"You Have the Rite" | Marc Bamuthi Joseph

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

Me and the boy wear the same shoe size.

ကျုပ်သားနဲ့ ကျုပ်ဟာ ဖိနုပ်အရွယ် တစ်ခုတည်းစီးကြတယ်၊

He wants a pair of Air Jordan 4s for Christmas.

သူက ခရစ္စမတ်အတွက် Air Jordan 4s တစ်ရန်လိုချင်တာတဲ့၊

I buy them,

ကျုပ် ဝယ်ပေးလိုက်ပြီး

and then I steal them from his closet,

နောက်တော့ သူ့အဝတ်ဘီဒိုထဲကနေ ကျုပ် ခိုးယူလိုက်တယ်၊

like a twisted Grinch-themed episode of "Black-ish."

"Black-ish." ဇာတ်ဝင်ခန်းရဲ့ ဇာတ်ကောင် ကလိမ်ကကျစ် Grinch လိုပေါ့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

The kicks are totems to my youth.

ဖိနပ်တွေက ကျုပ်ပျိုမြစ်မှုရဲ့ အထင်ကရတွေပဲ။

I wear them like mercury on my Black man feet.

ကျုပ်ရဲ့ လူမည်း ခြေထောက်တွေမှာ ပြဒါးလိုမျိုး ကျုပ်စီးတယ်။

I can't get those young freedom days back fast enough.

ဒီနုပျို လွတ်လပ်တဲ့နေ့တွေ အတာ်မြန်မြန်ကြီးတော့ ကျုပ် မရနိုင်ဘူး။

Last time I was really fast I was 16,

နောက်ဆုံးအကြိမ် မြန်ခဲ့တာက ၁၆ နှစ်ကပါ၊

outrunning a doorman on the Upper East Side.

Upper East Side က တံခါးစောင့်ထက် တစ်ပန်းသာခဲ့တယ်၊

He caught me vandalizing his building,

သူ့တိုက်ကို လက်ရမ်းဖျက်ဆီးတုန်း ကျုပ်ကို မိသွားတယ်။

not even on some artsy stuff,

အနုပညာတောင် မဆန်ဘူး၊

just ... stupid.

မိုက်မဲမှု သက်သက်ပါ။

Of all the genders, boys are the stupidest.

ကျား၊မ အားလုံးထဲမှာ ကောင်လေးတွေက အမိုက်မဲဆုံးပဲ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Sixteen was a series of barely getting away

ဆယ်ခြောက်နှစ်ဆိုတာက ထွက်ပြေးရုံပြေးတဲ့ အစဉ်အတန်းပဲလေ၊

and never telling my parents.

ကျုပ်မိဘတွေကို ဘယ်တော့မှ အမှန်မပြောဘူး။

I assume that my son is stewarding this tradition well.

ကျုပ်သားက ဒီအစဉ်ကအလာကို ကောင်းကောင် ထိန်းသိမ်းနေတာလို့ယူဆတယ်။

Sixteen was "The Low End Theory" and Marvin Gaye on repeat.

ဆယ့်ခြောက်နှစ်ဆိုတာက "The Low End Theory" နဲ့ Marvin Gaye ကို ထပ်ကျော့တာပါ။

Sixteen is younger than Trayvon and older than Emmett Till.

ဆယ့်ခြောက်နှစ်ဆိုတာက Trayvon ထကိ ပိုငယ်ပြီး Emmett Till.ထက် ပိုကြီးတယ်။

At the DMV, my boy's in line to officially enter his prime suspect years:

မော်တော်ယာဉ် ဦးစီးဌာနမှာ ကျုပ်သားက အဓိက သံသယရှိသူနှစ်တွေ တရားဝင် ဝင်ဖို့ တန်းစီတယ်

young, brown and behind the wheel,

ငယ်ရွယ်ပြီးညိုတယ်၊ ဘီးရဲ့နောက်မှာ

a moving semaphore, signaling the threat of communities from below.

ရွေ့နေတဲ့အချက်ပြမီး၊ အောက်ကနေ ရပ်ရွာ တွေရဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုတွေကိုအချက်ပြနေတယ်။

On top of the food chain, humans have no natural predator,

ဆင့်ကဲစားစဉ်ရဲ့ ထိပ်က လူသားတွေမှာ သဘာဝ သားရဲ မရှိပေမဲ့

but America plays out something genetically embedded and instinctual

အမေရိကက ၎င်းရဲ့ လူမည်းကိုယ်ကို စားချင်စိတ်ထဲမှာ ဗီဇအရ စွဲခိုင်နေပြီး

in its appetite for the Black body.

အလိုလိုဖြစ်တဲ့ တစ်ခုခုကို ဖန်တီးတယ်။

America guns down Black bodies and then walks around them,

အမေရိကက လူမည်းကိုယ်တွေကို သေနတ်နဲ့ ပစ်ချပြီး ဒါတွေပတ်လည်မှာ လမ်းလျှောက်တယ်။

bored,

ငြီးငွေ့တယ်၊

like laconic lions next to half-eaten gazelles,

တစ်ဝက်တစ်ပျက် စားပြီးသား သမင်တွေဘေးက နှုတ်နည်းတဲ့ ခြင်္သေ့တွေလို၊

bloody lips ...

သွေးပေနေတဲ့ နှုတ်ခမ်းတွေ

"America and the Black Body" on some Nat Geo shit.

"အမေရိကားနဲ့ လူမည်းကိုယ်ဟာ Nat Geo ချီးပုံပေါ်မှာ"

Well, he passes his road test at the DMV.

ကဲ မော်တော်ယဉ် ဦးစီးဌာနမှာ စမ်းသပ်မောင်းနှင်တာ သူအောင်တယ်။

He does this strut C-Walk broken "Fortnite" thing

C-Walk အက ဟန်ပါပါက ပျက်နေတဲ့ Fortnite ဂီမ်း

on the way in to finish his paperwork,

သူ့ရုံးစာလုပ်ငန်းအပြီးသတ်ဖို့ လမ်းမှာ

true joy and calibrated cool under the eye of my filming iPhone,

ကျုပ်ရဲ့iPhone​ေ ကင်မရာအောက်မှာ မြင်ရတာက ပျော်ရွှင် အေးဆေးလို့လေ။

the victory dance of someone who has just salvaged a draw.

သရေပွဲတစ်ပွဲကို အခုလေးတင် ကယ်တင်လိုက်သူတစ်ဦးရဲ့အောင်ပွဲအကပါ။

He's earned this win, but he's so 16

ဒီအောင်ပွဲကို သူရလိုက်ပေမဲ့ ၁၆ နှစ်ပဲလေ။

he can't quite let his body be fully free.

သူ့ကိုယ်ကို အပြည့်အဝ လွတ်လပ်ခွင် လုံးဝ ပ​ေးလို့မရဘူးလ​ေ

When he's three,

သူ သုံးနှစ်အရွယ်မှာ

I'm in handcuffs in downtown Oakland.

ကျုပ်က Oakland မြို့လယိခေါင်မှာ လက်ထိပ်တန်းလန်းနဲ့

Five minutes ago, I was illegally parked.

လွန်ခဲ့တဲ့ ငါးမိနစ်က ကျုပ်က တရားမဝင် ကားရပ်ခဲ့တယ်။

Now I'm in the back of a squad car, considering the odds that I'm going to die

အခု ကျုပ်ဟာ ရဲ့ကားရဲ့နောက်ဘက်မှာ သေတော့မလားလို့ ကြောင်တောင်တောင်တွေးရင်း

here, 15 minutes away from my son who expects that in 18 minutes,

ဒီမှာ ကျုပ်သားဆီကနေ ၁၅ မိနစ်အဝေးမှာ မူကြိုကျောင်းက သူ့ကို ၁၈ မိနစ်အတွင်း

daddy's gonna pick him up from preschool.

သူ့ဖေဖေ လာကြိုတော့မယ်လို့ မျှော်နေသူပေါ့။

There are no pocket-size cameras to capture this moment, so.

ဒီကာလကို ရိုက်ယူဖို့ အိပ်ကပ်အရွယ် ကင်မရာတွေမရှိလေတော့။

I learned a lot of big words when I was 16 getting ready for the SAT,

၁၆ နှစ်မှာ SAT အတွက် အသင့်ပြင်တုန်း စကားလုံးကြီးတွေ သင်ယူခဲ့ပေမံ့

but none of them come to me now.

အခု တစ်လုံးမျှ ကျုပ်သတိမရဘူး။

In the police car, the only thing that really speaks is my skin.

ရဲကားထဲမှာ တကယ် စကားပြောတဲ့ တစ်ခုတည်သေးအရာက ကျုပ်ရဲ့အရေပြားပါ။

I know this:

ကျုပ် ဒါကိုသိတယ်။

I was parked on a bus zone on 12th and Broadway,

၁၂ လမ်းမြောက်နဲ့ Broadway ကြားက ဘတ်စ်ကားဇုန်မှာ ကျုပ် ကားရပ်ခဲ့တယ်၊

running to the ATM on the corner.

လမ်းထောင့်က ATM ဆီ ပြေးရင်း

I pull the cash out just as a police car pulls up behind me,

ပိုက်ဆံအထုတ်မှာ ရဲကားက ကျုပ်နောက်မှာ လာရပ်တယ်။

give him the "Aw shucks, my bad," that earnest Black man face.

"တောက်၊ ဆိုးလိုက်တာ"လို့ အသည်းအသန် လူမည်းမျက်နှာလုပ်လိုက်တယ်

He waits till I'm back in the car and then hits the siren,

ကျုပ် ကားထဲပြန်ရောက်တဲ့အထိ သူစောင့်ပြီး ဥသြကို နှိပ်လိုက်တယ်၊

takes my license with his hand on the gun,

သေနတ်ပေါ်က သူ့လက်နဲ့ ကျွန်တော့ လိုင်စင်ကိုယူတယ်၊

comes back two minutes later, gun drawn, another patrol car now, four cops now,

နှစ်မိနစ်အကြာမှာ ပြန်လာတယ်၊သေနတ်ချိန်လျက် လှည့်ကင်းကားနောက်တစ်စီး၊ ရဲလေးယောက်

my face on the curb, hands behind my back, shackled.

ကျုပ်မျက်နှာက လမ်းပ​ေါ်မှာ လက်တွေနောက်ကျောမှာ လက်ထိပ်ခတ်လျက်၊

I'm angry and humiliated, only until I'm scared and then sad.

ကျုပ် စိတ်တိုပြီး ရှက်မိတယ် နောက်တော့ ကြောက်ပြီး ဝမ်းနည်းတဲ့ထိပါ။

I smell like the last gasp before my own death.

ကျုပ်ရဲ့သေဆုံးမှု မတိုင်ခင် နောက်ဆုံးပင့်သက်လိုမျိုး အနံ့ရတယ်။

I think how long the boy will wait before he realizes

ဒီအဖေ လာမကြိုတော့တာမသိခင် ကောင်လေး ဘယ်လောက်ကြာကြာ

that daddy is not on his way.

စောင့်နေမယ်ဆိုတာ ကျုပ်တွေးမိတယ်။

I think his last barely formed memory of me

ကျုပ်အကြောင်း ပုံဖော်ရုံသာရှိတဲ့ သူ့ရဲ့နောက်ဆုံး အမှတ်ရမှုဟာ

will be the story of how I never came for him.

ကျုပ်ဟာ ဘယ်တော့မှ သူ့ကို လာမကြိုခဲ့ပုံ ဇာတ်လမ်းဖြစ်မယ်ထင်တယ်။

I try to telepathically say goodbye.

မနောနဲ့ဆက်သွယ်ပြီး နှုတ်ဆက်ဖို့ ကြိုးစားတယ်။

The silence brings me no peace.

တိတ်ဆိတ်မှု ကျုပ်ဆီကို ငြိမ်းချမ်းမှု ယူမလာပါ

The quiet makes it hard to rest.

ဆိတ်ငြိမ်မှုက ဒါကို အနားရတာ ခက်စေလုပ်တယ်

In the void there is anger mushrooming in the moss at the base of my thoughts,

ဟင်းလင်းပြင်မှာ ၊ကျုပ်အတွေးတွေရဲ့အောက်ခြေက ရေညှိမှာ မှိုလိုပေါက်လာတဲ့ ဒေါသရှိတယ်၊

a fungus growing on the spine of my freedom attempts.

လွတ်လပ်မှု ကြိုးပမ်းမှုတွေရဲ့ ကျောရိုးမှာ ပေါက်နေတဲ့မှို

I'm free from all except contempt,

စက်ဆုပ်မှုကလွဲပြီး ကျုပ်မှာ အားလုံးကင်းတယ်၊

the spirit of an unarmed civilian in the time of civil unrest,

ပြည်တွင်း မငြိမ်သက်မှုကာလထဲမှာ လက်နက်မဲ့ အရပ်သားတစ်ယောက်ရဲ့စိတ်ဓာတ်၊

no peace, just Marvin Gaye falsettos arching like a broken-winged sparrow,

ငြိမ်းချမ်းရေးမရှိ၊ အတောင်ကျိုးနေတဲ့စာကလေး လို ခုံးနေတဲ့ Marvin Gaye အမြင့်သံတွေပါပဲ၊

competing against the empty sirens,

ဗလာ ဥသြဆွဲသံတွေနဲ့ သီချင်းဆိုနေတဲ့ ရဲကို

singing the police.

အံတုပြိုင်ဆိုင်ရင်းပေါ့။

Apparently some cat from Richmond had a warrant out on him,

ကြည့်ရတာတော့ Richmond က ငနဲဟာ သူ့ကို ဝရမ်းထုတ်ထားပြီး

and when the cop says my name to dispatch, dude doesn't hear "Marc Joseph,"

ရဲက ကျုပ်နာမည်ကို ပို့ပေးဖို့ ပြောတဲ့အခါ ငကြွားက "Marc Joseph" လို့ မကြားဘူး၊

he hears "Mike Johnson."

"Mike Johnson"လို့ကြားတယ်။

I count seven cars and 18 cops on the corner now,

အခု လမ်းထောင့်မှာ ကား ခုနှစ်စီးနဲ့ ရဲ ၁၈ ယောက်ကို ရေတွက်ကြည့်တယ်၊

a pride around a pound of flesh.

အသားတစ်ပေါင်ခန့် ပလွှားမှုတစ်ခု။

By the grace of God, I'm not fed to the beast today.

ဘုရားသခင် မျက်နှာသာပေးမှုနဲ့ ကျုပ်ဟာ ဒီနေ့ မသေသေးဘူး။

Magnanimously, the first cop makes sure to give me a ticket

သဘောထားကြီးစွာပဲ ပထမဦးဆုံးရဲက ကျွန်တော့ကို လွှတ်မပေးခင်

for parking in a bus zone,

ဘတ်စကားဇုန်မှာရပ်တာ

before he sets me free.

ဒဏ်ချဖို့သေချာစေတယ်။

The boy is 16.

ကောင်လေးက ၁၆ နှစ်ပါ။

He has a license to drive in the hollow city,

ကျုပ်ဖိနပ်တွေဖြည့်ဖို့လောက် ကိုယ်ထည်ရှိတဲ့ အခေါင်းပွမြို့မှာ

enough body to fill my shoes.

ကားမောင်း လိုင်စင်တစ်ခုရထားတယ်။

I have grey in my beard,

ကျုပ်က မုတ်ဆိတ်မွေးဖြုပြီ၊

and it tells the truth.

ဒါက အမှန်ကိုပြောြပတယ်။

He can navigate traffic in the age of autonomous vehicles.

သူက စက်မောင်း ယာဉ်တွေရဲ့ခေတ်မှာ ယာဉ်ကြောကို လမ်းညွှန်ပေးတယ်။

You know, people say "the talk,"

"ဒီဟောပြောချက်"ဟာ တစ်ခါတည်းဖြစ်ဖူးတဲ့

like the thing happens just once,

အရာလို့ လူတွေပြောတာ သိပါတယ်။

like my memory's been erased and my internet is broken,

ကျုပ်မှတ်ဉာဏ် ဖျောက်ဖျက်ခံရပြီး အင်တာနက် ကျသွားတာလို၊

like I can't read today's martyred name,

ယနေ့ရဲ့ ညှင်းဆဲခံရတဲ့ အမည်ကို မဖတ်တတ်တာမျိုး၊

like today's the day that I don't love my son enough

ဒီနေ့သားကိုပြောဖို့ ကျုပ် အလုံအလောက်မချစ်တဲ့နေ့လို

to tell him, "Bro, I really don't care about your rights, yo.

"ဟေ့ ညီအကို၊ မင်းရဲ့ အခွင့်အရေးတွေ ကျုပ် ဂရုမစိုက်ဘူး၊

Your mission is to get home to me.

မင်းရဲ့တာဝန်က ငါ့ဆီကို ပြန်လာဖို့၊

Live to tell me the story, boy.

ငါ့ကို ဒီဇာတ်လမ်းပြောပြဖို့ အသက်ရှင်ပါ။

Get home to me."

အိမ်ကို ပြန်လာပါ"လို့လေ။

Today's talk is mostly happening in my head

ဒီနေ့ဟောပြောချက်ဟာ အများစု ကျုပ်ခေါင်းထဲမှာ ဖြစ်နေတာ

as he pulls onto the freeway and Marvin Gaye comes on the radio.

သူ အမြန်လမ်းမကို တက်မောင်းပြီး Marvin Gaye ရေဒီယိုမှာ လာစဉ်ပါ။

I'm wearing the boy's shoes,

ကျုပ်ဟာ ကောင်လေးရဲ့ဖိနပ်တွေ စီးထားပြီး

and the tune in my head is the goodbye that I almost never said,

ကျုပ်ခေါင်းထဲက တေးသွားက ကျုပ် မပြောဖူးသလောက်ဖြစ်တဲ့ နှုတ်ဆက်စကား

a goodbye the length of a requiem,

ဓမ္မတေးတစ်ပုဒ်စာရှည်တဲ့ နှုတ်ဆက်စကားပါ၊

a kiss, a whiff of his neck,

အနမ်းတစ်ခု၊ သူ့လည်ပင်းရဲ့ အငွေ့အသက်ပါ၊

the length of a revelation

ဖွင့်ချချက်တစ်ခုရဲ့ တစ်လျား၊

and a request flying high in the friendly sky

ဖော်ရွေတဲ့ ကောင်းကင်ထဲက မြေကြီးကနေ ကွာမသွားတဲ့

without ever leaving the ground.

အမြင့်ပျံနေတဲ့ ပန်ကြားချက်တစ်ခုပါ။

My pain is a walking bass line,

နာကျင်မှုက လမ်းလျောက် အခြေခံမျဉ်းတစ်ကြောင်း

a refrain, placated stress against the fading baseline.

သံပြိုင်တစ်ပုဒ်၊ မှိန်နေတဲ့ အခြေခံမျဉ်းကို ချွေးသပ်ထားတဲ့ ဖိစီးမှုတစ်ခု၊

Listen, this is not to be romantic,

နားထောင်၊ ဒါက ကြည်နူးဖွယ် ဖြစ်ဖို့မဟုတ်ပေမဲ့

but to assert a plausible scenario for the existential moment.

ဖြစ်တည်မှု ကာလအတွက် ယုတ္တိတန်တဲ့ ဇာတ်ညွှန်းတစ်ခုကို အခိုင်အမာဆိုဖို့။

Driving while Black is its own genre of experience.

လူမည်းဖြစ်တုန်း မောင်းနှင်ခြင်းက ၎င်းရဲ့အတွေ့အကြုံရဲ့ ကိုယ်ပိုင်ဟန်၊

Ask Marvin.

Marvin ကို မေးကြည့်။

It may not be the reason why you sing like an angel,

နတ်ဘုရားလိုသီချင်းဆိုတာရဲ့ အကြောင်းပြချက်မဖြစ်လောက်ပေမဲ့

but it surely has something to do with why heaven bends to your voice.

သင့်အသံဆီကို ကောင်းကင်ဘုံက ကိုင်းညွှတ်လိုက်တာနဲ့တော့ ဆိုင်တယ်။

The boy driving, the cop in the rearview mirror

ကောင်လေးက မောင်းနေတယ်၊ နောက်ကြည့်မှန်ထဲက ရဲဟာ

is a ticket to ride or die.

စီးဖို့(သို့) သေဖို့အတွက် လက်မှတ်တစ်စောင်။

When you give a Black boy "the talk,"

လူမည်းကောင်လေးကို သင် "စကားပြော"ရင်

you pray he is of the faction of the fraction that survives.

သူဟာ ရှင်ကျန်တဲ့ အစိတ်အပိုင်းရဲ့ ဂိုဏ်းကွဲတစ်ခုလို့ သင်ဆုတောင်းပါ၊

You pitch him the frequency of your telepathic goodbye,

သင့် မနောနဲ့ဆက်သွယ်တဲ့ နှုတ်ဆက်စကားရဲ့ ကြိမ်နှုန်းနဲ့ သူ့ကို ပုံသွင်းတယ်

channel the love sustained in Marvin's upper register

Marvin ရဲ့ သံပုရာခွံဦးထုပ်အောက်က အသံအစဉ်ထဲမှာ

under his skullcap.

တင်းထားတဲအချစ်ကို ကြောင်းပေးတယ်။

Black music at its best

လူမည်းဂီတရဲ့ အကောင်းဆုံးက

is an exploded black hole

အမေရိကရဲ့အဆိုးဆုံးရဲ့

responding to the call of America at its worst.

အော်ခေါ်သံကို တုံ့ပြန်နေတဲ့ ပေါက်ကွဲနေတဲ့ တွင်းနက်တစ်တွင်းပါ၊

Strike us down, the music lives,

ကျုပ်တို့ကို သတ်ပစ်တယ်၊ ဂီတာ ရှင်သန်တယ်၊

dark, like tar or tobacco

မှောင်လိုက်တာ ကတ္တရာလို၊ ဆေးရွက်ကြီးလို

or cotton in muddy water.

(သို့) ရွှံ့ရေထဲက ဝါဂွမ်းလို။

Get home to me, son.

အိမ်ပြန်ခဲ့ပါ၊ သားရေ။

Like a love supreme, a god as love,

အထွတ်အထိပ် အချစ် အချစ်လို နတ်တစ်ပါး၊

a love overrules,

အချစ်တစ်ခု ပျက်ပြယ်၊

feathers for the angelic lift of the restless dead,

ဂနာမငြိမ်တဲ့ သေခြင်းရဲ့အပြစ်ကင်းစင်တဲ့ ချီမမှုအတွက် ငှက်တောင်တွေ၊

like a theme for trouble man,

ဂြိုဟ်မွှေတဲ့ လူအတွက် သံစဉ်တစ်ခုလို

or a 16-year-old boy, free to make mistakes and live through them,

(သို့) ၁၆ နှစ်ကောင်လေးတစ်ယောက် အမှားတွေ လုပ်ခွင့်ရှိပြီး ဒါတွေနဲ့ ရှင်သန်

grow from them,

ဒါတွေကနေ ကြီးပြင်းတယ်၊

holy, holy, mercy, mercy me,

မြင့်မြတ်၊ မြင့်မတ်သော ကရုဏာ ကျုပ်ကို သက်ညှာပါ။

mercy,

သက်ညှာပါ၊

mercy.

သက်ညှာပါ၊

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)