Nicholas Negroponte: 5 predictions, in 1984

Tłumaczenie: Krystian Aparta Korekta: Joanna Pietrulewicz

In this rather long sort of marathon presentation,

Postanowiłem podzielić tę długaśną prezentację na 3 części.

I've tried to break it up into three parts:

Postanowiłem podzielić tę długaśną prezentację na 3 części.

the first being a whole lot of examples on how it can be

W pierwszej przedstawię wiele przykładów tego,

a little bit more pleasurable to deal with a computer

jak można uprzyjemnić korzystanie z komputera,

and really address the qualities of the human interface.

szczególnie w zakresie interfejsu człowiek-maszyna.

And these will be some simple design qualities

Ulepszenia takie dotyczą cech konstrukcyjnych,

and they will also be some qualities of, if you will,

ale także czegoś, co nazwę "inteligencją interakcji".

the intelligence of interaction.

ale także czegoś, co nazwę "inteligencją interakcji".

Then the second part will really just be examples of new technologies --

W części drugiej przedstawię przykłady nowych technologii:

new media falling very much into that mold.

mediów, które obrazują tematykę części pierwszej.

Again, I will go through them as fast as possible.

Omówię je najszybciej, jak to możliwe.

And then the last one will be some examples

A w części ostatniej zaprezentuję

I've been able to collect, which I think

szereg technologii wykorzystywanych w branży rozrywkowej,

illustrate this at least as best I can, in the world of entertainment.

które według mnie stanowią świetną ilustrację tematu.

People have this belief -- and I share most of it --

Jak wiele osób, sądzę, że w przyszłości pojawią się książki elektroniczne,

that we will be using the TV screens or their equivalents

które będziemy czytać na ekranach TV lub ich odpowiednikach.

for electronic books of the future. But then you think,

Jednak większość z was powie:

"My God! What a terrible image you get when you look at still pictures on TV."

"Przecież nieruchomy obraz na ekranie TV jest okropnej jakości".

Well, it doesn't have to be terrible.

Ale nie musi być okropny.

And that is a slide taken from a TV set

Ten slajd pochodzi z ekranu TV.

and it was pre-processed to be very sympathetic to the TV medium,

Przygotowany tak, by świetnie się na nim przedstawiał,

and it absolutely looks beautiful.

wygląda naprawdę przepięknie.

Well, what's happened? How did people get into this mess?

Ale o co chodzi? Skąd ten cały problem?

Where you are now, all of a sudden,

Siedzimy przed ekranem komputera osobistego,

sitting in front of personal computers

Siedzimy przed ekranem komputera osobistego,

and video text -- teletext systems,

korzystamy z teletekstu, tekstu na wideo,

and somewhat horrified by what you see on the screen?

ale przeraża nas jakość tego, co widzimy?

Well, you have to remember that TV was designed

Musimy pamiętać, że w konstrukcji ekranów TV założono,

to be looked at eight times the distance of the diagonal.

że widz siedzi w odległości ośmiu przekątnych ekranu.

So you get a 13-inch, 19-inch, whatever, TV,

Przekątną ekranu, np. 13, 19 cali, mnożymy przez 8

and then you should multiply that by eight

Przekątną ekranu, np. 13, 19 cali, mnożymy przez 8

and that's the distance you should sit away from the TV set.

i mamy odległość, z której powinno się oglądać telewizję.

Now we've put people 18 inches in front of a TV,

Dziś nagle zaczęliśmy sadzać widzów pół metra od ekranu,

and all the artifacts that none of the original designers expected to be seen,

więc widzą artefakty, które w założeniu projektantów miały być niedostrzegalne.

all of a sudden, are staring you in the face:

więc widzą artefakty, które w założeniu projektantów miały być niedostrzegalne.

the shadow mask, the scan lines, all of that.

Widać maskę kineskopu, przeplot itd.

And they can be treated very easily;

Ale łatwo to poprawić.

there are actually ways of getting rid of them,

Można usunąć takie artefakty.

there are actually ways of just making absolutely beautiful pictures.

Można spowodować, że widz ujrzy tylko piękny obraz.

I'm talking here a little bit about display technologies.

Mówiłem o technologii wyświetlania obrazu.

Let me talk about how you might input information.

Teraz opowiem o wprowadzaniu informacji.

And my favorite example is always fingers.

Moim ulubionym przykładem są palce.

I'm very interested in touch-sensitive displays.

Interesuję się ekranami dotykowymi.

High-tech, high-touch. Isn't that what some of you said?

Mówi się "high-tech, high touch" - więcej technologii, więcej dotyku.

It's certainly a very important medium for input,

Dotyk to bez wątpienia bardzo ważny sposób wprowadzania informacji.

and a lot of people think that fingers are a very low-resolution

Może się wydawać, że palec to takie pióro,

sort of stylus for inputting to a display.

pracujące w bardzo niskiej rozdzielczości.

In fact, they're not: it's really a very, very high-resolution input medium --

To nieprawda. Sterowanie palcami może być bardzo precyzyjne.

you have to just do it twice, you have to touch the screen

Ale trzeba wykonać 2 operacje. Dotknąć ekranu,

and then rotate your finger slightly --

a potem lekko obrócić palec.

and you can move a cursor with great accuracy.

Tak można bardzo precyzyjnie sterować wskaźnikiem.

And so when you see on the market these systems

Systemy dotykowe dostępne na rynku

that have just a few light emitting diodes on the side and are very low resolution,

mają po bokach tylko kilka diod LED, są bardzo nieprecyzyjne.

it's nice that they exist because it still is better than nothing.

Fajnie, że istnieją, bo to lepsze, niż nic.

But it, in some sense, misses the point:

Ale nie wykorzystują tego,

namely, that fingers are a very, very high-resolution input medium.

że palce pozwalają na bardzo precyzyjne sterowanie komputerem.

Now, what are some of the other advantages?

Inne zalety używania palców?

Well, the one advantage is that you don't have to pick them up,

Plusem jest to, że palców nie trzeba brać do ręki.

and people don't realize how important that is --

To naprawdę bardzo ważne, że aby użyć palców,

not having to pick up your fingers to use them. (Laughter)

nie trzeba ich brać do ręki.

When you think for a second of the mouse on Macintosh --

Porównajmy to z myszką, stosowaną w Macintoshach.

and I will not criticize the mouse too much --

Nie będę jej zbytnio krytykował.

when you're typing -- what you have -- you want to now put something --

Kiedy pisząc na klawiaturze chcemy coś przełączyć,

first of all, you've got to find the mouse.

musimy najpierw znaleźć myszkę.

You have to probably stop. Maybe not come to a grinding halt,

Trzeba przerwać to, co robimy, chociażby na chwilkę,

but you've got to sort of find that mouse. Then you find the mouse,

znaleźć myszkę, a potem nią pokręcić,

and you're going to have to wiggle it a little bit

żeby znaleźć na ekranie wskaźnik.

to see where the cursor is on the screen.

żeby znaleźć na ekranie wskaźnik.

And then when you finally see where it is,

Gdy go wreszcie znajdziemy,

then you've got to move it to get the cursor over there,

musimy przesunąć myszkę,

and then -- "Bang" -- you've got to hit a button or do whatever.

by przesunąć kursor, a potem wcisnąć jej przycisk.

That's four separate steps versus typing and then touching

To 4 różne operacje, a w przypadku palców

and typing and just doing it all in one motion --

mamy pisanie na klawiaturze, płynnie przechodzące w dotyk,

or one-and-a-half, depending on how you want to count.

potem powrót do klawiatury - 1 lub 1,5 operacji.

Again, what I'm trying to do is just illustrate

Jak mówiłem, chcę tutaj przedstawić wyzwania,

the kinds of problems that I think face the designers

Jak mówiłem, chcę tutaj przedstawić wyzwania,

of new computer systems and entertainment systems

z którymi, jak sądzę, będą borykać się projektanci

and educational systems

nowych systemów rozrywkowych i edukacyjnych.

from the perspective of the quality of that interface.

Wyzwania związane z jakością interfejsu.

And another advantage, of course, of using fingers is you have 10 of them.

Inną zaletą palców jest oczywiście to, że mamy ich 10.

And we have never known how to do this technically,

Odpowiednia technologia jeszcze nie powstała.

so this slide is a fake slide.

Dlatego ten slajd to fantazja.

We never succeeded in using ten fingers,

Nie udało się jeszcze wykorzystać 10 palców,

but there are certain things you can do, obviously,

ale oczywiście już teraz w pewnych rozwiązaniach

with more than one-finger input, which is rather fascinating.

wykorzystuje się więcej niż jeden, co jest fascynujące.

What we did stumble across was something ...

Odkryliśmy coś przypadkiem,

Again, which is typical of the computer field,

w sytuacji typowej dla informatyki, czyli...

is when you have a bug that you can't get rid of you turn it into a feature.

Z błędu, którego nie dało się pozbyć, zrobiliśmy funkcję programu.

And maybe ... (Laughter)

I może... (Śmiech)

maybe a mouse is a new kind of bug.

...może myszka powstała podobnie.

But the bug in our case was in touch-sensitive displays:

Ale w naszym przypadku chodziło o ekran dotykowy.

we wanted to be able to draw -- you know, rub your finger

Chcieliśmy, żeby można było rysować linie ciągłe,

across the screen to input continuous points --

przesuwając palcem po ekranie.

and there was just too much friction

Ale tarcie między palcem a ekranem było za wysokie.

created between your finger and the glass --

Ale tarcie między palcem a ekranem było za wysokie.

if glass was the substrate, which it usually is.

Jak zwykle w takich rozwiązaniach, tworzywem ekranu było szkło.

So we found that that actually was a feature

Okazało się, że można to zmienić w funkcję,

in the sense you could build a pressure-sensitive display.

można stworzyć ekran wrażliwy na nacisk.

And when you touch it with your finger,

Dotykamy go palcem,

you can actually, then, introduce all the forces on the face of that screen,

a komputer odbiera nacisk, który wywieramy na ekran,

and that actually has a certain amount of value.

co oferuje nam naprawdę wiele możliwości.

Let me see if I can load another disc

Załaduję inny dysk i szybko pokażę wam przykład.

and show you, quickly, an example.

Załaduję inny dysk i szybko pokażę wam przykład.

Now, imagine a screen, which is not only touch-sensitive now,

Wyobraźcie sobie ekran wrażliwy nie tylko na dotyk,

it's pressure-sensitive.

ale też na nacisk.

And it's pressure-sensitive to the forces both in the plane of the screen --

Wrażliwy na nacisk w płaszczyźnie ekranu, w osi X i Y,

X, Y, and Z at least in one direction;

ale także Z, w jednym kierunku.

we couldn't figure out how to come in the other direction.

Nie mamy pomysłu na to, jak odwzorować kierunek odwrotny.

But let me get rid of the slide,

Wyłączę ten slajd.

and let's see if this comes on.

Zobaczymy, czy uda się to uruchomić.

OK. So there is the pressure-sensitive display in operation.

Oto ekran wrażliwy na nacisk w działaniu.

The person's just, if you will, pushing on the screen to make a curve.

Użytkownik tak jakby naciska na ekran.

But this is the interesting part.

A tu zaczyna się robić ciekawie.

I want to stop it for a second

Zatrzymamy się na chwilę,

because the movie is very badly made.

bo to nienajlepsze nagranie.

And the particular display was built about six years ago,

Ten monitor zbudowaliśmy jakieś 6 lat temu,

and when we moved from one room to another room,

ale kiedy przenosiliśmy sprzęt,

a rather large person sat on it and it got destroyed.

usiadła na nim dosyć ciężka osoba i tak został zniszczony.

So all we have is this record. (Laughter)

Więc to jedyne nagranie.

But imagine that screen having lots of objects on it

Wyobraźmy sobie jednak ekran pełen obiektów.

and the person has touched an object --

Użytkownik dotyka jednego z nich,

one of N -- like he did there, and then pushed on it.

tak jak na filmie. A potem naciska.

Now, imagine a program

Wyobraźmy sobie,

where some of those objects are physically heavy and some are light:

że jakiś program przedstawia ciężkie i lekkie przedmioty.

one is an anvil on a fuzzy rug

Kowadło na chropowatym dywanie

and the other one is a ping-pong ball on a sheet of glass.

i piłeczka pingpongowa na szklanym blacie.

And when you touch it, you have to really push very hard

Dotykając ekranu, musimy mocno naciskać,

to move that anvil across the screen,

żeby przesunąć kowadło.

and yet you touch the ping-pong ball very lightly

Ale kiedy leciutko dotkniemy piłeczki pingpongowej,

and it just scoots across the screen.

szybko zmyka z ekranu.

And what you can do -- oops, I didn't mean to do that --

I tak można... Ups, to było przypadkiem.

what you can do is actually feed back to the user

Tak można przekazać użytkownikowi wrażenia dotykowe,

the feeling of the physical properties.

płynące z cech fizycznych przedmiotów.

So again, they don't have to be weight;

Niekoniecznie ich wagę.

they could be a general trying to move troops,

Użytkownik mógłby być generałem,

and he's got to move an aircraft carrier versus a little boat.

który przemieszcza jednostki takie jak samolot czy mała szalupa.

In fact, they funded it for that very reason.

Dlatego dostaliśmy fundusze z Ministerstwa Obrony.

(Laughter)

(Śmiech)

The whole notion, then, is one that at the interface

Nasza koncepcja polega na tym, że na poziomie interfejsu

there are physical properties in that transducer --

pewne własności fizyczne przetwornika,

in this case it's pressure and touches --

tutaj nacisk i dotyk,

that allow you to present things to the user that you could never present before.

pozwalają przekazać użytkownikowi coś, co wcześniej było niemożliwe.

So it's not simply looking at the quality or, if you will, the luxury of that interface,

Nie chodzi więc tylko o jakość czy urokliwość interfejsu,

but it's actually looking at the idea

ale o możliwość przekazania czegoś, czego nie można było przekazać wcześniej.

of presenting things that previously couldn't be presented before.

ale o możliwość przekazania czegoś, czego nie można było przekazać wcześniej.

I want to move on to another example,

Zaprezentuję teraz następny przykład,

which is one of a different sort, where we're trying to use computer

nieco innego rodzaju, gdzie łącząc wideo na dysku optycznym

and video disc technology now to come up with a new kind of book.

z technologią komputerową, staramy się stworzyć książkę nowego rodzaju.

Here, the idea is that you're going to take this book,

Kiedy otworzymy taką książkę, ożyje ona przed naszymi oczami.

if you will, and it's going to come alive.

Kiedy otworzymy taką książkę, ożyje ona przed naszymi oczami.

You're going to sort of breathe life into it.

Natchniemy ją życiem.

We are so used to doing monologues.

Tak bardzo przywykliśmy do monologów.

Filmmakers, for example, are the experts in monologue making:

Filmowcy są od nich ekspertami.

you make a film and it has a well-formed beginning, middle and end,

Film ma jasny początek, środek i koniec.

and in some sense the art of it is that.

W pewnym sensie na tym polega sztuka filmowa.

And you then say, "There's an opportunity

A nagle okazuje się, że można stworzyć filmy dialogowe.

for making conversational movies." Well, what does that mean?

O co tutaj chodzi?

And it sort of nibbles at the core of the whole profession

Coś takiego podkopuje jakby fundamenty całej sztuki filmowej

and all the assumptions of that medium.

i założenia tego medium.

So, book writing is the same thing.

Z literaturą jest podobnie.

What I'll show you very quickly is a new kind of book

Pokażę wam szybko nowy rodzaj książki,

where it is mixed now with ... all sorts of things live in there,

w której żyją różne rzeczy,

but you have to keep a few things in mind.

ale muszę wam najpierw coś wytłumaczyć.

One is that this book knows about itself.

Po pierwsze, ta książka wie o sobie samej.

Each frame of the movie has information about itself.

Każda klatka filmu ma informacje na swój temat.

So it knows, or at least there is computer-readable information

Wie o sobie... Albo inaczej: to medium zawiera dane,

in the medium itself. It's just not a static movie frame.

które może odczytać komputer. To nie tylko klatki filmowe.

That's one thing. The other is that you have to realize

Po drugie, mamy do czynienia z medium o dostępie swobodnym,

that it is a random access medium,

Po drugie, mamy do czynienia z medium o dostępie swobodnym,

and you can, in fact, branch and expand and elaborate and shrink.

co pozwala na rozgałęzienia, powiększenia, czy podsumowania.

And here -- again, my favorite example -- is the cookbook,

Mój ulubiony przykład to książka kucharska

the "Larousse Gastronomique."

"Larousse Gastronomique".

And I think I use the example all too often,

Może za często sięgam po ten przykład,

but it's a great one because there is a classic ending in that little

ale bardzo mi się on podoba, gdyż przepisy w tej kulinarnej encyklopedii,

encyclopedia-style cookbook that tells you how to do something like penguin,

dajmy na to, przepis na potrawkę z pingwina,

and you get to the end of the recipe and it says, "Cook until done."

kończą się zawsze poleceniem w stylu "gotować do miękkości".

Now, that would be, if you will, the top green track,

To odpowiadałoby ścieżce zielonej,

which doesn't mean too much. But you might have to elaborate for me

co na razie mało dla was oznacza. Ktoś, kto nie jest ekspertem,

or for somebody who isn't an expert, and say,

potrzebowałby szczegółów, np. "gotować 45 min w temperaturze 380 stopni".

"Cook at 380 degrees for 45 minutes."

potrzebowałby szczegółów, np. "gotować 45 min w temperaturze 380 stopni".

And then for a real beginner, you would go down even further

A zupełnie początkująca osoba potrzebuje jeszcze więcej,

and elaborate more -- say, "Open the oven, preheat, wait for the light to go out,

np. "uruchom i rozgrzej piekarnik, poczekaj, aż zgaśnie światełko,

open the door, don't leave it open too long,

otwórz drzwi, nie zostawiaj ich otwartych za długo,

put the penguin in and shut the door ..." (Laughter) whatever.

włóż pingwina, zamknij drzwi" - i tak dalej.

And that's a much more elaborate one than you dribble back.

Na takim poziomie potrzeba o wiele więcej wyjaśnień.

That's one kind of use of random access.

Dostęp swobodny umożliwia ich dodanie.

And the other is where you want to explain the same thing in different ways.

Umożliwia też tłumaczenie jednej kwestii na wiele sposobów.

If you're in a classroom situation and somebody asks a question,

Kiedy uczeń prosi o wytłumaczenie,

the last thing you do is repeat what you just said.

nie powtórzymy tego, co właśnie powiedzieliśmy.

You try and think of a different way of saying the same thing,

Postaramy się wytłumaczyć to samo inaczej,

or if you know the particular student and that student's cognitive style,

dostosujemy się do stylu poznawczego słuchacza,

then you might say it in a way that you think

wypowiemy się w sposób, który do niego przemówi.

would have a good impedance match with that student.

wypowiemy się w sposób, który do niego przemówi.

There are all sorts of techniques you will use --

Zastosujemy różne podejścia.

and again, this is a different kind of branching.

To inny rodzaj wielopoziomowych "rozgałęzień".

So, what I will show you is ... it's a rather boring book,

Zobaczycie teraz książkę, która jest raczej nudna,

but I'm afraid sometimes you have to do boring books

ale niestety czasami trzeba zająć się nudną literaturą,

because your sponsors aren't necessarily interested in fiction

bo sponsora niekoniecznie interesuje beletrystyka.

and entertainment. And this is a book on how to repair a transmission.

Ta książka to podręcznik naprawy skrzyni biegów.

Now, I don't even know what vintage the transmission is,

Nie wiem nawet, do jakiego pojazdu,

but let me just show you very quickly some of it, and we'll move on.

ale po prostu pokażę krótki fragment filmu, a potem przejdziemy dalej.

(Video) Narrator: And continue to get descriptions for each of these chapters.

Wideo: Mogę wywołać opis każdego z rozdziałów.

Nicholas Negroponte: Now, this is his table of contents.

NN: To jest spis treści.

Just a picture of the transmission, and as you rub your finger across the transmission

Przesuwając palcem po rysunku skrzyni biegów,

it highlights the various parts.

wybieramy jej poszczególne elementy.

Narrator: When I find a chapter that I want to see,

Wideo: Znalazłszy odpowiedni rozdział,

I just touch the text and the system will format pages for me to read.

dotykam tekstu, a system przygotowuje strony, które chcę przeczytać.

The words or phrases that are lit up in red are glossary words,

Słowa zaznaczone na czerwono znajdują się w glosariuszu.

so I can get a different definition by just touching the word,

Dotykając takiego słowa, wywołuję jego definicję,

and the definition appears, superimposed over the illustration.

która pojawia się, zawieszona nad ilustracją.

NN: This is about the oil pan, or the oil filter and all that.

Nicolas Negroponte: To rozdział o misce olejowej, filtrze oleju i tak dalej.

This is relatively important because it sets the page ...

To dosyć ważne, bo może zapoczątkować...

Narrator: This is another example of a page with glossary words

Wideo: To inna strona,

highlighted in red.

także zawierająca zaznaczone na czerwono terminy z glosariusza.

I can get a definition of these words just by touching them,

Dotykając takiego słowa, można wywołać definicję,

and the definition will appear in the illustration corner.

która zostanie wyświetlona w rogu.

I can get back to the illustration, but in this case it's not a single frame,

Mogę wrócić do ilustracji, która w tym przypadku nie jest pojedynczą klatką,

but it's actually a movie of someone coming into the frame and doing the repair

ale filmem przedstawiającym naprawy opisane w tekście.

that's described in the text.

ale filmem przedstawiającym naprawy opisane w tekście.

The two-headed slider is a speed control that allows me to watch the movie

Dwuprzyciskowy suwak umożliwia zmianę prędkości i kierunku odtwarzania.

at various speeds, in forward or reverse.

Dwuprzyciskowy suwak umożliwia zmianę prędkości i kierunku odtwarzania.

And the movie is displayed as a full frame movie.

Film wyświetla się w pełnym powiększeniu.

I can go back to the beginning ... and play the movie at full speed.

Mogę wrócić do początku i oglądnąć film z normalną prędkością.

Here's another step-by-step procedure, only in this case --

To inny zestaw instrukcji, ale w tym wypadku...

NN: Okay, this movie is ... Everybody's heard of sound-sync movies --

NN: Filmy zwykle synchronizowane są ze ścieżką dźwiękową.

this is text-sync movies, so as the movie plays, the text gets highlighted.

Ten jest zsynchronizowany z tekstem. Podczas odtwarzania się filmu,

We highlight the text as we go through the movie.

stopniowo podświetlają się odpowiednie części tekstu.

Repairman: ... Not too far out. Front poles, preferably.

(Wideo) ...Ale nie za daleko. Najlepiej pręty z przodu.

Don't loosen them too far. If you loosen them too far, you'll have a big mess.

Ale za bardzo ich nie poluźniać, bo się wszystko rozwali.

NN: I suspect that some of you might not even understand that language.

Niektórzy z was pewnie nie mają zielonego pojęcia, o czym on mówi.

(Laughter)

(Śmiech)

OK. I'm at the third and last part of this,

Dotarliśmy właśnie do trzeciej i ostatniej części,

which I said I would make an attempt to at least give you some examples

gdzie jak mówiłem, przedstawię kilka przykładów

that may be more directly related to the world of entertainment.

mających bezpośredni związek ze światem rozrywki.

And of course, good education has got to be good entertainment,

Oczywiście, dobra nauka to nauka przez zabawę.

so my first example will be drawn from a very recent experiment

Dlatego jako pierwszy przykład przedstawię eksperyment,

that we've been doing -- in this case, in Senegal --

który przeprowadziliśmy bardzo niedawno w Senegalu.

where we have tried to use personal computers

Badaliśmy zastosowanie komputerów osobistych

as a pedagogical medium. But not as teaching machines at all;

jako narzędzi pedagogicznych, ale nie jako narzędzi nauczania.

the whole notion is to use this as an instrument

Podstawowym założeniem było przygotowanie narzędzia

where there is a complete reversal of roles --

opartego w działaniu o odwrócenie ról.

the child is, if you will, the teacher and the machine is the student --

To dziecko jest tu nauczycielem, a maszyna uczniem.

and the art of computer programming is a vehicle that sort of

Programowanie komputerów

approximates thinking about thinking.

pomaga uczyć "myślenia o myśleniu".

But teaching kids programming per se is utterly irrelevant.

Jednak uczenie dzieci programowania mija się z celem.

And there are just a few slides I want to go through,

Pokażę wam kilka slajdów

but there's a story I'd like to tell. And that was when,

i opowiem historię, która rozegrała się,

before we did this in any developing countries --

jeszcze zanim weszliśmy z projektem do krajów rozwijających się:

we're doing it, in fact, in three developing countries right now:

jeszcze zanim weszliśmy z projektem do krajów rozwijających się:

Pakistan, Colombia and Senegal --

Pakistanu, Kolumbii i Senegalu.

we did it in some pretty rough areas of New York City.

Zaczęliśmy w podłych dzielnicach Nowego Jorku.

And one child, whose name I've forgotten, was about seven or eight years old,

Pewien chłopiec, którego imienia nie pamiętam, miał 7-8 lat,

absolutely considered mentally handicapped --

był uznawany za silnie upośledzonego,

couldn't read, didn't even make it in the lowest section of the school's classes --

nie umiał czytać i nie radził sobie nawet w najniższych klasach.

and was pretty much not in school, though physically there.

Był w szkole, ale tylko fizycznie.

But did hang around the, quote, "computer room,"

Często jednak siedział w tzw. "sali komputerowej",

where there were quite a few computers,

wyposażonej w kilka komputerów,

and learned this particular language called Logo --

gdzie nauczył się języka programowania o nazwie Logo.

and learned it with great ease and found it a lot of fun,

Nauczył się go z łatwością i lubił się nim bawić.

it was very interesting. And one day, by chance,

Bardzo go to interesowało. Pewnego dnia do sali zajrzeli przypadkiem

some visitors from the NIE came by in their double-breasted suits

ubrani w garnitury goście z organizacji NIE,

looking at this setup, and none of the children who were normally there,

żeby pooglądać komputery. Nie było tam wtedy żadnych innych dzieci,

except for this one child, were there.

tylko ten chłopiec.

He was, and he said, "Let me show you how this works,"

Powiedział "Pokażę wam, jak to działa".

and they got an absolutely ingenuous, wonderful description of Logo.

Świetnie, niezmiernie pomysłowo wytłumaczył im Logo.

And the child was just zipping right through it, showing them all sorts of things

Gładko opisywał kolejne aspekty języka, demonstrował różne rzeczy,

until they asked him how to do something which he couldn't explain

aż zapytali go o coś, czego nie potrafił wytłumaczyć.

and so he flipped through the manual, found the explanation

Wtedy przejrzał podręcznik, znalazł odpowiednią sekcję,

and typed the command and got it to do what they asked.

wpisał kod i pokazał to, co chcieli.

They were delighted, and by the time it was time to go see the principal,

Bardzo się ucieszyli, ale nadszedł czas na spotkanie z dyrektorką,

whom they'd actually come to see -- not the computer room --

które było celem ich wizyty.

they went upstairs and they said,

Powiedzieli: "Wie pani, to niezwykłe.

"This is absolutely remarkable!

Powiedzieli: "Wie pani, to niezwykłe.

That child was very articulate and showed us

Taki elokwentny chłopak, wszystko nam wytłumaczył,

and even dealt with the things he couldn't do automatically

nawet to, czego nie wiedział, bo od razu zajrzał do instrukcji.

with that manual. It was just absolutely fantastic."

To było naprawdę świetne".

The principal said, "There's a dreadful mistake,

Dyrektorka odparła: "To jakaś okropna pomyłka,

because that child can't read.

bo on jest analfabetą.

And you obviously have been hoodwinked

Ktoś sobie z Panów żartował,

or you've talked about somebody else."

a może mówicie o innym dziecku".

And they all got up and they all went downstairs

Wszyscy poszli do sali komputerowej,

and the child was still there. And they did something very intelligent:

a chłopiec ciągle tam był. Postąpili bardzo inteligentnie.

they asked the child, "Can you read?"

Zapytali: "Czy ty umiesz czytać?"

And the child said, "No, I can't."

Chłopiec odpowiedział: "Nie, nie umiem".

And then they said, "But wait a minute. You

A oni: "Zaraz, zaraz.

just looked through that manual and you found ... "

Przecież przejrzałeś podręcznik i znalazłeś..."

and he said, "Oh, but that's not reading."

A on przerwał: "Aha! Ale to nie jest czytanie".

And so they said, "Well, what's reading then?"

Zapytali: "No to czym jest czytanie?"

He says, "Well, reading is this junk they give me in little books to read.

A on: "Czytanie to te bzdury w książeczkach, które daje mi Pani.

It's absolutely irrelevant, (Laughter) and I get nothing for it.

Ale to nie ma związku z niczym i nie jest mi do niczego potrzebne.

But here, with a little bit of effort I get a lot of return."

A tu trochę się staram, ale dużo z tego mam".

And it really meant something to the child.

Dla niego było to istotne.

The child read beautifully, it turned out,

Okazało się, że chłopiec jest zdolny

and was really very competent. So it actually meant something.

i pięknie czyta. Więc coś z tego miał.

And that story has many other anecdotes that are similar,

Jest wiele podobnych historii.

but wow. The key to the future of computers in education is right there,

Wiecie, to klucz do przyszłości edukacji komputerowej:

and it is: when does it mean something to a child?

dla dziecka to ma być istotne.

There is a myth, and it truly is a myth:

Jest taki mit, naprawdę tylko mit:

we believe -- and I'm sure a lot of you believe in this room --

na pewno wielu z was podziela przeświadczenie,

that it is harder to read and write than it is to learn how to speak.

że trudniej nauczyć się czytać i pisać, niż mówić.

And it's not, but we think speech -- "My God, little children pick it up somehow,

Ale tak nie jest. Wydaje się, że dzieci jakoś same z siebie uczą się mowy.

and by the age of two they're doing a mediocre job,

Już dwulatki jakoś sobie radzą.

and by three and four they're speaking reasonably well.

W wieku 3-4 lat mówią już mniej więcej dobrze.

And yet you've got to go to school to learn how to read,

Ale żeby się nauczyć czytać, trzeba iść do szkoły,

and you have to sit in a classroom and somebody has to teach you.

gdzie uczy nas nauczyciel.

Hence, it must be harder." Well, it's not harder.

Dlatego to na pewno trudniejsze. Ale to nie tak!

What the truth is is that speaking has great value to a child;

Liczy się to, że mowa dla dziecka ma ogromną wartość.

the child can get a great deal by talking to you.

Dziecko dużo ma z tego, że potrafi mówić.

Reading and writing is utterly useless.

A pisanie i czytanie są bezużyteczne.

There is no reason for a child to read and write except blind faith,

Dzieci nie mają powodu, by pisać i czytać, a nauka opiera się

and that it's going to help you. (Laughter)

na ślepej wierze w to, że to się kiedyś przyda.

So what happens is you go to school and people say,

Idą do szkoły i słyszą:

"Just believe me, you're going to like it.

"Uwierz mi na słowo, naprawdę ci się to kiedyś spodoba.

You're going to like reading," and just read and read.

Będziesz czytał i czytał."

On the other hand, you give a kid -- a three-year-old kid -- a computer

Ale można też dać dziecku, powiedzmy trzyletniemu, komputer.

and they type a little command and -- Poof! -- something happens.

Wpisuje polecenie - i BUM! Coś się dzieje.

And all of a sudden ... You may not call that reading and writing,

Może to nietypowa nauka czytania i pisania,

but a certain bit of typing and reading stuff on the screen

ale czyta się i pisze na ekranie,

has a huge payoff, and it's a lot of fun.

efekty są ogromne, a zabawa przednia.

And in fact, it's a powerful educational instrument.

Okazuje się, że to wspaniałe narzędzie edukacyjne.

Well, in Senegal we found that this was the traditional classroom:

Tak wygląda sala szkolna w Senegalu:

120 kids -- three per desk -- one teacher, a little bit of chalk.

120 dzieci, po 3 w ławce. Nauczycielka, trochę kredy.

This student was one of our first students,

To była jedna z naszych pierwszych uczennic,

and it's the girl on the left leaning with her chalkboard,

to ta dziewczynka z lewej, z kredą.

and she came ... within two days --

W ciągu 2 dni zdołała...

I want to show you the program she wrote,

Pokażę wam jej program.

and remember her hairstyle. And that is the program she made.

Pamiętacie jej fryzurę? To program, który napisała.

That's what meant something to her, is doing the hair pattern,

To właśnie było dla niej istotne, chciała odtworzyć swoją fryzurę.

and actually did it within two days -- an hour each day --

Udało jej się tego dokonać w 2 dni, godzinę dziennie.

and found it was, to her,

Dla niej było to bardzo istotne dzieło.

absolutely the most meaningful piece ...

Dla niej było to bardzo istotne dzieło.

But rooted in that, little did she know how much knowledge

Nie miała pojęcia, ile przy okazji uczy się

she was acquiring about geometry

Nie miała pojęcia, ile przy okazji uczy się

and just math and logic and all the rest.

geometrii, matematyki, logiki, itd.

And again, I could talk for three hours about this subject.

Na ten temat też mogę mówić przez 3 godziny.

I will come to my last example and then quit.

To będzie ostatni przykład.

And my last example -- as some of my former colleagues,

Moi byli współpracownicy, których widzę na sali,

whom I see in the room, can imagine what it will be.

pewnie już zgadują, o czym będę mówił.

Yes, it is. It's our work -- that was a while ago,

Tak, właśnie. To nasze dzieło sprzed kilku lat.

and it still is my favorite project -- of teleconferencing.

To wciąż mój ulubiony projekt - system telekonferencyjny.

And the reason it remains a favorite project

Ulubiony dlatego,

is that we were asked to do a teleconferencing system

że poproszono nas o stworzenie systemu telekonferencyjnego

where you had the following situation:

dla sytuacji następującej:

you had five people at five different sites -- they were known people --

5 osób w 5 różnych miejscach. To były znane osoby.

and you had to have these people in teleconference,

Wszyscy uczestnicy telekonferencji

such that each one was utterly convinced

musieli być przekonani,

that the other four were physically present.

że reszta jest fizycznie obecna.

Now, that is sufficiently

To był wystarczająco szalony pomysł,

zany that we would, obviously, jump to the bait, and we did.

żeby nas zaciekawić - i połknęliśmy przynętę.

And the fact that we knew the people --

Wiedzieliśmy, kto będzie uczestniczył w rozmowie,

we had to take a page out of the history of Walt Disney --

dlatego zainspirowaliśmy się historią Disneya.

we actually went so far as to build CRTs

Zbudowaliśmy ekrany kineskopowe

in the shapes of the people's faces.

w kształcie twarzy rozmówców.

So if I wanted to call my friend Peter Sprague on the phone,

Czyli gdybym dzwonił do mojego kolegi Petera Sprague'a,

my secretary would get his head out and bring it and set it on the desk,

sekretarka przyniosłaby mi jego głowę na biurko.

(Laughter)

(Śmiech)

and that would be the TV used for the occasion.

I coś takiego służyło nam za ekran w telekonferencji.

And it's uncanny: there's no way I can explain to you

To niewiarygodne. Nie wyobrażacie sobie,

the amount of eye contact you get with that physical face

jaki kontakt wzrokowy uzyskujemy, patrząc na twarz

projected on a 3D CRT of that sort.

wyświetlaną na takim trójwymiarowym ekranie.

The next thing that we had to do is to persuade them

Musieliśmy ich następnie przekonać,

that there needed to be spatial correspondence, which is straightforward,

że należy też odwzorować relacje przestrzenne.

but again, it's something that didn't fall naturally

To oczywiste,

out of a telecommunications or computing style of thinking;

ale niekoniecznie w podejściu informatycznym.

it was a very, if you will, architectural or spatial concept.

Rozwiązanie dotyczyło, powiedzmy, architektury przestrzeni.

And that was to recognize that when you sit around the table,

Uwzględniało fakt, że gdy siedzimy wokół stołu,

the actual location of the people becomes rather important.

ważne staje się umiejscowienie rozmówców.

And when somebody gets up, in fact, to go answer a phone

Kiedy ktoś wstaje, żeby na przykład odebrać telefon,

or use a bathroom or something, the empty seat becomes,

albo skorzystać z łazienki, puste krzesło staje się jakby tą osobą.

if you will, that person. And you point frequently to the empty seat

Często wskazujemy na nie,

and you say, "He or she wouldn't agree,"

mówimy: "Ona by się nie zgodziła".

and the empty chair is that person and the spatiality is crucial.

Puste krzesło pełni funkcję osoby, a lokalizacja jest tu kluczowa.

So we said, "Well, these will be on round tables

Dlatego powiedzieliśmy: "Użyjemy okrągłych stołów

and the order around the table had to be the same,

i w każdym miejscu zachowamy kolejność siedzących".

so that at my site, I would be, if you will, real

Czyli ja siedzę przy stole w jednym miejscu,

and then at each other's site you'd have these plastic heads.

a w pozostałych lokalizacjach jestem jako plastikowa głowa.

And the plastic heads, sometimes you want to project them.

Jeśli chodzi o te głowy, trzeba je wyświetlać,

And there are a number of schemes, which I don't want to dwell on,

są różne rozwiązania, których nie będę tu omawiał.

but this is the one that we finally used

Ale w końcu poprzestaliśmy na tym:

where we projected onto rear screen material

wyświetlaliśmy obraz od tyłu na ekran

that was molded in the face -- literally in the face of the person.

wyrzeźbiony w kształt twarzy danej osoby.

And I'll show you one more slide, where this is actually made

Pokażę wam slajd, na którym widzimy efekt końcowy,

from something called a solid photograph and is the screen.

gdzie obraz wyświetla się na odlewie twarzy, który służy jako ekran.

Now, we track, on the person's head, the head motions --

Śledzimy ruchy głowy każdego rozmówcy,

so we transmit with a video the head positions --

a informacje o nich przesyłamy razem z obrazem filmowym.

and so this head moves in about two axes.

Głowa porusza się w 2 płaszczyznach.

So if I, all of a sudden, turn to the person to my left

Jeśli nagle odwrócę się do osoby z lewej i zacznę z nią rozmawiać,

and start talking to that person, then at the person to my right's site,

w innej lokalizacji osoba, którą mam po prawej,

he'll see these two plastic heads talking to each other.

zobaczy zwrócone do siebie głowy, pogrążone w rozmowie.

And then if that person interrupts, then those two heads may turn.

A jeśli tamta osoba im przerwie, te głowy mogą zwrócić się do niej.

And it really is reconstructing, quite accurately, teleconferencing.

I tak odtworzyliśmy rzeczywiste konferencje w systemie telekonferencyjnym.