Jorge Mañes Rubio: What should humans take to space (and leave behind)? | TED Fellows

Reviewer: Thu Ha Tran

[ĐỊNH HƯỚNG TƯƠNG LAI CỦA BẠN]

Con người chúng ta đang khởi đầu một kỷ nguyên mới về khám phá tương lai

và thương mại hóa không gian.

[SHAPE YOUR FUTURE]

We are at the beginning of a new era for the future exploration

Mục tiêu đầu tiên sẽ là Mặt Trăng và sau đó đến sao Hỏa và khắp hệ mặt trời.

and commercialization of space.

Tôi đã luôn bị hấp dẫn bởi việc thám hiểm vũ trụ.

First it will be the Moon and from there, Mars and the rest of the solar system.

Nhưng đồng thời cũng bận tâm bởi đa hàm ý của nó.

I've always been fascinated by space exploration,

Trong lịch sử, những công cuộc khám phá của loài người đã dẫn đến

but at the same time troubled by its multiple implications.

một cuộc khai phá mang tính công kích tới con người, đất đai và các tài nguyên.

Historically, human exploration has led

Quá trình thực dân hóa đang xảy ra này

to an aggressive exploitation of people, land and resources.

đã tạo ra thế giới đầy bất công mà chúng ta đang sống ngày nay.

Vậy làm sao chúng ta có thể đảm bảo được rằng

This ongoing colonization process

chúng ta sẽ ngừng kéo dài những chủ nghĩa thực dân này?

has shaped the unfair world we live in today.

Khi tôi được bổ nhiệm làm họa sĩ lưu trú tại nơi làm việc là Cơ quan Vũ trụ Châu Âu

So how can we make sure

we stop perpetuating the same old colonial patterns?

tôi đã nghĩ đó là cơ hội có một để đưa ra một tuyên bố táo bạo và suy nghĩ lại:

When I was appointed artist in residence at the European Space Agency,

là loài người, chúng ta thực sự cần mang theo gì trong cuộc du hành không gian này?

I thought it was a unique opportunity to make a bold statement, to rethink:

Và có lẽ quan trọng hơn cả,

as human beings, what do we really need to take with us on this space journey?

chúng ta nên bỏ lại những gì?

Là một người đàn ông da trắng có đặc quyền sinh ra và lớn lên ở Châu Âu

And perhaps even more importantly,

Tôi lớn lên trong thế giới mà nghệ thuật phương Tây, khoa học và công nghệ

what should we leave behind?

As a privileged white male individual born and raised in Europe

được cho là cao cấp hơn mọi dạng kiến ​​thức khác.

I grew up in a world where Western arts, science and technology

Tuy nhiên, sau khi ghé thăm nhiều viện bảo tàng,

are presumed superior over every other form of knowledge.

xem những bộ sưu tập đồ sộ, những đồ vật từ di sản thuộc địa của chúng ta,

However, visiting many museums

tôi được giới thiệu tới một loạt các nền văn hóa

and their vast collections, products of our colonial heritage,

và nhiều cách độc đáo để hiểu thế giới mà chúng ta đang sinh sống.

Thành tựu vĩ đại nhất của nhân loại không phải là đặt chân lên Mặt Trăng,

I was introduced to a wide range of cultures

and unique ways to understand the world we live in.

mà là sự đa dạng trong nền văn hóa của chúng ta,

vô vàn các nghi lễ, tín ngưỡng và kiến ​​thức được thêu dệt bên trong đó.

Humanity's greatest achievement was not landing on the Moon,

but our cultural diversity,

Những di sản dồi dào này không thuộc về quá khứ

the rituals, beliefs and knowledge woven within it.

mà vẫn còn tồn tại,

đôi khi còn phát triển mạnh mẽ.

This rich legacy does not belong in the past

Chúng ta hiếm khi đề cập đến văn hóa,

but is very much alive,

sắc tộc hay thậm chí các vấn đề tâm linh

sometimes even thriving.

khi thảo luận về việc khám phá không gian,

We rarely talk about cultural,

nhưng tôi tin rằng chính văn hóa sẽ

ethical or even spiritual matters

cho ta mục đích trong tương lai.

when discussing space exploration,

Thông qua hoạt động nghệ thuật của tôi,

but I believe it's precisely culture that will give us a purpose in the future.

hãy học cách để trân trọng các khía cạnh văn hóa khác nhau

mà không dính đến những hoài niệm hay vẻ bề trên

Through my artistic practice,

learning to appreciate multiple cultural dimensions

mà lịch sử đã gán lên các nền văn hóa này,

những kiến thức và tầm quan trọng của họ.

without the nostalgia or condescension

that historically has been projected upon these cultures,

Đây là Kim Keum-Hwa,

tượng đài bà đồng của Hàn Quốc vừa qua đời vào năm ngoái.

their knowledge and their significance.

This is Kim Keum-Hwa,

Tôi gặp Kim Keum-Hwa tại đền của bà ở Đảo Ganghwa,

Korea's most iconic shaman who passed last year.

nơi tôi chứng kiến bà làm nghi lễ cuối cùng trong đời,

I met Kim Keum-Hwa at her shrine in Ganghwa Island,

một lễ ban phước cho lần kỷ niệm 70 năm làm thầy cúng của bà

where I witnessed her last ritual,

và để chuẩn bị cho sự ra đi của bà ấy đến thế giới linh hồn.

a celebration to bless her 70th anniversary as a shaman

Quay lại thời kỳ tiền sử,

Shaman giáo tại Hàn Quốc là một dạng thờ tâm linh sôi nổi

and to prepare her departure to the spirit world.

và là khởi nguồn của việc trao quyền cho nhiều phụ nữ.

Dating back to prehistoric times,

Korean shamanism has remained a resilient form of spiritual practice

Đây là Jeong Soon-deok, bà đồng của người dân,

and a source of empowerment for many women.

trong một buổi lễ kéo dài nhiều ngày trời và đêm.

This is Jeong Soon-deok, the shaman of the people,

Tôi còn nhớ lúc cúi đầu trước bà ấy,

during a ceremony that lasted several days and nights.

bao quanh bởi hàng lưỡi dao cùng nhiều bộ trang phục và lễ vật đầy màu sắc.

Các món đồ vật hằng ngày được nâng lên,

I remember bowing to her,

surrounded by blades and colorful costumes and offerings.

mở ra một khung cảnh mới ngay trước mắt tôi.

Everyday objects were being elevated,

Tôi chứng kiến bà ấy trở thành một vị thần,

acquiring a new dimension right in front of my eyes.

cơ thể bà biến đổi thông qua điệu nhạc, lời cầu nguyện và nghi lễ.

I saw her becoming a god,

Điều thú vị là bất chấp vị trí quyền lực của họ,

her body transformed through dance, prayer and ritual.

các bà đồng ở Hàn Quốc vẫn giữ được phẩm chất phong nhã, khiêm tốn.

What's interesting is that despite their position of power,

Qua những người phụ nữ này,

tôi có thể thấy rõ sức mạnh nằm trong các dạng kiến thức cổ xưa.

Korean shamans remain graceful, humble human beings.

Vai trò của nền văn hóa chúng ta trong việc duy trì sự cân bằng vũ trụ mong manh.

Through these women,

I could clearly see the power within ancient forms of knowledge.

Đây là Don Ramón,

một người chữa lành địa phương từ Trung tâm Nghệ thuật Bản địa ở Veracruz, Mexico,

The role our cultures play in maintaining a fragile cosmic balance.

This is Don Ramón,

nơi văn hóa Totonac đang được truyền lại cho những thế hệ tương lai.

a local healer from the Center for Indigenous Arts in Veracruz, Mexico,

Giám đốc trung tâm, Humberto García, tự hào

where Totonac culture is being taught to future generations.

mô tả một mô hình giáo dục

nơi những bộ môn như nghệ thuật, giao tiếp hoặc y học

The center's director, Humberto García, was proud,

không độc lập mà gắn liền với nhau.

describing an educational model

where disciplines like art, communication or medicine

Thế giới quan của Totonac xoay quanh chiều không gian luôn đổi thay,

are not independent but entangled with each other.

và gắn kết với nhau.

Có một nhịp điệu tự nhiên được truyền cho mọi hoạt động ở đây,

Totonac cosmovision revolves around this ever-changing,

interconnected dimension.

có thể là nấu ăn, dệt hay chữa bệnh.

There is a natural rhythm that infuses every activity here,

Không có gì là tầm thường hay để làm cảnh.

Mọi cử chỉ, hành động đều có ý nghĩa.

be it cooking or weaving or healing.

Những truyền thống, tín ngưỡng và nghi thức này, chúng đều không hề bất động.

Nothing is trivial or decorative.

Every gesture, every action has a meaning.

Chúng là kết quả của hàng ngàn năm mài dũa

These traditions, beliefs and rituals, they're far from being immobile.

trong một quá trình tái tạo đau đớn.

Đây là những mảnh ghép độc nhất của trí khôn

They're the result of thousands of years of practice

mà ta nhất định phải mang cùng tới tương lai.

in a painful regenerative process.

Và đây là những gì tôi sẽ làm để có thể khiến việc đó xảy ra.

These are unique pieces of wisdom

we must definitely bring with us into the future.

Tôi muốn thách thức mô hình thuộc địa hóa không gian hiện tại của chúng ta,

và tôi quyết định bắt đầu với một hành động thật lớn --

And this is what I'm doing to make that happen.

I want to challenge our current model of space colonization,

là nhìn nhận Mặt trăng

như một biểu tượng vũ trụ của sự tái sinh và đổi mới.

and I decided to start with a big gesture --

Là một phần của kế hoạch Đại lý Không gian thuộc Châu Âu

to recognize the Moon

as a universal symbol of rebirth and renewal.

nhằm hỗ trợ cho con người có thể ở trên Mặt trăng vĩnh viễn,

tôi đang đề xuất xây một Điện thờ Mặt trăng,

As part of the European Space Agency's plans

một không gian tương lai cho các kế hoạch đa văn hóa,

to support a permanent human presence on the Moon,

nghiên cứu truyền thống và khoa học.

I'm proposing to build the Moon Temple,

Điện thờ Mặt trăng sẽ đứng trên mép của miệng hố Shackleton, một miệng hố

a future space for diverse cultural projections,

có ảnh hưởng khổng lồ kết hợp với ánh sáng vĩnh cửu và bóng tối liên miên.

traditions and scientific research.

The Moon Temple will stand on the rim of the Shackleton crater,

Thiết kế của nó sẽ lợi dụng vi trọng lực của mặt trăng,

a gigantic impact crater featuring peaks of eternal light and perpetual darkness.

sử dụng các tài nguyên địa phương,

và các máy móc phức tạp thuộc bề trên

Its design takes advantage of lunar microgravity,

có thể vận hành ở cực nam của mặt trăng.

the use of local resources

Ẩn trong nội thất của nó,

and the complex celestial mechanics

ta có thể tìm thấy các dấu vết của một nền văn hóa trọng đại mới và thú vị,

that operate on the south pole of the moon.

một dàn những đồ vật làm từ bụi mặt trăng và các vật liệu hàng không vũ trụ hiếm,

Sheltered in its interior,

we can find traces from an intriguing new material culture,

tượng trưng cho trí khôn của tổ tiên loài người và toàn bộ sự phức tạp của nó.

a series of objects made with moon dust and rare aerospace materials,

Những chiếc mặt nạ, lọ bình này và cả các đồ tạo tác cho nghi lễ khác,

symbolizing humanity's ancestral wisdom and all its complexity.

chúng là đồ vật quyền năng hàm ý sự chuyển biến cá nhân sâu sắc,

These masks, vessels and other ritual artifacts,

đôi khi còn trở thành một cây cầu đến những thế giới xa xôi.

they're powerful objects that imply deep personal transformations,

Chúng đại diện cho sự phong phú bao la được khắc vào trong kinh nghiệm nhân loại.

sometimes even becoming a bridge to distant worlds.

Những món đồ vật này chứa đựng hàng ngàn câu chuyện chưa kể.

They represent the vast diversity embedded in the human experience.

Một số giúp phòng vệ,

These objects carry within them thousands of stories yet to be written.

số khác lại liên quan đến những điều kiện khắc nghiệt

mà con người phải chịu đựng ngoài hành tinh chúng ta.

Nhưng kể cả nếu những đồ vật này có đến từ nơi rất xa xôi,

Some provide protection,

while others relate to the harsh conditions

that people will endure outside our planet.

ta vẫn có thể nhận ra đặc tính con người quen thuộc trong chúng.

But even if these objects come from a place far away from here,

Điện thờ Mặt trăng tưởng niệm Mặt trăng như thước đo của mọi vật.

we can still recognise a familiar human quality within them.

Nó là tượng đài cho lý do và trí tưởng tượng của nhân loại.

The Moon Temple celebrates the Moon as the measure of all things.

Nó đại diện cho cơ hội của chúng ta

trong việc mang trở lại khoa học, nghệ thuật và lễ nghi.

It is a monument to humanity's reason and imagination.

Chuyện này có thể mang tính cá nhân,

It represents our chance

kể cả tầm nhìn của xã hội gần lý tưởng cho tương lai liên hành tinh của chúng ta,

to bring together once again science, art and ritual.

This may be a personal,

nhưng có lẽ thông qua sự thực thi xã hội gần lý tưởng này

even utopian vision for our interplanetary future,

ta sẽ được giải thoát khỏi nhiều định kiến trên Trái Đất,

but perhaps through these utopian exercises

bởi ta cần nhiều hơn nữa các tường thuật cá nhân đa dạng cho tương lai,

we can break free from many of our prejudices here on Earth,

một tương lai mà ta sẽ không quay lưng lại với nền văn hóa của mình

because we need more diverse personal narratives for our future,

và vai trò của chúng trong việc định hình con người chúng ta hôm nay.

a future where we don't turn our backs to our cultures

Một tương lai không kéo dài tuổi thọ của những người có đặc quyền

and the role they play in shaping who we are today.

dựa trên cái giá của những người dễ bị tổn thương,

mà thay vào đó là ghi nhận vị trí mong manh của ta trong vũ trụ này

A future that does not perpetuate the survival of the most privileged

và trách nhiệm của chúng ta với nó.

at the expense of the most vulnerable,

but instead acknowledges our fragile position in this universe

and our responsibilities towards it.