The Miracle of Organ Donation — and a Breakthrough for the Future | Abbas Ardehali | TED

Çeviri: Ayşenur Kavak Gözden geçirme: Başak Gökdaş

It was in November of 2020, at the height of the COVID pandemic,

Kasım 2020′de COVID salgınının zirvesinde

that we got a call from a local hospital

yerel bir hastaneden telefon aldık.

that they have a 22-year old gentleman who has COVID pneumonia

COVID’den zatürree olmuş ve solunum güçlüğü çeken 22 yaşındaki genç bir adamın

and he has difficulty breathing.

hastaları olduğunu söylediler.

They had to sedate him and put a breathing tube in him,

Ona yatıştırıcı verip solunum tüpü takmak zorunda kalmışlardı.

and wanted to see if they could transfer him to UCLA

Daha iyi bir tedavi görmesi için UCLA’ya nakledip edemeyeceklerini

for higher level of care.

öğrenmek istiyorlardı.

When he arrived,

Hasta geldiğinde

his blood-oxygen level was quite low,

kanındaki oksijen seviyesi oldukça düşüktü

and we had no choice

ve onu yapay bir akciğer makinesine

but to connect him to an artificial lung machine.

bağlamaktan başka çaremiz yoktu.

Over the course of the next few days to a week, he slowly woke up,

Sonraki birkaç günün ardından bir haftaya kadar yavaş yavaş kendine geldi,

started walking around, regained his strength.

etrafta dolaşmaya başladı, gücünü geri topladı.

And it became quite clear that his lungs are irreversibly damaged by COVID virus.

Akciğerlerinin COVID virüsüyle dönüşü olmayan hasarlar aldığı anlaşıldı.

We had no choice but to put him on the lung transplant list.

Akciğer nakli için listeye adını eklemekten başka seçeneğimiz yoktu.

He was placed on the national list,

Ulusal listeye alındı ve bekledi, bekledi.

and he waited and waited.

He waited for nearly 10 months in the ICU for a suitable pair of lungs.

Uygun bir çift akciğer bulana kadar yoğun bakım ünitesinde yaklaşık 10 ay bekledi.

You know, his blood type was O.

Tahmin edeceğiniz gibi, kan grubu 0 idi.

As some of you may know,

Bazılarınızın bildiği üzere

O blood type individuals are universal donors,

kan grubu 0 olan insanlar genel bağışçılardır,

but it's very difficult to find matches for.

ancak onların kanına uygun eşleşme bulabilmek çok güçtür.

During those ten months that he was living in the ICU,

Yoğun bakımda kaldığı 10 ay boyunca

he was getting up and walking around every day,

her gün kalkıyor, etrafta dolaşıp

socializing with the staff.

çalışanlarla sohbet ediyordu.

He even got married in the ICU to his girlfriend.

Yoğun bakımda kalırken sevdiği kızla bile evlendi.

The nurses had a beautiful ceremony,

Hemşireler güzel bir tören düzenleyip

and they had his wedding cake that they served to everyone in the ICU,

iki üç gün önce açık kalp ameliyatı geçiren bazı hastalar da dahil

including some of the heart surgery patients

yoğun bakım servisinde yatan herkese ikram ettikleri

who had had open heart surgery two or three days before.

bir düğün pastası yaptılar onun için.

Well, I did his double lung transplant.

Onun çift akciğer naklini ben yaptım.

Everything went well, and he went home.

Her şey yolunda gitti ve evine döndü.

Only six months later, he came back with the rejection of the new lungs.

Sadece altı ay sonra, vücudu yeni ciğerleri kabul etmeyince geri döndü.

Imagine a day when patients who need organ transplant,

Bir düşünün; öyle bir gün gelmiş ki organ nakline ihtiyaç duyan hastaların

they don't have to wait for months in the ICU,

yoğun bakımda aylarca, yıllarca beklemesine gerek kalmamış,

or years, as outpatient,

tedavilerini ayakta olup donör organlarına erişebiliyorlar.

would have access to donor organs.

And more importantly, rejection is no longer part of the factor,

Daha da önemlisi, vücudun organı kabul etmemesi diye bir şey artık

or part of the equation.

ne bir sorun, ne de olası.

The case of this 22-year-old gentleman

22 yaşındaki bu genç adamın vakası

highlights the lifesaving nature of organ transplantation,

organ naklinin hayat kurtarmadaki önemini bir kez daha hatırlatıyor,

but it also illustrates some of the challenges

öte yandansa bu alanda karşılaştığımız

that we face in this field.

bazı zorlukları da gözler önüne seriyor.

When we list a patient for organ transplant,

Bir hastayı organ nakli için listeye eklediğimizde

their name goes on the list, a national list.

adı ulusal bir listede yer alır.

And a donor is matched to them based on their blood type,

Hastalar donörleriyle kan grupları,

body size and a few other factors.

vücut büyüklükleri ve birkaç başka etkene göre eşleştirilir.

We then send a team out to the donor hospital

Ardından donörün bulunduğu hastaneye bir ekip göndeririz.

where they stop the donor organ,

Ekip burada donör organı durdurur.

put it on ice and put it in an Igloo cooler,

Buza yatırır ve bugünlerde her hırdavatçıdan alabileceğiniz

a cooler that you can get at any hardware store these days.

türde bir buz sandığına koyar.

And then they rush back to the recipient hospital,

Sonra alıcının bulunduğu hastaneye geri koştururlar.

where we do everything we can to minimize the duration of the time

Buradaysa bir insan organının buzda kaldığı süreyi en aza indirmek için

that a human organ is sitting on ice.

elimizden gelen her şeyi yaparız.

You know, after all, human organs are not supposed to be kept on ice.

En nihayetinde, insan organları buzda tutulmamak için yoktur.

We have a limited period of time

Organ kullanılamaz hale gelmeden önce çok kısıtlı bir zamanımız var.

before the organ becomes unusable.

For human hearts, it's about four to six hours.

Bu süre insan kalbi için yaklaşık dört ila altı saat kadar.

For human lungs, it's about six to eight hours.

İnsan akciğerleri için yaklaşık altı ila sekiz saattir.

For the liver, maybe a little bit longer.

Karaciğer içinse bu süre belki biraz daha uzatılabilir.

So we try to do the transplant surgery any time of the day and night,

Bu yüzden organ nakli ameliyatlarını gece gündüz demeden

and rush through that.

çarçabuk gerçekleştirmeye çalışırız.

And then after the transplant,

Nakilden sonra ise,

we have to treat these patients with powerful medications

bu hastalara bağışıklık sistemlerini baskılamak için

to suppress the immune system.

çok ağır ilaçlar vermek durumundayız.

You know, everyone has a set of proteins

Herkes kendine özgü bir protein dizilimine sahip.

that is unique to each and every one of us.

It's like our signature.

Tıpkı attığımız imza gibi.

When we take an organ from one person and transplant it into somebody else,

Bir organı bir kişiden alıp başka birine naklettiğimizde

the recipient's immune system recognizes those proteins as foreign

alıcının bağışıklık sistemi bu proteinleri yabancı olarak algılar

and starts attacking them,

ve onlara saldırmaya başlar.

leading to the graft injury, to the organ injury,

Bu da doku hasarlarına, organ hasarlarına ve olası şekilde

and possible rejection.

vücudun organı reddetmesine sebep olur.

Organ transplantation

Organ nakli

is considered one of the miracles of modern medicine.

modern tıbbın mucizelerinden biri olarak kabul edilmekte.

The concept of taking a vital human organ from a donor

Bir donörden hayati bir organını alıp

and transplanting it into somebody else

onu başka bir kişiye nakletmek,

and having it function and work and lead to a normal lifespan

işlevini yürütmesini, çalışmasını sağlayıp normal bir yaşam yönünde evriltmek

was a science fiction only 40-50 years ago.

daha 40 50 yıl öncesinde bilim kurgu sayılıyordu.

Yet we're doing this virtually every day all across the world.

Ancak bunu tüm dünyada neredeyse her gün yapıyoruz artık.

Despite the successes, there are several challenges

Tüm başarılara karşın organ nakli alanında

facing the field of organ transplantation.

karşılaştığımız bazı zorluklar mevcut.

Broadly speaking, there are two that stand out.

Genel olarak bahsedecek olursak bunlardan özellikle ikisi öne çıkıyor.

The first one is we just don't have enough donor organs,

Birincisi, yeteri kadar organ bağışına sahip değiliz.

shortage of donors.

Yani donör sıkıntısı çekiyoruz.

And importantly, we cannot keep the human organs alive beyond a few hours.

Şu çok önemli ki, insan organlarını birkaç saatten fazla canlı tutamıyoruz.

Let me pause for a moment and put in a plug for organ donation.

Müsaadenizde burada durup organ bağışından biraz bahsetmek isterim.

For anyone who's here tonight, or anyone listening to this segment,

Bu gece burada bulunan veya bu bölümü dinleyen herkes

I hope that you consider signing your driver's license

umarım ehliyetinizi imzalamayı

and becoming an organ donor.

ve organ bağışçısı olmayı düşünürsünüz.

A single organ donor can save up to eight human lives

Tek bir organ bağışçısı tam sekiz canı kurtarabilir

and improve the quality of life for many more.

ve daha birçok kişinin yaşam kalitesinin artmasını sağlayabilir.

Organ donation is one's legacy at a time of tragedy,

Organ bağışı o elim zamanda, o vakitsiz kayıpta

premature tragedy,

kişinin mirasıdır ve hayat kurtarır.

and saves lives.

The second challenge facing the field of organ transplantation is the rejection:

Organ nakli alanında karşılaştığımız ikinci zorluk ise organın reddedilmesi.

the fact that everybody’s protein is unique

Her insanda bulunan protein farklı olduğundan

and the recipient's body reacts to those proteins

alıcının vücudu bu proteinlere tepki gösterir.

and causes injury and rejection.

Bu da hasara ve organın reddedilmesine neden olur.

Well, there is good news.

Ancak iyi haberlerimiz de var.

There has been one advance in the field of organ transplantation

Son on yılda organ nakli alanında bu zorlukların

in the past ten years

her ikisini de ilgilendiren bir gelişme kaydedildi.

that may address both of these challenges,

Biz buna “makine perfüzyonu” diyoruz.

and that is “machine perfusion.”

Machine perfusion is a portable platform

Makine perfüzyonu, küçük bir buzdolabı büyüklüğünde

the size of a small refrigerator

taşınabilir bir platformdur

that circulates blood through the donor organ

ve bağışçının vücudu dışarısında donör organın

outside of the donor body.

kan dolaşımının gerçekleşmesini sağlar.

As far as the donor organ is concerned,

Donör organ söz konusu olduğunda,

on machine perfusion, it's still in the donor body.

makine perfüzyonundayken hâlâ donörün vücudu içindedir.

The human heart continues to beat.

Kalp atmaya devam eder.

The human lung continues to breathe.

Akciğer nefes almayı sürdürür.

The liver continues to produce bile.

Karaciğer safra üretmeye devam eder.

And of course, your kidney continues to produce urine.

Ve tabii ki böbreğiniz idrar üretmeye devam eder.

With machine perfusion, we continue to maintain a human organ

Makine perfüzyonuyla, insanlık tarihinde ilk kez

for the first time in human history

insan vücudu dışında bir organın canlılığını sürdürmesini

outside of a human body, alive.

sağlamış oluyoruz.

With that time is no longer an issue.

Bu gelişmeyle birlikte, zaman artık bir sorun değil.

We can share organs across broad areas of geography.

Bağışlanan organları çok geniş coğrafyalara ulaştırabiliriz.

We can share organs across continents.

Organları kıtalar arasında nakledebiliriz.

With machine perfusion, we can actually repair a donor organ.

Makine perfüzyonu ile bir donör organı fiilen iyileştirebiliriz.

Let's say that we have a pair of lungs that has pneumonia.

Diyelim ki elimizde zatürreesi olan bir çift akciğer var.

We can actually treat with very high doses of antibiotics

Makine üzerinden aşırı yüksek dozlardaki antibiyotikler başlatıp

on the machine

and try to improve the donor lungs

zehirleyiciler ve yan etkiler sebebiyle

at levels that would not have been possible

bağışçıya verilmesi mümkün olmayan seviyedeki bir tedaviyle

to give it to the donor

because of the toxicities and the side effects.

donör ciğerleri iyileştirmeyi deneyebiliriz.

But we can do that with machine perfusion.

Ne var ki bunu sadece makine perfüzyonu ile yapabiliriz.

But the real benefit of machine perfusion

Ancak makine perfüzyonunun asıl faydası

is that it gives us an opportunity to make changes to the donor organ

nakil öncesinde donör organda değişiklik yapma

before transplantation.

fırsatı vermesidir.

Diğer çalışmaların yanı sıra, ekibimiz gösterdi ki

Our group, as well as others,

have shown that we can convert different blood types to O blood type,

farklı kan gruplarını genel bağışçı olan

the universal donor.

0 kan grubuna dönüştürmemiz mümkün.

You remember the gentleman in the ICU

Yoğun bakım ünitesindeki genç adamı hatırlıyorsunuz.

who had to wait for 10 months because there’s not enough O donors.

Yeterince 0 grubu bağışçı olmadığından 10 ay beklemek zorunda kalmıştı.

But we can convert different blood types to an O blood type.

Ancak farklı kan gruplarını 0 kan grubuna dönüştürebiliriz.

This may be a reality within the next five years.

Bu durum önümüzdeki beş yıl içinde gerçeğe dönüşebilir.

Another potential opportunity for the machine perfusion

Makine perfüzyonu için bir başka olası fırsat ise

is that we can actually make changes in the genetic makeup of the donor organ.

donör organın genetik yapısında değişiklikler yapabilmemizdir.

We can add genes. We can silence genes.

Genler ekleyebiliriz. Genleri susturabiliriz.

I mentioned to you those foreign proteins that were the cause of rejection.

Size vücudun reddine sebep olan yabancı proteinlerden bahsettim.

We can actually silence those genes.

Bu genleri gerçekten susturabiliriz.

There have been studies that have shown

Yapılan bazı çalışmalar gösterdi ki

that in animals you can actually transfer cells into the donor organ

hayvanlarda, yabancı proteinlerin etkisini bastırmak için

so that it masks the expression of those foreign proteins.

donör organa hücreler aktarabilirsiniz.

We can engineer organs

Olası bir hastanın

specifically suited for a potential recipient.

bizzat kendisine uyan organlar yapabiliriz.

I have been in the field of organ transplantation

25 yıldan fazla bir süredir organ nakli alanında çalışıyorum.

for more than 25 years,

and I've never been more excited

Bu alanda gelecekte olacaklar konusunda hiç bu kadar heyecanlı olmamıştım.

about what the future holds for this field.

Imagine a day, in the next maybe 10 to 20 years,

Bir düşünün; önümüzdeki 10 ila 20 yıl içinde öyle bir gün gelmiş ki

when a patient who needs an organ transplant,

organ nakli ihtiyacı olan bir hasta,

through no fault of their own --

bu durum onun suçu değil,

they may have been born with a condition,

bir rahatsızlıkla doğmuş olabilirler

or they may have acquired a condition that needs organ transplant --

veya organ nakli gerektiren bir rahatsızlığa yakalanmış olabilirler.

schedules their transplant on a certain day,

Naklinin yapılacağı günü o belirliyor,

goes to the hospital on that day,

o gün gelince hastaneye gidiyor.

may actually see the organ that is to be transplanted into them

Hatta bir makinede kendisine nakledilecek organı

on a machine, with a heart beating and a lung breathing,

atan bir kalple, soluyan bir ciğerle görüyor.

gets the transplant.

Naklini oluyor.

And rejection is no longer part of the equation,

Vücudunun organı kabul etmemesi diye bir şey ne bir sorun, ne de olası.

it is not part of their future.

Bu ihtimal onların geleceğinde yok.

They're given a second chance at life

Hayatta ikinci bir şansları olmuş

and live happily ever after.

ve sonsuza dek mutlu yaşamışlar.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)