The role of faith and belief in modern Africa | Ndidi Nwuneli

Translator: Daban Q Jaff Reviewer: halo fariq

I was born to two amazing professors who were not religious.

دایک و باوکم دوو پڕۆفێسۆری بێباوەڕن.

In fact, my father's regular response

لە ڕاستیدا، وەڵامە ڕێکوپێکەکەى باوکم

to the question about why we didn't go to church on Sundays was,

دەربارەى ئەو پرسیارەى بۆچى لە ڕۆژانى شەممە ئێمە نەدەچووین بۆ کڵێسە،

"When others go to pray, I go to play."

کاتێک خەڵک دەچنە کڵێسە من دەچم یاری دەکەم.

Tennis, in case you're wondering.

بۆ زانیاریتان، یاری تێنسمان دەکرد.

Faith found me and my siblings when university students came to our house

باوەڕ من، خوشک و براکانمى دۆزیەوە کاتێک خوێندکارانى زانکۆ هاتن بۆ ماڵمان

to invite us to Sunday school.

تا بانگێشتمان بکەن بۆ قوتابخانەی یەکشممە.

I was drawn by their sense of personal conviction

وای بۆدەچم خۆیان تاوانبار بکەن

and their life of service,

و ژیانیان پڕە لە خزمەت،

and opted for baptism into the Christian faith

وا دیاریکراوە بۆ پاککبونەوە لەناو بیرو باوەڕى مەسیحیەکان

as my 10th birthday present.

وەک دیارى ١٠ساڵەى لەدایکبونم.

My faith has shaped my work as a social entrepreneur,

باوەڕى من وەک داهێنەرێکى کۆمەڵایەتى، شێوەى کارەکەم دیاریدەکات

attempting to address Africa's most pressing challenges

هەوڵدان بۆ چارەسەرى خێراى کارەساتى ئەفریقیا

over the last 17 years,

لە ١٠ ساڵى ڕابردوو،

and my work training youth as leaders

کارى من مەشقى لاوانە بۆ ڕابەری

and promoting ethics across Africa.

و بڵاوکردنەوەى ڕەوشتە لەسەرتاسەرى ئەفریقیا.

Twenty-nine years later,

دواى بیست و نۆ ساڵ،

as a Sunday school teacher myself,

لە ڕۆژى یەکشەممە کە مامۆستا بووم،

my faith was challenged by a young nine-year-old

لەلایەن گەنجێکى نۆ ساڵانەوە باوەڕم خرا ژێر پرسیار

who asked a series of questions.

کە کۆمەڵێک پرسیاری کرد.

He asked,

پرسى،

"Ms. Ndidi, does God hate Africans?"

"خاتوو، نیدیدى ئایا خودا ڕقى لە ئەفرقییەکانە؟،"

To which I quickly retorted, "Of course not.

بەشێوەیەکی خێرا وەڵامم دایەوە.، بێگومان نەخێر"

God loves all his children equally."

خودا هەموو و منداڵەکانى بە یەکسانى و وەک یەک خۆشدەوێت.

Then he asked, "So why do so many young African children die?"

"دواتر پرسى، بۆچى مێرد منداڵەکانى ئەفریقیا دەمرن؟"

I stumbled and mumbled as I responded.

لەگەڵ وەڵامدانەوە چوومە ناو خەیاڵ و وڕێنەم دەکرد.

"There are many reasons why young African children die.

چەندین هۆکار هەیە کە بۆچى مێرد منداڵە ئەفریقیەکان دەمرن.

Most of them are man-made, and we cannot blame God."

"زۆربەیان دروستکراوى دەستى مرۆڤن، و ناتوانین لۆمەى خودا بکەین.

So he asked, "Why does he let it happen?

هەروەها پرسى، "بۆ ڕێگەدەدات ئەوە ڕووبدات؟

He could stop it."

دەیتوانى ئەم ئازارە کۆتایی پێبهێنێت.

And I said ...

و وتم...

"Yes he could, yes he could,

بەڵی دەتوانێ، بەڵام پەروەردگار

ئێمەى ناردووە تا گۆڕانکارى بکەین بۆ بەرەو پێشبردنى مرۆڤایەتى

but he sent us here as change agents,

light of the world, salt of the earth,

ڕووناکى جیهان، سوێرى زەوى،

and we are failing."

و کەوتین."

Africa has had a mixed affair with organized religion,

ئەفریقیا کێشەیەکى ئاڵۆزى لەگەڵ ئاینە ڕێکخراوەکان هەیە،

with both positive and negative consequences.

لەگەڵ ئامانجە باش و خراپەکانى.

The Christian missionaries educated most of our political elite,

موژدەبەرە مەسیحیەکان زۆرینەی دەستەبژێرە سیاسیەکانی ئێمەیان پەروەردە کردوە،

like Senghor and Nkrumah,

وەک سینغۆر و نکروما،

built many of our first hospitals and schools.

نەخۆشخانە و خوێندنگەکانی سەرەتاییەکانی ئێمەیان دروست کرد.

Similarly, Islam has introduced commerce and mathematics

هەروەک چۆن ئیسلام بە بازرگانى و بیرکارى ناساند

across the continent.

لە کێشوەرەکەمان.

Today, we have over a billion Africans who profess a strong faith.

ئەمڕۆ، ئێمە زیاتر لە ملیارێک ئەفریقى باوەڕداری توندمان هەیە.

What is the net effect of this on our continent?

کاریگەرى ڕاستەقینەی لەسەر ئەم کیشوەرەى ئێمە چى دەبێت؟

A recent "Economist" article said that the face of the future

لە ڕۆژنامەی ئیکۆنۆمیستدا هاتووە لە ڕوخساری داهاتووی جیهاندا،

of the world's most popular religion is African.

ئەفریقا پڕ ئاینترین دەبێت.

Now, both Islam and Christianity underscore the importance of social impact

ئێستا، ئیسلام و مەسیحیەت وەک یەک لە گرنگی کاریگەری بەریەکەوتن و وەک پتەوی

as critical tenets of our faith.

باوەرە بنچینەیەکانمان بە ئاینەکەمانەوە دووپات دەکەنەوە.

Muhammad is noted for stating

قسەیەکی بەناوبانگی محمد هەیە

that he is not a believer who goes to bed on a full stomach

کە ئەو باوەڕدار نەبووە کە دەچێتە جیگەى خەو بەسکى پڕ

when his neighbor to his side is hungry.

کاتێک دراوسێ نزیکەکانى برسین.

And all through the New Testament,

گەر ئاماژە بە کتێبی ئینجیل بکەین،

Jesus Christ talks about loving your neighbors as yourselves,

عیساى مەسیح دووپاتی خۆشویستنى جیرانەکانمان وەکو خۆمان کردۆتەوە،

giving to the poor, caring for the sick,

دەست گرتنی هەژارەکان و گرنگیدان بە نەخۆشەکان

and James, too, says that "faith without works is dead."

و جەیمسیش دەڵێت: باوەڕ بەبێ کردەوە هیچ واتایەکى نییە.

So I strongly believe that faith-based organizations have a critical role to play

و دڵنیام لەسەر ئەوەى کەوا ڕێکخراوە ئاینیەکان ڕۆڵى تایبەتیان هەیە

in driving social impact in Africa.

لە ڕێگەی دانانی کاریگەری کۆمەڵایەتی.

But for this to occur, we need three critical changes.

بۆ بەدیهێنانی ئەم گۆڕانکاریانە پێویستە سێ شت لە بنچینەوە بگۆڕێن.

The first is that we need to change our mindsets.

یەکەمیان پێویستە بیرتەسکیمان نەهێڵن.

Both as people of faith and of those who are not religious,

بۆ ئەو کەسانەى بڕوادارن و، ئەوانەشى کە بڕوادار نین

their perceptions of those of us who are people of faith.

زانینیی ئەوەی کەوا ئەوانیش کەسانی بڕواداران.

Now, for people of faith and those of us who are religious,

ئێستا، بۆ ئەوانەی بڕواداران و ئێمەش کەوا کەسانی بەباوەڕین

we often say, "If God wills, I'll do this;

هەمیشە دەڵێین "انشاء اللە."، ئەم کارە دەکەم

inshallah, I'll do that --

---گەر خودا ویستى لەسەربێت، ئەمە دەکەم

by God's grace, I'll do this."

بە جوانى خودا، ئەوە ئەکەم.

Now there are many things, I believe, that we can control --

ئێستا چەند شتێک هەیە، بڕوام وایە، کە دەتوانین دەستى بەسەردابگرین

some we cannot.

ھەندێکیش ناتوانین.

I believe that God is all-powerful,

باوەڕم وایە خودا بەهێزترینە،

but he's not a micromanager.

بەڵام بەڕێوەبەرى تەکنیکى نییە.

(Laughter)

(پێکەنین)

پەروەردگار ئێمەی ناردووە تا گۆڕانکاری بۆ بەرەو باشبردنی مرۆڤایەتی بکەین،

He has sent us here as his change agents,

and we must stop making excuses

ئێمەش پێویستە بیانو هێنانەوە بوەستێنین

and using him.

ئەم هەڵە بەکاربهێنین.

That means that if you're a teacher,

ئەمە ئەوە دەگەیەنێ ئەگەرتۆ مامۆستایت،

go to school and give your students the best.

بڕۆ بۆ قوتابخانە و باشترین پێشکەشی خوێنکارەکانت بکە.

If you're a public-sector official,

ئەگەر لە لە کارگێری کەرتی گشتیت،

release the funds meant for that school or public health-care center

پارەی تەرخان کروا بۆ ئەو قوتابخانە و سەنتەر تەندروستیە گشتیەکان خەرج بکە

instead of stealing it for your personal purposes.

لەجیاتی دزینی یان بەکارهێنانی بۆ مەرامی خۆت.

By claiming that we have no power over our past, present and future,

بە داواکردنی ئەوەی هیچ توانایەک نییە بۆ ڕابردوو، ئێستا و داهاتوومان،

we give too much authority to the wicked

ئێمە دەسەڵاتی زۆر دەدەینە خراپەکاران

who steal funds and beg God for forgiveness.

ئەو کەسەی سامان دەدزێ و داوا لە خودا دەکات کە بیبەخشێ.

Now for those of you who are not religious,

ئێستا بۆ ئێوە کە بێباوەڕن،

you also have to change your mindsets about us.

تۆش پێویستە بیرو بۆچوونت دەربارەی ئێمە بگۆڕێ.

There are many of us who are hardworking,

زۆرێک لە ئێمە سەرسەختانە کاردەکەین،

ethical and intellectual.

بە ڕەوشت و ڕۆشنبیرین.

It might surprise you.

ڕەنگە سەرسامت بکا.

(Laughter)

(پێکەنین)

Now the second step

ئێستا هەنگاوی دووەم

is that we have to utilize our resources and assets

ئەوەی ئێمە سودی لێوەردەگرین سەرچاوەکان و داهاتەکان

for social impact.

بۆ کاریگەریە کۆمەڵاىەتیەکان.

In England,

لە ئینگڵاند،

1,900 churches have been shut down since 1969,

لە ساڵی 1969 تا ئێستا 1900 کڵێسە دەرگایان داخستووە،

due to shrinking congregations,

بەهۆی گرژبوونی کۆمەڵ،

while in Africa, every single day,

لە کاتێکدا لە ئەفڕیقا هەموو ڕۆژێک،

a church or mosque is being built.

کڵێسەیەک یان مزگەوتێک دروست دەکرێت.

In some communities, you might not find a public health center,

لە هەندێ شوێن دۆزینەوەی سەنتەری پزیشکی لەوانەیە ئەستەم بێت،

a post office or even a school,

نووسینگەی پۆست یان هەتا لە خوێندنگەش،

but you'll find a church or mosque.

بەڵام مزگەوت و کڵێسە لە هەموو شوێنک بەردەستە.

Some of these churches and mosques are world-class,

هەندێ لەو کڵێسە و مزگەوتانە جیهانین،

with excellent audio-visual systems,

سیستەمە دەنگی-بینراوەی نایابیان هەیە،

wonderful meeting spaces,

شوێنی چاوپێکەوتن و پرسەی جوانیان هەیە،

and they organize events that rival international concerts.

وە بۆنەی جیاواز ڕێکدەخەن.

The sad reality is that many of them are empty during the week.

ڕاستییە تاڵەکە ئەوەیە زۆرێکیان بەدرێژای هەفتە بەتاڵن.

I live in the Lekki area of Lagos,

من لە ناوچەى لێکی لە لاگۆس دەژیم،

and in my community, there are at least 50 really nice churches,

لە کۆمەڵگای مندا، بەلایەنی کەمەوە ٥٠، کڵیسە هەیە

but there's no adult literacy center,

بەڵام سەنتەری خوێندنەوە و نووسین بۆ هەرزەکارانی لێ نییە،

no homeless shelter

پەناگەیەک بۆ ئاوارەکان نییە

and very few public schools and hospitals.

و چەند قوتابخانە و نەخۆشخانەى گشتى کەم بنیاتنراون.

Many of these spaces could be utilized for social change.

دەتوانێت هەندێک لەو شوێنانە بۆ گۆڕانى کۆمەڵایەتى بەکاربهێندرێت،

Imagine if every single church in Lekki opened its doors

بهێنە بەر چاو گەر گشت کڵێسەکانی ناوچەی لێکی دەرگەیان واڵا بکەن

to the homeless at night,

بۆ بێ لانەکان لەشەواندا،

gave them a sleeping bag, a warm meal and a voucher in the morning

شوێنى خەوتن، ژەمێکی گەرم و هۆکاری گواستنەوەیان لە بەیانیاندا پێبدرێت

to learn a vocational course,

بۆ فێربونی کۆڕسێکی پیشەیی،

offered by the unemployed youth who attend that church.

ببەخشرێت بەم گەنجە بێکارانەی لە کڵێسە ئامادە دەبێت

That would demonstrate what we preach

ئەمە دوپاتى وانەکانم دەکەنەوە

and what we speak about as people of faith,

و ئێمە چی دەڵێین وەک خەڵکى باوەڕدار،

and what led me to Christianity in the first place.

وە چى واى کردمی بە مەسیحی لە سەرەتاوە.

Similarly, we have to utilize our resources for social change.

دەبێت سەرچاوەکانمان بخەینە کار بۆ گۆڕانکاریە کۆمەڵایەتیەکان.

The 2016 "why give" survey conducted in Kenya

٢٠١٦ "(بۆچى دەبەخشین)" پێوەرى لە کینیا ڕێکخرا

reveals that close to 60 percent of adults give to faith-based organizations --

دەریدەخات نزیکەى ٪٦٠ زیندانى --بەبنەماى ڕێکخراوەکان باوەڕیان پێبەخشراوە

even more than they give their extended families.

تەنانەت زیاتریش دەبەخشن بەخێزانە گەورەکەیان.

This is not unique to Kenya.

ئەمە یەکسان نییە بۆ کینیا.

It's quite prevalent across Africa.

ئەمەش زۆر باوە لەسەرانسەرى ئەفریقیا.

Many of our faith-based organizations have tremendous amounts of wealth

زۆرینەى باوەڕمان پەیوەستە بە ڕێکخراوەکان کە بەشێکى گەورەى سامانیان هەیە

that can be utilized for social change.

ئەمەش دەتوانێت بەکاربێت بۆ گۆڕانى کۆمەڵایەتى.

We have to check the sources of uses of these funds

پێویستە ئەو سەرچاوانە بپشکنین کە کۆمەکەکان بەکاردێنن

and curb the excesses by our faith-based organizations.

و چاودێرى زیادەڕۆییەکان بکەین لەلایەن ڕێکخراوە لەسەر باوەڕ دامەزراوەکان.

Now, this will require courage on the part of members,

ئێستا ئەمە پێویستى بە ئازایەتیە، لەلایەن ئەندامەکانەوە،

who will have to put their imams and priests on straight salaries,

پێویستە ئیمامەکان و قەشەکان، بخاتە سەر موچەیەکى ڕێک،

require audited financial statements that will be published

پێویستە وردەکارى پێداویستیە داراییەکان ئاشکرا بکرێن

and even reject contributions from unethical sources.

تەنانەت هاوکاری لەسەرچاوە نا ئەخلاقیەکان ببڕن.

But it's possible.

بەڵام ئەمە ئاساییە.

We're already seeing positive examples in South Africa and Kenya,

ئێمە نمونەى ئەرێنى دەبینین لە، باشوورئ ئەفریقا و کینیا،

and the organizations,

و ڕێکخراوەکان،

such as the Africa Council for Accreditation and Accountability

هەروەک (ئەنجومەنى ئەفریقیەکان بۆ بایەخ پێدان و لێپێچینەوە)

that's checking faith-based organizations

کە چاودێێریکردنى ڕێکخراوە ئایینیەکان دەکات

and ensuring that they comply with biblical standards of stewardship.

بۆ دڵنیا بوون لەوەی ڕەچاوى شێوازە ستانداردەکانی ئینجیل دەکەن.

Now, the third step

ئێستا سێیەم هەنگاو،

is that we have to partner with all stakeholders,

دەبێت لەگەڵ بەهێزەکان ببینە هاوبەش،

and this is especially relevant for the non-religious in the audience.

ئەمە بە تایبەتی گرنگە بۆ بینەرو بیسەرە نا ئاینییەکان.

Recognizing the power and potential of faith-based organizations,

ناسینەوەى ئەو هێزو ڕێکخراوەکانى پەیوەستن بەدینەوە،

leveraging their assets, their scale,

پلە و هەبوونیان بەرزکاتەوە،

the public trust and credibility they have,

خەڵکی درک بە تواناکانیان دەکەن،

their lower operating costs,

ئەمە کار، لە خەرجیەکان دەکات،

their access to the grassroots

توانایان بۆ چارەسەری کێشەکان

and their presence abroad.

وە ئامادەبوونیان لەدەرەوە.

Politicians recognize this,

سیاسیەکان بەمە دەزانن،

and campaign seasons are always filled with stops and picture opportunities

وەرزەکانی کەمپین پڕە لە وەستان و دروستکردنی هەڵ

with leading faith leaders.

بە سەپەرشتى سەرۆکەکان،

Sadly, once elected,

بە خەمبارییەوە، کە هەڵبژێردران،

many of these faith-based organizations are ignored.

زۆربەى ئەو ڕێکخراوە ئیمندارانە پشتگوێ دەخرێن.

And in fact, a World Bank survey revealed

وە لە ڕاستیدا پێوەرى بانکى جیهانى دەردەیخات،

that 30 to 70 percent of assets owned by medical organizations in Africa

ڕێژەى ٣٠ تا ٧٠لەسەدی موڵکایەتیان لەلایەن دامەزراوە تەندروستیەکانەوە دەکرێت

are actually owned by faith-based organizations,

لە ڕاستیدا لەلایەن ئەو ڕێکخراوانە بەدەست هێندراوە،

but that there's very little collaboration between the faith community

بەڵام کۆمەڵەى باوەڕ زۆر کەم کاردەکەن لەگەڵ

and public health-care systems.

سیستمى چاودێرى تەندروستى گشتى.

One positive example is from Ghana,

نمونەیەکى ئەرێنى لە گانا،

where the Ghana Catholic Health Service partnered with a range of stakeholders

کە خزمەتگوزارییە کاسۆلیکییەکان هاوبەشیان لەگەڵ بەهێزەکان کرد

and was able to realize a 31 percent reduction in mortality.

و توانیان ڕێژەى لەناوچوون کەمبکەنەوە بەڕێژەى لەسەدا ٣١.

I believe there's so much potential that can be realized

بڕوام وایە زۆر شتى شاراوە هەن پێویستە بزانرێن

when we walk across the divide of faith

کاتێک قسە لەسەر باوەڕ دەکەین

and, hand in hand, try to solve many of our problems.

دەست لەناو دەست، هەوڵى چارەسەرى، کێشەکانمان دەدەین.

Similarly, faith-based organizations can support the transfer

هاوشێوەى ئەمە، ڕێکخراوە ئایینیەکانیش یارمەتیدەرن بۆ گواستنەوە

of critical skills and knowledge.

یان بوارە زانیارى و ڕەخنەییەکانç

Many of you in the NGO community or in the private sectors

NGO زۆربەتان لە کۆمەڵگەى لە کەرتە تایبەتیەکان

realize how difficult it is to even attract 150 to 200 people

دەزانن چەند سەختە سەرنجى ١٥٠ بۆ ٢٠٠ کەس ڕاکێشیت

to your conferences,

بۆ کۆنفڕانسەکانتان،

sometimes even offering stipends,

هەندێک کات مووچەشیان دەدەینێ،

reimbursements of transportation costs.

خەرجکردنی تێچووى گواستنەوە.

Meanwhile, faith-based organizations draw thousands and millions

لەڕاستیدا ئەم ڕێکخراواە ئیماندارانە بە هەزارەها و ملیۆنەها خەڵک دەبینن

every Sunday or Friday ...

هەموو یەکشەمەیەک یان هەینى...

with the promise of a good sermon.

.بە بەڵێندانى و وتارى باش

The truth is we cannot address issues around family planning

لە ڕاستیدا ناتوانین کێشە خێزانیەکان بخەینە ڕوو

without faith-based organizations in Africa.

بەبێ ڕێکخراوە ئاینیەکان لە ئەفریقیا.

Issues such as democratic rights and voter registration,

وەک مافى دیموکراسى و دەنگدان لە ئەفریقیا،

ensuring that every member of a congregation

تاکو دڵنیا ببنەوە کەوا هەموو ئەندامانى کۆنگرەکە

has a voter registration card,

کارتى دەنگدانیان هەیە،

understands their democratic rights

لە مافە دیموکڕاتەکانیان تێدەگەن

and can exercise that.

وە دەتوانن مەشقى ئەمە بکەن.

I really think it's critical that we consider partnering

بەڕاستى وابیردەکەمەوە ئەم ڕەخنانە ئاماژەى پێکراوە هاوبەشن

with faith-based organizations to deliver social impact.

لەگەڵ ڕێکخراوە ئیماندارەکان بۆ ڕزگاربوون لە کێشە کۆمەڵایەتیەکان.

It's also important to note that African faith-based organizations

گرنگە تێبینى ئەوەش بکەین کە ڕێکخراوە ئیماندارەکان،

have a strong presence globally.

ئامادەبوونێکى بەهێزى جیهانى هەیە،

There are over 2,000 African nuns and priests in leadership positions

زیاتر لە ٢٠٠٠ ڕەبەن و قەشەى ئەفریقى هەن لە شوێنى ڕابەرایەتى

in Europe,

لە ئەوروپا،

with more influence than some of our diplomatic envoys,

لەگەڵ کاریگەرییە زۆرەکانی، کە زۆربەی نوێنەرە دبلۆماسییەکانمان

operating at a fraction of the cost.

کارپێکردنی لەکاتی بەهاکان.

They can serve as influencers and supporters.

دەتوانن وەک کاریگەر و پاڵپشتیکەر خزمەت بکەن.

Similarly, some African churches have a presence

هاوشێوەى ئەمە، هەندێک لە کڵێسە ئەفریقیەکان ئامادەییان هەیە

in countries across the globe,

لە سەرانسەرى جیهاندا،

and the Redeemed Christian Church of God has a presence in 196 countries,

RCCG و لە ١٩٦ وڵات هەیە،

serving as a bridge to the diaspora and providing support.

پاڵپشتی یەهودییەکان دەکات و پشتیگیرییان بۆ بەدەست دێنی.

If our public-sector organizations could partner with these institutions,

گەر ڕێکخراوەکانى کەرتى گشتى هاوەبەشیان کردبا لەکەڵ ئەم دامەزراوانە،

we could unlock the potential of our diaspora populations.

دەمانتوانی هاوشێوەی جولەکەکان خزمەت بە هەموو دانیشتوان بکەین.

I know some of you are still struggling with this topic,

دەزانم هەندێک لە ئێوە تا ئێستا دەجەنگن لەگەڵ ئەم بابەتە،

but I challenge you to think about it.

بەڵام من تەحەدای ئێوە دەکەم کە بیرى لێ بکەنەوە.

A wise man once said, "Faith is a risk,

یەکێک لە پیاوە ژیرەکان دەڵێت، "باوەڕ مەترسیدارە

but it's a risk that I cannot afford not to take."

بەڵام مەترسییەکە کە ناتوانم ئەنجامی نەدەم."

I would suggest that partnerships with faith-based organizations are a risk,

من وا پێشنيار دەکەم کە هاوبەشى لەگەڵ ڕێکخراوە ئاینیەکاندا مەترسیدارن،

but one that all stakeholders that are committed to social impact in Africa

بەڵام یەکێک لەو شتانەی بەرپرسەکان ئیلتیزامی پێوە دەکەن بۆ گۆرانی کۆمەڵایەتی

cannot afford not to take.

ناتوانن هەنگاوی بۆ نەنێن.

I often reflect on my conversation with that young boy,

هەمیشە دەگەڕێمەوە سەر ئەو گفتوگۆیەی لەگەڵ کوڕێکی لاودا کردم،

and I believe I should have ended it a little differently.

باوەڕموایە پێویستبوو جیاوازتر کۆتایی کۆتایی پێبهێنم.

First, I should have commended him for asking tough questions.

سەرەتا، پێویست بوو لە ڕێی پرسایەوە پێشنیازی پرسیاری قورسی بۆ بکەم.

Africa needs more young people who challenge the status quo,

ئەفریقا پیویستی بەو گەنجانە هەیە کە بەرەنگاری بارودۆخە چەقبەستووەکانی ببێتەوە.

even in the faith communities.

تەنانەت لە ناو باوەڕدارەکانیشدا.

Secondly, I should have given him a little more hope.

دووەمیان، پێویست بوو کەمێک هیواى زیاترم پێ بدایە.

Not hope in the afterlife,

هیوای دوای مردن نا،

but hope in Africa today,

بەڵکو هیوای ئەفریقای ئەمڕۆ،

because the faithful are powerful.

چونکە باوەڕداران بەهێزن.

Not just because of their beliefs but because of their assets,

نەک تەنها لەبەر بیروباوەڕیان، بەڵکو بەهۆى داراییان

their resources, their army of volunteers,

سەرچاوەکانیان، سوپا خۆبەخشەکانیان،

and because working together, across the divide,

وە بەهۆى کارکردن بەیەکەوە، بەدرێژایى دابەش کردنەکە،

we can live as positive examples for what our children --

--دەتوانین وەک نمونەیەکى ئەرێنى بژین بۆ منداڵەکانمان

my children, your children --

--منداڵەکانى من، منداڵەکانى ئێوە

deserve to see.

شایەنی ئەوەن ببینن.

An Africa that demonstrates that God loves Africans

ئەفریقا کە دوپاتى کردۆتەوە خودا ئەفریقیەکانى خۆشدەوێت

and that we are just as capable as any other world region

ئێمە تەنها توانامان هەیە وەک هەریەک لە هەرێمەکانى ترى جیهان

in solving our problems

لە چارەسەرى کێشەکانمان

in peace ...

...لە ئاشتى

and love.

وە خۆشەویستى.

I love this quote that says,

ئەم وتەیەم بەدڵە کە دەڵێت،

"Hope is the ability to hear the melody of the future.

هیوا توانایە بۆ بیستنى ئاوازى داهاتوو."

Faith is the willingness and the courage

باوەڕ قایل بوون و ئازایەتییە

to dance to it today."

."بۆ سەماکردنى ئەمڕۆ بۆ ئەو

I hope that we, as people of faith,

هیوام وایە ئێمە وەک خەڵکى باوەڕدار،

can truly live up to the promise of social impact

بتوانین بە دڵسۆزى بژین بۆ ئەو بەدیهێنانی کاریگەرى کۆمەڵایەتى

that we have been called to do as change agents in society.

کە داوامان لێکراوە وەکو بریکار بۆ گۆڕانکارى لە کۆمەڵگە.

And I believe that working with you,

بڕوام وایە کە کارکردن لەگەڵ ئێوە،

all stakeholders,

هەموو دەسەڵاتداران،

we can truly solve Africa's most pressing challenges.

دەتوانین زۆرینەى بەرەنگارییە پێویستەکانى ئەفریقیا چارە بکەین.

I have that hope ...

...بەو هیوایەم

and I have the faith,

و باوەڕیشم هەیە،

and I've started to dance.

و دەستم بە سەما کرد.

Won't you join me?

نالەگەڵم دەبن؟

Thank you.

سوپاستان دەکەم.

(Applause)

(چەپڵە)