How Comic Strips Create Better Health Care | Sam Hester | TED

Transcriber: Leslie Gauthier

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

This is the story of how I used comics

ဒါက စိတ်ကူးလို့မရနိုင်ခဲ့တဲ့ နည်းလမ်းတွေနဲ့ အမေ့ကို

to help me in my role as a caregiver for my mom

စောင့်ရှောက်သူအဖြစ် ကျွန်မကို ကူညီဖို့

in a way I couldn’t have imagined.

ရုပ်ပြတွေကို အသုံးပြုခဲ့ပုံ ဇာတ်လမ်းပါ။

When I was thinking about how to tell that story,

ဒီဇာတ်လမ်းကို ဘယ်လိုပြောပြရမလဲ စဉ်းစားနေချိန်မှာ

I talked a lot about it with my mom.

အမေနဲ့ စကားအများကြီးပြောခဲ့တယ်။

That’s because the story is hers.

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဒါက သူ့ဇာတ်လမ်းလေ။

My mom’s name is Jocelyn,

ကျွန်မရဲ့ အမေ့ နာမည်က Jocelyn ပါ။

and we’re not alike.

ကျွန်မတို့က မတူကြဘူး။

အမေက အကောင်းမြင်သမားပါ။

She’s an optimist.

I worry about all the terrible things that are going to go wrong.

ကျွန်မက မှားသွားမယ့် ဆိုးဝါးတဲ့ အရာတွေအားလုံးကို စိုးရိမ်တယ်။

She’s impulsive.

အမေက စိတ်လိုက်မာန်ပါ။

I’m cautious.

ကျွန်မက သတိထားတယ်။

We’re so different

ကျွန်ုမတို့မှာ တူတဲ့

that it took me a long time to realize we had something important in common.

အရေးကြီးတာတစ်ခုရှိတာကို နားလည်ဖို့ အချိန် အကြာကြီးယူခဲ့ရလောက်အောင် ကွာခြားတယ်။

We both respond to challenges by writing stories.

နှစ်ယောက်စလုံးက စိန်ခေါ်မှုတွေကို ဇာတ်လမ်းတွေရေးပြီး တုံ့ပြန်တယ်။

It took me such a long time to notice that we had this in common

ကျွန်မတို့ရေးတဲ့ ဇာတ်လမ်းတွေက ကွာခြားလွန်းတော့ ဒီမှာ ကျွန်မတို့

because the stories we wrote were so different.

တူညီနေတာကို သတိထားမိဖို့ အချိန်အတော်ကြာခဲ့တယ်။

She self-published a book of poems and short stories

အမေက လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ် ၂၀ ကျော်က ပါကင်ဆန်ရောဂါနဲ့ နေထိုင်ခြင်း

about living with Parkinson’s disease over the last 20 years.

အကြောင်း ကဗျာတွေနဲ့ ဝတ္ထုတိုစာအုပ်ကို ကိုယ်တိုင်ထုတ်ဝေခဲ့တယ်။

I write comics like this one.

ကျွန်မက ဒီလိုမျိုး ရုပ်ပြတွေရေးတယ်။

And my comics are about stuff like life with my mom.

ကျွန်မရဲ့ရုပ်ပြတွေက အမေနဲ့ ဘဝတူ အကြောင်းအရာတွေပါ။

Now, over the years, my mom and I got used to her physical health challenges,

နှစ်တွေကြာတော့ အမေ့ရဲ့ရုပ်ပိုင်းကျန်းမာရေး စိန်ခေါ်မှုတွေကို အကျွမ်းဝင်လာပေမဲ့

but a while ago she started having cognitive challenges too.

သိပ်မကြာခင်ကပဲ အမေဟာ သိမှုဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုတွေကို စတင်ခံစားလာရတယ်။

She couldn’t write stories anymore,

ဇာတ်လမ်းတွေကို မဖတ်နိုင်တော့ဘဲ

and communication between us kept getting harder.

ကျွန်မတို့ကြားက ဆက်သွယ်ရေးက ပိုခက်လာတယ်။

My mom’s doctor didn’t get it.

အမေ့ဆရာဝန်က ဒါကို နားမလည်ဘူး။

He asked her questions like, “Well, what city are you in?”

သူ မေးတဲ့ မေးခွန်းတွေက “အင်း၊ ခင်ဗျား ဘယ်မြို့မှာလဲ။”

She knows the answer.

အမေက အဖြေကို သိတယ်။

He asked, “What year is it?”

“ဘယ်ခုနှစ်လဲ” လို့ သူက မေးတယ်။

Well, she knew that answer too.

ဒီအဖြေကိုလည်း အမေ သိတယ်။

He just said, “You’re fine!”

သူက “ခင်ဗျား နေကောင်းပါတယ်ဗျ။”

But my mom had been having hallucinations.

ဒါပေမဲ့ အမေ့မှာ စိတ်ချောက်ချားမှုတွေရှိနေတယ်။

She sometimes thought she was surrounded by ghostly people.

တစ်ခါတလေ တစ္ဆေလိုလို လူတွေက သူ့ကို ဝိုင်းထားတယ်လို့ ထင်နေတယ်။

The doctor couldn’t see it,

ဆရာဝန်က မမြင်နိုင်ပေမဲ့

but my mom could ...

အမေကတော့ မြင်နိုင်တယ်၊

and now so can you.

အခု ရှင်တို့လည်း မြင်နိုင်တယ်လေ။

I want to tell you about graphic medicine,

ဂရပ်ဖစ် ဆေးပညာအကြောင်း ကျွန်မ ပြောပြချင်တယ်။

a growing movement

ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုနဲ့

that refers to an unlikely partnership between health care and comics.

ရုပ်ပြတွေကြား မဖြစ်နိုင်တဲ့ တွဲစပ်မှုကို ရည်ညွှန်းတဲ့ တိုးလာနေတဲ့ လှုပ်ရှားမှုပါ။

Now, at the heart of this movement

ကဲ ဒီလှုပ်ရှားမှုရဲ့ ဗဟိုချက်မှာ

is a kind of a comic called a graphic pathography.

graphic pathography လို့ခေါ်တဲ့ ရုပ်ပြတစ်မျိုးရှိတယ်။

A graphic pathography just means a story about illness

graphic pathography က အမြင်ပိုင်း ကြားခံတစ်ခုနဲ့ ပြောတဲ့

that’s told in a visual medium.

မကျန်းမာမှု ဇာတ်လမ်းလို့ဆိုရမှာပါ။

This comic is that kind of a story.

ဒီရုပ်ပြက ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်လိုပါ။

You can see the ghostly hallucinations,

တစ္ဆေလိုလို စိတ်ချောက်ချားမှုတွေကို မြင်ရပြီး

and you’re invited to feel empathy for the patient’s experience.

လူနာရဲ့ အတွေ့အကြုံအတွက် ထပ်တူခံစားဖို့ သင့်ကို ဖိတ်ခေါ်တာပါ။

You can share my mom’s concern

ရောဂါလက္ခဏာတွေကို မမှတ်မိတဲ့

that her symptoms have not been recognized.

အမေ့ရဲ့ ပူပန်မှုတွေကို မျှဝေနိုင်တယ်။

That’s one way that words and pictures can work together

ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု ဇာတ်လမ်း ပြောဖို့ စကားလုံးနဲ့ပုံတွေေ

to tell a health care story.

တွဲလုပ်နိုင်တဲ့ နည်းရှိတယ်။

And this is something anyone can do.

ဒါက လူတိုင်း လုပ်နိုင်တဲ့တစ်ခုပါ။

You might be thinking, “No, I’m not a comics artist.”

သင်တွေးမိလောက်တာက “ငါက ရုပ်ပြ ပန်းချီဆရာမှ မဟုတ်တာ။”

But that’s OK.

ဒါပေမဲ့ ရတယ်။

You don’t have to be.

ဖြစ်စရာမလိုဘူးလေ။

A health care story can benefit from very simple pictures.

ဒီဇာတ်လမ်းက ရိုးရိုးပုံတွေကနေ အကျိုးရနိုင်တယ်။

I'm going to show you how,

ဘယ်လိုဆိုတာကို ပြပါမယ်။

but we’ve got to go back a few years

ဒါပေမဲ့ မျှဝေထားတဲ့ ဒီပုံတွေကို

to a time before I drew those pictures that I just shared.

ကျွန်မ မဆွဲခင် နှစ်အနည်းငယ်ဆီ ပြန်သွားဖို့တာ့လိုတယ်။

My mom’s condition got worse,

အမေ့ရဲ့ အခြေအနေက ပိုဆိုးလာပြီး

and we were in the hospital a lot.

ကျွန်မတို့ ဆေးရုံမှာ အနေများလာခဲ့တယ်။

By this time, hallucinations and early-stage dementia made it hard

အဲဒီအချိန်မှာ စိတ်ချောက်ချားမှုတွေနဲ့ စိတ်ဖောက်ပြန်မှု အစောပိုင်းအဆင့်က

for her to explain what was going on.

ဖြစ်နေတာကို ရှင်းပြဖို့ အမေ့အတွက် ခက်စေတယ်။

And it was hard for the hospital staff to trust her.

ဒါက ဆေးရုံဝန်ထမ်းတွေအတွက် သူ့ကို ယုံကြည်ဖို့ ခက်ခဲပါတယ်။

I was constantly hanging around the hospital.

ကျွန်မက အမြဲမ ဆေးရုံနားမှာ တရစ်ဝဲဝဲလုပ်နေတယ်။

I felt like everything depended on me.

အရာရာက ကျွန်မအပေါ် မူတည်နေတယ်လို့ ခံစားမိခဲ့တယ်။

Doctors and nurses came and went,

ဆရာဝန်တွေ၊ သူနာပြုတွေက မမျှော်လင့်ဘဲ

arriving and leaving unexpectedly.

ရောက်လာလိုက်၊ထွက်သွားလိုက်နဲ့ပါ။

I felt like I was standing at the side of a highway,

အမြန်ဖြတ်သွားတဲ့ ကားမားတွေ သတိပြုမိဖို့

trying to get the attention of the drivers racing past.

ကြိုးစားရင်း အဝေးပြေး လမ်းဘေးမှာ ရပ်နေသလိုမျိုးခံစားမိတယ်။

There was this one evening when I really had to get home to my kids,

တစ်ညနေ ကျွန်မရဲ့ကလေးတွေဆီ အိမ်ကို ပြန်ဖို့လိုခဲ့ပေမဲ့

but I didn't want to leave the hospital

အမေက ဒီထူးဆန်းတဲ့ ရောဂါလက္ခဏာရှိနေတော့

because my mom had been having this weird symptom.

ကျွန်မ ဆေးရုံကနေ ထွက်မသွားချင်ခဲ့ဘူး။

She was leaning off to the left,

မေက ဘယ်ဘက်ကို မှီနေပြီး ခေါင်းနဲ့

her head and upper body slumped sideways.

ကိုယ်အပေါ်ပိုင်းက ဘေးတိုက် ပုံလျက်သားကျနေတယ်။

During the day, she’d slide out of her wheelchair,

နေ့ဘက်မှာ ဘီးတပ်ကုလားတိုင်ကနေ လျှောထွက်တော့

and her leg would get caught in the wheels.

သူ့ခြေထောက်က ဘီးတွေထဲမှာ ငြိငြိနေတယ်။

And at night,

ညဘက်ကျတော့

her inability to straighten out her body made it hard for her to get a good sleep.

ကိုယ်ကို ဖြောင့်မထားနိုင်တာက သူ့အတွက် ကောင်းကောင်း အိပ်စက်ဖို့ ခက်ခဲစေတယ်။

Now, the doctor was aware of this,

အခု ဆရာဝန်က ဒါကို သတိထားမိပြီး

and we’d ruled out the possibility

ဒါက လေဖြတ်တာလို အန္တရာယ်ရှိတာ

that there was anything dangerous going on like a stroke.

တစ်ခုခု ဆက်ဖြစ်နိုင်ခြေရှိတယ်လို့ ထည့်မတွက်မိဘူး။

But still, I didn’t want to leave

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မ ထွက်မသွားချင်တာက

because the night staff were going to arrive

ညဘက်ဝန်ထမ်းတွေ ရောက်တော့မှာဖြစ်ပြီး

and they didn't know my mom.

အမေ့ကို သူတို့ မသိလို့ပါ။

This sideways posture didn’t have anything to do

ဒီဘေးတိုက် ကိုယ်ဟန်က သူ့ကို ဆေးရုံတင်ရတဲ့

with the reason she’d been admitted to the hospital.

အကြောင်းပြချက်နဲ့ ဘာမှမဆိုင်ဘူး။

They might just overlook it.

သူတို့ မျက်စိလျှမ်းခဲ့လောက်မယ်။

Or if they did notice it,

ဒါမှမဟုတ် သတိမပြုမိတာပေါ့။

they might assume this was just her regular posture.

ဒါက အမေ့ရဲ့ပုံမှန် ကိုယ်ဟန်ပဲလို့ ထင်မိလောက်တယ်။

And it really wasn’t.

တကယ်ကို မဟုတ်တာပါ။

I didn’t know what to do.

ကျွန်မ ဘာလုပ်ရမှန်း မသိခဲ့ဘူး။

And that’s when it came to me:

တွေးမိတာကတော့

a picture could help.

ရုပ်ပုံတစ်ပုံက ကူညီနိုင်တယ်ပေါ့။

So I drew one.

ဒါနဲ့ တစ်ပုံဆွဲလိုက်တယ်။

I wrote “Help for Jocelyn.”

“Jocelyn အတွက် ကူညီပါ။

“She leans to the left.

“သူ ဘယ်ဘက်ကို မှီနေတယ်။

ဘီးတပ်ကုလားထိုင်နဲ့ အိပ်ရာကို ခေါင်းအုံးနဲ့ ခံပေးပါ”လို့ ရေးတယ်။

Please support wheelchair and bed with pillows.”

I drew a circle around the leg that kept getting injured,

ခြေထောက်တစ်ဝိုက်မှာ ဒဏ်ရာရနေတဲ့ စက်ဝိုင်းတစ်ဝိုင်းနဲ့

and I drew my mom lying in bed,

အိပ်ယာပေါ်မှာ လှဲနေတဲ့ အမေပုံကို ဆွဲကာ

and I wrote, “This is a comfy sleeping position!”

“ဒါက သက်တောင့်သက်သာ အိပ်ပျော်နေတဲ့ အနေအထားပါ”လို့ ရေးကာ

I taped it up on the wall above her bed,

သူ့ကုတင်အပေါ်က နံရံမှာ တိပ်နဲ့ကပ်ပြီး

and I left.

ထွက်လာခဲ့တယ်။

And suddenly I felt I didn’t need to keep standing

ရုတ်တရက် အမြန်လမ်းမကြီးဘေးမှာ ဆက်ရပ်နေဖို့

at the side of the highway.

မလိုဘူးလို့ ခံစားရတယ်။

As if I just planted a big sign at the side of the road

လမ်းဘေးမှာ ဖြတ်သွားသူတိုင်း မြင်ရမယ့်

that anyone passing by would see,

ဆိုင်းဘုတ်ကြီး စိုက်ထားသလိုပါ၊

and I could go home.

အိမ်ပြန်လို့ရပြီလေ။

Thanks to that picture,

ဒီပုံလေးကြောင့်

I got a good night’s sleep.

ကျွန်မ ကောင်းကောင်း အိပ်မပျော်ခဲ့တယ်။

And so did my mom.

အမေလည်း ဒီလိုပါပဲ။

When I went back the next morning,

နောက်နေ့မနက် ပြန်သွားတော့

I saw that someone had propped up her left arm with a pillow.

အမေ့ဘယ်လက်ကို ခေါင်းအုံးနဲ့ ပင့်ထားတာတွေ့ရတယ်။

A nurse who I’d never met had seen the picture

ဒီပုံကို မမြင်းဖူးတဲ့ သူနာပြုတစ်ယောက်က မြင်ပြီး

and known what to do.

ဘာလုပ်ရမယ်ဆိုတာ သိသွားတယ်။

This was the first of so many pictures I drew to help my mom,

ဒါက အမေ့ကို ကူညီဖို့ဆွဲတဲ့ ပုံများစွာထဲက ပထမဆုံးဖြစ်ပြီး

and what surprised me was how fast this worked.

ဒါက အလုပ်ဖြစ်တာ မြန်ပုံကို အံ့သြမိတယ်။

I carried pictures like this around with me everywhere I went

လိုအပ်တဲ့အချိန်တိုင်း ဆွဲထုတ်ပြီး အရာတွေကို ထပ်ရှင်းပြဖို့

to pull out whenever I needed them to save me explaining things again.

ကူညီတဲ့ ဒီပုံတွေကို သွားလေရာ ကိုယ်နဲ့အတူ သယ်သွားတယ်။

And I learned that a picture’s worth a thousand words

ပုံတစ်ပုံက သင်ပြောဖို့ အချိန်မရှိဘူးဆိုတဲ့ စကားလုံး

that you just don’t have time to say.

တစ်ထောင်နဲ့ ထိုက်တန်တာကို သိလာတယ်။

Then my mom was moved to another part of the hospital,

ဒီနောက် အမေ့ကို ဆေးရုံရဲ့ တခြားအပိုင်းကို ရွှေ့လိုက်ပြီး

and there was a whole new team of staff members who didn’t know her,

သူ့ကို မသိတဲ့ ဝန်ထမ်းအဖွဲ့ အသစ် တစ်ခုလုံးရှိတော့

so I got ready to start drawing some new pictures.

ပုံအသစ်လေးတွေ စဆွဲဖို့ ကျွန်မ အသင့်ပြင်လိုက်တယ်။

But then I thought ...

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မစဉ်းစားမိတာက

when I drew those first pictures for my mom,

အမေ့အတွက် ပထမဆုံးပုံတွေဆွဲတဲ့အခါ

I’d made choices about what health care issues to highlight on her behalf.

သူ့ကိုယ်စား မီးမောင်းထိုးပြမယ့် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုကိစ္စတွေကို ရွေးချယ်ခဲ့တယ်။

At that time, she hadn’t had the words to speak for herself,

အဲဒီတုန်းက သူကိုယ်တိုင်ကိုပြောဖို့ စကားလုံးတွေ မရှိတော့

so those pictures were just my best guesses about what might help.

ဒီပုံတွေက အကူအညီဖြစ်နိုင်လောက်တာက ကျွန်မရဲ့အကောင်းဆုံးခန့်မှန်းချက်တွေပါ။

But big questions arise when you try to tell someone else’s story.

ဒါပေမဲ့အခြားသူရဲ့ဇာတ်လမ်းကို ပြောဖို့ ကြိုးစားတဲ့အခါ မေးခွန်းကြီးတွေ ပေါ်လာတယ်။

That kind of collaboration depends on trust.

ဒီလိုပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုဟာ ယုံကြည်မှုအပေါ်မှာ မူတည်တယ်။

So this time I sat down with my mom,

ဒါနဲ့ ဒီတစ်ခါ မေမေနဲ့ထိုင်ပြီး

and I asked her what pictures I should draw.

ဘာပုံတွေဆွဲရမလဲမေးတယ်။

Her answers surprised me.

သူ့အဖြေတွေက ကျွန်မကို အံ့သြစေခဲ့တယ်။

She said, “Please tell them to call me Jocelyn.

သူက “ငါ့ကို Jocelyn လို့ ခေါ်ပါလို့ ပြောလိုက်ပါ။

They don’t know I go by my middle name!”

သူတို့က ငါ့ အလယ် နာမည်ကို လိုက်တာ မသိဘူး!”

She said, “Please tell them I’m left-handed,”

“ ငါဘယ်သန်ပါလို့ သူတို့ကိုပြောပါ” လို့ပြောပြီး

and she asked me to draw a food tray

သူလက်လှမ်းမှီတဲ့ ပစ္စည်းတွေ ထားတဲ့

on which the items had been placed where her hand could reach them.

အစားအသောက်ဗန်းကို ဆွဲခိုင်းတယ်။

She asked me to draw a picture that said, “Please remove lids!”

“အဖုံးတွေကို ဖယ်ပေးပါ” လို့ ပြောတဲ့ ပုံတစ်ပုံ ဆွဲခိုင်းတာာက

That's because nerve damage in her hands makes fine motor skills a challenge.

လက်တွေထဲက အာရုံကြော ပျက်စီးမှုက ရွေ့လျားနိုင်မှုကို စိန်ခေါ်လို့ပါ။

She asked me to draw a picture that said, “Please fill cups halfway!

သူက “ခွက်တစ်ဝက်လောက်ဖြည့်ပေးပါ။ ခွက်အပြည့်က လေးလွန်းတယ်။”လို့

A full cup is too heavy!”

ပြောတဲ့ပုံတစ်ပုံကို ဆွဲခိုင်းတယ်။

She asked me to draw a picture that said, “Please tell me your name!

“မင်းနာမည်ကို ပြောပြပါ။ မင်းနာမည်စာတန်း ကို ငါဖတ်လို့ မရဘူး” လို့

I can’t read your name tag.”

ပြောတဲ့ ပုံတစ်ပုံကို ဆွဲခိုင်းတယ်။

And she asked me to draw a picture to go on the door of her room,

သူ့အခန်းက ဘယ်အခန်းလဲဆိုတာ သိနိုင်အောင် ပုံတစ်ပုံဆွဲခိုင်းဖို့

so she would know which room was hers.

သူ့အခန်းတံခါးကို သွားကြည့်ခိုင်းတယ်။

These small details were a big deal.

ဒီအသေးစိတ်အချက်လေးတွေက အများကြီးပဲ။

They gave me insight into challenges I hadn't even been aware of.

ဒါတွေက ကျွန်မကို သတိမပြုမိတဲ့ စိန်ခေါ်မှုတွေကို သိမြင်စေတယ်။

Now, in the picture of the door of my mom’s room,

အခု အမေ့အခန်း တံခါးပုံမှာ

I drew her face.

သူ့မျက်နှာကို ဆွဲလိုက်တယ်။

I’ve drawn my mom so many times

အမေ့မျက်နှာကို ဆွဲနည်းတစ်ခုနဲ့

I have a way of drawing her face,

အကြိမ်ကြိမ်ဆွဲခဲ့ဖူးပေမဲ့

but the point isn’t that it has to look anything like my mom.

အဓိကက အမေနဲ့တူတဲ့ ပုံမပေါ်ဘူး။

It could be a circle with two dots for eyes.

မျက်လုံးအတွက် အစက်နှစ်စက်ပါတဲ့ စက်ဝိုင်းပါ။

The point is that there’s a face;

အဓိကက မျက်နှာတစ်ခုရှိတယ်၊

there’s a person with a voice.

အသံရှိတဲ့ လူရှိတယ်။

And if you listen to the picture,

ရုပ်ပုံကို နားထောင်ရင်

the voice can be heard because the face can be seen.

မျက်နှာကို မြင်နိုင်တာကြောင့် အသံကို ကြားနိုင်ပါတယ်။

The message matters more because it comes from someone.

သတင်းစကားက တစ်စုံတစ်ယောက်ဆီက လာတဲ့အတွက် ပိုအရေးကြီးတယ်။

After I’d drawn all those pictures,

ဒီပုံတွေအကုန်ဆွဲပြီးရင်

my mom asked me ...

အမေက မေးတာက

“Now draw one more.

“အခုနောက်ထပ်တစ်ခုဆွဲပါ။

Draw me looking healthy.

ကျန်းမာတဲ့ပုံပေါ်အောင်ဆွဲပါ။

Draw me walking with my walker,

လမ်းလျှောက်အကူနဲ့ လျှောက်နေတာကိုဆွဲပါ။

and label it: “Jocelyn’s Goal.”

“Jocelyn’s Goal” လို့ တံဆိပ်တပ်ပါ။

She said, “The staff here are just going to see

သူက “ဒီမှာရှိတဲ့ဝန်ထမ်းတွေက အားနည်းပြီး

a sick old lady in the hospital bed,

စိတ်ရှုပ်ထွေးနေတဲ့ အဘွားအိုကို

someone who’s weak and confused.

ဆေးရုံခုတင်ပေါ်မှာ တွေ့သွားမှာလေ။

It’s easy to think that’s all I am.”

ငါက ဒီလိုချည်းလို့ ထင်ဖို့ လွယ်တာပေါ့။”

She said, “I want them to understand what we’re working for.

သူက “ငါတို့ ဘာလုပ်နေတယ်ဆိုတာကို ၏သူတို့နားလည်စေချင်တယ်။

Sometimes you have to see it to believe it.”

တစ်ခါတလေ ယုံကြည့်ဖို့က မြင်ဖို့လိုတယ်လေ။”

If I’m honest,

ရိုးရိုးသားသားပြောရရင်

I have to admit that sometimes I was the one

တစ်ခါတလေ ဆေးရုံကုတင်ပေါ်မှာ ဖျားနေတဲ့

who just saw the sick old lady in the hospital bed.

အဘွားအိုကို မြင်ဖူးသူက ကျွန်မဆိုတာကို ဝန်ခံရမယ်။

And trying to capture my mom’s goal in a picture

ပုံထဲမှာ အမေ့ရဲ့ပန်းတိုင်ကို ဖမ်းယူဖို့ ကြိုးစားတာက

helped me believe in it more myself.

ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ပိုယုံကြည်ဖို့ ကူညီပေးခဲ့တယ်။

My mom did reach her goal,

အမေက သူ့ပန်းတိုင်ကိုရောက်ပြီး

and a few months later,

လအနည်းငယ်အကြာမှာ

she walked out of the hospital on her own two feet.

သူ့ခြေနှစ်ချောင်းနဲ့ ဆေးရုံကနေ ထွက်လာခဲ့တယ်။

She moved to long-term care,

အမေက ရေရှည်စောင့်ရှောက်မှုကို ပြောင်းပြီး

and for the first time her care needs were more managed and predictable.

ပထမဆုံးအဖြစ် သူ့လိုအပ်ချက်တွေက ပိုပြီးစီမံ၊တွက်ဆလာနိုင်ခဲ့တယ်။

Now she did still hallucinate about being surrounded by ghostly people.

အခု တစ္ဆေလိုလို လူတွေဝိုင်းနေတယ်လို့ သူ စိတ်ချောက်ချားနေတုန်းပါ။

But my mom and I have always responded to challenges by writing stories,

ဒါပေမဲ့ အမေနဲ့ ကျွန်မဟာ ဇာတ်လမ်းတွေရေးကာ စိန်ခေါ်မှုတွေကို အမြဲတုံ့ပြန်ခဲ့ပြီး

and now we’ve learned to write stories together ...

အခု ကျွန်မတို့ အတူတူ ဇာတ်လမ်းတွေ ရေးတတ်လာပါပြီ၊

like this one.

ဒီလိုမျိုးတစ်ပုဒ်ပေါ့။

Here’s me asking my mom, “How’s the writing going?”

ဒီမှာ အမေ့ကို မေးတာက “စာရေးတာ ဘယ်လိုလဲ“။

And she responds, “Not great.

အမေက “သူက “သိပ်မကောင်းဘူး။

Maybe I need a ghostwriter!

ရှဲဒိုးရေးပေးသူ လိုလောက်တယ်။

I already have the ghost!”

ငါမှာ တစ္ဆေရှိပြီးသား” လို့ ပြန်ဖြေတယ်။

Remember my mom’s doctor,

အမေ့ရဲ့ဆရာဝန်ကို မှတ်မိလား၊

the one who didn’t get it?

ဒါကို နားမလည်တဲ့တစ်ယောက်လေ။

That comic about him was part of this same story.

သူ့အကြောင်း ရုပ်ပြက ဒီဇာတ်လမ်းတူရဲ့ အစိတ်အပိုင်းပါ။

It’s a comic my mom and I wrote together

ဒါက စိတ်ဖောက်ပြန်မှုရောဂါကို ဖယ်ရှားပြီး

for a magazine dedicated to destigmatizing dementia

ဒီရောဂါ သက်ရောက်ခံရသူတွေေကို ပံ့ပိုးပေးဖို့ ရည်စူးထားတဲ့

and supporting people impacted by this disease.

မဂ္ဂဇင်းတစ်ခုအတွက် အမေနဲ့ ကျွန်မ အတူ ရေးခဲ့တဲ့ ရုပ်ပြတစ်ပုဒ်ပါ။

My mom’s name appeared in the byline right next to mine.

အမေ့နာမည်က ကျွန်မရဲ့နာမည်ဘေးမှာ အောက်ဆုံးမှာ ပါရှိတယ်။

ရုပ်ပြက အမေ့ရဲ့ ရောဂါလက္ခဏာတွေကို အသေအချာ မှတ်တမ်းပြုထားတဲ့ နည်းလမ်း တစ်ခုပါ။

And this comic was one of the ways we carefully documented her symptoms,

which led to her being able to start a new medication

ဒါက တစ္ဆေလိုလို စိတ်ချောက်ချားမှု တွေကို ကူညီပေးတဲ့

that helped with those ghostly hallucinations.

ဆေးဝါးကုသမှု အသစ်တစ်ခု သူ့အတွက် စတင်ပေးနိုင်ခဲ့တာပါ။

But more than that,

ဒါပေမဲ့ ဒါထက်ပိုတာက

this comic let her use her experience

ဒီရုပ်ပြက မဂ္ဂဇင်းကို လက်လှမ်းမီနိုင်တဲ့

to help others whom the magazine could reach.

အခြားသူတွေကို ကူညီဖို့ သူ့အတွေ့အကြုံတွေကို အသုံးပြုခွင့်ပေးတယ်။

And besides,

ဒါ့အပြင်

isn't it just cool that a medical magazine these days has comics?

ဒီနေ့ခတ် ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ မဂ္ဂဇင်းတစ်စောင်မှာ ရုပ်ပြတွေပါတာ မမိုက်ဘူးလား။

My mom and I have continued to write comics together,

အမေနဲ့ ကျွန်မဟာ ရုပ်ပြတွေကို အတူတူ ဆက်ရေးနေပြီး

and she’s continued to trust me

ကပ်ရောဂါကာလအတွင်း အသက်နဲ့

with sharing the stories of life with dementia

စိတ်ဖောက်ပြန်မှုရောဂါကို ရေရှည်စောင့်ရှောက်မှုနဲ့အတူ

and life in long-term care during the pandemic.

ဘဝဇာတ်လမ်းတွေ မျှဝေရာမှာ ကျွန်မကို ဆက်ယုံကြည်ဆဲပါ။

I think she's been OK with me sharing these vulnerable moments

ဒီခံနိုင်စွမ်းနည်းတဲ့ ကာလတွေကို ကျွန်မနဲ့ မျှဝေဖို့ သူ အဆင်ပြေတယ်လို့

because she knows I’m not just telling the story

ထင်တာကဆေးရုံခုတင်က နာမကျန်း အဖွားအိုတစ်ယောက်ရဲ့

of a sick old lady in the hospital bed.

ဇာတ်လမ်းကိုပဲ ပြောနေတာ မဟုတ်တာကို အမေသိလို့ပါ။

She knows I understand

ပုံတွေကို ဆွဲတာက

that even though I may be the one drawing the pictures,

ကျွန်မဆိုတာတောင် သူဟာ ဒီလက်ရာမှာ တူညီတဲ့ အပိုင်းနဲ့

she’s a collaborator with an equal part in the work.

ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သူဆိုတာကို သူ သိရှိ၊နားလည်တယ်။

And here’s my mom saying ...

ဒီမှာ အမေ ပြောတာက

“Do not write about that in this comic!”

“ရုပ်ပြထဲမှာ ဒီအကြောင်း မရေးနဲ.”တဲ့။

The reason this all started didn't have anything to do with art or writing

အားလုံး စတင်ခဲ့တဲ့ အကြောင်းပြချက်က အနုပညာ (သို့) ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုနဲ့တောင်

or even health care.

ဘာမှ မပတ်သက်ဘူး။

It came from me wanting to help my mom.

အမေ့ကို ကူညီချင်တဲ့ စိတ်ကနေ လာတာပါ။

And that’s the same power you have

ဒါက သင် စောင့်ရှောက်တဲ့ လူတွေနဲ့

in your relationships with the people you care for.

သင့်ရဲ့ဆက်ဆံရေးတွေမှာရှိတဲ့ တူညီတဲ့ စွမ်းအားပါ

သူတို့ရဲ့ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု လိုအပ်ချက်တွေကို သင် သိတယ်။

You know their health care needs,

you live their stories with them.

သူတို့ရဲ့ ဇာတ်လမ်းတွေနဲ့အတူ သင် နေတယ်။

I understand you may still feel a bit skeptical

ဆရာဝန် ရုံးခန်းကို ပုံဆွဲစာအုပ်နဲ့ ရောက်လာတာက

about showing up at the doctor’s office with a sketchbook,

နည်းနည်း သံသယဖြစ်လောက်တာ ကျွန်မ နားလည်ပေမဲ့

but you may be surprised to discover

ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု လူစုတွေဟာ

that the people in your health care community

ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုနဲ့ ရုပ်ပြတွေရဲ့

are already familiar with graphic medicine,

ဆုံမှတ်မှာ တိုးလာနေတဲ့ လှုပ်ရှားမှု၊

the growing movement at the intersection of health care and comics.

ဂရပ်ဖစ် ဆေးပညာနဲ့ ရင်းနှီးပြီးသားလို့ သိတဲ့အခါ အံ့သြလောက်ပါတယ်။

They may already know how a picture can be an amazing time-saver

ပုံတစ်ပုံဟာ အချိန်သက်သာစေတဲ့အရာ (သို့) စာနာမှုနဲ့ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ

or a tool for creating empathy and personal connections.

ဆက်သွယ်မှုတွေကို ဖန်တီးတဲ့ ကိရိယာ ဖြစ်နိုင်တာကို သူတို့ သိနေလောက်တယ်။

Just imagine if your new doctor opened your chart

ဆရာဝန်သစ်တစ်ယောက်က လူနာမှတ်တမ်းကို ဖွင့်ပြီး

and saw pictures that sparked curiosity about the person,

ရောဂါလက္ခဏာတွေတင်မဟုတ်ဘဲ ဒီလူအကြောင်း သိလိုမှုကို အစပျိုးပေးတဲ့

not just the symptoms.

ရုပ်ပုံတွေကို မြင်တာကို စိတ်ကူးကြည့်ပါ။

When I looked at all the pictures I’d drawn of my mom,

ကျွန်မ ဆွဲထားတဲ့ အမေ့ရဲ့ပုံတွေကို ကြည့်လိုက်တဲ့အခါ

I did see her symptoms,

သူ့ရဲ့ရောဂါလက္ခဏာတွေကို မြင်တယ်။

but I also see my mom.

အမေ့ကိုရော မြင်တာပါ။

She’s there in all the words and pictures that have continued to hold us together.

အမေက ကျွန်မတို့ကို အတူ ဆက်ပြီး တွဲရှိနေတဲ့ ဒီစကားလုံးတွေနဲ့ ရုပ်ပုံတွေထဲမှာရှိနေတာပါ။

Jocelyn: [Thanks for helping me!]

Jocelyn: [ငါ့ကို ကူညီတာ ကျေးဇူးပါ။]

SH: [I thought you were helping me.]

SH: [အမေက ကူညီပေးနေတာလို့ ကျွန်မ ထင်တယ်။]