Richard Wilkinson: The link between inequality and anxiety | TED

Transcriber:

Translator: Linh Đoàn Reviewer: Thu Ha Tran

Tôi chắc chắn rằng bạn đã nhận thấy sự khác biệt giữa các bức ảnh được tạo dáng

và ảnh chụp của những người không biết mình đang bị chụp.

I'm sure you've noticed the difference between posed photographs

Những bức ảnh mà mọi người không biết --

họ thường trông như thế này.

and pictures taken of people who are unaware of the camera.

Bức ảnh được chụp ở trung tâm London.

The pictures where people are unaware --

Những người có cuộc sống thượng lưu,

nhưng tất cả mọi người ở đó trông xanh xao, chán nản, lo lắng.

they often look like this.

This picture was taken in central London.

Một số người trong số họ trông khá tức giận. Không có một nụ cười nào.

People in the prime of life,

and yet everyone there looks haggard, depressed, anxious.

Tuy nhiên, nếu bạn nhìn vào bức ảnh của những người tạo dáng,

Some of them look quite angry. Not a smile to be seen.

họ vòng tay quanh nhau,

như trong bức ảnh này.

And yet, if you look at pictures of people posed,

Họ mỉm cười.

Đó là, tôi nghĩ, cách chúng ta muốn được nhìn thấy,

cách chúng ta nghĩ rằng chúng ta nên ở bên nhau.

they put their arms around each other,

as in this picture.

Thật không may, dữ liệu kể một câu chuyện khác.

They smile.

That's, I think, how we'd like to be seen,

Ở Anh, các cuộc khảo sát đã chỉ ra rằng 74% người trưởng thành

how we think we should be together.

đã cảm thấy rất căng thẳng hoặc quá tải và không thể chịu đựng,

Unfortunately, the data tells a different story.

In the UK, surveys have shown that 74 percent of adults

32% có ý định tự tử,

16% thực sự tự làm hại mình.

have felt so stressed or overwhelmed and unable to cope,

Ở Mỹ, cảnh tượng rất giống vậy:

32 percent have had suicidal thoughts,

79% cảm thấy căng thẳng mỗi ngày,

16 percent have actually self-harmed.

In the USA, the picture's very similar:

và gần 60% đã cảm thấy tê liệt vì căng thẳng.

79 percent felt stressed every day,

Khi có những số liệu mới xuất hiện trên các phương tiện truyền thông

and almost 60 percent have felt paralyzed by stress.

cho thấy mức độ căng thẳng, trầm cảm, tự làm hại bản thân,

lạm dụng ma túy, rối loạn ăn uống,

When there are new figures that come out in the media

showing levels of stress, depression, self-harm,

phản ứng của chúng ta là gì?

Nó chỉ đơn giản là tăng nhu cầu về dịch vụ hơn,

drug abuse, eating disorders,

nhiều nhà trị liệu tâm lý học hơn, nhiều nhà tâm lý học và bác sĩ tâm thần hơn.

what's the response?

Như thể phần lớn dân số

It's simply to demand more services,

đang bị thương nặng

more psychotherapists, more psychologists, more psychiatrists.

và thay vì tìm hiểu điều gì đang xảy ra,

chúng ta chỉ đơn giản là muốn nhiều bác sĩ phẫu thuật khâu chúng lại.

It's as if a large majority of the population

Câu hỏi quan trọng chúng ta phải đặt ra là: Tại sao điều này lại xảy ra?

were being seriously injured

and instead of finding out what’s going wrong,

we simply want more surgeons to stitch them up.

Tại sao ngay cả ở các nước giàu?

Tôi là một nhà dịch tễ học,

The crucial question we must ask is: Why is this happening?

có nghĩa là tôi đã dành cả sự nghiệp của mình để nghiên cứu

về nguyên nhân của sức khỏe và bệnh tật trong dân số.

Why even in rich countries?

I'm an epidemiologist,

Và tôi muốn cho bạn thấy rằng bất bình đẳng là một nguyên nhân thực sự mạnh mẽ

which means I've spent my career doing research

on the causes of health and illness in populations.

của mức độ lo lắng và đau khổ tinh thần,

bất hạnh, trầm cảm cao hơn.

And I want to show you that inequality is a really powerful cause

Tôi muốn bạn đưa tâm trí của bạn trở lại

khi bạn cảm thấy lo lắng, xấu hổ, bồn chồn trước mặt người khác,

of higher levels of anxiety and mental distress,

unhappiness, depression.

sự tiếp xúc xã hội,

I'd like you to cast your minds back

to when you've felt anxious, embarrassed, nervous in front of other people,

có thể khi bạn đang phát biểu

hoặc đi đến một bữa tiệc mà bạn không biết ai.

Nhưng tất cả các loại tình huống mà chúng ta phải đối mặt với mối đe dọa bị nhìn

the social exposure,

maybe when you're making a speech

or going to a party where you don't know anyone.

một cách tiêu cực gây ra những loại cảm xúc này.

But all sorts of situations where we face the threat of being seen negatively

Biểu đồ này là bản tóm tắt của hàng trăm nghiên cứu

về việc tiếp xúc với mọi người với các loại căng thẳng khác nhau

cause these sorts of emotions.

trong khi đo lường những gì đã xảy ra với các hoóc-môn căng thẳng của họ,

This graph is a summary of hundreds of studies

chủ yếu là cortisol, một hoóc-môn căng thẳng trung tâm.

of exposing people to different kinds of stress

Và những gì nó cho thấy là những gì hầu hết tăng hoóc-môn căng thẳng của chúng ta

while measuring what happens to their stress hormones,

principally cortisol, a central stress hormone.

là cái được gọi là “mối đe dọa đánh giá xã hội” --

đối với lòng tự trọng hoặc địa vị xã hội,

And what it shows is that what most pushes up our levels of stress hormones

nơi những người khác có thể đánh giá tiêu cực hiệu suất của bạn.

are what is called "social evaluative threat" --

Vì vậy mặc dù những căng thẳng xã hội này được công nhận rộng rãi

threats to self-esteem or social status,

và tất cả chúng ta đều quen thuộc với chúng,

where others can negatively judge your performance.

mọi người không thấy cách sự bất bình đẳng làm cho chúng tồi tệ hơn đối với ta.

So although these social stresses are widely recognized

and we're all familiar with them,

Trong hình này,

dọc theo phía dưới, bạn có các nhóm thu nhập khác nhau,

people fail to see how inequality makes them worse for all of us.

từ nhóm 10% nghèo nhất của dân số ở bên trái

đến nhóm giàu nhất ở bên phải.

In this slide,

Và ở phía bên cạnh,

along the bottom, you've got different income groups,

bạn có thước đo của trạng thái lo lắng,

from the poorest tenth of the population on the left

mọi người lo lắng như thế nào về cách họ được nhìn nhận và đánh giá bởi người khác.

to the richest on the right.

And up the side,

Dòng trên cùng cho thấy mức độ lo lắng trên tất cả các nhóm thu nhập

you've got a measure of status anxiety,

how worried people are about how they're seen and judged by others.

trong các xã hội bất bình đẳng hơn.

Và dòng ở cuối cho thấy mức độ lo lắng thấp hơn nhiều

The top line shows levels of status anxiety across all income groups

trong các xã hội bình đẳng hơn.

in the more unequal societies.

Tôi nghĩ rằng những gì chúng ta đang đối phó là liệu chúng ta có sống trong xã hội

And the bottom line shows the much lower levels of status anxiety

có hệ thống phân cấp xã hội rất dốc như thế,

in the more equal societies.

hay một xã hội nông cạn hơn nhiều như thế.

I think what we're dealing with is whether we live in societies

Nếu bạn thích: sự khác biệt lớn hơn về vật chất giữa chúng ta

with a very steep social hierarchy like that,

làm tăng khoảng cách xã hội

or a much shallower one like that.

và những cảm giác vượt trội và tự ti đó,

If you like: bigger material differences between us

và điều đó tạo ra sự khác biệt lớn cho các mối quan hệ xã hội trong xã hội.

increase the social distances

and those feelings of superiority and inferiority,

Địa vị và đẳng cấp trở nên quan trọng hơn.

and that makes a big difference to social relationships within society.

Chúng ta ít có khả năng kết hôn với những người có nền tảng giai cấp khác nhau.

Status and class become more important.

Cuộc sống cộng đồng, như tôi đã nói, giảm đi, và bạo lực cũng tăng lên,

We're less likely to marry people with a different class background.

bởi vì bạo lực được kích hoạt bởi những người cảm thấy bị coi thường.

Community life, as I've said, drops away, and violence also goes up,

Mất mặt, không được tôn trọng, bị sỉ nhục-

because violence is triggered by people feeling looked down on.

đó là những nguyên nhân gây ra bạo lực.

Và tất nhiên, đối với những người nhạy cảm hơn với các vấn đề về địa vị,

Loss of face, disrespected, humiliated --

bạo lực được kích hoạt thường xuyên hơn.

those are the triggers of violence.

Chủ nghĩa tiêu dùng cũng tăng lên,

And of course, for people who are more sensitive to status issues,

bởi vì chúng ta đều đang cố gắng nâng cao khả năng tự khẳng định mình.

violence is triggered more often.

Tất cả các loại biện pháp tương tác xã hội

Consumerism also goes up,

cho thấy toàn bộ cấu trúc xã hội trở nên tẩy chay hơn với sự bất bình đẳng.

because we're all trying to enhance our self-presentation.

Tính di động xã hội đi xuống,

All sorts of measures of social interaction

và cùng với đó, chúng ta thậm chí còn xa hơn những cơ hội bình đẳng

show the whole social structure becoming more ossified with inequality.

mà chúng ta tuyên bố đang cố gắng cung cấp cho trẻ em.

Social mobility goes down,

and with that, we're even further away from the equal opportunities

Vì vậy bất bình đẳng không chỉ là về sự bất công hay nghèo đói.

Nó đặt chúng ta vào các mối quan hệ xã hội,

which we claim to be trying to provide for children.

các mối quan hệ vượt trội và thấp kém.

So inequality isn't just about unfairness or poverty.

Nó xếp hạng chúng ta từ tốt hơn đến tồi tệ hơn.

It puts us in social relationships,

Đó là một quá trình thực sự cá nhân,

relationships of superiority and inferiority.

và nó tạo ra những cảm giác tự ti ở phía dưới.

It ranks us from better to worse.

Nó làm cho chúng ta đánh giá lẫn nhau bằng địa vị xã hội, và đi kèm đó,

It's a really invidious process,

chúng ta trở nên lo lắng hơn về cách chúng ta bị người khác nhìn nhận và đánh giá.

and it creates those feelings of inferiority at the bottom.

It makes us judge each other more by social status, and with that,

Có hai phản ứng phổ biến

đối với cảm giác rất lo lắng về cách chúng ta được nhìn thấy và đánh giá.

we become more worried about how we are seen and judged by others.

Một là bạn gần như chấp nhận sự tự ti,

There are two common responses

lòng tự trọng thấp, thiếu tự tin.

to feeling so worried about how we're seen and judged.

Bạn rút khỏi đời sống xã hội vì bạn cảm thấy quá khó khăn,

One is that you almost accept your inferiority,

và bạn trở nên dễ bị trầm cảm hơn.

low self-esteem, lack of confidence.

Và thực sự, tỷ lệ trầm cảm cao hơn trong các xã hội bất bình đẳng hơn.

You withdraw from social life because you find it all too difficult,

and you become more vulnerable to depression.

Phản ứng phổ biến còn lại gần như hoàn toàn ngược lại.

And indeed, rates of depression are higher in more unequal societies.

Nếu bạn lo lắng về những gì mọi người nghĩ về mình, bạn sẽ tự động viên bản thân.

Bạn tự ca ngợi bản thân nhiệt liệt, phô trương khả năng và thành tựu của mình.

The other common response is almost exactly the opposite.

Bạn trở nên tự ngưỡng mộ quá đáng thay vì khiêm tốn.

If you're worried about what people think of you, you talk yourself up.

Chúng ta cũng thấy điều đó, trong các xã hội bất bình đẳng hơn.

You big yourself up. You flaunt your abilities and achievements.

Biểu đồ tiếp này là từ một nghiên cứu về cái các nhà tâm lý học gọi là tự nâng cao.

You become narcissistic instead of modest.

We see that, too, in more unequal societies.

Mọi người ở các quốc gia khác nhau được hỏi

This next graph is from a study of what psychologists call self-enhancement.

cách họ nghĩ họ so sánh với mức trung bình trên các đặc điểm khác nhau.

People in different countries are asked

Và những gì nó cho thấy là, trong các xã hội bất bình đẳng hơn, họ nâng mình lên,

how they think they compare to the average on different characteristics.

Họ nghĩ rằng họ giỏi hơn trong mọi thứ;

họ thể hiện bản thân một cách phóng đại.

And what it shows is, in more unequal societies, people big themselves up,

Họ trở nên ái kỷ.

Nó giống như tất cả mọi người nghĩ rằng họ là những người tốt hơn trung bình.

They think they're better at things;

they present themselves in an exaggerated way.

Xu hướng đó lớn hơn trong các xã hội bất bình đẳng hơn.

They become narcissistic.

It's like everyone thinking they're better drivers than average.

Bệnh tâm lý cũng tồi tệ hơn ở các quốc gia bất bình đẳng hơn,

That tendency is greater in more unequal societies.

bởi vì bệnh tâm lý thường được kích hoạt hoặc trầm trọng hơn

Mental illness is also worse in more unequal countries,

bởi các vấn đề liên quan đến sự thống trị và phụ thuộc,

sự ưu việt và sự tự ti.

because mental illness is often triggered or exacerbated

Có một nghiên cứu gần đây của 36 quốc gia Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế

by issues to do with dominance and subordination,

superiority and inferiority.

cho thấy mối tương quan chặt chẽ giữa mức độ bất bình đẳng trong các xã hội đó

There was a recent study of the 36 OECD countries

và mười bệnh rối loạn tinh thần phổ biến nhất.

Tôi nghĩ rằng phần đáng buồn nhất của điều này là các nghiên cứu về hạnh phúc,

showing a tight correlation between levels of inequality in those societies

and the 10 most common mental disorders.

các nghiên cứu về sức khỏe

cũng cho thấy một trong những yếu tố quyết định quan trọng nhất

I think the saddest part of this is that studies of happiness and well-being,

là chất lượng của các mối quan hệ xã hội,

studies of health, too,

show that one of the most important determinants

môi trường xã hội,

tình bạn của chúng ta.

Và đây là nơi mà sự bất bình đẳng gây ra thiệt hại lớn nhất của nó.

is the quality of our social relationships,

our social environment,

Để giải quyết gánh nặng của sự trầm cảm, lo lắng,

our friendships.

And that is where inequality does its greatest damage.

bệnh tâm lý, tự làm hại bản thân,

những gì chúng ta phải làm là giảm mức độ bất bình đẳng trong xã hội

To address this heavy burden of depression, anxiety,

mental illness, self-harm,

chia rẽ chúng ta với nhau.

Bất bình đẳng, theo một nghĩa nào đó, là kẻ thù giữa chúng ta.

what we have to do is reduce the levels of inequality in society

that divide us from each other.

Inequality is, in a sense, the enemy between us.