How to Stop the Metaverse from Becoming the Internet's Bad Sequel | Micaela Mantegna | TED

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

I hope you like memes,

memes ကြိုက်တယ်လို့ မျှော်လင့်တယ်၊

or the next few minutes will get very awkward.

ဒါမှမဟုတ် နည်းနည်းကြာရင် အတော် ကသိကအောင်ဖြစ်လာမယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Memes are our internet's lingua franca.

memes တွေက အင်တာနက်ရဲ့ အများသုံး ဘာသာစကားပါ။

So as a video game scholar, but also a geek,

ဒါကြောင့် ဗီဒီယိုဂိမ်း ပညာရှင်တစ်ယောက် အနေနဲ့သာမက ရူးသွပ်နေသူအနေနဲ့ပါ

I will borrow them to talk about something you might probably have heard about.

သင် ကြားဖူးနိုင်လောက်တဲ့ အရာတစ်ခုကို ပြောပြဖို့ ဒါတွေ ငှားသုံးလိုက်မယ်။

The metaverse.

metaverse

Dam-dam-dam-dam.

ဒမ်၊ ဒမ်၊ ဒမ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

I'm sorry, I don't have the license for that sound.

စိတ်မကောင်းဘူး၊ ဒီအသံကို ကျွန်မ သုံးခွင့်မရှိဘူး။

I know, I know.

သိတယ်၊ စိတ်ကူးယဉ်သိပ္ပံ

Sci-fi fans will be leaving comments on this video:

ဝါသနာအိုးတွေက ဒီဗီဒီယိုမှာ မှတ်ချက်တွေ ချန်ထားမှာကို သိနေတယ်။

“The metaverse is not a new idea.”

" metaverseက အသစ်အဆန်းမဟုတ်ဘူး။”

In fact, as a TED premiere,

အမှန်တော့ TED ပွဲဦးထွက်အဖြစ်

I want to showcase my research on 30 years of the metaverse,

စတင်ချိန်ကနေ ၎င်းရဲ့ လက်ရှိလမ်းကြောင်းအထိ metaverse ရဲ့ နှစ် ၃၀ ကြာ

from its inception

ကျွန်မရဲ့ သုတေသနပြုချက်ကို

to its current trajectory.

ပွဲထုတ်ချင်တာပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

That's right, the metaverse is already on fire,

မှန်ပါတယ်၊ metaverse မီးလောင်နေပြီ၊

and we even have not built it yet.

ကျွန်မတို့က တည်ဆောက်လိုတောင် မပြီးသေးဘူး။

That's efficiency.

ဒါက ထိရောက်မှုပါ။

How can this happen?

ဒါက ဘယ်လိုဖြစ်တာလဲ။

Think of the metaverse as a Frankenstein

လက်ရှိ အင်တာနက်နဲ့ ဒစ်ဂျစ်တယ်နည်းပညာတွေရဲ့

made of different parts of current internet

မတူတဲ့ အပိုင်းတွေနဲ့ ဖန်တီးထားတဲ့ Frankenstein ရဲ့

and digital technologies.

metaverse ကို စဉ်းစားကြည့်ပါ။

Now with 3D visuals and touch.

ယခု သုံးဘက်မြင် ရုပ်ထွက်နဲ့ ထိတွေ့မှုပါ။

Between our physical reality and virtual reality,

ကျွန်မတို့ရဲ့ ရုပ်ပိုင်း ဖြစ်ရပ်မှန်နဲ့ အသွင်တု ဖြစ်ရပ်မှန်ကြားမှာ

there are different layers of mixed and augmented reality,

ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနဲ့ ဒစ်ဂျစ်တယ် အရာဝတ္ထုတွေ ရောစပ်ထားတဲ့

where physical and digital objects blend.

ဆပွားထားတဲ့ ဖြစ်ရပ်မှန် အလွှာမျိုးစုံရှိတယ်။

The metaverse will be somewhere across this spectrum

“the reality gradient” လို့ခေါ်တဲ့ ဒီရောင်စဉ်တန်းတစ်လျှောက်

that I call "the reality gradient."

တစ်နေရာမှာ metaverse က ရှိနေမယ်။

But we shouldn't let the 3D smoke and mirrors

ဒါပေမဲ့ metaverse ဟာ အင်တာနက်ဆိုတဲ့ အချက်ကနေ 3D မီးခိုးနဲ့

distract us from the fact that the metaverse is the internet,

ကြည့်မှန်တွေက ကျွန်မတို့ကို အာရုံမပြောင်းစေသင့်ပါ။

and as such,

ဒါကြောင့်

it will inherit the worst traits of its current business models.

ဒါက လက်ရှိစီးပွားရေး ပုံစံတွေရဲ့ အဆိုးဆုံး လက္ခဏာတွေကို အမွေဆက်ခံမှာပါ။

With premium access to our bodies,

ကိုယ်ခန္ဓာတွေအတွက် ပရီမီယံ အသုံးပြုခွင့်နဲ့အတူ

VR headsets and sensors can extract

VR နားကြပ်တွေနဲ့ အာရုံခံ ကိရိယာတွေက နှလုံးခုန်သံ သို့မဟုတ်

huge amounts of involuntary data

မျက်တောင်ခတ်တာလို ကျွန်မတို့ မထိန်းချုပ်နိုင်တဲ့

that we can't control, like heartbeats or blinks.

အလိုမတူတဲ့ ဒေတာအများအပြားကို ထုတ်ယူနိုင်တယ်။

This will get even worse with neurotechnology,

အရင်းရှင်စနစ် ဖန်တီးရင်း ဦးနှောက်တွေကို ဖတ်ရှု၊

allowing to read and modify our brains

မွမ်းမံခွင့်ပေးတဲ့ သိမှတ်မှု စောင့်ကြည့်ခြင်းဆိုင်ရာ

creating a capitalism of cognitive surveillance.

အာရုံကြောနည်းပညာနဲ့အတူ ဒါက ပိုတောင်ဆိုးရွားလာမှာပါ။

We certainly don’t want the metaverse to become the bad sequel to the internet.

metaverse ကို အင်တာနက်ရဲ့ ဆိုးရွားတဲ့ နောက်ဆက်တွဲ ဖြစ်မလာစေချင်တာ သေချာပါတယ်။

So how do we fix it even before we build it?

ဒါဆို ဒါကို မတည်ဆောက်ခင်မှာတောင် ဘယ်လို ပြင်မလဲ။

By avoiding repeating past internet mistakes.

အရင်က အင်တာနက် အမှားတွေကို ထပ်တလဲလဲ ရှောင်ရှားရင်းပါ။

Understanding why we're building it,

ဒါကို ကျွန်မတို့ ဘာကြောင့် တည်ဆောက်နေတာလဲ၊

who can seize control of it

ဒါကို ဘယ်သူက ချုပ်ကိုင်နိုင်လဲ၊

and what makes it different.

ဘာက ဒါကို ကွဲပြားစေလဲ ဆိုတာကို နားလည်ခြင်းပါ။

Huge questions and little time.

ဧရာမ မေးခွန်းတွေနဲ့ အချိန်အနည်းငယ်ပဲ။

So let's focus on one key ingredient for metaverse success:

ဒါကြောင့် metaverse အောင်မြင်မှုအတွက် အဓိက ပါဝင်ပစ္စည်းဖြစ်တဲ့ ချိတ်ဆက်မှုကို

connection.

အာရုံစိုက်ကြရအောင်။

As a scholar,

ပညာရှင်တစ်ယောက်အနေနဲ့

connection means that the metaverse needs an architecture

ချိတ်ဆက်မှုဆိုတာက ဒါတွေကို ကျွန်မတို့ ဖြတ်ကျော်သွားနိုင်တဲ့ နည်းလမ်းနဲ့

linking all the metaverses together

metaverse ဟာ အားလုံးကို အတူတကွ

in a way that we can travel across them.

ချိတ်ဆက်ပေးတဲ့ ဗိသုကာတစ်ခုလိုအပ်တာပါ။

Seems easy because jumping websites is already an internet feature.

ခုန်နေတဲ့ ဝဘ်ဆိုဒ်တွေက အင်တာနက်ဝန်ဆောင်မှု တစ်ခုဖြစ်ပြီးသားဆိုတော့ လွယ်ကူပုံရတယ်။

But that is because we don't carry our digital belongings with us.

ဒါပေမဲ့ ဒါက ဒစ်ဂျစ်တယ် ပစ္စည်းတွေကို ကိုယ်နဲ့အတူ သယ်မသွားလို့ပါ။

You can't take your Instagram likes to TikTok

သင့်ရဲ့ Instagram အကြိုက်တွေကို TikTok သို့မဟုတ်

or your Roblox avatar to Fortnite.

Roblox ပုံရိပ်ဆီ၊ Fortnite ဆီ ယူသွားလို့မရဘူး။

To achieve that, we need content portability,

ဒါကို အောင်မြင်ဖို့ အလွန်ခက်ခဲတဲ့ အင်ဂျင်နီယာအလုပ်ဖြစ်တဲ့

which is a very difficult engineering task,

အကြောင်းအရာ ပေါ့ပါးဝန်ကျဉ်းမှု လိုအပ်တယ်၊

one that requires an object to function

ဒါက လုပ်ဆောင်ဖို့ အရာဝတ္ထုတစ်ခုနဲ့ မတူညီတဲ့

and look consistently across different software environments.

ဆော့ဖ်ဝဲလ်ပတ်၀န်းကျင်တွေကို တစ်သမတ်တည်း ကြည့်ဖို့လိုအပ်တယ်။

But guess what?

ဒါပေမဲ့ ဘာဆိုတာ မှန်းကြည့်ပါ။

It's also a lawyering problem

ဒစ်ဂျစ်တယ် အရာဝတ္တုကို တရားဝင် ကူးယူဖို့

because you need a complex structure of contracts

ရှုပ်ထွေးတဲ့ စာချုပ်ဖွဲ့စည်းမှု လိုအပ်တာကြောင့်

to legally copy a digital object.

ဥပဒေအကျိုးဆောင် ပြဿနာလည်းဖြစ်ပါတယ်။

Just between ourselves,

ကိုယ့်အချင်းချင်းကြား

let me tell you a little intellectual property secret.

ဉာဏပစ္စည်းဆိုင်ရာ လျှို့ဝှက်ချက်လေးတစ်ခု ပြောပြပါရစေ။

Our digital goods are treated differently from their tangible counterparts.

ကျွန်မတို့ရဲ့ဒစ်ဂျစ်တယ်ပစ္စည်းတွေကို မြင်သာတဲ့ပြိုင်ဘက်တွေနဲ့ မတူအောင်စီမံတယ်။

Instead of ownership, we have a license to use them,

ပိုင်ဆိုင်မှုအစား ဒါတွေကို အသုံးပြုဖို့ ကျွန်မတို့မှာ ဝန်ဆောင်မှု စည်းမျဉ်းတွေနဲ့

craftily limited by terms of service.

ပရိယာယ်အရ ကန့်သတ်ထားတဲ့ လိုင်စင်တစ်ခုရှိတယ်။

In the physical world,

ရုပ်ပိုင်း လောကမှာက

something called “copyright exhaustion” allows us to resell our goods.

“မူပိုင်ခွင့် ကုန်ခန်းခြင်း”ဆိုတာက ကုန်ပစ္စည်းတွေကို ပြန်ရောင်းချခွင့်ပေးတယ်။

But courts don't agree if that applies to digital content.

ဒါပေမဲ့ ဒါက ဒစ်ဂျစ်တယ်အကြောင်းအရာနဲ့ သက်ဆိုင်ရင် တရားရုံးတွေက သဘောမတူဘူး။

And without this digital exhaustion rule,

ဒီဒစ်ဂျစ်တယ် ကုန်ခန်းမှု စည်းမျဉ်းမရှိဘဲ

exiting one metaverse will be like going through very strict customs,

metaverse က ထွက်တာက အလွန်တင်းကျပ်တဲ့ အကောက်ခွန်ဌာန ဖြတ်သန်းတာမျိုးဖြစ်ပြီး

one that will confiscate all your possessions

ဖြတ်သန်းချင်ရင်တော့ သင့်ပိုင်ဆိုင်မှုအားလုံးကို

if you want to get through.

သိမ်းယူမှာပါ။

So connection in the metaverse means interoperability.

ဒါကြောင့် metaverse မှာ ချိတ်ဆက်မှုက အပြန်အလှန်လုပ်ဆောင်နိုင်မှုကို ဆိုလိုတာပါ။

A coherent system of legal and technical standards

စစ်မှန်တဲ့ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှု လျှော့ချမှု အတွက် တရားဥပဒေနဲ့ နည်းပညာဆိုင်ရာ

for true decentralization.

စံနှုန်းတွေရဲ့ ယုတ္တိတန်တဲ့ စနစ်ပါ။

NFTs and blockchain can provide the technical tools,

NFTs နဲ့ blockchain က နည်းပညာဆိုင်ရာ ကိရိယာတွေကို ပံ့ပိုးနိုင်ပေမဲ့

but they will never work without the legal counterpart.

တရားဝင် အရည်အသွေးတူပစ္စည်းမပါဘဲ လုံးဝ အလုပ်မဖြစ်ဘူး။

As an activist,

တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတစ်ဦးအနေနဲ့

connection means that the metaverse is the people.

ချိတ်ဆက်မှုဆိုတာက metaverse ဟာ လူတွေလို့ဆိုလိုတာပါ။

The communities that will breathe life and populate these worlds.

စွမ်းအင်သစ်ပေးပြီး ဒီကမ္ဘာတွေကို လူတွေပြည့်စေမယ့် လူမှုအသိုင်းအဝန်းတွေပါ။

Without humanity, the metaverse will be just a 3D ghost town.

လူသားမဆန်ရင်တော့ metaverse ဟာ သုံးဘက်မြင် မြို့ဆိုးတစ်မြို့ပဲဖြစ်မှာပါ။

But not everyone will be there

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့ဟာ metaverse ထဲမှာ

because we are not born equal into the metaverse.

တန်းတူ မွေးဖွားတာမဟုတ်တော့ လူတိုင်းတော့ ရှိမှာမဟုတ်ဘူး။

We are promised boundless worlds,

အကန့်အသတ်မဲ့ ကမ္ဘာတွေလို့ ကတိပြုထားပေမဲ့

but in fact, we will be as free as we can afford to pay.

တကယ်တော့ ကျွန်မတို့ ပေးဖို့တတ်နိုင်သလောက် လွတ်လပ်မှာပါ။

We need to find ways to create an inclusive metaverse,

လူသားမျိုးနွယ်ရဲ့ အကောင်းဆုံး အရာတွေဖြစ်တဲ့ ကြင်နာမှု၊ ဖန်တီးမှု၊

one that keeps the best things of humanity online:

ကြောင် စာပြောင်တွေကို အွန်လိုင်းမှာ ထားနိုင်တဲ့ အားလုံးပါဝင်တဲ့ metaverse

kindness, creativity, cat memes.

ဖန်တီးဖို့ နည်းလမ်းတွေ ရှာဖွေဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

This is not wishful thinking.

ဒါဟာ စိတ်ကူးယဉ် အတွေးမဟုတ်ဘူး။

Kindness is a power house.

ကြင်နာမှုဟာ စွမ်းအား သိုလှောင်ရာတစ်ခုပါ။

There are initiatives like Leyline

Leyline လို ကုသိုလ်ကောင်းမှုတွေရဲ့

creating a blockchain proof of good deeds

blockchain အထောက်အထား သို့မဟုတ် Games Done Quick လို

or charity marathons like Games Done Quick.

ပရဟိတ မာရသွန်ပြိုင်ပွဲတွေ ဖန်တီးတာလို အစပျိုးမှုတွေ ရှိပါတယ်။

A game about sending anonymous letter to strangers

သူစိမ်းတွေဆီ အမည်မသိ စာတစ်စောင် ပေးပို့တာနဲ့ဆိုင်တဲ့ ဂိမ်းက

might seem like a recipe for disaster,

ဒုက္ခလမ်းစတစ်ခုလို့ ထင်ရပေမဲ့

but against all odds,

ထူးထူးခြားခြား အောင်မြင်တာက

over one million letters full of kindness were shared.

ကြင်နာမှုအပြည့်ရှိတဲ့ စာလုံးတစ်သန်းကျော်ကို မျှဝေခဲ့တာပါ။

People want to do good.

လူတွေက ကောင်းတာကို လုပ်ချင်ပါတယ်။

And now we have the technical means to escalate it to unprecedented levels.

အခု ဒါကို မကြုံစဖူးအဆင့်တွေဆီ မြှင့်တင် ဖို့ နည်းပညာဆိုင်ရာ နည်းလမ်းတွေရှိပါတယ်။

The metaverse may still be a work in progress,

metaverse က လုပ်ဆောင်ဆဲ အလုပ်တစ်ခု ဖြစ်လောက်ပေမဲ့

but that means we still have room and a chance to influence

ဆိုလိုတာက သုံစွဲခွင့်ရကာ ပါဝင်လာနိုင်မယ့်အရာဖြစ်လာတာကို

what it will become... open, accessible and inclusive.

လွှမ်းမိုးဖို့ ကျွန်မတို့မှာ နေရာနဲ့ အခွင့်အရေးရှိသေးတာပါ။

It's not every day that humanity has the chance to create a new reality.

လူ့လောကဟာ အရှိတရားအသစ်ကို ဖန်တီးဖို့ နေ့တိုင်း အခွင့်အလမ်းမရှိပါဘူး။

So my invitation to you: let's make it a good one.

ဒါကြောင့် သင်တို့အတွက် ဖိတ်ခေါ်မှုက ဒါကို ကောင်းအောင် လုပ်ကြပါစို့။

Thank you, read you in the comments.

ကျေးဇူးပါ၊ မှတ်ချက်တွေမှာဖတ်မယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)