Jorge Mañes Rubio: What should humans take to space (and leave behind)? | TED Fellows

Çeviri: Nihal Aksakal Gözden geçirme: Eren Gokce

[GELECEĞİNİ ŞEKİLLENDİR]

Gelecekteki keşifler için yeni bir dönemin başlangıcındayız,

[SHAPE YOUR FUTURE]

We are at the beginning of a new era for the future exploration

and commercialization of space.

First it will be the Moon and from there, Mars and the rest of the solar system.

ancak aynı zamanda çoklu sonuçlarından da rahatsız oluyoruz.

I've always been fascinated by space exploration,

Tarihte, insan keşfi, insanların, toprakların

but at the same time troubled by its multiple implications.

ve kaynakların saldırgan bir şekilde sömürülmesine yol açmıştır.

Historically, human exploration has led

Bu sömürgeleştirme süreci,

to an aggressive exploitation of people, land and resources.

bugün içinde yaşadığımız adaletsiz dünyayı şekillendirdi.

Peki, aynı eski sömürge kalıplarını

This ongoing colonization process

sürdürmeyi bıraktığımızdan nasıl emin olabiliriz?

has shaped the unfair world we live in today.

Avrupa Uzay Ajansı’nda misafir sanatçı olarak atandığımda,

So how can we make sure

we stop perpetuating the same old colonial patterns?

cesur bir açıklama yapmanın eşsiz bir fırsat olduğunu düşündüm:

When I was appointed artist in residence at the European Space Agency,

İnsanlar olarak, bu uzay yolculuğunda yanımıza gerçekten ne almamız gerekiyor?

I thought it was a unique opportunity to make a bold statement, to rethink:

Belki daha da önemlisi,

as human beings, what do we really need to take with us on this space journey?

geride ne bırakmalıyız?

Avrupa’da doğup büyüyen ayrıcalıklı bir beyaz erkek birey olarak,

And perhaps even more importantly,

Batı sanatının, biliminin ve teknolojisinin diğer tüm

what should we leave behind?

As a privileged white male individual born and raised in Europe

bilgi biçimlerinden üstün olduğu düşünülen bir dünyada büyüdüm.

I grew up in a world where Western arts, science and technology

Bununla birlikte, birçok müzeyi

are presumed superior over every other form of knowledge.

ve onların geniş koleksiyonlarını, sömürge mirasımızın ürünlerini

However, visiting many museums

ziyaret ederek, çok çeşitli kültürlerle

and their vast collections, products of our colonial heritage,

ve içinde yaşadığımız dünyayı anlamanın benzersiz yollarıyla tanıştım.

İnsanlığın en büyük başarısı Ay’a adım atmak değil,

I was introduced to a wide range of cultures

and unique ways to understand the world we live in.

kültürel çeşitliliğimiz,

içinde örülen ritüeller, inançlar ve bilgilerdi.

Humanity's greatest achievement was not landing on the Moon,

but our cultural diversity,

Bu zengin miras geçmişe ait değil

the rituals, beliefs and knowledge woven within it.

ama çok canlı,

hatta bazen gelişiyor.

This rich legacy does not belong in the past

Uzay araştırmalarını tartışırken

but is very much alive,

nadiren kültürel, etik

sometimes even thriving.

ve hatta manevi konular hakkında konuşuruz,

We rarely talk about cultural,

ama gelecekte bize amaç verecek olanın tam olarak kültür olduğuna inanıyorum.

ethical or even spiritual matters

when discussing space exploration,

Sanatsal pratiğim aracılığıyla,

but I believe it's precisely culture that will give us a purpose in the future.

tarihsel olarak bu kültürlere yansıtılan nostalji

veya küçümseme olmadan

Through my artistic practice,

learning to appreciate multiple cultural dimensions

birçok kültürel boyutu takdir etmeyi,

bilgisi ve önemini öğrendim.

without the nostalgia or condescension

that historically has been projected upon these cultures,

Bu Kim Keum-Hwa,

geçen yıl öldü ve Kore’nin en ikonik şamanıydı.

their knowledge and their significance.

This is Kim Keum-Hwa,

Kim Keum-Hwa ile Ganghwa Adası’ndaki tapınağında tanıştım,

Korea's most iconic shaman who passed last year.

burada son ritüeline tanık oldum,

I met Kim Keum-Hwa at her shrine in Ganghwa Island,

şaman olarak 70. yıldönümünü kutsamak

where I witnessed her last ritual,

ve ruhlar alemine gidişine hazırlanmak için bir kutlamaydı.

a celebration to bless her 70th anniversary as a shaman

Tarih öncesi çağlara dayanan Kore şamanizmi,

birçok kadın için dirençli bir manevi uygulama biçimi

and to prepare her departure to the spirit world.

ve bir güçlendirme kaynağı olarak kaldı.

Dating back to prehistoric times,

Korean shamanism has remained a resilient form of spiritual practice

Bu, birkaç gün ve gece süren bir törende

and a source of empowerment for many women.

halkın şamanı Jeong Soon-deok.

This is Jeong Soon-deok, the shaman of the people,

Bıçaklarla, renkli kostümlerle

during a ceremony that lasted several days and nights.

ve adaklarla çevriliyken önünde eğildiğimi hatırlıyorum.

Gündelik nesneler yükseliyor,

I remember bowing to her,

surrounded by blades and colorful costumes and offerings.

gözlerimin önünde yeni bir boyut kazanıyordu.

Everyday objects were being elevated,

Vücudunun dans, dua

acquiring a new dimension right in front of my eyes.

ve ritüel yoluyla Tanrı’ya dönüştüğünü gördüm.

I saw her becoming a god,

İlginç olan, güç konumlarına rağmen

her body transformed through dance, prayer and ritual.

Koreli şamanların zarif, alçakgönüllü insanlar olarak kalmaları.

What's interesting is that despite their position of power,

Bu kadınlar aracılığıyla,

eski bilgi biçimlerindeki gücü açıkça görebiliyordum.

Korean shamans remain graceful, humble human beings.

Kırılgan bir kozmik dengenin korunmasında kültürlerimizin oynadığı rol.

Through these women,

I could clearly see the power within ancient forms of knowledge.

Bu Don Ramón,

Meksika’nın Veracruz kentindeki, diğer nesillere Totonak kültürünün

The role our cultures play in maintaining a fragile cosmic balance.

This is Don Ramón,

öğretildiği Yerli Sanatlar Merkezi’nden yerel bir lider.

a local healer from the Center for Indigenous Arts in Veracruz, Mexico,

Merkezin müdürü Humberto Garcia,

where Totonac culture is being taught to future generations.

sanat, iletişim veya tıp gibi disiplinlerin

bağımsız değil, birbirine dolaştığı

The center's director, Humberto García, was proud,

bir eğitim modelini anlatmaktan gurur duyuyordu.

describing an educational model

where disciplines like art, communication or medicine

Totonac kozmovizyonu bu sürekli değişen,

are not independent but entangled with each other.

birbirine bağlı boyut etrafında döner.

Yemek pişirmek, dokumak veya iyileştirmek olsun,

Totonac cosmovision revolves around this ever-changing,

interconnected dimension.

buradaki her aktiviteyi aşılayan doğal bir ritim var.

There is a natural rhythm that infuses every activity here,

Hiçbir şey önemsiz veya dekoratif değildir.

Her hareketin, her eylemin bir anlamı vardır.

be it cooking or weaving or healing.

Bu gelenekler, inançlar ve ritüeller hareketsiz değiller.

Nothing is trivial or decorative.

Every gesture, every action has a meaning.

Acı verici bir yenilenme sürecindeki

These traditions, beliefs and rituals, they're far from being immobile.

binlerce yıllık uygulamanın sonucudur.

Bunlar kesinlikle geleceğe

They're the result of thousands of years of practice

yanımızda götürmemiz gereken eşsiz bilgelik parçalarıdır.

in a painful regenerative process.

Bunun olmasını sağlayacağım.

These are unique pieces of wisdom

we must definitely bring with us into the future.

Şu anki uzay kolonizasyonu modelimize meydan okumak istiyorum

ve büyük bir jestle başlamaya karar verdim -

And this is what I'm doing to make that happen.

I want to challenge our current model of space colonization,

Ay’ı yeniden doğuş ve yenilenmenin

evrensel bir sembolü olarak tanımak.

and I decided to start with a big gesture --

Avrupa Uzay Ajansı’nın Ay’da kalıcı bir insan varlığını

to recognize the Moon

as a universal symbol of rebirth and renewal.

destekleme planlarının bir parçası olarak,

çeşitli kültürel projeksiyonlar, gelenekler

As part of the European Space Agency's plans

ve bilimsel araştırmalar için gelecekteki bir alan olan

to support a permanent human presence on the Moon,

Ay Tapınağı’nı inşa etmeyi öneriyorum.

I'm proposing to build the Moon Temple,

Ay Tapınağı, sonsuz ışığın ve sonsuz karanlığın zirvelerine sahip

a future space for diverse cultural projections,

devasa bir çarpma krateri olan Shackleton Krateri’nin kenarında duracak.

traditions and scientific research.

The Moon Temple will stand on the rim of the Shackleton crater,

Tasarımı, ayın mikro yerçekiminden,

a gigantic impact crater featuring peaks of eternal light and perpetual darkness.

yerel kaynakların kullanımından

ve ayın güney kutbunda çalışan

Its design takes advantage of lunar microgravity,

karmaşık gök mekaniğinden yararlanır.

the use of local resources

İçinde korunaklı, ilgi çekici yeni bir maddi kültürden,

and the complex celestial mechanics

that operate on the south pole of the moon.

ay tozu ve nadir havacılık malzemeleriyle yapılmış,

Sheltered in its interior,

insanlığın atalarının bilgeliğini ve tüm karmaşıklığını simgeleyen

we can find traces from an intriguing new material culture,

a series of objects made with moon dust and rare aerospace materials,

bir dizi nesneden izler bulabiliriz.

Bu maskeler, kaplar ve diğer ritüel eserler,

symbolizing humanity's ancestral wisdom and all its complexity.

derin kişisel dönüşümler anlamına gelen, hatta bazen uzak dünyalara

These masks, vessels and other ritual artifacts,

köprü haline gelen güçlü nesnelerdir.

they're powerful objects that imply deep personal transformations,

İnsan deneyimine gömülü olan muazzam çeşitliliği temsil ederler.

sometimes even becoming a bridge to distant worlds.

Bu nesneler içlerinde henüz yazılmamış binlerce hikâye taşır.

They represent the vast diversity embedded in the human experience.

Bazıları koruma sağlarken,

These objects carry within them thousands of stories yet to be written.

diğerleri insanların gezegenimizin dışında yaşayacağı

zorlu koşullarla ilgilidir.

Fakat bu nesneler buradan uzak bir yerden gelse bile,

Some provide protection,

while others relate to the harsh conditions

that people will endure outside our planet.

içlerindeki tanıdık insan dokunuşunu hâlâ tanıyabiliriz.

But even if these objects come from a place far away from here,

Ay Tapınağı, her şeyin ölçüsü olarak Ay’ı kutlar.

we can still recognise a familiar human quality within them.

İnsanlığın aklının ve hayal gücünün bir anıtıdır.

The Moon Temple celebrates the Moon as the measure of all things.

Bilim, sanat ve ritüeli

bir kez daha bir araya getirme şansımızı temsil eder.

It is a monument to humanity's reason and imagination.

Bu, gezegenler arası geleceğimiz için kişisel,

It represents our chance

to bring together once again science, art and ritual.

hatta ütopik bir vizyon olabilir,

This may be a personal,

ama belki de bu ütopik alıştırmalarla,

even utopian vision for our interplanetary future,

dünyadaki önyargılarımızın çoğundan kurtulabiliriz,

but perhaps through these utopian exercises

çünkü geleceğimiz için daha çeşitli kişisel anlatılara,

we can break free from many of our prejudices here on Earth,

kültürlerimize sırtımızı dönmediğimiz bir geleceğe

because we need more diverse personal narratives for our future,

ve bugün kim olduğumuzu şekillendirmede oynadıkları role ihtiyacımız var.

a future where we don't turn our backs to our cultures

En ayrıcalıklı olanın hayatta kalmasını

and the role they play in shaping who we are today.

en savunmasız olanın pahasına sürdürmeyen,

bu evrendeki kırılgan konumumuzu ve sorumluluklarımızı

A future that does not perpetuate the survival of the most privileged

kabul eden bir gelecek.

at the expense of the most vulnerable,

but instead acknowledges our fragile position in this universe

and our responsibilities towards it.