A smog vacuum cleaner and other magical city designs | Daan Roosegaarde

Tłumaczenie: Kasia Biel Korekta: Rysia Wand

Do you remember these glow-in-the-dark little stars

Pamiętacie te fosforyzujące małe gwiazdki,

which you had on the ceiling when you were a boy or a girl?

które w dzieciństwie mieliście na suficie?

Yes?

Tak?

It is light.

To jest światło.

It is pure light.

To jest czyste światło.

I think I stared at them way too long

Chyba wpatrywałem się w nie za długo,

when I was a five-year-old, you know?

kiedy miałem 5 lat.

It's so beautiful:

To takie piękne:

no energy bill, no maintenance.

żadnych rachunków za prąd czy naprawy.

It is there.

To jest tutaj.

So two years ago, we went back to the lab,

Dwa lata temu wróciliśmy do laboratorium,

making it more durable, more light-emitting,

aby poprawić wytrzymałość i emisję tego światła

with the experts.

wspólnie z ekspertami.

And at the same time, we got a request from this guy --

Równocześnie zwrócił się do nas ten gość,

Van Gogh, the famous Van Gogh Foundation --

Van Gogh, z Fundacji Van Gogha,

who wanted to celebrate his 125th anniversary in the Netherlands.

która chciała uczcić jego 125-lecie w Holandii.

And they came to me and asked,

Przyszli do mnie z pytaniem:

"Can you make a place where he feels more alive again

"Czy mógłbyś stworzyć miejsce, które ożywi jego pamięć

in the Netherlands?"

w Holandii?".

And I liked that question a lot,

Pomysł bardzo mi się spodobał,

so in way,

więc w pewnym sensie

we sort of started to connect these two different worlds.

zaczęliśmy łączyć te dwa różne światy.

This is how my brain works,

Tak działa mój mózg,

by the way.

nawiasem mówiąc.

(Laughter)

(Śmiech)

I would love to keep on doing this for an hour,

Mógłbym tak robić przez godzinę,

but OK --

ale OK...

(Laughter)

And this is the result that we made:

(Śmiech)

A oto rezultat naszej pracy:

a bicycle path which charges at daytime via the sun

ścieżka rowerowa ładująca się energią słoneczną za dnia

and glows at night, up to eight hours.

i świecąca nocą aż do 8 godzin.

(Applause)

(Brawa)

Thank you.

Dziękuję.

... hinting towards a future which should be energy friendly

Zwracamy się ku przyszłości przyjaznej energetycznie,

and linking up the local grounds

łącząc ze sobą okolice,

as Van Gogh literally walked and lived there in 1883.

gdzie Van Gogh spacerował i mieszkał w 1883 roku.

And you can go there every night for free, no ticket needed.

Można tam przyjść co wieczór, za darmo, bez biletów.

People experience the beauty of cycling through the starry night,

Ludzie doświadczają piękna jazdy rowerem po rozgwieżdżonym niebie,

thinking about green energy and safety.

myśląc o zielonej energii i bezpieczeństwie.

I want to create places where people feel connected again.

Chcę tworzyć miejsca, gdzie ludzie poczują się połączeni na nowo.

And it was somehow great to make these projects happen

Wspaniałe było tworzenie tych projektów

with the industry, with the infrastructure companies.

wraz z przemysłem i firmami zajmującymi się infrastrukturą.

So when these sheikhs of Qatar started to call:

Kiedy szejkowie z Kataru zaczęli dzwonić:

"How much for 10 kilometers?"

"Ile za 10 kilometrów?"...

(Laughter)

(Śmiech)

Yeah, really, that's a weird call you're going to get.

Tak, to dość dziwna rozmowa,

But it's fascinating

ale fascynująca.

that this is not just a sort of one-off, nice-to-have special.

To nie jest jednorazowy gadżet.

I think this kind of creative thinking, these kinds of connections --

To chyba rodzaj kreatywnego myślenia, rodzaj połączeń,

it's the new economy.

to jest nowa ekonomia.

The World Economic Forum, the think tank in Geneva,

Światowe Forum Ekonomiczne, think-tank w Genewie,

did an interview with a lot of smart people

rozmawiał z wieloma mądrymi osobami

all around the world,

z całego świata,

asking, "What are the top 10 skills you and I need to become successful?"

pytając o 10 kluczowych umiejętności koniecznych do osiągnięcia sukcesu.

And what is interesting, what you see here:

Widać coś bardzo interesującego:

it's not about money

nie chodzi o pieniądze

or being really good in C++,

albo o biegłość w C++,

although these are great skills to have, I have to admit.

choć oczywiście, muszę przyznać, że to fajne umiejętności.

But look at number three, creativity;

Ale spójrzcie na numer 3 - kreatywność,

number two, critical thinking;

numer 2 - krytyczne myślenie,

number one, complex problem-solving --

numer 1 - kompleksowe rozwiązywanie problemów,

all the things a robot or a computer is really bad at.

rzeczy, z którymi robot czy komputer kompletnie sobie nie radzą.

And this makes me very optimistic, very hopeful for the new world,

To nastraja mnie bardzo optymistycznie i pozwala z nadzieją patrzeć na świat.

that as we will live in this hyper-technological world,

Nawet w tym nadmiernie technologicznym świecie

our human skills --

nasze ludzkie umiejętności

our desire for empathy,

jak dążenie do empatii,

our desire for curiosity,

ciekawość świata,

our desire for beauty --

pragnienie piękna

will be more appreciated again,

zostaną ponownie docenione

and we will live in a world where creativity is our true capital.

i w takim świecie kreatywność będzie prawdziwym kapitałem.

And a creative process like that --

Kreatywny proces, taki jak ten...

I don't know how it works for you,

Nie wiem jak u was,

but in my brain, it always starts with a question:

ale u mnie zawsze zaczyna się od pytania:

Why?

Dlaczego?

Why does a jellyfish emit light?

Dlaczego meduza emituje światło?

Or a firefly?

Albo robaczek świętojański?

Or why do be accept pollution?

Lub: czemu akceptujemy zanieczyszczenia?

This is from my room in Beijing three years ago.

To zdjęcie z mojego pokoju w Pekinie 3 lata temu.

Left image is a good day -- Saturday.

Po lewej: dobry dzień - sobota,

I can see the cars and the people, the birds;

widać samochody, ludzi, ptaki,

life is OK in a dense urban city.

życie jest OK w gęsto zabudowanym mieście.

And on the right image --

Na zdjęciu po prawej...

holy moly.

...kurczę.

Pollution -- complete layers.

Warstwy zanieczyszczenia.

I couldn't even see the other side of the city.

Nie było widać drugiego końca miasta.

And this image made me really sad.

To zdjęcie bardzo mnie zasmuciło.

This is not the bright future we envision here at TED --

To nie jest świetlana przyszłość, którą wyobrażamy sobie na TED,

this is the horror.

to jest horror.

We live five to six years shorter;

Żyjemy 5-6 lat krócej,

children have lung cancer when they're six years old.

sześcioletnie dzieci mają raka płuc.

And so in a weird, beautiful way,

W dziwny i piękny sposób

I, at that moment, became inspired by Beijing smog.

zainspirował mnie wtedy pekiński smog.

And the governments all around the world are fighting their war on smog,

Rządy na całym świecie walczą ze smogiem,

but I wanted to make something within the now.

a ja chciałem zrobić coś tu i teraz,

So we decided to build the largest smog vacuum cleaner

więc postanowiliśmy zbudować

największy na świecie odkurzacz do smogu.

in the world.

It sucks up polluted air, cleans it

Zasysa zanieczyszczone powietrze,

and then releases it.

oczyszcza je i wypuszcza.

And we built the first one.

Zbudowaliśmy pierwszy z nich.

So it sucks up 30,000 cubic meters per hour,

Wciąga 30 tys. metrów kwadratowych na godzinę,

cleans it on the nano level -- the PM2.5, PM10 particles --

oczyszcza je na poziomie cząsteczkowym z cząsteczek PM2.5 i PM10,

using very little electricity,

zużywając niewiele energii elektrycznej,

and then releases the clean air,

i wypuszcza czyste powietrze.

so we have parks, playgrounds, which are 55 to 75 percent more clean

Parki i place zabaw są o 55-75% czystsze

than the rest of the city.

niż reszta miasta.

(Applause)

(Brawa)

Yes!

Tak!

(Applause)

(Brawa)

And every month or so,

Każdego miesiąca

it opens like a spaceship --

odkurzacz otwiera się jak statek kosmiczny.

like a Marilyn Monroe with the -- well, you know what.

Jak Marilyn Monroe z... wiecie...

Anyway.

Nieważne.

(Laughter)

(Śmiech)

So this ...

A to...

this is the stuff we are capturing.

to jest materia, który zbieramy,

This is Beijing smog.

pekiński smog.

This is in our lungs right now.

To macie w płucach.

If you live next to a highway, it's the same as 17 cigarettes per day.

Mieszkanie obok autostrady

jest jak palenie 17 papierosów dziennie.

Are we insane?

When did we say yes to that?

Kto tu zwariował?

Kiedy się na to zgodziliśmy?

And we had buckets of this disgusting material

Mieliśmy wiadra tego obrzydliwego materiału

in our studio,

w naszym studio

and on a Monday morning, we were discussing, we were like,

i w poniedziałek rano dyskutowaliśmy,

"Shit, what should we do with it? Should we throw it away?"

co z tym zrobić?

Wyrzucić? Pomocy!

Like, "Help!"

And then we realized: no, no, no, no, no --

Wtedy sobie uświadomiliśmy:

waste should not exist.

nie, nie marnujmy tego.

Waste for the one should be food for the other.

Śmieci jednych powinny być żywnością innych.

So, here, maybe show it around.

Obejrzyjcie sobie.

Do not put this in your coffee.

Nie dodawaj tego do kawy.

(Laughter)

(Śmiech)

And we realized that 42 percent is made out of carbon,

Uświadomiliśmy sobie, że 42% tego odpadu to węgiel,

and carbon, of course, under high pressure,

a węgiel pod dużym ciśnieniem

you get ...

zamienia się w...

diamonds.

diamenty.

So, inspired by that, we compress it for 30 minutes --

Z tą myślą sprasowaliśmy to przez 30 minut

(Cracking sound)

(Odgłos pękania)

and make smog-free rings.

i stworzyliśmy wolne od smogu pierścionki.

(Laughter)

(Śmiech)

And so by sharing -- yeah, really!

Serio!

And so by sharing a ring,

Ofiarowując pierścionek,

you donate 1,000 cubic meters of clean air

dajesz 1000m2 czystego powietrza

to the city the tower is in.

miastu, w którym stoi wieża.

(Applause)

(Brawa)

I have one here --

Mam tu taki pierścionek.

(Applause)

(Brawa)

A little floating cube.

Mała, pływająca kostka.

I will give one to you.

Dam ci go,

I'm not going to propose, don't worry.

ale nie oświadczam się, spokojnie.

(Laughter)

(Śmiech)

Are we good?

Wszystko w porządku?

You can show it around.

Możesz go pokazać innym.

And we put this online -- Kickstarter campaign, crowdfunding.

Umieściliśmy to w internecie, zbieraliśmy fundusze,

And people started to preorder it,

ludzie zaczęli go zamawiać,

but more importantly, they started to prepay it.

a, co ważniejsze, płacić z góry.

So the finance we made with the jewelry helped us to realize,

Fundusze pozyskane z biżuterii

pozwoliły wybudować pierwszą wieżę.

to build the first tower.

And that's powerful.

I to jest potężne.

So the waste the activator, it was the enabler.

Odpad stał się aktywatorem, umożliwił działanie.

Also, the feedback from the community --

Jeden z rezultatów:

this is a wedding couple from India,

to narzeczeni z Indii.

where he proposed to her with the smog-free ring

Chłopak oświadczył się, dając ten pierścionek

as a sign of true beauty,

jako znak czystego piękna,

as a sign of hope.

jako symbol nadziei.

And she said yes.

a ona powiedziała "Tak".

(Laughter)

(Śmiech)

I love this image so much for a lot of different reasons.

Kocham to zdjęcie z wielu różnych powodów.

(Laughter)

(Śmiech)

And right now, the project is touring through China,

Projekt obecnie podróżuje po Chinach,

actually with the support of China's central government.

przy wsparciu chińskiego rządu.

So the first goal is to create local clean-air parks,

Pierwszym celem są parki z czystym powietrzem

and that works already quite well --

i właściwie działa to całkiem nieźle:

55, 75 percent more clean.

55 - 75% mniej zanieczyszczeń.

And at the same time,

Nawiązaliśmy też współpracę

we team up with the NGOs,

z organizacjami pozarządowymi

with the governors,

z prezesami,

with the students,

ze studentami,

with the tech people,

z ludźmi techniki,

to say, "Hey, what do we need to do to make a whole city smog-free?"

pytając: "Czego potrzeba, żeby uwolnić całe miasto od smogu?".

It's about the dream of clean air.

To marzenie o czystym powietrzu.

We do workshops. New ideas pop up.

Organizujemy warsztaty, gdzie powstają pomysły.

These are smog-free bicycles which -- I'm Dutch, yes? --

To są wolne od smogu rowery. Jestem Holendrem, prawda?

I have this "bicycle DNA" inside of me somewhere.

Rower mam zapisany gdzieś w DNA.

And so it sucks up polluted air,

Taki rower zasysa powietrze,

it cleans it and releases it,

oczyszcza je i wypuszcza

in the fight against the car,

w walce z samochodem

in the celebration of the bicycle.

i w ramach uczczenia roweru.

And so right now, we're working on a sort of "package deal," so to speak,

Pracujemy teraz nad swego rodzaju "pakietem rozwiązań",

where we say, "Smog-free towers, smog-free rings."

w którym mówimy "Wieże wolne od smogu, pierścionki wolne od smogu".

We go to the mayors or the governors of this world,

Spotykamy się z burmistrzami, gubernatorami świata,

and say, "We can guarantee a short-term reduction of pollution

i obiecujemy krótkoterminową redukcję zanieczyszczeń,

between 20 and 40 percent.

między 20% do 40%.

Please sign here right now."

"Tu proszę podpisać".

Yes?

Tak?

(Applause)

(Brawa)

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

So it's all about connecting new technology with creative thinking.

Chodzi o łączenie nowych technologii z kreatywnym myśleniem.

And if you start thinking about that,

Jak się zacznie o tym myśleć,

there is so much you can imagine,

można wyobrazić sobie tak wiele,

so much more you can do.

jeszcze tyle można zrobić.

We worked on dance floors which produce electricity

Pracowaliśmy na parkietami, które produkują elektryczność,

when you dance on them.

kiedy się na nich tańczy.

We did the design for that -- 2008.

Zaprojektowaliśmy to w 2008 roku.

So it moves eight or nine millimeters,

Przesuwa się o 8 lub 9 milimetrów,

produces 25 watts.

produkując 25 watów.

The electricity that we generate is used for the lighting or the DJ booth.

Wygenerowany prąd zasila światła lub konsole DJ-a.

So some of the sustainability is about doing more,

Część zrównoważonego rozwoju to robienie więcej,

not about doing less.

a nie mniej.

But also on a larger scale,

Także na większą skalę.

the Netherlands, where I'm from, we live below sea level.

W Holandii, skąd pochodzę, żyjemy poniżej poziomu morza.

So because of these beauties --

Dzięki takim cackom

the Afsluitdijk: 32 kilometers, built by hand in 1932 --

jak Afsluitdijk, 32 kilometry zbudowane ręcznie w 1932 roku,

we live with the water,

żyjemy wraz z wodą,

we fight with the water,

walczymy z nią,

we try to find harmony,

staramy się znaleźć harmonię,

but sometimes we forget.

ale czasem się zapominamy.

And therefore, we made "Waterlicht,"

Dlatego stworzylismy "Waterlicht",

a combination of LEDs and lenses,

kombinację LEDów i soczewek,

which show how high the water level would be --

która pokazuje, jak podniesie się poziom morza,

global change --

globalna zmiana,

if we stop.

gdybyśmy przestali walczyć.

If, today, we all go home and we say,

Jeśli dzisiaj po powrocie domu powiemy:

"Oh, whatever, somebody else will do it for us,"

"Oj, ktoś inny zrobi to za nas",

or we'll wait for government or whomever.

będziemy czekać na rząd lub innych,

You know, we're not going to do that.

odpuścimy sobie

i coś się zepsuje.

It goes wrong.

And we placed this in public spaces all around the world.

Umieściliśmy to w miejscach publicznych na całym świecie.

Thousands of people showed up.

Pojawiły się tysiące ludzi.

(Applause)

(Brawa)

Thank you.

Dziękuję.

You're too nice, you're too nice. That's not good for a designer.

Jesteście zbyt mili, to nie jest dobre dla projektanta.

So thousands of people showed up,

Pojawiły się tysiące osób.

and some, actually, were scared.

Niektórzy byli naprawdę przerażeni,

And they left; they experienced the floods in 1953.

bo doświadczyli powodzi w 1953 roku.

And others were mesmerized.

Inni byli zahipnotyzowani.

Can we make floating cities?

Czy możemy stworzyć pływające miasta?

Can we generate electricity from the change in tides?

Albo generować elektryczność przez zmianę pływów?

So I think it's so important to make experiences --

Uważam tworzenie takich doświadczeń za bardzo ważne,

collective experiences --

doświadczeń zbiorowych,

where people feel connected with a vision, with a future

gdzie ludzie czują się złączeni wspólną wizją przyszłości,

and trigger what is possible.

a to jest początkiem możliwości.

At the same time,

Jednocześnie wszyscy wiemy,

you know, these kinds of things -- they're not easy, yes?

że to wcale nie jest łatwe,

It's a struggle.

to walka.

And what I experienced in my life

Z doświadczenia wiem,

is that a lot of people say they want innovation,

że wiele osób chce innowacji,

and they want the next and the new, the future.

chcą czegoś następnego, nowości, przyszłości.

But the moment you present a new idea,

Ale gdy prezentujesz im nowy pomysł,

there's this weird tendency to reply to every new idea

panuje dziwna tendencja do odpowiadania na każdy nowy pomysł

starting with two words.

dwoma słowami,

Which are?

które brzmią?

(Audience guesses)

(Publiczność zgaduje)

No, not "How much?" It's more annoying.

Nie, nie "ile". To bardziej irytujące.

(Laughter)

(Śmiech)

What is it, guys?

Co to jest, ludzie?

Or you're really blessed people? That's really good.

Może tego nie doświadczyliście, to dobrze.

"Yes, but." Very good.

"Tak, ale". Bardzo dobrze.

"Yes, but: it's too expensive, it's too cheap, it's too fast, it's too slow,

"Tak, ale to za drogie, za tanie, za szybkie, za wolne

it's too beautiful, it's too ugly, it cannot be done, it already exists."

za piękne, za brzydkie, niemożliwe do wykonania, już istnieje".

I heard everything about the same project

Słyszałem to wszystko o tym samym projekcie

in the same week.

w ciągu jednego tygodnia

And I got really, really annoyed.

I naprawdę bardzo się zdenerwowałem,

I got a bit of gray hair, started to dress in black like a true architect.

posiwiałem, zacząłem ubierać się na czarno jak prawdziwy architekt.

(Laughter)

(Śmiech)

And one morning I woke up and I said, "Daan, stop.

Aż pewnego ranka obudziłem się i powiedziałem: "Daan, przestań,

This is dragging you down.

to cię dobija.

You have to do something with this.

Musisz coś z tym zrobić.

You have to use it as an ingredient, as a component."

Musisz to wykorzystać jako składnik, komponent.

And so we decided to build,

Postanowiliśmy zbudować

to realize the famous "Yes, but" chair.

słynne krzesło "Tak, ale".

(Laughter)

(Śmiech)

And this is an existing chair by Friso Kramer, a Dutch design.

To istniejące krzesło

zaprojektował Friso Kramer, holenderski designer.

But we gave it a little "update,"

Daliśmy mu jednak pewną "aktualizację".

a little "hack," so to speak.

Mały "haczyk", że tak powiem.

We placed a little voice-recognition element right here.

Umieściliśmy element rozpoznający głos, o tutaj.

So the moment you sit on that chair,

Kiedy siadasz na krześle

and you say those two horrible,

i wypowiadasz te dwa straszne,

creative-destructive, annoying little words --

niszczące kreatywność, irytujące słówka...

(Laughter)

(Śmiech)

you get a short --

...dostajesz krótki,

(Laughter)

(Śmiech)

but pretty intense

ale dość intensywny,

little shock on the back side of your bottom.

mały szok w tyłek.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

And --

I...

(Applause)

(Brawa)

and that works; yeah, that works.

i to naprawdę działa.

Some clients have left us, they got really mad.

Niektórzy klienci nas opuścili i bardzo się zdenerwowali.

Fortunately, the good ones have stayed.

Na szczęście ci dobrzy zostali.

And, of course, we also apply it to ourselves.

Oczywiście sami też używamy tego krzesła.

But ladies and gentlemen, let's not be afraid.

Ale, panie i panowie, nie bójmy się.

Let's be curious, yes?

Bądźmy ciekawi.

And, you know, walking through TED in these days

Kiedy kręciłem się po konferencji,

and hearing the other speakers

słuchałem innych prelegentów,

and feeling the energy of the crowd,

czułem energię tłumu,

I was remembering this quote of the Canadian author, Marshall McLuhan,

przypomniał mi się cytat kanadyjskiego pisarza Marshala McLuhana,

who once famously said,

który powiedział kiedyś:

"On spacecraft earth,

"Na statku kosmicznym zwanym Ziemia

there are no passengers.

nie ma pasażerów.

We are all crew."

Wszyscy jesteśmy załogą".

And I think this so beautiful.

Myślę, że to piękne.

This is so beautiful!

To takie piękne!

We're not just consumers; we're makers:

Nie jesteśmy tylko konsumentami, ale twórcami,

we make decisions,

podejmujemy decyzje,

we make new inventions,

tworzymy nowe wynalazki,

we make new dreams.

nowe marzenia.

And I think

Sądzę,

if we start implementing that kind of thinking even more

że jeśli wdrożymy taki rodzaj myślenia

within today,

w dzisiejszych czasach,

there's still a whole new world to be explored.

jest jeszcze cały świat do odkrycia.

All right, thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)