
39661
3986
Nhưng điều buồn cười về Adam Smith đó chính là
ông ấy là dạng người chỉ thích ở nhà
00:44
Individual profit will be the mechanism for the prosperity of the world.
9
44153
4661
Ông ấy chưa từng đi xa hơn Edinburgh
00:49
But the funny thing about Adam Smith
10
49717
2393
ngoài nước Pháp và Thụy Sĩ.
00:52
is that he was a stay-at-home kind of guy.
11
52134
2498
Vì thế, thí nghiệm tưởng tượng của tôi chính là
00:55
He actually never went further from Edinburgh
12
55073
3235
tưởng tượng xem điều gì sẽ xảy ra nếu Adam Smith đến thăm Châu Phi.
00:58
than France and Switzerland.
13
58332
2178
01:01
So my thought experiment is to imagine
14
61685
4158
May mắn thay, chúng ta vẫn có câu trả lời đơn giản,
01:05
what would have happened if Adam Smith had visited Africa.
15
65867
3442
bởi vì luật sư và nhà thám hiểm người Arab tên Ibn Battuta
01:10
And fortunately, there's actually an easy answer,
16
70917
3945
đã đến thăm bờ biển phía Đông của Châu Phi vào thế kỷ 14,
01:15
because the Arab lawyer and traveler Ibn Battuta
17
75868
5057
và thứ ông ấy thấy được khi đến Mogadishu là một phiên chợ
và ông ấy viết về nó.
01:21
traveled down the east coast of Africa in the 14th century,
18
81902
3863
Căn bản thì, tàu buôn khi đến cảng,
01:26
and what he found when he got to Mogadishu was a market,
19
86701
2719
chúng thậm chí không được phép vào bờ.
Chúng phải hạ neo ở cảng.
01:29
and he wrote about it.
20
89444
1503
01:30
And basically, merchant ships came to the harbor,
21
90971
3969
và thuyền nhỏ sẽ bơi ra,
và dân địa phương sẽ nhận hàng và bảo, “Tôi là môi giới, và bạn là khách của tôi”
01:34
and they weren't even allowed to land.
22
94964
1859
01:36
They had to drop anchor in the harbor,
23
96847
1877
Và họ phải kinh doanh thông qua các nhà môi giới địa phương,
01:38
and boats came out to them,
24
98748
1638
01:40
and locals picked them and said, "You are my guest, I am now your broker."
25
100410
4814
và nếu họ không đồng ý việc kinh doanh thông qua môi giới,
họ sẽ phải ra tòa và hợp đồng sẽ bị hủy,
01:45
And they had to do business through the local broker,
26
105984
3780
01:49
and if they went around that and didn't do business through the broker,
27
109788
3485
và họ sẽ bị đuổi ra khỏi thành phố.
Thông qua cơ chế này, mọi người đều hưởng lợi.
01:53
they could go to court, and the deal would be canceled,
28
113297
4367
Vì vậy, nếu là Adam Smith, ông ấy sẽ trông giống như này
01:57
and they would be thrown out of town.
29
117688
1838
và nói, “Ah! Đây là xã hội kiểu hỗ trợ lẫn nhau.
01:59
And through this mechanism, everyone prospered.
30
119550
2754
Đó chính là thị trường nơi của cải được chia đồng đều”
02:03
And so if that was Adam Smith, he might look like this guy
31
123502
2855
Và khi tôi hỏi Christian [Benimana],
02:06
and say, "Ah! That's a mutual aid society.
32
126381
3560
người đã thuyết trình vào đầu buổi hôm nay,
02:09
That's a share-the-wealth free market."
33
129965
2631
anh ấy trả lời rằng nếu Adam Smith đến Châu Phi,
02:12
And when I put this question to Christian [Benimana],
34
132620
2642
nền kinh tế chia sẻ đã xuất hiện lâu trước sự ra đời của Airbnb và Uber.
02:15
who had the stage at the beginning of this session,
35
135286
3472
Và điều đó đúng.
02:18
he responded that if Adam Smith had come to Africa,
36
138782
2873
Vì vậy, nếu chúng ta vận dụng cái này hôm nay,
02:21
there would have been a sharing economy long before Airbnb and Uber.
37
141679
4196
nó sẽ rất thú vị.
Sẽ có rất nhiều luồng tiền đi vào các quốc gia.
02:25
And that's true.
38
145899
1300
02:27
So if we put this to work today,
39
147714
2795
Con số trên chỉ mới là 10% xuất khẩu của những quốc gia này.
02:31
it would be very interesting.
40
151358
1422
02:32
There would be a lot of money flowing into the countries.
41
152804
2680
Nên, điều thú vị chính là nền kinh tế hỗ trợ lẫn nhau này vẫn tồn tại,
02:35
These are just figures of 10 percent of exports in these countries.
42
155508
5460
chúng ta có thể tìm thấy ví dụ điển hình của nó ở những nơi kì quái nhất.
02:41
So the interesting thing is that this mutual aid economy still exists,
43
161633
6336
Đây là Thị trường Quốc tế Alaba.
Nó là thị trường điện tử lớn nhất ở Tây Phi.
02:47
and we can find examples of it in the strangest places.
44
167993
3834
Có 10,000 thương nhân,
02:51
So, this is Alaba International Market.
45
171851
2454
họ đạt được doanh thu 4 tỷ mỗi năm.
02:54
It's the largest electronics market in West Africa.
46
174329
4607
Và họ nói rằng họ là những người ủng hộ Adam Smith:
sự cạnh tranh rất hay, chúng ta tham gia như một cá nhân,
02:58
It's 10,000 merchants,
47
178960
1378
03:00
they do about four billion dollars of turnover every year.
48
180362
3066
nhà nước không giúp chúng ta.
Nhưng thực tế thú vị là khi tôi hỏi sâu hơn,
03:03
And they say they are ardent apostles of Adam Smith:
49
183452
2634
đó không hề là yếu tố giúp phát triển thị trường.
03:06
competition is great, we're all in it individually,
50
186110
2708
03:08
government doesn't help us.
51
188842
1612
Có một nguyên tắc kín
03:10
But the interesting reality is that when I asked further,
52
190808
3296
giúp cho thị trường phát triển.
03:14
that's not what grew the market at all.
53
194128
2950
Và họ cho rằng -- như bạn biết đấy, đây là vị trí kề nhau khá thú vị
03:17
There's a behind-the-scenes principle
54
197777
2904
03:20
that enables this market to grow.
55
200705
3825
của “Kinh Thánh James” và “Cách Bán Bản Thân”.
Những gì họ nói chính là thông điệp của họ.
03:25
And they do claim -- you know, this is an interesting juxtaposition
56
205194
3335
Nhưng trong thực tế, thị trường này được quản lý bởi một nguyên tắc chung.
03:28
of the King James Bible and "How To Sell Yourself."
57
208553
3387
03:31
That's what they say is their message.
58
211964
2664
Khi bạn hỏi mỗi thương nhân, “Làm thế nào để bắt đầu thương mại toàn cầu?”
03:34
But in reality, this market is governed by a sharing principle.
59
214652
4117
họ bảo, “Ừ thì, khi ông chủ giao việc cho tôi.”
03:39
Every merchant, when you ask them, "How did you get started in global trade?"
60
219705
4778
Và khi tôi bắt đầu suy nghĩ, “Giao việc là gì?”
hóa ra là khi hoàn thành thời gian học việc
03:44
they say, "Well, when my master settled me."
61
224507
3171
với chủ của bạn,
03:48
And when I finally got it into my head to ask, "What is this 'settling?'"
62
228262
4201
họ bắt buộc -- bắt buộc -- phải đưa bạn vào làm nghề.
03:52
it turns out that when you've done your apprenticeship
63
232487
2674
Nghĩa là họ sẽ trả tiền thuê 2 hoặc 3 năm cho bạn
và đưa tiền cho bạn
03:55
with someone you work for,
64
235185
1519
03:56
they are required -- required -- to set you up in business.
65
236728
3994
để bạn có thể bước ra ngoài kia và bắt đầu giao thương.
04:00
That means paying your rent for two or three years
66
240746
2551
Đó gọi là vốn đầu tư mạo hiểm. Đúng không?
04:03
and giving you a cash infusion
67
243321
2028
Và tôi có thể nói một cách chắc chắn rằng
04:05
so you can go out in the world and start trading.
68
245373
2867
hệ thống học việc Igbo quản lý Thị trường Quốc Tế Alaba
04:09
That's locally generated venture capital. Right?
69
249018
3098
là nền tảng phát triển doanh nghiệp lớn nhất thế giới.
04:12
And I can say with almost certainty
70
252140
2378
04:14
that the Igbo apprenticeship system that governs Alaba International Market
71
254542
5893
Và có những nền kinh tế chia sẻ khác nơi chúng ta tìm kiếm --
04:20
is the largest business incubator platform in the world.
72
260459
5414
những vòng lặp, điều có thể được tìm thấy ở hầu hết khu ổ chuột.
Chúng có tên khác nhau tùy theo văn hóa; đây là tên theo tiếng Kenya.
04:26
And there are other sharing economies that we look for --
73
266634
3831
Nó là một cách để kiếm tiền.
04:30
merry-go-rounds, which are found in almost every shantytown.
74
270489
3371
Là tiền gom góp -- tiền được bỏ vào ống một lần mỗi tuần,
04:33
They have different names in other cultures; this is the Kenyan name.
75
273884
3294
và một lần mỗi tuần, một thành viên sẽ được nhận tiền,
và họ sẽ tiêu dùng vào bất kỳ việc gì họ cần.
04:37
It's a way of generating cash.
76
277202
1583
Còn có một thứ gọi là “acequias”
04:38
It's a kitty -- people throw money into a pot once a week,
77
278809
2735
đó là tiếng Tây Ban Nha, nhưng bắt nguồn từ tiếng Arab vùng Bắc Mỹ;
04:41
and once a week, one member of the group gets the money,
78
281568
2641
04:44
and they can spend it on whatever they need to.
79
284233
2194
“saqiya” nghĩa là “bánh xe nước.”
04:46
And there's also something called "acequias,"
80
286451
2587
Acequia là hệ thống chia sẻ nguồn nước khan hiếm.
04:49
and that is a Spanish word, but it comes from the North African Arabic;
81
289062
4342
Nó được di chuyển từ Bắc Mỹ đến Tây Ban Nha
04:53
"saqiya" means "water wheel."
82
293428
1628
và từ Tây Ban Nha đến phía Tây của nước Mỹ,
04:55
And what the acequia is is a sharing system for scarce water.
83
295420
4276
nơi nó vẫn được sử dụng.
04:59
It's migrated from North Africa to Spain,
84
299720
3342
Nó chia sẻ nguồn nước theo nhu cầu
05:03
and from Spain to the west of the United States,
85
303086
2612
hơn là theo thứ tự ai đến trước.
05:05
where it still is used.
86
305722
1428
Ngược lại, theo những gì Llew [Claasen] từng nói
05:07
And it shares water by need
87
307862
3784
khi ông ấy nói về chuỗi khối và tiền mã hóa vào hôm qua,
05:11
rather than by who was there first.
88
311670
2148
05:15
And contrary, with all due respect, to what Llew [Claasen] said
89
315338
3795
không hề có sự xuất hiện của bi kịch của mảnh đất công.
Người dân ở các vùng acequia đã quản lý nguồn nước khan hiếm
05:19
when he talked about blockchains and cryptocurrencies yesterday,
90
319158
4762
05:23
there is no tragedy of the commons.
91
323944
2991
trong suốt hàng trăm hàng trăm năm.
05:26
People in acequias have been commonly managing scarce water resources
92
326959
4735
Dựa vào thí nghiệm tưởng tượng này, tôi muốn đi sâu hơn một tí
05:31
for hundreds and hundreds and hundreds of years.
93
331718
3225
và đề xuất rằng những việc này được quản lý trong cộng đồng,
05:36
So taking this thought experiment, I wanted to go a little bit further
94
336717
4644
và nó đang quản lý nguồn vốn, đồng tiền,
05:41
and suggest that these things are managed communally,
95
341385
6775
và nguồn nguyên liệu khan hiếm.
05:48
and they are taking care of scarce capital, scarce cash
96
348184
6117
Đối với tôi, chúng ta có hai kiểu chủ nghĩa tư bản.
05:54
and scarce resources.
97
354325
1486
Chúng ta có kiểu tư bản ở hạng đầu.
05:57
And it seems to me that we have actually two kinds of capitalism.
98
357383
5008
Và đây là những thống kê khá thú vị,
bởi vì 1/1000 trong 1% dân số Nigeria
06:03
We have the capitalism of the top up.
99
363430
3086
06:06
And these are really interesting statistics,
100
366907
2438
sở hữu tài sản tương đương với 1/4 GDP của cả nước.
06:09
because three one-thousandths of one percent of the Nigerian population
101
369369
6228
1/100 trong 1% dân số Kenya
06:15
controls wealth equal to one-fourth of the GDP of the country.
102
375621
5281
sở hữu tài sản tương đương với 75% GDP của cả nước.
06:21
One one-hundredth of one percent of the Kenyan population
103
381910
3187
Đó là kiểu tư bản hạng đầu.
06:25
controls wealth equal to 75 percent of the GDP of the country.
104
385121
5620
Và mọi người đều ủng hộ gã này,
trong việc bán board game và dụng cụ thể thao
06:31
That's the capitalism of top up.
105
391412
2897
trên một trục đường giảm tốc tại quốc lộ Lagos.
Và việc bán board game lẫn dụng cụ thể thao ở một trục đường giảm tốc,
06:35
And everyone else is with this guy,
106
395069
2858
06:37
selling board games and bodybuilding equipment
107
397951
2523
thì việc ùn tắc giao thông là điều rất khó, rất khó tránh khỏi, đúng chứ?
06:40
in a go-slow on the highway in Lagos.
108
400498
2887
06:43
And when you're selling board games and bodybuilding equipment in a go-slow,
109
403409
3689
Những ai đang sống trong nền kinh tế này
bị kẹt vào thứ mà tôi gọi là “nền tư bản thoái hóa”
06:47
that traffic jam is really, really, really bad, right?
110
407122
4543
bởi vì chúng ta không có cách nào vươn lên hoặc thoát ra khỏi nó
06:51
Those of us in this sphere of the economy
111
411689
2522
bởi vì chúng ta thiếu nguồn nguyên liệu đã được đề cập đến
06:54
are caught in what I call "the capitalism of decay,"
112
414235
3391
khi nói về nền kinh tế chia sẻ.
06:58
because there's no way to rise up and get out of it,
113
418320
3303
Và họ đã sai
về những gì liên quan đến củ sắn và chủ nghĩa tư bản,
07:02
because they're lacking the resources that we talked about
114
422352
2744
07:05
in those sharing economies.
115
425120
1561
rằng củ sắn thì nên được xử lý để không còn độc tố,
07:06
And they're tripped up
116
426705
1978
07:08
by the thesis of cassava and capitalism,
117
428707
5038
và tôi sẽ tranh luận về điều này, tương tự vậy,
nền kinh tế thị trường nên được điều tiết để tạo sự công bằng cho mọi người.
07:13
that cassava has to be processed in order not to be poisonous,
118
433769
3758
07:18
and I would argue that, similarly,
119
438130
3145
Nên ta hãy nhìn qua thứ mà tôi hay gọi là “Nền kinh tế từ dưới lên.”
07:21
the market economy needs to be processed in order to be fair to everyone.
120
441299
5039
Chúng là những mô hình chia sẻ đang hiện diện ngoài kia.
07:28
So we have to look at what I call the "bottom down economy."
121
448747
4655
cần được tuyên truyền, được áp dụng và mở rộng.
07:33
These are these sharing models that exist out there
122
453426
3840
Ổn chứ?
Và nếu ta tuyên truyền những cái này,
chúng ta có thể mang cơ sở hạ tầng đến cho mọi nhà,
07:37
that need to be propagated and used and scaled.
123
457290
4345
và điều đó cũng đảm bảo những cộng đồng đó
07:41
OK?
124
461659
1271
07:42
And if we propagate these things,
125
462954
2102
có sự tự chủ để phát triển,
07:45
we can begin to bring infrastructure to everyone,
126
465080
2984
Là cái mà, tôi tin, ta cần có trên thế giới này
07:48
and that will ensure that communities
127
468850
2783
và tôi đề nghị, đó là điều ta cần ở Châu Phi
07:51
are leading their own development,
128
471657
2827
Tôi muốn trích lời của Steve Biko,
07:55
which is, I believe, what we need in the world,
129
475595
2669
và tôi nghĩ việc trích lời từ Steve Biko khá là trịnh trọng đấy,
07:58
and, I would suggest, what we need in Africa.
130
478288
2187
bỏi tháng sau, ngày 12 tháng 9 sẽ là
08:01
I wanted to quote Steve Biko,
131
481903
3298
kỉ niệm 40 năm ngày ông bị ám sát bỏi liên bang Nam Phi.
08:05
and I thought it was really important to quote Steve Biko,
132
485225
2777
08:08
because next month, September 12 to be exact,
133
488026
4319
Và bạn có thể đọc trích dẫn trên.
Rõ ràng ông ta nói rằng chúng ta không ở đây để tranh đấu.
08:12
is the 40th anniversary of his murder by the South African state.
134
492369
4930
Và tôi thích câu này: “...nhằm tạo cho ta một cộng đồng anh chị em
08:18
And you can read the quote.
135
498097
2042
cùng thực hiện nghĩa vụ cho câu trả lời toàn cảnh
08:20
He basically said that we're not here to compete.
136
500163
3045
cho mọi vấn đề trong cuộc sống.”
08:24
And I love this quote: "... to make us a community of brothers and sisters
137
504064
3919
Và ông cũng đã nói rằng “Quyền năng tuyệt vời của thế giới này
08:28
jointly involved in the quest for a composite answer
138
508007
3089
đã mang đến cho chúng ta 1 nền công nghiệp và sức mạnh quân đội,...”
08:31
to the varied problems of life."
139
511120
1840
và ta không cần phải sao chép thứ quân đội công nghiệp phức tạp kia,
08:33
And he also said that "the great powers of the world
140
513848
3168
vì Châu Phi có thể làm khác đi
08:37
have done wonders in giving us an industrial and military look, ..."
141
517040
3830
nhằm khôi phục lại sự nhân đạo của thế giới này.
08:40
and we don't have to copy that military-industrialist complex,
142
520894
3699
và những gì mà tôi muốn nói ở đây
08:44
because Africa can do things differently
143
524617
2446
là chúng ta đều có cơ hội,
08:47
and restore the humanity of the world.
144
527087
3697
rằng chúng ta đều có cho mình 1 thế giới quan đa dạng
08:51
And so what I want to suggest here
145
531825
2226
để giải quyết vấn đề,
08:55
is that we have an opportunity,
146
535305
1620
và cuộc hành trình sẽ bắt đầu từ bây giờ.
08:58
that we are all here in the mutual landscape
147
538314
3502
Xin cảm ơn.
09:02
to be able to do things,
148
542592
1851
(Tiếng vỗ tay)
09:05
and that the journey starts now.
149
545618
2866
09:09
Thank you very much.
150
549318
1158
09:10
(Applause)
151
550500
2488
Về trang web này

Trang web này sẽ giới thiệu cho bạn những video YouTube hữu ích cho việc học tiếng Anh. Bạn sẽ thấy các bài học tiếng Anh được giảng dạy bởi các giáo viên hàng đầu từ khắp nơi trên thế giới. Nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh hiển thị trên mỗi trang video để phát video từ đó. Phụ đề cuộn đồng bộ với phát lại video. Nếu bạn có bất kỳ nhận xét hoặc yêu cầu nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi bằng biểu mẫu liên hệ này.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7