The Simple Solution to Fast Fashion | Josephine Philips | TED

Çeviri: Ozay Ozaydin Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

I'd like to take you all back to the late 1950s in Sierra Leone.

Hepinizi 1950'lerin sonlarına, Sierra Leone'ye götürmek istiyorum.

My 93-year-old grandmother is about my age.

93 yaşındaki büyükannem benim yaşlarımda.

She lives in Freetown.

Freetown'da yaşıyor.

It is hot and she is beautiful.

Hava sıcak ve o çok güzel.

She goes to a market one day and she buys a yellow dress.

Bir gün pazara gidiyor ve sarı bir elbise alıyor.

It has stripes down it and an orange tie attached to the collar.

Üzerinde çizgiler var ve yakasına turuncu bir kravat iliştirilmiş.

It is also beautiful.

O da çok güzel.

My grandmother Isa is married to my grandfather, Harry,

Büyükannem Isa, büyükbabam Harry ile evli

and this dress is the favorite of all her dresses

ve bu elbise onun tüm elbiseleri arasında en sevdiği elbise

because it's shorter than the rest,

çünkü diğerlerinden daha kısa,

yani Harry onun bacaklarını daha çok görebiliyor.

meaning he gets to see more of her legs.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

She wears it a lot for herself and for him,

Bunu kendisi ve büyükbabam için çok giyiyor

and she brings it with her in the 1960s when she comes to England.

ve 1960'larda İngiltere'ye geldiğinde yanında getiriyor.

Flash forward six decades

Altmış yıl ileri sarıyorum

and I'm sitting with her in her room in the summer of 2018

ve 2018 yazında onunla odasında otururken

and she gives this dress to me,

bu elbiseyi bana veriyor

entrusting me with its 60-year-long story.

ve 60 yıllık hikayesini bana emanet ediyor.

And in doing so, she teaches me an unshakable lesson

Bunu yaparken de bana sahip olduklarımıza

gerçekten değer vermenin ne anlama geldiğine dair sarsılmaz bir ders veriyor.

about what it means to truly value what we own.

That lesson meant everything to me.

Bu ders benim için her şey demekti.

It meant everything when I went to work at a second-hand clothes tech company

İkinci el giysi teknolojisi şirketinde çalışmaya başladığımda

ve kendi girişimim olan, giysi tamiri

and it meant everything when I left to start my own startup, SOJO,

ve terzilik sektöründe devrim yaratan bir moda teknolojisi çözümü olan

a fashion-tech solution that's revolutionizing

the clothing repair and tailoring industry.

SOJO'yu kurmak için ayrıldığımda benim için her şey demekti.

And it continues to mean everything here today.

Bugün de her şey anlamına gelmeye devam ediyor.

Valuing clothes that we own is not the cultural norm.

Sahip olduğumuz kıyafetlere değer vermek kültürel bir norm değil.

I've grown up as part of the fast fashion generation,

Aşırı tüketim ve giysilerin tek kullanımlık olmasıyla ilgili olan

which is all about overconsumption and hyper disposability of clothing,

hızlı moda neslinin bir parçası olarak büyüdüm;

meaning we buy way too much

yani çok fazla şey satın alıyor

and we throw it away without a second thought.

ve hiç düşünmeden atıyoruz.

Think, "Oh, I've worn that top on Instagram,

"Ah, bu bluzu Instagram'da giymiştim,

o yüzden bir daha giymek istemiyorum" diye düşünüyoruz.

so I don't want to wear it again."

Or, "This shirt has ripped,

Ya da "Bu gömlek yırtıldı,

so I'm going to chuck it and get a new one."

o yüzden atıp yenisini alacağım."

Or, "I've got a date lined up on Friday, so I'm going to buy a new outfit."

Ya da "Cuma günü bir randevum var, o yüzden yeni bir kıyafet alacağım."

This is how we've been taught to engage with our clothes.

Giysilerimizle bu şekilde ilişki kurmamız öğretildi.

This is how I used to think.

Ben de eskiden böyle düşünürdüm.

But engaging with clothing in this way has an absolutely devastating cost,

Ancak giysilerle bu şekilde ilişki kurmanın kesinlikle yıkıcı bir bedeli var

a side we in the global North so rarely get to see.

ve bu bedel küresel Kuzey'de bizlerin çok nadiren görebildiği bir yön.

That top from that Instagram post that went to a charity shop

Instagram paylaşımında yer alan ve yeniden giyilmek yerine

instead of being reworn,

bir hayır kurumuna giden o üst,

it could have ended up as one of 15 million items

her hafta Gana kıyılarına ulaşan

arriving to the shores of Ghana each week.

15 milyon üründen biri olabilirdi.

Or it could have ended up on the mountain of clothes

Ya da Şili'deki Atacama Çölü'nde,

in the Atacama Desert in Chile, a pile so big,

şu anda uzaydan görülebilecek kadar

it's now viewable from space.

büyük bir giysi yığınına dönüşebilirdi.

Fashion waste levels have reached 92 million metric tons.

Moda atıkları 92 milyon metrik tona ulaşmış durumda.

To put that into perspective,

Bunu bir perspektife oturtmak gerekirse,

because sometimes big numbers are really hard to conceptualize,

çünkü bazen büyük rakamları kavramsallaştırmak gerçekten zordur,

if you took every single person that lived in Europe,

Avrupa'da yaşayan her bir insanı alsanız,

we're talking hundreds of millions of people,

yüz milyonlarca insandan bahsediyoruz

ve hepsini bir araya getirip devasa bir tartıya koysanız,

and you brought them all together

and you put them all on one massive weighing scale,

yine de bir yılda ürettiğimiz

they still wouldn't be as heavy

as the amount of clothing waste we're producing annually.

giysi atığı miktarı kadar ağır olmazlardı.

And it's growing and it's unsustainable.

Bu miktar giderek artıyor ve sürdürülemez bir hal alıyor.

But fashion waste is only one side of the coin.

Ancak moda atıkları madalyonun sadece bir yüzü.

We are producing so many clothes

O kadar çok giysi üretiyoruz ki,

that the fashion industry's carbon emissions each year

moda endüstrisinin her yılki karbon emisyonu

are more than all international air travel.

tüm uluslararası uçak seyahatlerinden daha fazla.

So the question is,

O halde soru şu:

how do we go about generating less fashion waste

Nasıl daha az moda atığı yaratabilir

and in turn reduce the amount of clothes we're producing?

ve bunun karşılığında ürettiğimiz giysi miktarını azaltabiliriz?

Well, to me, the answer is simple.

Bana göre cevap basit.

When we value clothes correctly,

Kıyafetlere doğru bir şekilde değer verdiğimizde,

onlara özen gösterdiğimizde, onları onardığımızda,

we care for them, we repair them,

we alter them to fit us, even if our bodies change,

bedenlerimiz değişse bile üzerimize uyacak şekilde değiştirdiğimizde,

we don't just throw them away and buy more.

onları atmaz ve daha fazlasını satın almayız.

But how did I, and how do we all,

Peki ben ve hepimiz,

go about changing our mindset away from one of disposability

zihniyetimizi tek kullanımlık olmaktan çıkarıp değerli

and towards one of value and longevity?

ve uzun ömürlü bir zihniyete doğru nasıl değiştirebiliriz?

Well, I'd like to take you to look at my sister's jeans.

Sizi kız kardeşimin kot pantolonuna götürmek istiyorum.

My sister loves these jeans

Kız kardeşim bu kot pantolonu

ever since my parents bought them for her 15 years ago

15 yıl önce Kopenhag seyahati öncesinde

ailem ona aldığından beri çok seviyor.

before a trip to Copenhagen.

My sister is an artist.

Kız kardeşim bir sanatçı.

There's nothing she loves more than to wear these jeans when she paints.

Resim yaparken bu kotları giymekten daha çok sevdiği bir şey yok.

They're comfortable, durable,

Rahat, dayanıklı

and she even uses them as a place to wipe her paintbrush.

ve hatta fırçasını silmek için bile kullanıyor.

Now these jeans are made of denim, which is a natural fabric.

Bu kotlar doğal bir kumaş olan denimden yapılmıştır.

A lot of water,

Bu kotların yapımında

time and care has gone into making these jeans,

çok fazla su, zaman ve özen harcanmıştır,

the time and care of many garment workers.

birçok konfeksiyon işçisinin zamanı ve özeni.

They have value,

Bu kotların bir değeri var,

but their value has only grown over time

ancak bu değer zaman içinde daha da arttı çünkü bu kotların üzerinde

as there are bits of paint on these jeans that match paintings around the world.

dünyanın dört bir yanındaki resimlerle eşleşen boya parçaları var.

Think, there's a bit of yellow over here

Düşünün, buradaki bir parça sarı,

that matches yellow in a painting in a gallery in Korea.

Kore'deki bir galerideki tablodaki sarıyla eşleşiyor.

Or a bit of red on this side that matches a painting in a home in Miami.

Ya da şu bir parça kırmızı Miami'deki bir evde bulunan bir tabloyla eşleşiyor.

How incredible is that?

Ne kadar inanılmaz değil mi?

My sister's worn these jeans so much

Kız kardeşim bu kotu o kadar çok giydi ki

that she's had to use SOJO to get them repaired twice,

SOJO'ya iki kez tamir ettirmek zorunda kaldı,

making them even more hers with every patch,

her yama ile daha da onun oldu,

making them even more valued with every stitch.

her dikiş ile daha da değerli hale geldi.

There is so much beauty and power in repairing and caring for our clothes.

Giysilerimizi onarmanın ve onlara özen göstermenin

çok büyük bir güzelliği ve gücü var.

So often sustainability can be about the need to give something up.

Sürdürülebilirlik çoğu zaman

bir şeylerden vazgeçmek anlamına gelebilir.

But for me, sustainable fashion isn't about losing anything.

Ama benim için sürdürülebilir moda bir şey kaybetmekle ilgili değil.

It's about gaining a deeper and truer happiness with the clothes that we own.

Sahip olduğumuz kıyafetlerle daha derin

ve daha gerçek bir mutluluk kazanmakla ilgili.

More connection, more appreciation, and more intentional and personal joy.

Daha fazla bağlantı, daha fazla takdir ve daha fazla kasıtlı ve kişisel neşe.

I think we can all agree that my sister should not throw these jeans away.

Sanırım hepimiz kız kardeşimin bu kotları atmaması gerektiği konusunda hemfikiriz.

But that's just one example.

Ama bu sadece bir örnek.

(Applause)

(Alkışlar)

But that's just one example.

Ama bu sadece bir örnek.

This pair of trousers that I've had tailored to fit

Şu anda TED'de sahnede giydiğim

that I'm now wearing on the stage at TED,

üzerime tam uyması için terziye verdiğim

they shouldn't be thrown away either.

bu pantolon da atılmamalı.

Neither should that dress that I bought a couple of summers ago

Birkaç yaz önce en iyi arkadaşımla birlikte güneşli bir günde

with my best friend on a sunny day in a Camden charity shop.

Camden'daki bir yardım mağazasından satın aldığım elbise de atılmamalı.

Neither should that jumper that I was wearing

Babam bana bakıp benimle gurur duyduğunu söylediğinde

when my dad looked at me and said he was proud of me.

üzerimde olan o kazak da atılmamalı.

Clothing can just be clothing.

Kıyafetler sadece kıyafet olabilir.

It can be a quick fix, a passing trend,

Hızlı bir düzeltme, geçici bir trend,

a forgettable item that we wear once for that random date.

rastgele bir randevu için bir kez giydiğimiz unutulabilir bir öğe olabilir.

Or it can be something thoughtful,

Ya da düşünceli bir şey,

a material, style and shape that works for us,

bizim için işe yarayan bir malzeme, stil ve şekil,

something we want to wear over and over again

tekrar tekrar giymek istediğimiz bir şey

and something that embodies

ve hayatımızın hikayesini

the story and the experiences of our life.

ve deneyimlerini somutlaştıran bir şey olabilir.

Every single one of us is wearing clothing.

Her birimiz kıyafet giyiyoruz.

So I want you to stop for a second and think.

Bu yüzden bir saniye durup düşünmenizi istiyorum.

That top, those trousers.

Şu üst, şu pantolon.

Do you know which field in which country across the world

O muhteşem pamuğun dünyanın hangi ülkesindeki

hangi tarlada yetiştiğini biliyor musunuz?

grew that amazing cotton?

Which woman with what family and what life sewed your seam together?

Hangi kadın, hangi aile ve hangi yaşamla birlikte dikişinizi dikti?

Where have you worn those clothes?

Bu kıyafetleri nerede giydiniz?

What experiences have you had in them?

Onların içinde ne gibi deneyimler yaşadınız?

Will you still have them in 60 years' time?

Altmış yıl sonra hala o kıyafetlere sahip olacak mısınız?

Why wouldn't you?

Neden olmasın ki?

Imagine if when you were giving an item away,

Bir eşyayı verirken,

o eşyanın tüm yaratılış yolculuğunu gördüğünüzü hayal edin.

you saw the entire creation journey of that item.

And you saw all the times that you'd worn it.

Onu giydiğiniz tüm zamanları.

There is no denying that responsibility

İçinde yaşadığımız bu sürdürülemez sistemin

for this unsustainable system that we live in lies with governments,

sorumluluğunun hükümetlere, yasalara, şirketlere

ve markalara ait olduğunu inkar etmek mümkün değil.

legislation, corporations and brands.

But there's also no denying

Ancak doyumsuz miktarda satın alan

that we are the ones doing the insatiable amounts of buying

ve çöpe atanların bizler olduğu da

and we are the ones doing the throwing away.

inkar edilemez.

And with that, there is so much power and opportunity for us

Bununla birlikte, satın aldıklarımızın kolayca çöpe atıldığı bir kültürden

to collectively move ourselves away from a culture

kendimizi kolektif olarak uzaklaştırmak

in which what we buy is easily thrown away

ve bunun yerine satın aldıklarımızın

daha çok sevildiği ve değer gördüğü

and instead move us to a culture

in which what we buy is loved and valued more.

bir kültüre geçmek için çok fazla itici güç ve fırsat var.

I've just been talking about clothing today,

Bugün sadece giyimden bahsettim

but really I could be talking about anything

ama aslında her şeyden bahsedebilirdim

as our problems of overconsumption and waste go far beyond

çünkü aşırı tüketim ve israf sorunlarımız

giyim sektörünün çok ötesine geçiyor.

just the clothing industry.

We need to buy less stuff

Daha az şey satın almamız

ve satın aldıklarımıza sahip çıkmamız gerekiyor.

and we need to look after what we buy.

It will mean less global waste,

Bu, daha az küresel atık, daha az küresel üretim

less global production and a reduced negative impact on this planet.

ve bu gezegen üzerindeki olumsuz etkinin azalması anlamına gelecektir.

Valuing the things that we own is a climate solution.

Sahip olduğumuz şeylere değer vermek bir iklim çözümüdür.

So next time you buy something --

Bir dahaki sefere bir şey satın aldığınızda --

(Applause)

(Alkışlar)

So next time you buy something,

Bir dahaki sefere bir şey satın aldığınızda,

maybe it's a pair of jeans for a trip to Copenhagen,

belki Kopenhag'a gitmek için bir kot pantolon

or maybe you're in a market in Sierra Leone

ya da Sierra Leone'de bir pazardasınız

and you come across a yellow dress,

ve sarı bir elbiseye rastladınız,

I want you to think "Do I need this?"

"Buna ihtiyacım var mı?" diye düşünmenizi istiyorum.

"What has it taken for this item to get here to me in my hands?"

Bu eşyanın elime ulaşması için ne gerekiyordu?

"What story can I create alongside this item?"

Bu eşyayla birlikte nasıl bir hikaye yaratabilirim?

And "Will I really, truly value it?"

Ve "Buna gerçekten değer verecek miyim?"

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Cheers and applause)

(Tezahürat ve alkışlar)