5 transformational policies for a prosperous and sustainable world | Johan Rockström

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

In 2015, we saw two fantastic, hopeful breakthroughs for humanity.

2015 yılında insanlık için iki harika ve umut vadeden açılım gördük.

First, the adoption of the Sustainable Development Goals,

İlki, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri'nin benimsenmesiydi,

the collective, universal plan for humanity

insanlık için toplu hâlde ve evrensel boyutta

to eradicate hunger,

açlığı ortadan kaldırmak,

[promote] good economic development and good health,

iktisadi kalkınma ve sağlığı tutundurmak için

within global environmental targets.

küresel çapta çevresel hedefler.

Secondly, after 21 years of negotiations,

İkincisi, 21 yıllık müzakereler sonunda,

we adopted the legally binding Paris Agreement,

yasal olarak bağlayıcı Paris Anlaşması'nı benimsedik,

all nations in the world keeping global warming under two degrees Celsius,

dünyadaki tüm milletler, küresel ısınmayı iki derece altta tutacak,

aiming at 1.5 degrees Celsius.

hedef ise 1,5 santigrat derece olacak.

Today, three years down the line, we're still in the hand-waving business.

Üzerinden üç yılın geçmesiyle hâlâ icraate geçemedik.

Now, I think it's time to step back one step

Bence artık bir adım geri giderek

and recognize that I wonder if the world leaders really knew what they signed

bundan üç yıl önce BM Genel Kurulu'nda

dünya liderlerinin neye imza attıklarını bilip bilmediklerini sorgulama zamanı.

at the General Assembly three years ago.

These are universal, aspirational, transformational goals

Bunlar evrensel, umut vadeden dönüşümsel hedefler;

for inclusive, prosperous humanity on a stable earth system.

amaç, dengeli bir dünya sisteminde katılımcı ve ekonomisi güçlü bir insanlık.

But there are underlying problems.

Ancak ortada sorunlar var.

We have inherent contradictions between these goals,

Bu hedefler arasında özü gereği birbiriyle çakışmalar var,

where there's the risk of pursuing one favored goal at the expense of others.

Diğerlerini harcamak pahasına gözde bir hedefi takip etme riski yatıyor.

Take, for example, Goal 8, on decent work and economic growth.

Örneğin 8. Hedef: İnsana yakışır iş ve ekonomik büyüme.

If we continue doing that by exploiting natural resources

Doğal kaynakları istismar etmeye devam edip

and burning fossil fuels,

fosil yakıtları yakarsak

it will be impossible to reach Goal 13.

13. Hedefe ulaşmak imkânsız olacak.

Three years down the line, we simply must admit

Aradan üç yıl geçmesiyle şunu kabul etmeliyiz ki

we're seeing limited action to really, really address this

buna kapsayıcı, kolektif ve evrensel bir bütün olarak bakma konusunda

as an inclusive, collective, universal package.

gerçekten çok sınırlı bir faaliyet sürdürüyoruz.

Now, this requires us to step back one step.

İşte bu yüzden bir adım geri gitmemiz gerek.

I think we have to ask ourselves some hard questions:

Kendimize bazı zor sorular sormamız gerek:

Do we have any chance of accomplishing the Sustainable Development Goals by 2030?

2030 yılına kadar Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri'ni başarma şansımız var mı?

Are there actually inherent trade-offs

Mevcut kalkınma paradigmamızla uyumlu olmayan

that are not compatible with our current development paradigm?

vermemiz gereken tavizler gerçekten var mı?

But are there, perhaps, synergies where we can really accelerate change?

Değişimi hızlandırabileceğimiz sinerjiler var mı peki?

And is it really a people-planet agenda,

Bir de bu gerçekten bir insan-gezegen konusu mu?

really taking seriously the social and economic aspirational goals

Gerçekten bu sosyal ve ekonomik hedefler değerlendirilirken

within the life-support systems on earth?

dünyadaki yaşam desteği sistemleri de gözetiliyor mu?

Now, citizens across the world have started to recognize

Dünyanın her bir yanında vatandaşlar fark etmeye başladı ki

that we're facing global rising environmental risks;

küresel çapta artan çevresel risklerle karşı karşıyayız;

in fact, that a stable planet is a prerequisite

aslında dengeli bir gezegen

to have good human well-being on earth.

Dünya'daki insan refahı için bir ön koşul.

We need to define a safe operating space on a stable earth system,

Dengeli bir dünya sistemine yönelik güvenli bir işleyiş belirlememiz lazım,

and the planetary boundary framework was introduced

bu kapsamda gezegen sınırlama altyapısı

by the scientific community in 2009

bilim topluluğu tarafından 2009'da tanıtıldı,

to do exactly that.

amaç tam da bunu yapmaktı.

It has now been widely embraced across the world

Şu an dünyada geniş çapta,

in policy, business and communities

politika, iş hayatı ve topluluklarda

as a framework for sustainable development

sürdürülebilir kalkınma altyapısı olarak

in the Anthropocene.

Antroposen için benimsendi.

This slide really shows the framework with the nine environmental processes

Bu görsel gerçekten de dünya sisteminin stabilitesini düzenleyen

that regulate the stability of the earth system,

dokuz çevresel süreçli altyapıyı gösteriyor,

providing a safe operating space,

güvenli bir faaliyet alanı sunuyor,

where we'll have a high chance of having good human well-being

bu alanda insan refahı, bolluk ve eşitlik için

and prosperity and equity.

daha fazla şansımız olacaktır.

If we move into the yellow zone, we enter a dangerous uncertainty zone;

Sarı alana gidersek tehlikeli bir bilinmez bölgeye giriyoruz;

and into the red, we have a high likelihood of crossing tipping points

kırmızıya gidersek de taşma noktasını geçme olasılığı çok fazla,

that could take us irreversibly away from the ability of the earth system

bu bizi insanlık için sosyal ve ekonomik refah sağlayabilecek

to provide social and economic well-being for humanity.

dünya sisteminin yetilerinden geri dönülemez şekilde uzaklaştırabilir.

Now, we can today, scientifically, quantify these boundaries,

Artık bilimsel olarak bu sınırları belirleyebiliyoruz,

providing us a stable earth system for humanity.

bu da bize insanlık için dengeli bir dünya sistemi sunuyor.

But we have to go beyond this

Ancak bunun da ötesine giderek

and recognize the Sustainable Development Goals --

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri'nin --

if we really want to seriously accomplish them --

tabii bunlara gerçekten ulaşmak istiyorsak --

must now occur within this safe operating space.

bu güvenli faaliyet alanı içinde olması gerektiğini görmeliyiz.

We need to achieve SDGs within PBs.

Kalkınma Hedefleri'ni Gezegensel Sınırlar içinde başarmalıyız.

But dear friends, not even this is enough.

Ama arkadaşlar, bu bile yeterli değil.

We need to recognize that the Sustainable Development Goals

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri'nin

is 12 years away.

12 yıl uzakta olduğunu anlamamız lazım.

It's only a milestone.

Bu sadece bir başlangıç.

It is the bull's-eye that we need to go through

Tecrübe etmemiz gereken şey hedefin ta kendisi,

and zoom ourselves towards transformations

kendimizi bu dönüşümlere adamalıyız;

where we can have a good future for all co-citizens on earth,

dünyadaki dokuz milyarı aşkın tüm vatandaşların

nine billion plus,

2050 ve daha ilerisinde

within a stable earth system in 2050 and beyond.

dengeli bir dünya sistemiyle iyi bir gelecek yaşayacakları nokta.

This is a quest,

Bu bir sorgulama,

and in order to really explore this and not have only opinions about it,

bunu keşfe çıkmak ve sadece fikir yürütmekle kalmamak için

we gathered the scientific community, the best thinkers and modelers

en iyi düşünür ve modelcilerden oluşan bilim topluluğunu oluşturduk

and started to develop a completely new complex systems dynamic model,

ve tamamen yeni karmaşık sistemler dinamiği modelini geliştirdik;

the Earth-3 model,

Earth-3 modeli,

building on models that have been around for the last 50 years.

son 50 yıldır var olan modeller üzerine dayanıyor.

And here it is.

İşte burada.

This is a fantastic piece of work.

Bu harika bir çalışma.

This has a climate module, a biosphere module, a global economic model;

Bir iklim modülü, biyosfer modülü ve küresel ekonomik modeli var;

it has algorithms, it has the whole room of fantastic accomplishments.

algoritmaları da var, harika başarılar için gereken tüm alana sahip.

This is what turns us scientists on.

Biz bilim insanlarını baştan çıkaran şey bu.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

I mean, this is just a beautiful piece of work?

Sizce de çok güzel bir çalışma değil mi?

And I'd just love to spend the whole evening walking this through with you,

Tüm akşamı size bunu anlatarak geçirmeyi çok isterdim

but I'll make you disappointed.

ama hayal kırıklığına uğrarsınız.

I cannot do that.

Bunu yapamam.

In fact, the only thing I can do with you is just to assure you

Yapabileceğim tek şey bunun ilk kez yapıldığı konusunda

that this is the first time it's done.

sizi temin etmek olur.

Nobody has ever tried to really analytically combine

Daha önce hiçkimse gerçekten analitik bir yaklaşımla

the Sustainable Development Goals with planetary boundaries.

Kalkınma Hedefleri'ni gezegen sınırlamalarıyla birleştirmedi.

And we were able to find patterns and really convergent trends

Biz de bir takım şablon ve gerçekten ortak noktada birleşecek trendler bulduk,

that gives us a lot of confidence in our ability to now project

bunlar hedeflere yönelik öngürülerimizde bize çok güven verdi,

economic development,

ekonomik kalkınma,

resources use from water, food and energy,

su, yiyecek ve enerji kaynak kullanımı,

population growth, income per person,

nüfus büyümesi, kişi başına gelir gibi

yet along these consistent and systemic pathways.

uyumlu ve sistematik yollar.

So, it's the first time we have a robust opportunity

Hedefleri, Gezegensel Sınırlar içinde başarabilmenin geleceğini keşfetmek için

to really explore the futures of ability of attaining the SDGs within PBs.

ilk defa elimizde güçlü bir fırsat var.

Now, how do we do this?

Bunu nasıl yaparız?

Well, look at this.

Şuna bir bakın.

Here, you have the data coming from the real world,

Gerçek dünyadan gelen verileriniz var,

calibrated from 1970-2015:

1970-2015 arası için kalibre edilmiş:

100,000 data points around the world,

tüm dünyada 100.000 veri noktası,

building on seven regions' ability,

yedi bölgenin tüm bu Kalkınma Hedefleri'ni

of really picking on all these Sustainable Development Goals.

gözlemleme yeteneğine dayanıyor.

Now, one example of how we calibrated this,

Bunu nasıl kalibre ettiğimize örnek olarak

here you have [data] for Sustainable Development Goals

burada Kalkınma Hedefleri'nin yoksulluğu kaldırma, sağlık,

on eradicating poverty, health, education and food.

eğitim ve yiyecek konusuna ilişkin verileriniz var.

And here you have in the bubbles the seven regions of the world,

Burada baloncuklar içinde de dünyanın yedi bölgesi,

how they move up until 2015 in our empirical observations

deneyimsel gözlemlerimize göre kişi başına düşen GSMH açısından

in relation to GDP per capita,

2015'e kadar hareket hâlindeler,

giving these universal convergent trends,

bu evrensel benzer trendler ortaya çıkıyor,

which enabled us to create regressions

bu da bizim geleceğe dair yapmamızı sağlayabilen

that could make us able to do simulations into the future,

regresyonlar yaratmamıza olanak tanıdı,

all the way until 2050,

2050'ye kadar her aşamada,

showing the ability along the lines here to attain the SDGs.

Kalkınma Hedefleri'na erişecek yolları gösteriyor.

Now, this gave us the opportunity of doing several scenarios,

Bu yöntem bize birden fazla senaryoyu inceleme fırsatını verdi,

testing different possible futures:

farklı muhtemel gelecekleri test etmeyi:

business as usual, global transformations,

zorluklara rağmen devam eden küresel dönüşümler,

investment schemes in business, different governance options,

iş hayatında yatırım planları, değişik yönetişim seçenekleri,

policies, finance --

politikalar, finansman --

really, to explore what the future can look like

gerçekten de hedeflere Gezegensel Sınırlar içinde erişebilmenin

in our ability to attain the SDGs within PBs.

nasıl görüneceğini bize gösteriyor.

And the results, I can tell you, really surprised us.

Sonuçlar da gerçekten bizi şaşırttı.

And this will be the first time it's shown.

Bu da ilk gösterilişi olacak.

It should actually not even be referenced outside of this room.

Aslında bu salonun dışında bahsinin bile geçmemesi lazım.

Now, it actually is presented along two axes.

Şimdi ise iki eksen boyunca gösteriliyor.

The y-axis here shows our ability to stay within planetary boundaries.

Y ekseni bize gezegensel sınırlar dâhilinde kalma yeteneğimizi gösteriyor.

The higher up, the closer you are to the safe operating space.

Yukarı çıktıkça güvenli faaliyet alanına yaklaşıyorsunuz.

On the x-axis are the Sustainable Development Goals;

X ekseninde ise Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri var;

the further to the right, the more of the SDGs we fulfill.

sağa doğru gittikçe daha çok Kalkınma Hedefi tamamlıyoruz.

We all want to be in the upper right-hand corner,

Hepimiz sağ üst köşede olmak istiyoruz,

the safe and just world for the future.

güvenli ve sadece gelecek için bir dünya.

Now, the point you see there is 1980.

Orada gördüğünüz nokta 1980.

We were in a situation where we actually were in a safe operating space

Aslında daha önce güvenli faaliyet alanı içinde olduğumuz bir durumdaydık

but not meeting so many of the SDGs.

ama hedeflerin çoğunu başaramıyorduk.

Here's the trend up until 2015.

Burada ise 2015'e kadar olan trend.

So this is the conventional world,

Bu geleneksel dünya,

which is actually delivering on an increasing number of SDGs,

gittikçe artan sayıda Kalkınma Hedefi üzerinde çalışılıyor,

lifting millions of people out of poverty,

milyonlarca insan yoksulluktan kurtarılıyor

but doing it at the expense of the safe operating space on earth.

ama bu, dünyadaki güvenli faaliyet alanı pahasına yapılıyor.

Now, this is the scenario business as usual, into the future.

Mevcut süreçle geleceğe dair senaryo bu.

If we just move on as today,

Bugünkü gibi ilerlersek

we will be able to deliver on some of the SDGs,

Kalkınma Hedefleri'nden bazılarına ulaşacağız

but we'll do it at the expense of the stability of the earth system.

ancak bunu dünya sisteminin stabilitesi pahasına yapacağız.

Now, what if we go faster on economic growth

İktisadi büyüme üzerinde daha hızlı gitsek

and really ally on one percent increase per year of income

ve yılda yüzde birlik bir gelir artışı olsa

and an even tripling of the world economy by 2050?

ve hatta dünya ekonomisi değeri 2050 yılında üçe katlansa?

That would give us the following trajectory.

Bu bize şu gidişatı gösterir.

We would, yes, go a little bit further on SDG accomplishments,

Hedefler konusunda biraz ilerleme kaydederiz

but still at the expense of the risk of destabilizing the planet.

ama gezegenin dengesini bozmuş oluruz.

But what if we really go harder?

Peki daha iddialı bir ilerleme yapsak?

What if we increase our ability to deliver on our promises by 30 percent

İklim konusundan ticari anlaşmalara verdiğimiz sözleri gerçekleştirme yetimizi

across all sectors in society,

toplumun tüm sektörlerinde

from climate to our trade agreements?

yüzde 30 oranında artırsak?

A harder scenario would take us a little bit better,

Daha iddialı bir senaryo bizi biraz daha ileri taşırdı

but still, we're failing on the SDGs,

ama yine de hedeflere ulaşamazdık,

and we are not accomplishing a safe operating space for humanity.

ayrıca insanlık için güvenli bir faaliyet alanı da başaramazdık.

So this really led us to a quite disappointing conclusion,

Yani bu bizi oldukça hayal kırıklığı yaratan bir sonuca itti;

that we will actually, even if we go conventional futures, fail on the SDGs

geleneksel gidişatı da takip etsek Kalkınma Hedefleri'ni başaramayacağız

and transgress planetary boundaries.

ve gezegensel sınırları ihlal edeceğiz.

We need some radical thinking.

Radikal bir yaklaşım lazım.

We need to go into a transformative, disruptive future,

Dönüşümsel, devrimsel bir geleceğe girmemiz lazım,

where we start thinking outside of the box.

kutunun dışını da düşünebileceğimiz bir gelecek.

The modeling and engagement and dialogues enable us to identify

Modelleme, bağlantılar ve diyaloglar sayesinde

five transformations that could actually potentially take us there.

bizi amacımıza ulaştıracak beş dönüşümü tanımlayabiliyoruz.

The first one is to cut emissions by half every decade

Birincisi, Paris'e giden bilimsel yolda

along the scientific pathway to Paris,

salınımları her yüzyılda yarı yarıya kesmek,

doubling investments in renewable energy,

yenilenebilir enerji yatırımlarını ikiye katlayarak

creating a global energy democracy,

küresel bir enerji demokrasisi yaratmak

allowing us to meet several of the SDGs.

ve Kalkınma Hedefleri'nden birkaçını başarmak.

The second is a rapid shift towards sustainable food systems,

İkincisi, sürdürülebilir yiyecek sistemlerine hızlı bir yönelim,

investing one percent per year in sustainable intensification

sürdürülebilir yopunlaştırmada her yıl yüzde birlik yatırım

and really moving towards implementing and investing in solutions

ve bugün var olan çözümlerimize yönelik

that we already have available today.

uygulama ve yatırım konusunda ilerleme.

The third is really to shift our development paradigm

Üçüncüsü, kalkınma paradigmamıza yönelme

and learn from many of the developing countries

ve çok hızlı hareket eden gelişen ülkelerden

that have moved very fast.

bir şeyler öğrenmek.

What if we could have an economic growth such as in China,

Ya Çin'de olduğu gibi ekonomik bir büyüme gerçekleşse?

while doing it within the environmental parameters

Üstelik bu, ekolojik bir medeniyetin

of an ecological civilization?

çevresel parametreleri içinde olsa?

Fourth, a redistribution of wealth.

Dördüncüsü, varlıkların dağıtılması.

What if we could [agree] that the richest 10 percent

Bir anlaşmaya varsak ve en zengin yüzde 10'luk dilim

could not allow themselves to amass more than 40 percent, maximum,

milli gelirlerin en fazla yüzde 40'ından fazlasını toplamasına

of national incomes --

izin verilmese?

a drastic redistribution of wealth,

Varlıkların etkili bir yeniden dağıtımı

reforming the ability of equity across regions?

bölgeler arasında eşitlik için reform etkisi yapmaz mı?

And finally, fifth, a radical increase in more education, health,

Ve son olarak beşincisi, daha çok eğitim, sağlık, iş erişimi, kontrasepsiyon

access to work, contraception,

konularında radikal bir artış,

investing largely in women across the world,

dünya çapında kadınlar için daha fazla yatırım

allowing us to deliver on SDGs on gender, inequality,

cinsiyet, eşitsizlik, ekonomi ve kentsel gelişim hakkındaki

economics and urban development.

Kalkınma Hedefleri'ne ulaşmamızı sağlar.

Now, if we would push ourselves across all these five --

Kendimizi bu beş ilke için zorlarsak --

we tested this, and it would give us an amazing journey

bunu denedik ve dünyada güvenli ve adil faaliyet alanına doğru

towards the safe and just operating space on earth.

bizi inanılmaz bir yolculuğa çıkardı.

It shows us that even with a conservative, empirically based,

Bize şunu gösterdi, muhafazakâr ve deneyime dayalı bir

complex system dynamics model,

karmaşık sistem dinamiği modeliyle bile

we are at a state where we can actually think of transformations

önümüzdeki 12 yıl ve ilerisi için

over the next 12 years and beyond

bizi güvenli faaliyet alanına götürecek

that can take us up into the safe operating space

ve beklenen sosyal ve ekonomik amaçlara ulaştıracak

and deliver on aspirational social and economic goals.

dönüşümleri düşünebileceğimiz bir durumdayız.

This is actually quite uplifting,

Bu oldukça moral yükseltici,

despite the fact that we're not moving along this trajectory.

bu gidişatta ilerlemediğimiz gerçeğine rağmen.

So, in summary:

Yani özetle;

we now, three years into the operational delivery on the SDGs,

Kalkınma Hedefleri'nin operasyonel aşamasında üçüncü yıla gelmişken

must draw a line

bir çizgi çizmeli

and conclude that we're not delivering on our promises,

ve vaatlerimizi yerine getirmediğimiz sonucunu çıkarmalıyız,

and not only that, we're running the risks

bununla birlikte, bazı riskler de taşıyoruz;

of future generations having an even tougher ability,

dünya sistemini taşma noktasına dek zorlama riskinden ötürü

because of the risk of pushing the earth system beyond tipping points.

gelecek nesiller daha zor bir sorumluluk taşıyabilir.

In fact, we are facing even a risk of a hothouse earth,

Hatta aslına bakarsanız biz bir sera dünyası riskiyle yüz yüzeyiz,

where we will undermine and create geopolitical instabilities

dünyadaki milyarlarca insan için

that could actually make life even more tough

hayatı olduğundan daha çok zorlaştırabilecek

for billions of people on earth.

geopolitik dengesizlikler yaratıp onları küçümseyeceğiz.

This, in all honesty, really, really scares me.

Bu beni gerçekten korkutuyor.

But that's also why I'm standing here tonight,

Ama bu akşam burada olmamın nedeni de bu

because the window of success is still open.

çünkü başarı fırsatı hâlâ erişilebilir durumda.

The earth system is still resilient.

Dünya sistemleri hâlâ erişilebilir.

She is still providing us with ecosystem services and functions

Dünya hâlâ bize güvenli bir faaliyet alanına geçiş yapabileceğimiz

that can allow us a transition back into a safe operating space.

ekosistem hizmet ve işlevlerini sağlıyor.

But we need radically different thinking.

Ancak radikal olarak farklı bir yaklaşım lazım.

We need to see this as an incredible wake-up call

Bunu bir uyanış çağrısı olarak görmeliyiz

but also an opportunity for transformative change,

ama aynı zamanda dönüşümsel değişikliğe giden bir fırsat,

where we shift gears

ibreleri değiştirerek

and really start thinking of the SDGs as a transformative agenda

dünyada güvenli bir faaliyet alanı içerisinde

Kalkınma Hedefleri'nin dönüşümsel bir bütün olarak düşünmeye başlamalıyız.

within a safe operating space on earth.

In other words, we can build a safe and just world.

Diğer bir deyişle güvenli ve adil bir dünya yaratabiliriz.

We just have to really, really get on with it.

Sadece buna bir adım atmamız lazım.

And let's do it. Thank you.

Bunu yapalım. Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)