Harsha Bhogle: The rise of cricket, the rise of India

Translator: Milind Ektare Reviewer: Manali Ektare

So, what I'm going to do is

तर, मी दाखवणार आहे

just give you the latest episode of India's --

एक अलिकडचा अध्याय भारतातल्या

maybe the world's -- longest running soap opera,

कदाचित जगातील सर्वात प्रदीर्घ सोप ऑपेरा चा,

which is cricket.

जो आहे क्रिकेट.

And may it run forever, because it gives people like me a living.

आणि हा कायम चालू रहावा, कारण माझ्यासारख्या लोकांची रोजीरोटी त्यावर चालते.

It's got everything that you'd want a normal soap opera to want:

एका सर्वसाधारण सोप ऑपेरा मध्ये असावं असं सर्वकाही यात आहे.

It's got love, joy, happiness,

यात आहे प्रेम, आनंद, खुशी,

sadness, tears, laughter,

दुखः, अश्रू, हसू,

lots of deceit, intrigue.

भरपूर लबाडी, कारस्थान.

And like all good soaps, it jumps 20 years

आणि सगळ्या चांगल्या मालिकांप्रमाणं तेही अचानक २० वर्षं उडी घेतं

when the audience interest changes.

प्रेक्षकांच्या आवडीतील बदलानुसार.

And that's exactly what cricket has done.

आणि अगदी तेच क्रिकेटनं केलं आहे.

It's jumped 20 years

तो २० वर्षं पुढं गेला

into 20-over game.

२० षटकांचा खेळ म्हणून.

And that's what I'm going to talk about,

आणि त्याबद्दलच मी बोलणार आहे,

how a small change

कसा एक छोटासा बदल,

leads to a very big revolution.

खूप मोठ्या क्रांतीचा मार्ग दाखवतो.

But it wasn't always like that.

पण नेहमीच असं नव्हतं.

Cricket wasn't always this

क्रिकेट नेहमीच नव्हता असा

speed-driven generations game.

वेगवान पिढ्यांचा खेळ.

There was a time when you played cricket,

एक काळ होता जेव्हा क्रिकेट खेळलं जायचं,

you played timeless test matches,

वेळेचं बंधन नसणारे कसोटी सामने खेळले जायचे,

when you played on till the game got over.

जेव्हा खेळ संपेपर्यंत खेळतच रहायचे.

And there was this game in March 1939

आणि हा मार्च १९३९ मधील सामना

that started on the third of March

तीन मार्चला जो सुरु झाला

and ended on the 14th of March.

आणि चौदा मार्चला संपला.

And it only ended because the English cricketers

आणि संपला तोही इंग्रज खेळाडूंना

had to go from Durban to Cape Town,

डर्बनहून केप टाऊनला जायचं होतं म्हणून,

which is a two-hour train journey,

जो दोन तासांचा रेल्वे प्रवास आहे,

to catch the ship that left on the 17th,

१७ला निघणारं जहाज पकडण्यासाठी,

because the next ship wasn't around for a long time.

कारण दीर्घ काळासाठी पुढचं जहाज नव्हतं.

So, the match was ended in between.

त्यामुळं, तो सामना मध्येच संपवला गेला.

And one of the English batsmen said, "You know what?

आणि त्यातला एक इंग्रज फलंदाज म्हणाला, "माहितीये का?

Another half an hour and we would have won."

आणखीन अर्धा-एक तास आणि आम्ही जिंकलो असतो."

(Laughter)

(हशा)

Another half an hour after 12 days.

अजून अर्धा-एक तास, १२ दिवसांनी.

There were two Sundays in between. But of course, Sundays are church days,

त्यामध्ये दोन रविवार आले. पण अर्थातच रविवार हा चर्चचा दिवस.

so you don't play on Sundays. And one day it rained,

त्यामुळं रविवारी खेळायचं नाही. आणि एक दिवस पाऊस पडला.

so they all sat around making friends with each other.

म्हणून, ते सारे एकमेकांशी गप्पाटप्पा करत बसून राहिले.

But there is a reason why India fell in love with cricket:

पण भारत क्रिकेटच्या प्रेमात पडण्याचं एक कारण आहे.

because we had about the same pace of life.

कारण आमच्या आयुष्याचा वेग जवळपास क्रिकेटसारखाच होता.

(Laughter)

(हशा)

The Mahabharata was like that as well, wasn't it?

महाभारतही असंच होतं, नाही का?

You fought by day, then it was sunset,

दिवसा युद्ध करायचं. मग सूर्यास्त होणार,

so everyone went back home.

म्हणून सगळे घरी परतणार.

And then you worked out your strategy,

आणि मग डावपेच बनवायचे,

and you came and fought the next day, and you went back home again.

आणि दुसर्‍या दिवशी परत यायचं, आणि परत घरी जायचं.

The only difference between the Mahabharata and our cricket was

महाभारत आणि आपलं क्रिकेट यांमध्ये एकच फरक होता

that in cricket, everybody was alive to come back and fight the next day.

की क्रिकेटमध्ये सगळे जिवंत रहायचे, दुसऱ्या दिवशी परत येऊन लढण्यासाठी.

Princes patronize the game,

राजपुत्रांनी या खेळाला आश्रय दिला,

not because they love the game,

खेळावरच्या प्रेमामुळं नव्हे,

but because it was a means of ingratiating themselves

तर एक साधन म्हणून, जवळीक साधायचं

to the British rulers.

इंग्रज राज्यकर्त्यांशी.

But there is one other reason why India fell in love with cricket,

पण भारतीय क्रिकेटच्या प्रेमात पडण्याचं अजून एक कारण आहे,

which was, all you needed was a plank of wood

ते म्हणजे, फक्त एक लाकडाची फळी

and a rubber ball, and any number of people

आणि एक रबराचा चेंडू, आणि कितीही भिडू मिळून

could play it anywhere.

कुठंही खेळू शकत होते.

Take a look:

हे बघा.

You could play it in the dump

ढिगाऱ्यावर खेळता येई

with some rocks over there,

काही दगडांजवळ.

you could play it in a little alley --

छोट्या दोस्तांसोबत खेळता येई.

you couldn't hit square anywhere, because the bat hit the wall;

कुठंही स्क्वेअर मारता यायचा नाही, कारण बॅट भिंतीवर आपटे.

don't forget the air conditioning and the cable wires.

एअर कंडीशनिंग आणि केबल वायर्स विसरु नका.

(Laughter)

(हशा)

You could play it on the banks of the Ganges --

गंगेच्या किनारी खेळता येई.

that's as clean as the Ganges has been for a long time.

गंगेप्रमाणंच पूर्वापार स्वच्छ असा खेळ आहे हा.

Or you could play many games in one small patch of land,

किंवा जमिनीच्या एका छोट्या तुकड्यावर अनेक खेळ खेळता यायचे,

even if you didn't know which game you were actually in.

अगदी आपण नक्की कुठल्या खेळात आहोत हे कळत नसलं तरी.

(Laughter)

(हशा)

As you can see, you can play anywhere.

तर अशा पद्धतीनं, हा कुठंही खेळता येतो.

But slowly the game moved on,

पण हळू-हळू हा खेळ पुढं सरकला,

you know, finally.

तुम्हाला माहिती आहे, शेवटी.

You don't always have five days. So, we moved on,

नेहमी पाच दिवस मिळतीलच असं नाही. म्हणून, आम्ही पुढं गेलो,

and we started playing 50-over cricket.

आणि आम्ही ५० षटकांचं क्रिकेट खेळायला सुरवात केली.

And then an enormous accident took place.

आणि मग एक प्रचंड अपघात झाला.

In Indian sport we don't make things happen,

भारतीय खेळात, आम्ही काहिही घडवून आणत नाही.

accidents happen and we're in the right place at the right time, sometimes.

अपघात होतात आणि आम्ही फक्त योग्य वेळी योग्य ठिकाणी हजर असतो, कधी-कधी.

And we won this World Cup in 1983.

आणि आम्ही १९८३ चा विश्वचषक जिंकला.

And suddenly we fell in love with the 50-over game,

आणि एकदम आम्ही ५० षटकांच्या सामन्याच्या प्रेमात पडलो.

and we played it virtually every day.

आणि आम्ही अक्षरशः दररोज खेळू लागलो.

There was more 50-over cricket than anywhere.

इतर कुठंही नसेल इतकं ५० षटकांचं क्रिकेट इथं होतं.

But there was another big date.

पण अजून एक मोठा दिवस होता.

1983 was when we won the World Cup.

१९८३ साली आम्ही विश्वचषक जिंकला.

1991,'92, we found a finance minister

१९९१, '९२, आम्हाला एक अर्थमंत्री मिळाला

and a prime minister

आणि एक पंतप्रधान

willing to let the world look at India,

ज्यांची इच्छा होती की जगाचं लक्ष भारताकडं वेधण्याची,

rather than be this great country of intrigue

एक गूढ महाकाय देश म्हणून राहण्यापेक्षा

and mystery in this closed country.

आणि रहस्यं दडवून ठेवण्यापेक्षा,

And so we allowed multinationals into India.

आणि म्हणून आम्ही बहुराष्ट्रीय कंपन्यांना भारतात येऊ दिलं.

We cut customs duties, we reduced import duties,

आम्ही जकात कर घटवला. आम्ही आयात कर कमी केला.

and we got all the multinationals coming in,

आणि सगळ्या बहुराष्ट्रीय कंपन्यांचा ओघ सुरु झाला,

with multinational budgets,

बहुराष्ट्रीय बजेटसह,

who looked at per-capita income

ज्यांना महत्त्व होतं दरडोई उत्पन्नाचं

and got very excited about the possibilities in India,

आणि जे भारतातल्या शक्यतांविषयी खूप उत्तेजित झाले,

and were looking for a vehicle to reach every Indian.

आणि प्रत्येक भारतीयापर्यंत पोहोचण्याचं एक साधन शोधू लागले.

And there are only two vehicles in India -- one real, one scripted.

आणि भारतात अशी फक्त दोन साधने आहेत, एक वास्तव, एक कल्पित.

The scripted one is what you see in the movies,

कल्पित साधन म्हणजे जे चित्रपटांतून दिसतं.

the real one was cricket.

वास्तव साधन म्हणजे क्रिकेट.

And so one of my friends sitting right here in front of me,

आणि म्हणून माझे एक मित्र जे इथं माझ्यासमोर बसलेत,

Ravi Dhariwal from Pepsi, decided he's going to take it

पेप्सीचे रवी तारीवाल, त्यांनी ठरवलं ह्या खेळाला उचलून धरायचं

all over the world.

जगभरात.

And Pepsi was this big revolution, because they started taking cricket all over.

आणि पेप्सी ही मोठी क्रांती होती. कारण त्यांनी क्रिकेटला सर्वत्र पोचवायला सुरवात केली.

And so cricket started becoming big;

आणि म्हणून क्रिकेट मोठं होण्यास सुरवात झाली.

cricket started bringing riches in.

क्रिकेट धनिकांना आकृष्ट करु लागलं.

Television started covering cricket. For a long time

दूरदर्शन क्रिकेटचं प्रसारण करु लागलं. दीर्घ काळासाठी

television said, "We won't cover cricket

दूरदर्शन म्हणायचं, "आम्ही क्रिकेट प्रसारण करणार नाही

unless you pay us to cover it."

जोपर्यंत तुम्ही त्यासाठी पैसे मोजत नाही."

Then they said, "OK,

मग ते म्हणाले, "ठीकाय,

the next rights are sold for 55 million dollars.

पुढच्या प्रक्षेपण अधिकारांची किंमत असेल ५५ दशलक्ष डॉलर्स.

The next rights are sold for 612 million dollars."

त्यापुढचे अधिकार ६१२ दशलक्ष डॉलर्स."

So, it's a bit of a curve, that.

तर, तो एक लहानसा टप्पा होता.

And then another big accident happened in our cricket.

आणि मग आमच्या क्रिकेटमध्ये आणखी एक मोठा अपघात झाला.

England invented 20 overs cricket,

इंग्लंडनं २० षटकांच्या क्रिकेटचा शोध लावला,

and said, "The world must play 20 overs cricket."

आणि म्हणालं, "जगानं २० षटकांचं क्रिकेट खेळलंच पाहिजे."

Just as England invented cricket, and made the rest of the world play it.

अगदी जसं इंग्रजांनी क्रिकेटचा शोध लावला, आणि इतर जगाला तो खेळायला लावला.

Thank God for them.

त्यासाठी ईश्वराचे आभार.

(Laughter)

(हशा)

And so, India had to go and play the T20 World Cup, you see.

आणि म्हणून, भारताला टी-२० विश्वचषक खेळायला जावं लागलं, बरं का.

India didn't want to play the T20 World Cup.

भारताला टी-२० विश्वचषकात खेळायचं नव्हतं.

But we were forced to play it by an 8-1 margin.

पण आम्हाला ८-१ मताधिक्यानं जबरदस्ती खेळायला लावलं.

And then something very dramatic happened.

आणि मग खूप नात्यमयरीत्या काहीतरी घडलं.

We got to the final, and then this moment,

आम्ही अंतिम फेरीत पोहोचलो, आणि मग हा क्षण,

that will remain enshrined forever,

जो चिरकाल हृदयात जतन राहील,

for everybody, take a look.

प्रत्येकाच्या, बघा बरं.

(Crowd cheering)

(गर्दीतून आनंदाचा जयघोष)

The Pakistani batsman trying to clear the fielder.

पाकिस्तानी फलंदाज क्षेत्ररक्षकाला चुकवण्याचा प्रयत्न करताना.

Announcer: And Zishan takes it! India wins!

समालोचक: आणि श्रीशांतनं झेल घेतला! भारताचा विजय!

What a match for a Twenty20 final.

ट्वेंटी२० च्या फायनलचा अप्रतिम सामना.

India, the world champions.

भारत, विश्वविजेता.

(Cheering)

(आनंदाचा जयघोष)

India, T20 champions.

भारत, टी२० विजेता.

But what a game we had, M. S. Dhoni

पण काय सामना होता ना, एम एस धोनी

got it right in the air, but Misbah-ul-Haq, what a player.

नं हवेत उडवला, पण मिस्बाह-उल-हक़, काय खेळाडू आहे!

A massive, massive success:

एक प्रचंड मोठा विजय.

India, the world TT champions.

भारत, २०-२०चा विश्वविजेता.

Harsha Bhogle: Suddenly India discovered this power of 20-overs cricket.

हर्षा भोगले: अचानक भारताला २०-ओव्हर्स क्रिकेटच्या ताकदीचा साक्षात्कार झाला.

The accident, of course, there, was that the batsman

अपघात असा की, त्या फलंदाजाला

thought the bowler was bowling fast.

वाटलं गोलंदाज वेगात गोलंदाजी करेल.

(Laughter)

(हशा)

If he had bowled fast, the ball would have gone where it was meant to go,

त्यानं वेगानं बॉल टाकला असता, तर तो जिथं घालवायचा होता तिथं गेलाच असता,

but it didn't go. And we suddenly discovered

पण तो नाही गेला. आणि आम्हाला अचानक साक्षात्कार झाला

that we could be good at this game.

की आम्ही हा खेळ चांगला खेळू शकतो.

And what it also did was

आणि यातून अजून काय झालं तर

it led to a certain pride in the fact that India could be the best in the world.

एक अभिमानाची लाट उफाळून आली की भारत जगातील सर्वोत्तम बनू शकतो.

It was at a time when investment was coming in,

तो काळ होता, गुंतवणुकी येण्याचा,

India was feeling a little more confident about itself.

भारताला स्वतःबद्दल थोडासा अधिक विश्वास वाटत होता.

And so there was a feeling that there was great pride

आणि त्यामुळं एक भावना निर्माण झाली खूप अभिमानाची

in what we can do.

आम्ही जे करू शकतो त्याबद्दल.

And thankfully for all of us,

आणि आपल्या सर्वांच्या भल्यासाठी,

the English are very good at inventing things,

इंग्रज शोध लावण्यात खूप चांगले आहेत.

and then the gracious people that they are,

आणि मग ते महान लोक,

they let the world become very good at it.

जगाला त्यात चांगलं बनू देतात.

(Laughter)

(हशा)

And so England invented T20 cricket,

आणि म्हणून इंग्लंडनं टी-२० क्रिकेटचा शोध लावला,

and allowed India to hijack it.

आणि भारताला त्यावर कब्जा करू दिला.

It was not like reengineering that we do in medicine,

औषधांच्या री-इंजिनिअरींग सारखं न करता,

we just took it straight away, as is.

आम्ही ते सरळ सर आहे तसं उचललं.

(Laughter)

(हशा)

And so, we launched our own T20 league.

आणि मग, आम्ही आमच्या स्वतःची टी-२० लीग काढली.

Six weeks, city versus city.

सहा आठवडे, एक शहर विरुद्ध दुसरं शहर.

It was a new thing for us. We had only ever supported our country --

आमच्यासाठी हे काहितरी नवीन होतं. आम्ही आमच्या देशासाठी उभे राहिलोत -

the only two areas in which India was very proud about

फक्त दोन प्रसंगांमध्ये ज्यांत भारताबद्दलचा प्रचंड अभिमान

their country, representing itself on the field.

घेऊन मैदानात उतरतो.

One was war, the Indian army, which we don't like to happen very often.

एक म्हणजे युद्ध, भारतीय सैन्य, जे नेहमी नेहमी होऊ नये असं आम्हाला वाटतं.

The other was Indian cricket.

दुसरं म्हणजे भारतीय क्रिकेट.

Now, suddenly we had to support city leagues.

आता, अचानक आम्हाला शहर पातळीवरील संघांना पाठिंबा द्यायचा होता.

But the people getting into these city leagues

पण या सिटी लीग्ज मध्ये सहभागी होणार्‍या

were people who were taking their cues from the West.

लोकांनी पश्चिमेचं सहाय्य घेतलं होतं.

America is a home of leagues. And they said,

अमेरीका लीग्ज चं माहेर आहे. आणि ते म्हणाले,

"Right, we'll build some glitzy leagues here in India."

"तर, आम्ही भारतात जरा भारी लीग्ज उभारुन देतो."

But was India ready for it?

पण भारत यासाठी तयार होता का?

Because cricket, for a long time in India was always organized.

कारण भारतात क्रिकेट हे नेहमी आयोजित केलं जात होतं.

It was never promoted, it was never sold -- it was organized.

त्याचं प्रकटीकरण नव्हतं. त्याची विक्रीही नव्हती, ते आयोजित केलं जात होतं.

And look what they did with our beautiful, nice,

आणि बघा त्यांनी काय केलं आमच्या सुंदर, छानशा,

simple family game.

साध्या कौटुंबिक खेळाचं.

All of a sudden, you had that happening.

अचानक हे सगळं घडून आलं.

(Music)

(संगीत)

An opening ceremony to match every other.

उदघाटन समारंभ - दुसऱ्या कार्यक्रमांच्या तोडीस तोड.

This was an India that was buying Corvettes. This was an India that was buying Jaguar.

हाच तो भारत, 'कॉर्व्हेट्स' खरेदी करणारा. हाच तो भारत, 'जग्वार' खरेदी करणारा.

This was an India that was adding more mobile phones per month

हाच तो भारत, जिथं मोबाईल फोन्सच्या संख्येची मासिक वाढ

than New Zealand's population twice over.

न्यूझीलंडच्या लोकसंख्येच्या दुपटीहून अधिक होती.

So, it was a different India.

असा हा वेगळा भारत होता.

But it was also a slightly more orthodox India

पण हाच भारत थोडा अधिक रुढीप्रिय होता

that was very happy to be modern,

ज्याला आधुनिक तर बनायचं होतं,

but didn't want to say that to people.

पण हे लोकांना कळूही द्यायचं नव्हतं.

And so, they were aghast when the cheerleaders arrived.

म्हणूनच ते झाले विस्मयचकीत, जेव्हा आल्या 'चीअरलीडर्स'.

Everyone secretly watched them, but everyone claimed not to.

सगळ्यांनी त्यांना गुपचुप निरखलं. पण, 'आपण नाही बुवा' असं म्हणत.

(Music)

(संगीत)

(Laughter)

(हशा)

The new owners of Indian cricket were not the old princes.

भारतीय क्रिकेटचे नवीन मालक, आता जुन्या काळातले राजपुत्र नव्हते.

They were not bureaucrats who were forced

ते नोकरशहा नव्हते, ज्यांना ढकललं जाई

into sport because they didn't actually love it;

खेळामध्ये, त्यावर खरं प्रेम नसल्यामुळंच,

these were people who ran serious companies.

हे लोक प्रतिथयश कंपन्या चालवणारे होते.

And so they started promoting cricket big time,

आणि म्हणून त्यांनी मोठ्या प्रमाणावर सुरु केला क्रिकेटचा प्रसार ,

started promoting clubs big time.

संघांच प्रचार.

And they've started promoting them with huge money behind it.

आणि या प्रसारासाठी ते ओतू लागले प्रचंड धनराशी.

I mean the IPL had 2.3 billion dollars

म्हणजे, आयपीएल कडं २.३ बिलियन डॉलर्स होते

before a ball was bowled,

पहिला चेंडू फेकण्याच्याही आधी.

1.6 billion dollars for television revenue over 10 years,

१.६ बिलियन डॉलर्स, टीव्ही च्या १० वर्षांच्या महसूलाच्या रूपानं,

and another 70 million dollars plus from all these franchises

आणि आणखीन ७० दशलक्ष डॉलर्स, ह्या सगळ्या फ्रँचाईजी कडून

that were putting in money. And then they had to appeal to their cities,

जे पैसा ओतत होते. आणि मग त्यांना त्यांच्या शहरांना आवाहन करावं लागलं.

but they had to do it like the West, right? Because we are setting up leagues.

पण त्यांना ते पाश्चिमात्यांसारखं करायचं होतं, बरोबर? कारण आम्ही संघाची बांधणी करत होतो.

But what they were very good at doing

पण त्यांनी सर्वांत भारी काम काय केलं असेल तर

was making it very localized.

त्याचं लोकलायझेशन करणं.

So, just to give you an example of how they did it --

तर, तुम्हाला एक उदाहरण देतो त्यांनी हे कसं केलं त्याचं,

not Manchester United style promotion,

मँचेस्टर युनायटेड स्टाईलनं नाही,

but very Mumbai style promotion. Take a look.

तर अगदी मुंबैय्या स्टाईलनं केलेला प्रचार बघाच.

(Music)

(संगीत)

Of course, a lot of people said, "Maybe they dance better than they play."

अर्थात बरेच जण म्हणाले की खेळापेक्षा यांचा नाचच चांगला आहे.

(Laughter)

(हशा)

But that's all right. What it did also is it changed the way we looked at cricket.

पण ते जाऊ द्या. यानं आणखीन काय केलं असेल तर, आमचा क्रिकेटकडं बघण्याचा दृष्टीकोन बदलला.

All along, if you wanted a young cricketer,

एकंदरीत, तुम्हाला एखादा तरुण खेळाडू पाहिजे असेल

you picked him up from the bylanes of your own little locality,

तर तुम्हाला तो तुमच्या स्वतःच्या भागातील गल्लीत मिळेल,

your own city, and you were very proud

तुमच्या स्वतःच्या शहरात, आणि तुम्हाला अभिमान वाटावा

of the system that produced those cricketers.

अशी ही व्यवस्था जिच्यातून असे क्रिकेटपटू तयार होतील.

Now, all of the sudden, if you were to bowl a shot --

आता, अचानक, तुम्हाला जर एखादा गोलंदाज कमी पडला,

if Mumbai were to bowl a shot, for example,

उदाहरणार्थ, मुंबईला जर एखादा गोलंदाज कमी पडत असेल,

they needn't go to Kalbadevi

त्यांना काळबादेवीला जायची गरज नाही.

or Shivaji Park or somewhere to source them,

किवा शिवाजी पार्क किवा कुठंतरी, त्याच्या शोधार्थ,

they could go to Trinidad.

ते जाऊ शकतात त्रिनिनादला.

This was the new India, wasn't it? This was the new world,

आता हा आहे एक नवीन भारत, नाही का? हे आहे एक नवं जग.

where you can source from anywhere

जिथं कुठुनही खेळाडू आणता येतील

as long as you get the best product at the best price.

जोपर्यंत तुम्हाला मिळेल सर्वोत्तम वस्तू सर्वोत्तम किंमतीत.

And all of a sudden, Indian sport had awakened to the reality

आणि एकाएकी भारतीय क्रीडाजगताला या वास्तवाची जाणीव झाली

that you can source the best product for the best price

की सर्वोत्तम किमतीत सर्वोत्तम उत्पादन उपलब्ध होऊ शकतं

anywhere in the world.

जगातून कुठुनही.

So, the Mumbai Indians flew in Dwayne Bravo from Trinidad and Tobago,

मग, मुंबई इंडीयनवाले 'डॉन ब्राव्हो' मधून गेले त्रिनिनाद आणि टोबॅगो ला

overnight. And when he had to go back to represent

एका रात्रीत. आणि जेव्हा त्याला परतायचं होतं खेळण्यासाठी

the West Indies, they asked him, "When do you have to reach?"

वेस्ट ईंडीज कडून, तेव्हा त्यांनी विचारलं, "तुला कधी पोचायचं आहे?"

He said, "I have to be there by a certain time, so I have to leave today."

तो म्हणाला, "मला अमुक वेळेत तिथं पोचायचंय, त्यासाठी आज निघायला हवं."

We said, "No, no, no. It's not about when you have to leave;

आम्ही म्हटलं, "ना ना. कधी निघायचं ते महत्त्वाचं नाहीच,

it's about when do you have to reach there?"

कधी पोहोचायचं ते महत्त्वाचं आहे."

And so he said, "I've got to reach on date X."

आणि मग तो म्हणाला, "मला अमुक तारखेला पोचलंच पाहिजे."

And they said, "Fine, you play to date X, minus one."

यावर ते म्हणाले, "छान, तू त्या तारखेच्या एक दिवस आधीपर्यंत खेळ."

So, he played in Hyderabad, went, straight after the game,

तर, तो हैदराबादमध्ये खेळला, सामना संपल्याबरोबर थेट

went from the stadium to Hyderabad airport,

मैदानावरून हैदराबाद विमानतळावर गेला,

sat in a private corporate jet -- first refueling in Portugal,

एका खाजगी कॉर्पोरेट जेटमध्ये बसला, पहिलं इंधन पोर्तुगालमध्ये भरलं,

second refueling in Brazil; he was in West Indies in time.

दुसरं इंधन ब्राझीलमध्ये भरलं. वेस्ट इंडिजमध्ये तो वेळेत पोहोचला.

(Laughter)

(हशा)

Never would India have thought on this scale before.

एवढ्या मोठ्या प्रमाणावर भारतात कधीच विचार झाला नसेल.

Never would India have said, "I want a player to play

आम्ही कधीच म्हटलं नसतं, "आम्हाला एक खेळाडू हवाय

one game for me, and I will use a corporate jet

एका सामन्यासाठी, आणि आम्ही एक कॉर्पोरेट जेट देऊ

to send him all the way back to Kingston, Jamaica

त्याला परत किंगस्टोन, जमैकाला जायला

to play a game."

दुसरा सामना खेळायला."

And I just thought to myself,

आणि मी मनातून म्हटलं,

"Wow, we've arrived somewhere in the world, you know?

"अरेच्चा, आम्ही सुधारलो वाटतं.

We have arrived somewhere. We are thinking big."

आम्ही काहीतरी करुन दाखवलं. आम्ही मोठा विचार करु लागलो."

But what this also did was it started

पण यातून अजून काय घडलं असेल तर ते म्हणजे

marrying the two most important things in Indian cricket,

भारतीय क्रिकेटमधील दोन महत्त्वाच्या गोष्टींचं मिलन

which is cricket and the movies in Indian entertainment.

म्हणजे क्रिकेट आणि भारतीय मनोरंजन क्षेत्रातील सिनेमा.

There is cricket and the movies.

क्रिकेट आणि सिनेमा.

And they came together because people in the movies

आणि ते एकत्र यायचं कारण म्हणजे सिनेमातले लोक

now started owning clubs.

आता बनू लागले क्लबचे मालक.

And so, people started going to the cricket to watch Preity Zinta.

आणि मग, लोकांची पावलं वळली क्रिकेटकडं, प्रिती झिंटाला बघण्यासाठी.

They started going to the cricket to watch Shah Rukh Khan.

लोक क्रिकेट पाहू लागले शाहरुख खानला पाहण्यासाठी.

And something very interesting happened.

आणि काहीतरी खूप इंटरेस्टिंग घडलं.

We started getting song and dance in Indian cricket.

आमच्या भारतीय क्रिकेटमध्ये नाच आणि गाणं येऊ लागलं.

And so it started resembling the Indian movies more and more.

आणि मग ते अजून अजून हिंदी सिनेमा सारखंच वाटायला लागलं.

And of course, if you were on Preity Zinta's team --

आणि अर्थातच, तुम्ही प्रिती झिंटाच्या टीम मध्ये असाल,

as you will see on the clip that follows -- if you did well,

जसं या पुढच्या क्लिपमध्ये दाखवलंय, तुम्ही चांगलं खेळलात

you got a hug from Preity Zinta.

तर प्रिती झिंटाकडून एक आलिंगन.

So that was the ultimate reason to do well. Take a look --

तर हे आहे चांगल्या खेळामागचं खरं कारण. बघा तर खरं.

everyone's watching Preity Zinta.

सर्वांच्या नजरा प्रिती झिंटावर.

(Music)

(संगीत)

And then of course there was Shah Rukh playing the Kolkata crowd.

आणि अर्थातच कोलकत्याच्या लोकांसोबत खेळतोय शाहरुख.

We'd all seen matches in Kolkata,

कोलकत्यातले सामने आपणही बघितले होते,

but we'd never seen anything like this:

पण असं काहीतरी कधीच दिसलं नव्हतं.

Shah Rukh, with the Bengali song, getting the audiences all worked up

शाहरुख, बंगाली गाण्याच्या तालावर, सगळ्या प्रेक्षकांना नाचवतोय

for Kolkata -- not for India, but for Kolkata.

कोलकत्यासाठी, भारतासाठी नव्हे, तर कोलकत्यासाठी.

But take a look at this.

पण जरा इकडं बघा.

(Music)

(संगीत)

An Indian film star hugging a Pakistani cricketer

एक भारतीय फिल्मस्टार मिठी मारतोय एका पाकिस्तानी खेळाडूला

because they'd won in Kolkata.

कारण ते जिंकले कोलकत्यात.

Can you imagine?

विश्वास बसत नाही ना?

And do you know what the Pakistani cricketer said?

आणि तुम्हाला माहितीये तो पाकिस्तानी खेळाडू काय म्हणाला?

(Applause)

(टाळ्या)

"I wish I was playing for Preity Zinta's team."

मला वाटतं मी प्रिती झिंटाच्या टीममधून खेळायला हवं होतं.

(Laughter)

(हशा)

But I thought I'd take this opportunity --

पण मी विचार केला, ही संधी साधायचा -

there's a few people from Pakistan in here.

इथं काही लोक पाकिस्तानातून आले आहेत.

I'm so happy that you're here

मला खूप आनंद वाटतो की तुम्ही इथं आलात.

because I think we can show that we can both be together and be friends, right?

कारण माझ्या मते, आपण दाखवून देऊ शकतो की आपण एकत्र येऊन मैत्री करु शकतो, बरोबर?

We can play cricket together, we can be friends.

आपण एकत्र क्रिकेट खेळू शकतो, आपण मित्र बनू शकतो.

So thank you very much for coming, all of you from Pakistan.

तर पाकिस्तानातून इथं आल्याबद्दल तुमचे खूप खूप आभार.

(Applause)

(टाळ्या)

There was criticism too because they said,

यावर थोडी टीकाही झाली, जसं की,

"Players are being bought and sold?

"खेळाडूंची खरेदी-विक्री होते?

Are they grain?

ते काय धान्य आहे?

Are they cattle?"

ती काय गुरं-ढोरं आहेत?"

Because we had this auction, you see.

याचं कारण म्हणजे हा लिलाव.

How do you fix a price for a player?

एखाद्या खेळाडूची किंमत कशी ठरवायची?

And so the auction that followed

आणि म्हणून नंतर झालेल्या लिलावात,

literally had people saying,

लोक अक्षरशः म्हणत होते,

"Bang! so many million dollars for so-and-so player."

होऊन जाऊदे! ह्या खेळाडूसाठी इतका पैसा.

There it is.

हे बघा.

(Music)

(संगीत)

Auctioneer: Going at 1,500,000 dollars. Chennai.

लिलाव पुकारणारा: चालू आहे १,५००,००० डॉलर्स. चेन्नई.

Shane Warne sold for 450,000 dollars.

शेन वॉर्न विकला गेला ४५०,००० डॉलर्समध्ये.

HB: Suddenly, a game which earned its players 50 rupees a day --

हर्षा: अचानक, एक खेळ, ज्यातून खेळाडूंची कमाई असे ५० रुपये प्रतिदिन -

so 250 rupees for a test match,

म्हणजे २५० रुपये एका कसोटी सामन्याचे,

but if you finish in four days you only got 200.

पण तीच चार दिवसात संपली, तर मिळायचे फक्त २००.

The best Indian players who played every test match --

सर्वोत्तम भारतीय खेळाडू, जे खेळायचे सर्व कसोटी सामन्यांत,

every one of the internationals, the top of the line players --

प्रत्येक आंतरराष्ट्रीय सामन्यांत, आघाडीचे खेळाडू,

standard contracts are 220,000 dollars in a whole year.

साधारण करारानुसार २२०,००० डॉलर्स, पूर्ण वर्षाचे.

Now they were getting 500,000 for six days' work.

त्यांनाच मिळू लागले ५००,००० सहा दिवसांच्या कामाचे

Then Andrew Flintoff came by from England,

मग अँड्र्यु फ्लिंटॉफ आला, इंग्लंडहून,

he got one and a half million dollars, and he went back and said,

त्याला मिळाले दीड मिलियन डॉलर्स, आणि तो परत जाऊन म्हणाला,

"For four weeks, I'm earning more than Frank Lampard and Steven Gerrard,

"चार आठवड्यात, मी फ्रँक लॅम्पर्ड आणि स्टीव्हन गेरार्ड पेक्षा जास्त कमावतोय,

and I'm earning more than the footballers, wow."

आणि माझी कमाई फुटबॉलर्स पेक्षाही जास्त आहे, व्वा."

And where was he earning it from? From a little club in India.

आणि कुठुन कमवलं त्यानं? भारतातल्या एका छोट्या क्लबमधून.

Could you have imagined that day would come?

असा एक दिवस उजाडेल याची तुम्ही कल्पना तरी केली होती का?

One and a half million dollars for six weeks' work.

दीड मिलियन डॉलर्स सहा आठवड्यांच्या कामासाठी.

That's not bad, is it?

काही वाईट नाही, होय ना.

So, at 2.3 billion dollars before the first ball was bowled.

तर, २.३ बिलियन डॉलर्स, पहिला चेंडू फेकण्यापूर्वीच.

What India was doing, though, was benchmarking

यातून भारतानं आणून ठेवलं स्वतःला

itself against the best in the world,

जगातल्या सर्वोत्तमांच्या पातळीवर,

and it became a huge brand.

आणि बनला एक जबरदस्त ब्रँड.

Lalit Modi was on the cover of Business Today.

ललित मोदी 'बिझनेस टुडे' च्या मुखपृष्ठावर झळकले.

IPL became the biggest brand in India

आयपीएल भारतातला सगळ्यात मोठा ब्रँड बनला

and, because our elections, had to be moved to South Africa,

आणि, आमच्या निवडणुकांमुळं, दक्षिण आफ्रिकेत न्यावं लागलं,

and we had to start the tournament in three weeks.

आणि आम्हाला तीन आठवड्यात स्पर्धा सुरु करायची होती.

Move a whole tournament to South Africa in three weeks.

तीन आठवड्यांत संपूर्ण स्पर्धा दक्षिण आफ्रिकेत हलवायची.

But we did it. You know why?

पण आम्ही ते केलं. कसं माहितीये?

Because no country works as slowly as we do

कारण कोणताही देश आमच्याइतकं संथ काम करत नाही

till three weeks before an event,

स्पर्धेच्या तीन आठवड्यांपूर्वी पर्यंत,

and nobody works fast as we do in the last three weeks.

आणि अखेरच्या तीन आठवड्यांत आमच्याइतकं जलद कामही कुणीच करत नाही.

(Applause)

(टाळ्या)

Our population, which for a long time we thought was a problem,

आमची लोकसंख्या, जी, दीर्घ काळापर्यंत आम्हाला आमची समस्या वाटत होती,

suddenly became our biggest asset

एकाएकी आमची सगळ्यात मोठी संपत्ती बनली

because there were more people watching --

कारण खूप जास्त लोक बघत होते -

the huge consuming class --

प्रचंड मोठा उपभोक्ता वर्ग --

everybody came to watch the cricket.

प्रत्येकजण क्रिकेट बघायला येई.

We'd also made cricket the only sport in India,

आम्ही क्रिकेटला भारतातला एकमेव खेळसुद्धा बनवून टाकलं,

which is a pity, but in India every other sport

जे चांगलं नाही, पण भारतातला इतर कुठलाही खेळ

pushes cricket to become big,

क्रिकेटलाच मोठं होण्यासाठी ढकलतो,

which is a bit of a tragedy of our times.

जी आमच्या काळाची एक शोकांतिका आहे.

Now, this last minute before I go --

आता, ह्या शेवटच्या मिनिटात, जाण्यापूर्वी -

there's a couple of side effects of all this.

या सगळ्याचे काही साईड इफेक्ट्स आहेत.

For a long time, India was this country of poverty,

दीर्घ काळासाठी, भारत हा देश होता गरीबांचा,

dust, beggars,

धुळीचा, भिकार्‍यांचा,

snake charmers, filth,

गारुड्यांचा, घाणीचा,

Delhi belly -- people heard Delhi belly stories before they came.

दिल्ली बेली - इथं येण्याआधीच लोकांना 'दिल्ली बेली'च्या कथा ऐकायला मिळत.

And, all of a sudden, India was this land of opportunity.

आणि, एकाएकी, या भूमीत संधीच संधी दिसू लागल्या.

Cricketers all over the world said,

जगभरातले क्रिकेटपटू म्हणू लागले,

"You know, we love India. We love to play in India."

"काय सांगू, आम्हाला भारत आवडतो, आम्हाला भारतात खेळायला आवडतं."

And that felt good, you know?

आणि हे ऐकून चांगलं वाटलं.

We said, "The dollar's quite powerful actually."

आम्ही म्हणालो, "डॉलरमध्ये खरोखर खूप ताकद आहे."

Can you imagine, you've got the dollar on view

माहित्येय का, डॉलर दिसायला लागले

and there's no Delhi belly in there anymore.

आणि मग दिल्ली बेली वगैरे काहीच नाही.

There's no filth, there's no beggars, all the snake charmers have vanished,

अजिबात घाण नाही, भिकारी नाहीत. सगळे गारुडी गायब झाले.

everybody's gone. This tells you how the capitalist world rules.

सगळे गुडुप. यातून तुम्हाला दिसेल भांडवलशाही कशी चालते.

Right so, finally,

तर, शेवटी,

an English game that India usurped a little bit,

एक इंग्लिश खेळ, जो भारतानं बळकावला, थोडासा,

but T20 is going to be the next missionary in the world.

पण टी-२० हा भविष्यातला धर्मप्रसारक होणार आहे.

If you want to take the game around the world,

या खेळाचा प्रसार जगभर करायचा असेल तर,

it's got to be the shortest form of the game.

तो छोट्यातला छोट्या स्वरुपात असला पाहिजे.

You can't take a timeless test to China and sit through 14 days with no result in the end,

चीनमध्ये, एखादी प्रदीर्घ कसोटी खेळवून, १४ दिवस निकालाशिवाय बसून राहणं शक्य नाही,

or you can't take it all over the world.

किंवा अशा खेळाचा जगभर प्रसार शक्य नाही.

So that's what T20 is doing.

आणि तेच टी-२० करतंय.

Hopefully, it'll make everyone richer, hopefully it'll make the game bigger

आशा करुयात की हे सर्वांना अधिक श्रीमंत बनवेल, खेळाला अजून मोठं बनवेल

and hopefully it'll give cricket commentators more time in the business.

आणि कदाचित त्यामुळं क्रिकेट समालोचकांना अधिक वेळ देता येईल या व्यवसायासाठी.

Thank you very much. Thank you.

आपला खूप आभारी आहे. धन्यवाद.

(Applause)

(टाळ्या)