Richard Wilkinson: The link between inequality and anxiety | TED

Transcriber:

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

I'm sure you've noticed the difference between posed photographs

ဒီကိုယ်ဟန်ပြထားတဲ့ဓာတ်ပုံတွေနဲ့ ကင်မရာကို သတိမထားမိတဲ့ လူတွေကို ရိုက်ထားတဲ့

and pictures taken of people who are unaware of the camera.

ပုံတွေကြားက ခြားနားမှုကို ခင်ဗျားတို့ သတိပြုမိကြတာ သေချာတယ်။

The pictures where people are unaware --

သတိမထားမိတဲ့ လူတွေရဲ့ပုံတွေက

they often look like this.

မကြာခဏတော့ ဒီလိုပုံပေါက်တယ်။

This picture was taken in central London.

ဒီပုံကို လန်ဒန် မြို့လယ်မှာ ရိုက်ခဲ့တာပါ။

People in the prime of life,

ဘဝရဲ့အရွယ်ကောင်းချိန်က လူတွေဆိုပေမဲ့

and yet everyone there looks haggard, depressed, anxious.

လူတိုင်းဟာ မျက်တွင်းချောင်၊ စိတ်ဓာတ်ကျ၊ပူပန်နေပုံပေါက်တယ်။

Some of them look quite angry. Not a smile to be seen.

တချို့ဆို အတော်လေး စိတ်တိုနေကြတယ်။ အပြုံးတစ်ပွင့်တောင် မမြင်ရဘူး။

And yet, if you look at pictures of people posed,

ဒါပေမဲ့ လူတွေ ကိုယ်ဟန်ပြထားတဲ့ ပုံတွေကို ကြည့်ရင်

they put their arms around each other,

အချင်းချင်း လက်မောင်းတွေ တင်ထားတယ်။

as in this picture.

ဒီပုံထဲမှာလိုပေါ့။

They smile.

သူတို့ ပြုံးကြတယ်။

That's, I think, how we'd like to be seen,

ကျွန်တော်တို့ လူမြင်ခံချင်ပုံ၊ ကျွန်တော်တို့

how we think we should be together.

အတူတူ ရှိနေမယ်လို့ ထင်ကြပုံက ဒါလို့ ထင်တယ်။

Unfortunately, the data tells a different story.

ဖြစ်ချင်တော့ ဒီဒေတာက မတူတဲ့ ဇာတ်လမ်းတစ်ခုကို ပြောပြတာပါ။

In the UK, surveys have shown that 74 percent of adults

UK မှာ လူကြီး ၇၅ ရာခိုင်နှုန်းဟာ စိတ်ဖိစီး(သို့) စိတ်ထိခိုက်လွန်းပြီး

have felt so stressed or overwhelmed and unable to cope,

မဖြေရှင်းနိုင်ဖြစ်နေကာ ၃၂ ရာခိုင်နှုန်းက ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် သတ်သေဖို့ အတွေးတွေရှိပြီး

32 percent have had suicidal thoughts,

၁၆ ရာခိုင်နှုန်းက ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်

16 percent have actually self-harmed.

အန္တရာယ်ပေးတယ်လို့ စစ်တမ်းတွေက ပြသတယ်။

In the USA, the picture's very similar:

USA မှာ ဒီအခြေအနေက အတော်ဆင်တယ်။

79 percent felt stressed every day,

၇၉ ရာခိုင်နှုန်းက နေ့တိုင်း စိတ်ဖိစီးပြီး

and almost 60 percent have felt paralyzed by stress.

၆၀ ရာခိုင်နှုန်းနီးပါးက စိတ်ဖိစီးမှု ကြောင့်အ ကြောသေတာကို ခံစားရတယ်။

When there are new figures that come out in the media

စိတ်ဖိစီးမှု၊စိတ်ဓာတ်ကျမှု၊မိမိကိုယ်မိမိ အန္တရာယ်ပေးမှု၊

showing levels of stress, depression, self-harm,

မူးယစ်ဆေး တလွဲသုံးမှုနဲ့ အစားအသောက် မူမမှန်မှုတွေရဲ့ အဆင့်တွေကို ပြတဲ့

drug abuse, eating disorders,

မီဒီယာတွေမှာ ပေါ်လာတဲ့ ကိန်းဂဏန်းသစ်တွေရှိတဲ့အခါ

what's the response?

တုံ့ပြန်မှုက ဘာလဲ။

It's simply to demand more services,

နောက်ထပ် ဝန်ဆောင်မှုတွေ၊

more psychotherapists, more psychologists, more psychiatrists.

နောက်ထပ် စိတ်ပညာရှင်တွေ၊ နောက်ထပ် စိတ်ကုပညာရှင်တွေ ပိုတောင်းဆိုရုံပါပဲ။

It's as if a large majority of the population

ဒါက လူဦးရေရဲ့ အများစုဟာ အပြင်းအထန်

were being seriously injured

ဒဏ်ရာရနေတာမျိုးဖြစ်ပြီး

and instead of finding out what’s going wrong,

မှားယွင်းနေတာကို အဖြေရှာမယ့်အစား

we simply want more surgeons to stitch them up.

နောက်ထပ် ခွဲစိတ်ဆရာဝန်တွေကို ဒါတွေကို ချုပ်စေချင်ရုံပါ။

The crucial question we must ask is: Why is this happening?

မေးရမယ့် အရေးပါတဲ့ မေးခွန်းက “ဒါ ဘာကြောင့် ဖြစ်နေတာလဲ“ပါ။

Why even in rich countries?

ချမ်းသာတဲ့ နိုင်ငံတွေတောင် ဘာကြောင့်ဖြစ်တာလဲ။

I'm an epidemiologist,

ကျွန်တော်က ကူးစက်ပညာရှင်ပါ

which means I've spent my career doing research

ဆိုလိုတာက လူထုအတွင်း ကျန်းမာရေးနဲ့ နာမကျန်းဖြစ်မှုရဲ့

on the causes of health and illness in populations.

အကြောင်းရင်းတွေကို သုတေသနလုပ်ရင်း အလုပ်ကို ကုန်လွန်ခဲ့တာပါ။

And I want to show you that inequality is a really powerful cause

မညီမျှမှုဟာ ပူပန်မှု၊စိတ်ပိုင်း သောက၊ မပျော်ရွှင်မှုနဲ့ စိတ်ဓာတ်ကျမှုရဲ့

of higher levels of anxiety and mental distress,

ပိုမြင့်တဲ့ အဆင့်တွေရဲ့ တကယ့် အားကောင်းတဲ့

unhappiness, depression.

အကြောင်းရင်းတစ်ခုဆိုတာကို ပြချင်တယ်။

I'd like you to cast your minds back

ခင်ဗျားတို့ရဲ့စိတ်တွေကို လူတွေရှေ့မှာ

to when you've felt anxious, embarrassed, nervous in front of other people,

ပူပန်၊ ကသိသအောက်ဖြစ်ပြီး စိုးရွံရွံ့ဖြစ် တုန်းက အခြေအနေဆီ ပြန်သွားစေချင်တယ်။

the social exposure,

မိန့်ခွန်းတစ်ခု ပြောနေစဉ်မှာ

maybe when you're making a speech

ရှိလောက်တဲ့ လူမှုရေး ဖိအား

or going to a party where you don't know anyone.

(သို့)အသိတစ်ယောက်မှ မရှိတဲ့ ပါတီတစ်ခုကို သွားတဲ့အခါပေါ့။

But all sorts of situations where we face the threat of being seen negatively

ဒါပေမဲ့ အပျက်သဘော အမြင်ခံရခြင်းရဲ့ခြိမ်း ခြောက်မှုကို ရင်ဆိုင်ရတဲ့ အခြေအနေမျိုးစုံက

cause these sorts of emotions.

ဒီခံစားမှုမျိုးတွေကို ဖြစ်စေတယ်။

This graph is a summary of hundreds of studies

ဒီဂရပ်က ရာချီတဲ့ လေ့လာမှုတွေရဲ့ အနှစ်ချုပ်တစ်ခုပါ။

of exposing people to different kinds of stress

လူတွေကို စိတ်ဖိစီးမှု အမျိုးမျိုးနဲ့ ထိတွေ့စေခိုင်းစဉ် သူတို့ရဲ့

while measuring what happens to their stress hormones,

စိတ်ဖိစီးမှု ဟိုမုန်းတွေမှာ ဖြစ်ပျက်တာကို တိုင်းတာတာပါ။

principally cortisol, a central stress hormone.

အဓိကက ဗဟို စိတ်ဖိစီးမှု ဟိုမုန်း၊ ကော်တီဇောပါ။

And what it shows is that what most pushes up our levels of stress hormones

ဒါက ပြတာက စိတ်ဖိစီးမှု ဟိုမုန်းအဆင့်တွေကို အများဆုံး တွန်းတင်ပေးတာတွေက “လူမှုရေး

are what is called "social evaluative threat" --

အကဲဖြတ်မှုဆိုင်ရာ ခြိမ်းခြောက်မှု“ လို့ ခေါ်တာတွေပါ။

threats to self-esteem or social status,

တန်ဖိုးထားမှု(သို့) လူမှုရေး ဂုဏ်ဒြပ်ကို ခြိမ်းခြောက်တာပါ။

where others can negatively judge your performance.

ကိုယ့်လုပ်ဆောင်မှုကို လူတွေက အပျက်သဘော အကဲဖြတ်နိုင်တဲ့ နေရာပါ။

So although these social stresses are widely recognized

ဒီတော့ လူမှုရေး စိတ်ဖိစီးမှုတွေကို ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံကြပြီး

and we're all familiar with them,

အားလုံးက ဒါတွေနဲ့ ရင်းနှီးနေပေမဲ့

people fail to see how inequality makes them worse for all of us.

လူတွေ မြင်ဖို့ ပျက်ကွက်တာက မညီမျှမှုက အားလုံးအတွက် ပိုဆိုးအောင် ဖြစ်စေပုံကိုပါ။

In this slide,

ဒီဆလိုက်ထဲမှာ

along the bottom, you've got different income groups,

အောက်ခြေတစ်လျှောက် မတူညီတဲ့ ဝင်ငွေ အုပ်စုတွေရှိတယ်။

from the poorest tenth of the population on the left

လူဦးရေရဲ့ အဆင်းရဲဆုံး ဆယ်ပုံတစ်ပုံက ဘယ်ဘက်မှာရှိပြီး

to the richest on the right.

အချမ်းသာဆုံးတွေက ညာဘက်မှာပါ။

And up the side,

အပေါ်ဘေးဘက်မှာ

you've got a measure of status anxiety,

အခြေအနေ ပူပန်မှု အတိုင်းအတာတစ်ခုရှိတယ်။

how worried people are about how they're seen and judged by others.

ပူပန်တဲ့ လူတွေဟာ ဘယ်လိုဆိုတာ၊ သူများတွေက သူတို့ကို မြင်ပုံ၊အကဲဖြတ်ပုံပါ။

The top line shows levels of status anxiety across all income groups

ထိပ်ဆုံးမျဉ်းက ပိုမညီမျှတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်း တွေထဲက ဝင်ငွေအုပ်စု အသီးသီးမှာရှိတဲ့

in the more unequal societies.

အခြေအနေ ပူပန်မှု အဆင့်တွေကို ပြသတယ်။

And the bottom line shows the much lower levels of status anxiety

အောက်ခြေမျဉ်းက အများကြီး ပိုနိမ့်ကျတဲ့ အခြေအနေ ပူပန်မှု

in the more equal societies.

အဆင့်တွေကို ပြတာပါ။

I think what we're dealing with is whether we live in societies

ကျွန်တော်တို့ဟာ ဒီလိုမျိုး အလွန် မတ်စောက်တဲ့ လူမှုရေး ဝါစဉ်တစ်ခု(သို့)

with a very steep social hierarchy like that,

ဒီလို အများကြီး ပိုတိမ်တဲ့ ရှိတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေထဲမှာ နေထိုင်ကြလား

or a much shallower one like that.

ဆိုတာကို ကျွန်တော်တို့ ဖြေရှင်းနေတာထင်တယ်။

If you like: bigger material differences between us

ပြောရမယ်ဆို ကျွန်တော်တို့ကြားက ပိုကြီးမားတဲ့ ရုပ်ပစ္စည်း ခြားနားမှုတွေက

increase the social distances

လူမှုရေး ဝေးကွာမှုတွေနဲ့

and those feelings of superiority and inferiority,

မြင့်တယ်၊နိမ့်တယ်ဆိုတဲ့ ခံစားချက်တွေတိုးစေပြီး

and that makes a big difference to social relationships within society.

ဒါက လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုထဲက လူမှုဆက်ဆံရေး တွေကို ခြားနားချက်ကြီးတစ်ခု ဖြစ်စေတာပါ။

Status and class become more important.

ဂုဏ်ဒြပ်နဲ့ လူတန်းစားက ပိုအရေးပါလာတယ်။

We're less likely to marry people with a different class background.

လူတန်းစား နောက်ခံမတူသူတွေနဲ့ လက်ထပ်ဖို့ ဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုနည်းတယ်။

Community life, as I've said, drops away, and violence also goes up,

ကျွန်တော် ပြောခဲ့သလို လူမှုဘဝက ကျဆင်းပြီး အကြမ်းဖက်ကလည်း တိုးလာတာက

because violence is triggered by people feeling looked down on.

အကြမ်းဖက်မှုကို အစပျိုးပေးတာက အထင်အမြင်အသေးခံရတဲ့လူတွေဖြစ်လို့ပါ။

Loss of face, disrespected, humiliated --

မျက်နှာမရတာ လေးစားမခံရတာ၊ အရှက်ခွဲခံရတာ

those are the triggers of violence.

ဒါတွေက အကြမ်းဖက်မှုရဲ့ စနက်တံတွေပါ။

And of course, for people who are more sensitive to status issues,

တကယ်တမ်းတော့ ဂုဏ်ဒြပ် ကိစ္စတွေကို ပိုပြီး အရေမထူတဲ့ လူတွေအတွက်

violence is triggered more often.

အကြမ်းဖက်မှုကို မကြာခဏထက်ပိုပြီး အစပျိုးစေတယ်။

Consumerism also goes up,

များများထုတ်၊များများသုံးဝါဒ ကလည်း တိုးလာတာက

because we're all trying to enhance our self-presentation.

မိမိကိုယ်မိမိ တင်ပြမှုကို ပိုကောင်းစေဖို့ အားလုံးက ကြိုးစားနေလို့ပါ။

All sorts of measures of social interaction

လူမှု တုံ့လှယ်ဆက်သွယ်ရေးရဲ့ တိုင်းတာမှုမျိုးစုံက

show the whole social structure becoming more ossified with inequality.

လူမှုရေးအဆောက်အအုံတစ်ခုလုံးဟာ မညီမျှမှုနဲ့ အတူ တိုးတက်မှု ပိုဆိတ်သုဉ်းလာတာကို ပြတယ်။

Social mobility goes down,

လူမှု ရွေ့လျားနိုင်မှုက ကျဆင်းသွားပြီး

and with that, we're even further away from the equal opportunities

ဒါနဲ့အတူ ကလေးတွေအတွက် ပံ့ပိုးပေးဖို့ ကြိုးစားနေဖို့ တောင်းဆိုတဲ့

which we claim to be trying to provide for children.

တူညီတဲ့ အခွင့်အလမ်းတွေကနေ ကျွန်တော်တို့ ပိုတောင်ဝေးသွားတယ်။

So inequality isn't just about unfairness or poverty.

ဒီတော့ မညီမျှမှုဟာ မမျှတမှုနဲ့ ဆင်းရဲမှုနဲ့သာ ဆိုင်တာမဟုတ်ဘူး။

It puts us in social relationships,

လူမှု ဆက်ဆံရေးတွေမှာ ကျွန်တော်တို့ကို ထည့်သွင်းတယ်။

relationships of superiority and inferiority.

မြင့်တာနဲ့ နိမ့်ကျတာရဲ့ ဆက်ဆံရေးတွေပါ။

It ranks us from better to worse.

ဒါက လူတွေကို ပိုကောင်းတာကနေ ပိုဆိုးတာဆီ အဆင့်သတ်မှတ်တယ်။

It's a really invidious process,

တကယ့်ကို အကျပ်ရိုက်စေတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး

and it creates those feelings of inferiority at the bottom.

အောက်ခြေမှာ သိမ်ငယ်မှု ခံစားချက်တွေကို ဖန်တီးပေးတယ်။

It makes us judge each other more by social status, and with that,

ဒါက လူမှု အဆင့်အတန်းအရ တစ်ယောက်ကို တစ်ယောက် ပိုအကဲဖြတ်စေပြီး ဒါနဲ့အတူ

we become more worried about how we are seen and judged by others.

ကျွန်တော်တို့ဟာ သူများတွေရဲ့ အမြင်ခံရ တာ၊အကဲဖြတ်ခံရတာကို ပိုစိုးရိမ်လာတယ်။

There are two common responses

အမြင်ခံရတာ၊အကဲဖြတ်ခံပုံနဲ့ပတ်သက်ပြီး

to feeling so worried about how we're seen and judged.

စိုးရိမ်လွန်းတဲ့ ခံစားချက်အတွက် ဖြစ်နေကျ တုံ့ပြန်မှု နှစ်ခုရှိတယ်။

One is that you almost accept your inferiority,

တစ်ခုက ကိုယ့်သိမ်ငယ်မှု၊ နိမ့်ကျတဲ့ ကိုယ်ပိုင်တန်ဖိုးထာ;မှု၊

low self-esteem, lack of confidence.

ယုံကြည်စိတ်မဲ့မှုကို လက်ခံလုနီးပါးပါ။

You withdraw from social life because you find it all too difficult,

သင် လူမှုဘဝကနေ ဆုတ်ခွာလိုက်တာက ခက်ခဲလွန်းတယ်လို့ ထင်မြင်ပြီး

and you become more vulnerable to depression.

သင်ဟာ စိတ်ဓာတ်ကျမှုမှာ ပိုပြီး ခံနိုင်ရည်မဲ့လာလို့ပါ။

And indeed, rates of depression are higher in more unequal societies.

တကယ်တမ်းက စိတ်ဓာတ်ကျမှု နှုန်းတွေက ပိုမညီ မျှတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေမှာ ပိုမြင့်တယ်။

The other common response is almost exactly the opposite.

အခြားဖြစ်နေကျ တုံ့ပြန်မှုက ထပ်တူကျလု နီးပါး ဆန့်ကျင်ဘက်ပါ။

If you're worried about what people think of you, you talk yourself up.

လူတွေက ထင်တာကို စိုးရိမ်တဲ့အခါ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်ထုတ်ပြောတာပါ။

You big yourself up. You flaunt your abilities and achievements.

ကြီးကျယ်အောင်လုပ်တာ၊ အရည်အချင်းတွေ ၊အောင်မြင်မှုတွေကို ထုတ်ကြွားတာပါ။

You become narcissistic instead of modest.

ရိုးရိုးကုပ်ကုပ်နေတာအစား အတ္တပေမ ဝါဒဆန်လာတယ်။

We see that, too, in more unequal societies.

ဒါကိုလည်း ပိုမညီမျှတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေမှာ မြင်ရတယ်။

This next graph is from a study of what psychologists call self-enhancement.

နောက်ဂရပ်တစ်ခုကတော့ စိတ်ပညာရှင်တွေခေါ်တဲ့ self-enhancement ဆိုတဲ့ လေ့လာမှုတစ်ခုကပါ။

People in different countries are asked

မတူတဲ့ စရိုက်လက္ခဏာတွေအပေါ် ပုံမှန်စံနှုန်းကို

how they think they compare to the average on different characteristics.

သူတို့ နှိုင်းယှဉ်တာကို ဘယ်လိုထင်လဲလို့ နိုင်ငံအစုံက လူတွေကို မေးတာပါ။

And what it shows is, in more unequal societies, people big themselves up,

ပိုမညီမျှတဲ့ လူအဖွဲ့အစည်းတွေမှာ လူတွေ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ကြီးကျယ်အောင်လုပ်ကြတာပါ။

They think they're better at things;

အရာတွေမှာ ပိုတော်တယ်လို့ ထင်ကြတယ်၊

they present themselves in an exaggerated way.

ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ပုံကြီးချဲ့ တင်ပြကြတယ်။

They become narcissistic.

အတ္တပေမ ဝါဒဆန်လာတယ်။

It's like everyone thinking they're better drivers than average.

သာမန်ထက် ပိုတော်တဲ့ ယာဉ်မောင်းသူတွေလို့ လူတိုင်းက ထင်နေကြတာမျိုးပါ။

That tendency is greater in more unequal societies.

ဒီလိုဖြစ်တတ်မှုက ပိုမညီမျှတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေမှာ ပိုကြီးမားတယ်။

Mental illness is also worse in more unequal countries,

စိတ်ပိုင်း မကျန်းမာမှုကလည်း ပိုမညီမျှတဲ့ နိုင်ငံတွေမှာ ပိုဆိုးတာက

because mental illness is often triggered or exacerbated

မကြာခဏ စိတ်ပိုင်း မကျန်းမာမှုကို အစပျိုးပေးတာ(သို့) ပိုဆိုးဝါးစေတာက

by issues to do with dominance and subordination,

အဓိကဖြစ်မှုနဲ့ အရေးမပါမှု၊ သာလွန်မှုနဲ့ သိမ်ငယ်မှုနဲ့ဆိုင်တဲ့

superiority and inferiority.

ပြဿနာတွေဖြစ်လို့ပါ။

There was a recent study of the 36 OECD countries

OECD ၃၆ နိုင်ငံတွေ မကြာသေးခင်က လေ့လာမှုတစ်ခုမှာ ပြတာက

showing a tight correlation between levels of inequality in those societies

ဒီလူ့အဖွဲ့အစည်းတွေထဲက မညီမျှမှု အဆင့်တွေ နဲ့ အဖြစ်အများဆုံး စိတ်ကစဉ့်ကလျားဖြစ်မှု

and the 10 most common mental disorders.

၁၀ ခုကြားမှာ တင်းကျပ်တဲ့ ဆက်နွယ်မှုတစ်ခုရှိတယ်ဆိုတာပါ။

I think the saddest part of this is that studies of happiness and well-being,

ဝမ်းနည်းစရာအဖြစ်ဆုံးအပိုင်းက ပျော်ရွှင်မှု နဲ့ ကျန်းမာသုခ လေ့လာမှုတွေကပါ ပြတာက

studies of health, too,

အဆုံးအဖြတ်အပေးဆုံးတွေထဲက တစ်ခုက

show that one of the most important determinants

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ လူမှုဆက်ဆံရေးတွေ၊

is the quality of our social relationships,

လူမှုဝန်းကျင်တွေနဲ့

our social environment,

ရင်းနှီးခင်မင်မှုတွေရဲ့

our friendships.

မညီမျှမှုလို့ ထင်တယ်။

And that is where inequality does its greatest damage.

ဒါက မညီမျှမှုက ၎င်းရဲ့ အကြီးမားဆုံး ထိခိုက်မှုဖြစ်စေတဲ့နေရာပါ။

To address this heavy burden of depression, anxiety,

စိတ်ဓာတ်ကျမှု၊ပူပန်မှု၊စိတ်မကျန်းမာမှု၊ မိမိကိုယ်မိမိ ဒုက္ခပေးမှုရဲ့

mental illness, self-harm,

ကြီးမားတဲ့ ဝန်ထုပ်ကို ဖြေရှင်းဖို့

what we have to do is reduce the levels of inequality in society

လုပ်ဖို့လိုတာက ကျွန်တော်တို့အချင်းချင်းကို ပိုင်းခြားတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်းက

that divide us from each other.

မညီမျှမှု အဆင့်တွေကို လျှော့ချဖို့ပါ။

Inequality is, in a sense, the enemy between us.

မညီမျှမှုဟာ သဘောအရတော့ ကျွန်တော်တို့ကြားက ရန်သူပါ။