How Your Memory Works -- and Why Forgetting Is Totally OK | Lisa Genova | TED

Transcriber:

Μετάφραση: Sampa Bestavasvili Επιμέλεια: Chryssa Rapessi

Σκεφτείτε τι κάνατε την προηγούμενη βδομάδα.

Μήπως ξεχάσατε πού αφήσατε το κινητό σας;

Μήπως δεν σας ερχόταν στο μυαλό μια λέξη

και δεν θυμόσασταν το όνομα ενός ηθοποιού

Thinking about the past week,

did any of you forget where you put your phone?

ή μιας ταινίας που σας πρότεινε ένας φίλος;

Did you have a word stuck on the tip of your tongue,

Ξεχάσατε να πετάξετε τα σκουπίδια

ή να βάλετε τα ρούχα από το πλυντήριο στο στεγνωτήριο

you couldn't remember the name of an actor

or that movie a friend recommended?

ή να πάρετε κάτι από το σούπερ μάρκετ που θέλατε να αγοράσετε;

Did you forget to take out the trash

Τι συμβαίνει;

or move the laundry from the washer to the dryer

Σας εγκαταλείπει η μνήμη σας;

Όχι.

or to pick up something from the grocery store you meant to buy?

Κάνει ακριβώς αυτό που πρέπει να κάνει.

Όσο θαυμαστή,

What is going on here, is your memory failing?

απαραίτητη και διαπεραστική είναι η παρουσία της στη ζωή μας,

It's not.

It's doing exactly what it's supposed to do.

η μνήμη δεν είναι τέλεια.

Ο εγκέφαλός μας δεν είναι σχεδιασμένος για να θυμάται ονόματα ανθρώπων,

For all its miraculous,

necessary and pervasive presence in our lives,

να κάνει κάτι αργότερα

memory is far from perfect.

ή να καταγράφει όλα όσα συναντάμε.

Our brains are not designed to remember people's names,

Αυτές οι ατέλειες είναι απλώς οι εργοστασιακές ρυθμίσεις.

to do something later

Η μνήμη μπορεί να προδώσει ακόμη και τα πιο λαμπρά μυαλά.

or to catalogue everything we encounter.

These imperfections are simply the factory settings.

Ένας που έχει αποστηθίσει πάνω από 100.000 ψηφία του π,

Even in the smartest of heads, memory is fallible.

μπορεί να ξεχάσει τα γενέθλια της γυναίκας του

ή για ποιον λόγο πήγε στο σαλόνι.

A man famous for memorizing over 100,000 digits of pi

Οι περισσότεροι θα έχουμε ξεχάσει τα περισσότερα απ′ όσα βιώσαμε σήμερα

can also forget his wife's birthday

μέχρι αύριο.

or why he walked into the living room.

Στην πραγματικότητα, δεν θυμόμαστε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας.

Most of us will forget the majority of what we experienced today

Σκεφτείτε το.

Άρα, τι είναι αυτό που ορίζει τι θυμόμαστε και τι ξεχνάμε;

by tomorrow.

Added up, this means we actually don't remember most of our own lives.

Θα σας πω δύο παραδείγματα πολύ συνηθισμένων σφαλμάτων της μνήμης

Think about that.

So what determines what we remember and what we forget?

και γιατί είναι απολύτως φυσιολογικά.

Here are two examples of supercommon memory failures

Πρώτον: «Πού άφησα το κινητό μου,

τα κλειδιά, τα γυαλιά, το αυτοκίνητό μου»;

and why they're totally normal.

Το πρώτο απαραίτητο συστατικό για να δημιουργηθεί μια ανάμνηση

Number one, where did I put my phone,

που διαρκεί περισσότερο από την παρούσα στιγμή

my keys, my glasses, my car?

είναι η προσοχή.

Η μνήμη σας δεν είναι μια κάμερα

The first necessary ingredient in creating a memory

που καταγράφει συνεχώς ό,τι βλέπετε και ακούτε.

that lasts longer than the present moment

is attention.

Το μόνο που θυμάστε είναι αυτό στο οποίο δίνετε προσοχή.

Your memory is not a video camera

recording a constant stream of every sight and sound you're exposed to.

Το επόμενο παράδειγμα θα σας ακουστεί μάλλον γνώριμο.

Οδηγώ συχνά από τη Βοστώνη μέχρι το Κέιπ Κοντ.

You can only remember what you pay attention to.

Μια ώρα μετά αφού έχω ξεκινήσει, διασχίζω τη γέφυρα Σάγκαμορ,

Here's an example that will probably feel familiar.

μια κατασκευή με τέσσερεις λωρίδες που δεν περνά απαρατήρητη.

I often drive from Boston to Cape Cod.

About an hour into this trip I cross the Sagamore Bridge,

Μετά από 15 χλμ. και ένα δεκάλεπτο αργότερα,

a really big, four-lane, cannot-miss-it structure.

ξαφνικά αναρωτιέμαι:

«Κάτσε, την πέρασα τη γέφυρα;»

And then about 10 miles and a mere 10 minutes later,

Δεν μπορώ να θυμηθώ ότι πέρασα τη γέφυρα

επειδή αυτή η ανάμνηση δεν δημιουργήθηκε εξαρχής.

I'll suddenly wonder, wait,

did I already go over the bridge?

Δεν είναι αρκετό για τις αισθήσεις μου να λαμβάνουν πληροφορίες.

I can't recall going over the bridge

because that memory was never created in the first place.

Ο εγκέφαλός μου δεν μπορεί

να παγιώσει καμία αισθητική πληροφορία σε μια ανάμνηση που διαρκεί

It's not enough for my senses to perceive information.

χωρίς τη νευρωνική βοήθεια της προσοχής.

My brain can't consolidate any sensory information into a lasting memory

Έτσι, επειδή έχω διασχίσει τη γέφυρα αμέτρητες φορές

κι επειδή μάλλον είχα αφαιρεθεί από τις σκέψεις μου ή από το ραδιόφωνο,

without the neural input of attention.

η προσοχή μου εστίαζε αλλού

So because I've driven over that bridge countless times

και η εμπειρία ότι διέσχισα τη γέφυρα

and because I was probably lost in thought or listening to an audio book,

ξέφυγε του μυαλού μου σε κλάσματα του δευτερολέπτου.

so my attention pulled elsewhere,

Ο κυριότερος λόγος που ξεχνάτε τι είπε κάποιος,

the experience of driving over it slipped out of my brain within seconds,

το όνομα του ανθρώπου που μόλις γνωρίσατε,

gone without a trace.

πού παρκάρατε το αυτοκίνητό σας

The number one reason for forgetting what someone said,

και αν έχετε ήδη διασχίσει μια τεράστια γέφυρα

είναι η έλλειψη προσοχής.

the name of a person you just met,

where you parked your car

Δεύτερον:

«Μα, πώς τον λένε»;

and whether you already drove over a really big bridge

is lack of attention.

Μια φορά δεν μου ερχόταν στο μυαλό το όνομα του ηθοποιού

που υποδυόταν τον Τόνι Σοπράνο στη σειρά του HBO «Οι Σοπράνος».

Number two,

"Oh, what is his name?"

Ήξερα ότι το όνομά του είχε αποθηκευτεί κάπου στο μυαλό μου

One day I couldn't come up with the name

και μπορούσα να σας πω ένα σωρό πράγματα γι′ αυτόν,

of the actor who played Tony Soprano in the HBO series "The Sopranos."

αλλά δεν μπορούσα να βρω το όνομά του.

I knew his name was stored somewhere in my brain,

Τελικά τα παράτησα και το έψαξα στο διαδίκτυο.

«Ο ηθοποιός που έπαιζε τον Τόνι Σοπράνο».

and I could tell you all kinds of things about him,

Ο Τζέιμς Γκαντολφίνι.

but I could not produce his name.

Ναι, αυτός είναι.

I eventually gave up and googled it.

Όταν μπλοκάρετε με μια λέξη, ή όταν έχετε κάτι στην «άκρη της γλώσσας»,

"Actor who played Tony Soprano."

τότε βιώνετε ένα από τα πιο συνηθισμένα σφάλματα της μνήμης.

James Gandolfini.

Yes, that's it.

Προσπαθείτε να βρείτε μια λέξη, η οποία είναι συνήθως ένα ουσιαστικό,

Blocking on a word, also called tip of the tongue,

αλλά δεν μπορείτε με τίποτα να την ανακαλέσετε όταν το θέλετε.

is one of the most common experiences of memory failure.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

You're trying to come up with a word, most often a proper noun,

Το μπλοκάρισμα της λέξης συμβαίνει

όταν υπάρχει μερική ή ισχνή ενεργοποίηση των νευρώνων

but you cannot, for the life of you, retrieve it on demand.

που συνδέονται με τη λέξη που ψάχνετε.

Why does this happen?

Blocking on a word can occur when there's only partial

Συχνά καταλήγουμε σε μια άλλη λέξη που έχει μια ευρύτερη σχέση,

or weak activation of the neurons

που ταιριάζει είτε φωνολογικά είτε σημασιολογικά.

that connect to the word you're looking for.

Αυτές οι έμμεσα συσχετισμένες λέξεις

We often come up with a loosely related word instead,

αποτελούν το φαινόμενο της «άσχημης αδελφής του στόχου».

something similar in sound or meaning.

Δυστυχώς,

εστιάζοντας στην άσχημη αδελφή μόνο θα χειροτερέψει την κατάσταση.

These obliquely related words are rather unfortunately called

the ugly sister of the target.

Αυτοί οι αντιπερισπασμοί σάς οδηγούν μέσα από τα νευρωνικά δίκτυα

And even more unfortunately,

zeroing in on an ugly sister will only make the situation worse.

στις λανθασμένες λέξεις και όχι σε αυτές που πραγματικά ψάχνετε.

Έτσι, όταν προσπαθείτε να ανακαλέσετε μια λέξη,

These decoys lead your brain activity down neural pathways that go to them

θα σας έρχεται στο μυαλό μόνο η άσχημη αδελφή.

and not to the word you're looking for.

Ακούστε ένα παράδειγμα.

Πρόσφατα ρώτησα τον σύντροφό μου:

So now when you try to retrieve the word in question,

«Ποιο είναι το όνομα εκείνου του διάσημου σέρφερ;

all you can come up with is the ugly sister.

Λανς;

Όχι, δεν είναι Λανς».

Here's an example.

I recently asked my boyfriend,

Ήξερε για ποιον μιλούσα,

αλλά ούτε ο ίδιος θυμόταν το όνομα.

"What's the name of that famous surfer?

Είχαμε κολλήσει και οι δύο.

Lance?

Τελικά, το λανθασμένο όνομα που είπα εγώ

No, it's not Lance."

He knew who I was talking about,

έκανε το μυαλό του συντρόφου μου να θυμηθεί τον Λανς Άρμστρονγκ,

but he couldn't come up with it either.

We were both stumped.

την άσχημη αδελφή.

And turns out my blurting out the wrong name

Είχε κολλήσει σε μια λανθασμένη νευρωνική γειτονιά χωρίς διέξοδο.

set my boyfriend's brain to Lance Armstrong,

Η άσχημη αδελφή εξηγεί και αυτό το φαινόμενο.

the ugly sister.

Πολύ αργότερα, όταν πια έχετε σταματήσει να ψάχνετε τη σωστή λέξη,

Now, he was stuck in the wrong neural neighborhood and couldn't get out.

ξαφνικά αναδύει στην επιφάνεια, φαινομενικά από το πουθενά.

The ugly sister also explains this phenomenon.

Much later, once you've stopped trying to find the word,

«Ο Λερντ Χάμιλτον.

Ναι, αυτός είναι».

Γιατί συμβαίνει αυτό;

it suddenly bubbles to the surface, seemingly out of nowhere.

Όταν σταματάτε να ψάχνετε τη λέξη,

ο εγκέφαλός σας θα πάψει να έχει εμμονές με την άσχημη αδελφή,

Laird Hamilton.

Yes, that's it.

δίνοντας στους σωστούς νευρώνες την ευκαιρία να ενεργοποιηθούν.

Why does that happen?

By calling off the hunt,

Η άκρη της γλώσσας

your brain can stop perseverating on the ugly sister,

και ειδικά το μπλοκάρισμα ονομάτων είναι απολύτως φυσιολογικό.

giving the correct set of neurons a chance to be activated.

Μέχρι και οι εικοσιπεντάρηδες μπορεί να το βιώνουν μερικές φορές την εβδομάδα,

Tip of the tongue,

especially blocking on a person's name, is totally normal.

αλλά δεν τους ενοχλεί, διότι είναι μικροί σε ηλικία,

και η αμνησία και η νόσος Αλτσχάιμερ δεν τους απειλούν καθόλου.

Twenty-five-year-olds can experience several tip of the tongues a week,

Και σε αντίθεση με τους γονείς τους, δεν διστάζουν να βοηθηθούν από το κινητό.

but young people don't sweat them, in part because old age,

memory loss and Alzheimer's are nowhere on their radars.

Ακούστε τώρα κι ένα άλλο σημαντικό σημείο.

And unlike their parents,

Πολλοί ανησυχείτε πως χρησιμοποιώντας το Google όταν ξεχνάτε κάποια λέξη,

they don't hesitate in outsourcing the job to their smart phones.

τότε κάνετε ζαβολιά και ενισχύετε το πρόβλημα,

Which brings me to an important point.

αποδυναμώνοντας τη μνήμη σας.

Many of you are worried that if you use Google to look up your blocked words

Φοβάστε ότι το Google είναι ένα τεχνολογικό δεκανίκι

από το οποίο θα πάθετε ψηφιακή αμνησία.

then you're cheating and contributing to the problem,

Αυτή η ιδέα είναι ένας μύθος.

weakening your memory.

Ψάχνοντας τον ηθοποιό που υποδύθηκε τον Τόνι Σοπράνο,

You're worried that Google is a high-tech crutch

that's going to give you digital amnesia.

δεν αποδυναμώνει καθόλου τις δεξιότητες της μνήμης σας.

This belief is misinformed.

Παρομοίως, το να υποφέρετε τον πνευματικό πόνο

Looking up the name of the actor who played Tony Soprano

και να επιμένετε ότι θα βρείτε μόνοι σας το όνομα

doesn't weaken my memory's ability whatsoever.

δεν θα δυναμώσει τη μνήμη σας,

Likewise, suffering through the mental pain

ούτε θα σας επιβραβεύσει κάποιος.

and insisting on coming up with his name on my own

Δεν χρειάζεται να ταλαιπωρείτε τη μνήμη.

Όταν μια λέξη είναι στην άκρη της γλώσσας σας,

doesn't make my memory stronger

or come with any trophies for doing so.

βιώνετε ένα φυσιολογικό σφάλμα της μνημονικής ανάκλησης,

You don't have to be a memory martyr.

το οποίο είναι ένα υποπροϊόν της εγκεφαλικής μας οργάνωσης.

Having a word stuck on the tip of your tongue

Φοράτε γυαλιά επειδή δεν βλέπετε καλά,

is a totally normal glitch in memory retrieval,

και γι' αυτό μπορείτε ελεύθερα

να ψάχνετε στο Google όποια λέξη δεν θυμάστε.

a byproduct of how our brains are organized.

Η μνήμη είναι εκπληκτική

You wear glasses if your eyes need help seeing,

και είναι απαραίτητη για να λειτουργούν σχεδόν όλα όσα κάνουμε.

you have my permission to use Google

if a word is stuck on the tip of your tongue.

Όμως, θα ξεχάσει να τηλεφωνήσει τη μητέρα σας,

Memory is amazing

πού βάλατε τα γυαλιά σας,

and is essential for the functioning of almost everything we do,

και τι φάγατε χθες για μεσημεριανό.

but it will also forget to call your mother,

Ακούγεται απογοητευτικό,

αλλά δεν αποτελεί αιτία για διάγνωση, πανικό ή ντροπή.

where you put those glasses,

Το γεγονός ότι ξεχνάμε δεν είναι τίποτα παρά ένα μέρος της ανθρώπινης φύσης μας.

and what you ate for lunch last Tuesday.

Frustrating, but not a cause for diagnosis, panic or shame.

Σας ευχαριστώ.

Ντέιβιντ Μπιέλο: Θα σηκωθώ εγώ αντί του κοινού

Most of what we forget is just a normal part of being human.

για να σας χειροκροτήσω προσωπικά.

Προσωπικά νιώθω πολύ καλύτερα.

Thank you.

Σας ευχαριστώ γι' αυτό.

David Biello: I will stand in for the audience

Όλοι μας ανησυχούμε για τη μνήμη μας,

to give you my own personal standing ovation.

ειδικά μετά την πανδημία.

I personally feel so much better.

Και βλέπω πως έχουμε ήδη ερωτήσεις του κοινού.

So thank you for that.

I think we all get a little concerned about our memories,

Αλλά προτού πάμε σε αυτές, έχω μια πολύ σημαντική προσωπική ερώτηση:

particularly after this pandemic.

Πρέπει να ανησυχήσω

And I see that we already have some questions from the audience.

επειδή κάθε φορά που πηγαίνω σε κάποιο δωμάτιο,

But before we get into that, I have to ask one very important personal question,

ξεχνάω για ποιον λόγο πήγα εκεί;

Είναι αυτό ανησυχητικό;

which is, should I be worried,

Πρέπει να αγχωθώ;

because every time I get up and go to another room,

ΛΤ: Όχι, μην έχετε άγχος.

Και αυτός είναι ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο έγραψα το βιβλίο.

I forget why I've gone there.

Is that is that troubling?

Υπάρχουν τόσο πολλοί άνθρωποι, εδικά πάνω από 40 χρονών,

Should I be nervous?

LG: No, you should not be nervous.

που ξεχνάνε μέσα στα φυσιολογικά πλαίσια,

And that's one of the big take-homes of why I wrote the book I just wrote,

αλλά επειδή το υπεραναλύουν,

σκέφτονται: «Θεέ μου, μήπως χάνω τα λογικά μου

there's so many people, especially over the age of 40,

και θα πάθω Αλτσχάιμερ»;

who experience normal moments of forgetting

Ακούστε, λοιπόν, τι συμβαίνει --

but now we are keyed into it

είστε στο δωμάτιό σας και ετοιμάζεστε να διαβάσετε ένα βιβλίο,

and we think, "Oh, my God, does this mean I'm losing my mind,

πριν πάτε για ύπνο.

I'm going to get Alzheimer's."

So here's what happens when you have that --

Συνειδητοποιείτε ότι ξεχάσατε τα γυαλιά σας.

so you're in your bedroom and you're getting ready to read a book,

Σκέφτεστε ότι μάλλον είναι στην κουζίνα.

Και πηγαίνετε στην κουζίνα.

it's bedtime,

Στη μνήμη σας έχει δημιουργηθεί

that's what you do before bed.

And you realize you've forgotten your glasses.

η πρόθεση του τι σκοπεύετε να κάνετε.

Αυτή είναι η προοπτική σας μνήμη.

And you're like, they're probably in the kitchen.

Τέτοιες σκέψεις κάνουμε συνέχεια --

So you go walk down to the kitchen

«Όταν πάω στο σούπερ μάρκετ, να αγοράσω γάλα».

and you created the memory,

the intention of what you plan to do later.

That's called your prospective memory.

«Να θυμηθώ να τηλεφωνήσω στη μαμά μου».

So it's like, I intend -- we do this all the time, right?

«Να θυμηθώ να πάρω τα ρούχα από το καθαριστήριο».

Όλα αυτά που σκοπεύουμε να κάνουμε στο μέλλον,

"When I go to the grocery store later, I need to buy milk."

αλλά ο εγκέφαλός μας είναι εκ φύσεως άθλιος στο να τα θυμάται.

"I need to remember to call my mother."

"I need to remember to pick up the dry cleaning," right?

Έτσι, πολλοί νιώθουν ότι κάνουν ζαβολιά αν φτιάχνουν λίστες υποχρεώσεων

These things that we plan to do in the future.

ή τα γράφουν στο κινητό.

Our brains are terrible at them, like, inherently terrible.

Αντιθέτως, είναι μια καλή πρακτική.

Οι πιλότοι δεν βασίζονται στην προοπτική τους μνήμη

So people feel like they're cheating if they create to-do lists, checklists,

για να θυμηθούν να κατεβάσουν τους τροχούς προσγείωσης.

put it in their phone.

Αναθέτουν τη δουλειά αλλού.

No, this is just good practice, right?

Μη χρησιμοποιείτε το μυαλό, αλλά τη λίστα σας.

So pilots don't rely on their prospective memories

to remember to put down the wheels before landing the plane.

Η χρήση της λίστας είναι μια ορθή πρακτική.

Δημιουργήσατε την πρόθεση,

They outsource the job.

την ανάμνηση ότι όταν πάτε στην κουζίνα,

Don't use your brain, use the checklist, right?

θα ψάξετε για τα γυαλιά σας.

So, like, using a checklist is sound practice.

Φτάνετε στην κουζίνα και αναρωτιέστε:

«Δεν έχω ιδέα γιατί είμαι εδώ».

So anyway, you made this intention,

Σε αυτό φταίει η άθλια προοπτική σας μνήμη,

this memory of, like, when I get to the kitchen,

I'm going to look for glasses.

αν και έπρεπε να θυμηθεί κάτι για δέκα δευτερόλεπτα.

You show up in the kitchen, you're like, "I don't know why I'm here."

Δεν είναι ότι έπρεπε να θυμηθεί τη σύσκεψη στο Zoom στις τέσσερις.

Part of the reason is prospective memory sucks.

Άρα, τι συμβαίνει;

But we've only asked it to remember something for 10 seconds.

Το δεύτερο κλειδί σε αυτήν την κατάσταση είναι το περιεχόμενο.

It's not like, "Oh, I need to remember to go to my Zoom meeting at four o'clock."

Η μνήμη επηρεάζεται πάρα πολύ από το πλαίσιο.

So what's going on?

Τα στοιχεία, τους συνειρμούς,

The other key in this situation has to do with context.

τη διάθεση, τις αισθητικές και συναισθηματικές πληροφορίες,

So memory is very much influenced by context.

οτιδήποτε συνδέεται με αυτό που προσπαθούμε να θυμηθούμε.

The cues, the associations,

Το πλαίσιο μάς βοηθάει να δημιουργήσουμε μια ανάμνηση,

the sensory information, the emotional information, our mood,

αλλά και να την ανακαλέσουμε,

anything that is linked to the thing we're trying to remember.

γιατί η μνήμη αποτελεί ένα ενωμένο νευρωνικό δίκτυο από συνειρμούς.

So context helps us form a memory

Άρα, στο υπνοδωμάτιο υπήρχαν όλα τα στοιχεία που χρειαζόσασταν.

and context helps us retrieve that memory

Η βιβλιοθήκη, το βιβλίο που διαβάζατε, το ότι ήταν ώρα να κοιμηθείτε.

because memory is the connected neural network of associations.

«Χρειάζομαι τα γυαλιά μου».

So in the bedroom, all the cues for what you needed were there, right?

Πηγαίνετε στην κουζίνα και αναρωτιέστε:

«Μήπως πεινάω ή μήπως διψάω»;

The bookcase, the book you're reading, the time of day, it's bedtime,

Τα στοιχεία της κουζίνας υποδεικνύουν ότι μάλλον θέλετε να φάτε.

"Oh, I need glasses."

Και δεν σας θυμίζουν τα γυαλιά σας.

You show up in the kitchen and you're like,

Όταν μπαίνετε σε ένα δωμάτιο

"Am I hungry? Am I thirsty?"

και δεν ξέρετε γιατί πήγατε εκεί,

Because, right, the cues are signaling,

δεν σημαίνει ότι είστε τρελοί ούτε ότι έχετε Αλτσχάιμερ,

"Is it a meal? Is it what?"

And not the glasses that you didn't notice.

ούτε ότι σας εγκαταλείπει η μνήμη σας.

So when you walk into the room and you're like,

Γι' αυτό πηγαίνετε πίσω στο δωμάτιο όπου βρισκόσασταν,

"I don't know why I'm here,"

you're not going crazy, you're not getting Alzheimer's,

ή φέρτε το δωμάτιο στη μνήμη σας

your memory isn't terrible.

και σκεφτείτε τι υπήρχε στο δωμάτιο.

It's, go back to the room you were in before you landed in this one,

Έτσι, θα θυμηθείτε αμέσως αυτό που πριν από λίγο σας παίδευε.

either in your mind's eye or physically do it

ΝΜ: Λοιπόν, μια ερώτηση που έθεσαν πολλά μέλη του κοινού μας

and imagine the cues that were there and it will instantly deliver

what you were completely befuddled by a moment ago.

αφορά την αντίστροφη κατάσταση από αυτό.

Πότε θα θεωρούσατε ότι...

DB: So a question that's come in from a number of our audience members,

Με ποια σημάδια μας προειδοποιεί η μνήμη ότι υπάρχει κάποια διαταραχή

including Mel and Lorraine, is the flip side of this.

So when would you consider,

ή ότι θα χρειαστεί να πάμε για εξετάσεις;

or what kinds of memory cues would be signs of abnormality

ΛΤ: Πολύ καλή ερώτηση.

Νομίζω ότι εδώ και πάρα πολύ καιρό υπάρχει μια αποσύνδεση με...

or you should get further testing and checking?

Οι άνθρωποι σκέφτονται πώς θα καλυτερεύσουν την υγεία τους

LG: Oh, I love this question, too,

because I think that for too long there's been this disconnect with,

από τον λαιμό και κάτω.

Ειδικά με την καρδιά τους.

Γι' αυτό πολλοί μετράμε τα βήματα μας

you know, people are comfortable thinking

και πηγαίνουμε στον γιατρό για να ελέγξουμε την πίεση

about having an influence over their health

from the neck down, right?

και τα επίπεδα της χοληστερίνης.

So especially with heart health,

Αναρωτιόμαστε πώς μπορούμε να τα επηρεάσουμε αυτά

a lot of us count our number of steps

or we'll go to the doctor and get blood pressure taken.

και πώς μπορούμε να αποφύγουμε αργότερα μια πιθανή ανακοπή καρδιάς.

And do we have high cholesterol?

How can I influence these factors, right?

Όμως, πολλοί πιστεύουν πως δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για τον εγκέφαλο.

How can I influence the likelihood that I'll get a heart attack later?

Αυτή η ερώτηση είναι σπουδαία.

Αν γνωρίζουμε τα προειδοποιητικά σημάδια, ξέρουμε και πώς θα τα διαχειριστούμε.

But most people don't think they have any influence over their brain health.

Δεν υπάρχει λόγος για πανικό ή φόβο.

And so this question is great because it's like,

Υπάρχει μεγάλη ντροπή και στίγμα σε οτιδήποτε αφορά τον εγκέφαλο,

well, what can I notice?

And then what do I do with that information, right?

και συγκεκριμένα τη μνήμη.

So, like, don't just panic and don't tell anyone.

Ωστόσο, αυτές τις πληροφορίες

μπορείτε να τις μοιραστείτε με τον γιατρό σας.

There's so much shame and stigma attached to anything going on with the brain

Πώς είναι το γνωστικό σας;

and particularly memory.

Πώς είναι η μνήμη σας σήμερα και πώς θα είναι του χρόνου;

But this becomes information

Τι έχει αλλάξει, ποιες είναι οι διαφορές;

that you can be in conversation with your doctor about.

Το να ξεχνάτε ονόματα είναι απολύτως φυσιολογικό.

So what is your cognition?

What is your memory today

and what does it look like a year from now?

Τα ονόματα κατοικούν σε μικρά νευρολογικά αδιέξοδα.

Is it changing?

And so what are the differences?

Πολλά πράγματα συνδέονται με αυτά,

So forgetting people's names,

αλλά στο τέλος είναι πολύ δύσκολο να παράξετε τις λέξεις.

totally normal.

Names sort of, live in, like, little neurological cul de sacs

Είναι σαν να υπάρχει μονό ένας δρόμος για να φτάσετε στον προορισμό σας.

like, ultimately lots of things connected to them,

Αντίθετα, τα κοινά ουσιαστικά βρίσκονται

but really hard in the end to just produce the words,

στις διασταυρώσεις της κεντρικής οδού.

you've got to get to that house at the end of that street,

Εκεί οδηγούν χιλιάδες δρόμοι και γι' αυτό τα θυμάστε εύκολα.

there's only one way in.

Whereas common names, common nouns are like,

Αν αρχίσετε να ξεχνάτε συχνά τα κοινά ουσιαστικά --

in the intersections on Main Street, USA,

π.χ. «Πώς λένε αυτό το πράγμα με το οποίο γράφουμε;

like, you can get, there are a number of different ways,

and it's super easy to get in and out.

Αυτό με το οποίο γράφουμε. Τι είναι»;

If you start forgetting common words frequently --

«Ο στυλός»; «Ναι». --

so if I'm like, "Oh, what's the name of the thing you write with?

Αν σας συμβαίνει κάτι παρόμοιο, μπορεί να σημαίνει κάτι.

Δεν σημαίνει ότι έχετε Αλτσχάιμερ.

The thing you write with. What's that"

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους δυσκολεύεστε

"Pen?" "Yeah" --

if that starts happening, that could be something.

με την ανάκληση και τη δημιουργία αναμνήσεων.

Doesn't have to be Alzheimer's.

Μπορεί να οφείλεται στην αϋπνία, στην έλλειψη βιταμίνης Β12 και πολλά άλλα.

There are lots of reasons for having issues with retrieving memories

Δεν είναι αναγκαστικά Αλτσχάιμερ,

αλλά καλό θα ήταν να το κοιτάξετε.

making new memories.

It can be sleep deprivation,

Και ξανά, ασχοληθείτε με την υγεία του εγκεφάλου σας.

it could be B12, it can be lots of things.

Επίσης, κάποιοι δεν μπορούν να καταλάβουν πώς λειτουργούν τα πράγματα.

So you don't have to just jump to Alzheimer's.

But it is something that you can hopefully address.

Για παράδειγμα, ο φίλος μου, ο Γκρεγκ Ο'Μπράιαν έχει Αλτσχάιμερ

Again, be involved in your brain health.

και δίνει ένα παράδειγμα, το οποίο έχω κι εγώ στο βιβλίο μου,

The other has to do with understanding how things work,

what things are for.

ότι πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να θυμηθούν πού έχουν παρκάρει.

So, like, my friend Greg O'Brien has Alzheimer's

Μου συνέβη τις προάλλες στο εμπορικό.

and he uses the example which I love and I used in my book is,

Μόλις βγήκα έξω δεν θυμόμουν πού ακριβώς ήταν το αυτοκίνητό μου.

a lot of people say I can't remember where I parked my car.

Ο Γκρεγκ, όμως, που έχει Αλτσχάιμερ,

That happened to me the other day.

όταν παλιά οδηγούσε σε ένα μέρος,

I was in the mall, I got out,

I couldn't remember where in the garage I parked the car.

πάρκαρε το αυτοκίνητό του, έβγαινε έξω

I've certainly done this.

και πήγαινε να κάνει κάτι για ένα λεπτό.

For Greg, who has Alzheimer's, it's he drives somewhere,

«Πήγα στον κάδο, πέταξα τα σκουπίδια,

back when he used to drive,

γύρισα για να φύγω και μπροστά μου ήταν το αυτοκίνητο,

parks his car, gets out, like, does something for a minute.

αλλά δεν το αναγνώρισα».

So his example's the dump.

Αυτή είναι η σημασιολογική μνήμη.

"I went to the dump, threw the trash out,

Αυτό είναι το δικό μου κίτρινο τζιπ, αλλά δεν το αναγνωρίζω.

turned around standing in front of my car.

Και μετά ξεχνούσε ότι είχε οδηγήσει μέχρι εκεί.

Don't recognize it as mine."

So that's a semantic memory.

Αυτή είναι η επεισοδιακή μνήμη.

That car is my yellow jeep and I don't recognize it.

Πριν λίγα λεπτά,

πήγα στον κάδο απορριμμάτων και τώρα δεν το θυμάμαι.

And then B, forgets that he drove there.

Αυτό, λοιπόν, δεν είναι το ίδιο, όπως το «Σε ποιον όροφο πάρκαρα;».

So that's an episodic memory, a memory for what happened.

So just a few minutes ago,

I drove to the dump and now I don't remember that I did that.

ΝΜ: Ωραία. Ο Τζορτζ Ουάις,

στο βοηθητικό πνεύμα της μνήμης μας,

And so that's not the same as, like, "Did I park on level four or five?"

ρωτάει αν μπορούμε με τη διατροφή να αποφύγουμε την απώλεια μνήμης

DB: Yeah.

So George Weiss,

in the helping-us-remember-better vein,

και αν μπορούμε να εξασκήσουμε τους νευρώνες μας

wants to know can diet help us to avoid memory loss

με τα σταυρόλεξα ή δημιουργώντας βαθύτερες σχέσεις

ή κάτι τέτοιο;

and can you, kind of, exercise your neurons into better memory

Βλέπω κουνάτε το κεφάλι σας αποδοκιμαστικά.

through crossword puzzles or deeper relationships

ΛΤ: Πολύ καλή ερώτηση. Ευχαριστώ.

Αυτό που λέω στον κόσμο είναι ότι δεν υπάρχει κάποια μαγική λύση.

or anything like that?

You're shaking your head no, so that's the short answer.

Δεν μπορώ να σας δώσω κάποιο συμπλήρωμα διατροφής

LG: Yes and no. Again, I love this question, so thank you.

για να μη βιώσετε ποτέ το φαινόμενο της άκρης της γλώσσας

Yeah, so I tell folks, like, there's no real gimmick to this,

ή για να απομνημονεύσετε την επόμενή σας ομιλία TED.

like there's no supplement I can give you

Τα σταυρόλεξα, επίσης, δεν βοηθάνε.

that's going to keep you from experiencing a tip of the tongue

Δεν ξέρω καν ποιος το πρότεινε.

or help you memorize your next TED Talk.

Τα σταυρόλεξα θα --

Like, there's no supplement,

σκεφτείτε τι κάνετε --

ανακαλείτε λέξεις που ήδη γνωρίζετε.

the crossword puzzles are not the thing,

I don't know who started that one.

Στην ουσία, γίνεστε καλύτεροι στο να θυμάστε αυτές τις λέξεις.

So crossword puzzles are going to --

Δεν επιστρατεύετε διάφορες γνωστικές λειτουργίες

think about what you’re doing --

you're retrieving words you already know.

που σας βοηθάνε στην καθημερινότητα,

So you're going to get better at remembering those words.

όπως το να θυμάστε τι έγινε εκείνη τη μέρα

ή το τι θα πείτε στην παρουσίασή σας.

But it's not cross-training.

It doesn't then help you in your day-to-day life

Δεν λειτουργεί έτσι.

Επιπλέον, δεν δημιουργεί καινούρια νευρωνικά δίκτυα.

remember what happened that day

or again, if you have a presentation, what you have to say.

Η ανάκληση ήδη γνωστών πληροφοριών

δεν προσφέρεται για τη νευροπλαστικότητα,

It doesn't work that way.

It's also not building new neural roads.

η οποία κατασκευάζει κάτι που λέγεται γνωστικό αποθεματικό.

So retrieving information you already know

Κάθε φορά που μαθαίνουμε κάτι καινούριο,

doesn't lend itself toward neuroplasticity,

στην πραγματικότητα δημιουργούμε νευροανατομικές και νευροχημικές ενώσεις.

which is in building something called a cognitive reserve.

So every time we learn something new,

Φανταστείτε --

we're actually building new neuroanatomical

ο εγκέφαλός σας δεν είναι μόνο μια ροζ μάζα στο κρανίο σας,

and neurochemical connections.

σε ένα μικρό μαύρο κουτί στο κεφάλι σας.

And so if you imagine --

Είναι ένα δυναμικό όργανο που αλλάζει συνέχεια

your brain isn't just this pink blob in your skull,

και τα γονίδιά σας αλληλεπιδρούν με ό,τι γίνεται.

in this little black box in your head,

Ο εγκέφαλος αλληλεπιδρά με όσα κάνετε, βιώνετε και αισθάνεστε,

it's a very dynamic organ and it's changing constantly.

και γι' αυτό αλλάζει.

Όσα περισσότερα μαθαίνουμε, τόσες περισσότερες ενώσεις αποκτάμε.

And your genes are interacting with what happens.

It's interacting with what you do and experience and feel,

Αυτό είναι σημαντικό

επειδή αν βιώνετε κάποιου είδους παθολογία,

and it changes.

όπως πρώιμα συμπτώματα

And the more we learn, the more connections we build.

ή αρχές Αλτσχάιμερ,

And this is important

because if you do start to experience some pathology,

έχετε αρκετές ενώσεις στο γνωστικό αποθεματικό

that is sort of, pre-Alzheimer's,

οι οποίες πηγαινοέρχονται και αποφεύγουν τις βλάβες.

or if you start to get Alzheimer's,

Ένας τρόπος είναι η μάθηση.

you actually have a lot of reserve.

H γυμναστική μειώνει κατά μισό το ρίσκο της άνοιας.

You have back-up connections

that can dance around any problems or detours.

Στην καθημερινότητα,

So learning new things is one way.

ξέρουμε ότι ο ύπνος είναι μεγίστης σημασίας,

Exercise has been shown to decrease your risk of dementia

by up to a half.

και για την πρόληψη του Αλτσχάιμερ και για τη μνήμη σας σήμερα.

Just day-to-day,

we know that sleep is massively important,

Οι αναμνήσεις που δημιουργείτε σήμερα

both for preventing Alzheimer's and for your memory today.

γίνονται μακροπρόθεσμες και σταθερές

αναμνήσεις, εναλλαγές και νευρωνικές ενώσεις,

So the memories that I make today

όσο εσείς κοιμάστε.

become long-term, stable memories,

Αυτή η διαδικασία γίνεται σε συγκεκριμένα στάδια του ύπνου.

become long-term, stable alterations and neural connections while I sleep.

Ο ύπνος δεν είναι μια παθητική κατάσταση όπου δεν κάνετε τίποτα,

αλλά μια πολύ δραστήρια βιολογική κατάσταση.

And it's during certain phases of sleep that this process happens.

Αποθηκεύει τις πληροφορίες και εμπειρίες που λαμβάνετε σήμερα,

So sleep is not this passive state of doing nothing.

It's a very busy biological state.

κάτι που είναι πολύ σημαντικό.

Αν δεν κοιμηθείτε αρκετά καλά απόψε,

And so it's locking in the information and experiences you learn today.

αύριο --

ο μετωπιαίος λοβός θα σέρνεται για να κάνει τη δουλειά του

And so that's superimportant.

Then tomorrow, if I didn't get enough sleep tonight,

και να παρέχει την απαραίτητη προσοχή.

I'm going to --

Νιώθετε νωθροί και λέτε: «Δεν μπορώ να συγκεντρωθώ. Τι;».

my frontal lobe's not going to want to drag itself into its day job

Αν δεν μπορείτε να συγκεντρωθείτε, τι δεν θα συμβεί σήμερα;

and do the work of paying attention today, right?

Δεν θα αποκτήσετε αναμνήσεις.

You feel sluggish, like, "Ah, I can't pay attention. What?"

Δεν θα θυμάστε τι έγινε χθες,

ούτε θα δημιουργήσετε καινούριες αναμνήσεις σήμερα.

If I can't pay attention, what's not going to happen today?

Θα έχετε πάθει μια μορφή αμνησίας λόγω έλλειψης ύπνου.

Making new memories.

ΝΜ: Σωστά.

So I'm not going to remember yesterday,

ΛΤ: Επτά με εννιά ώρες ύπνου --

I'm not going be able to make new memories today,

η επιστήμη λέει ξεκάθαρα

I have a form of amnesia just from not getting enough sleep.

ότι το ανθρώπινο είδος χρειάζεται το λιγότερο εννιά ώρες.

DB: Right.

LG: So seven to nine hours a night has been shown --

Αναφορικά με τη διατροφή, ούτε εδώ υπάρχει

the science is superclear

that this is what we need minimally as a human species.

κάποια τέλεια έρευνα ή κάποιο μαγικό κόλπο,

για να σας πω ότι αν φάτε αυτό,

And then in terms of what you eat, again, there's no perfect study,

ή ότι αυτή η θρεπικτή ουσία, ή το αντιοξειδωτικό ή η συνταγή

and there's no rabbit-out-of-a-hat I can pull for you,

θα σώσει τη μνήμη σας.

or of, like, if you eat this

Το μόνο που γνωρίζουμε είναι

or this nutrient, this antioxidant, this recipe,

ότι η μεσογειακή διατροφή είναι μια δίαιτα του μυαλού,

it's going to save your memory.

γιατί τα πράσινα λαχανικά, τα πολύχρωμα φαγητά,

It's like, no, but we know there's been enough to show us

τα φαγητά ολικής άλεσης,

that being on a Mediterranean diet, a mind diet

τα ψάρια με λιπαρά οξέα, το ελαιόλαδο, οι ξηροί καρποί, τα όσπρια

so these leafy vegetables, the brightly-colored foods,

είναι όλα φαγητά που δίνουν ενέργεια

the whole foods,

και προστατεύουν την καρδιά, τον εγκέφαλο και τη μνήμη.

fatty fishes, olive oil, nuts, beans,

Δεν είναι απαραίτητο να την ακολουθείτε κατά γράμμα.

these are the kinds of foods that really fuel and support heart health,

Δεν πειράζει αν δεν είστε τέλειοι σε αυτό.

Προσπαθήστε να δείτε τι φάγατε συνολικά στη μέρα σας.

brain health and memory.

And it doesn’t have to be 100 percent, folks, right?

Πώς ήταν η εβδομαδιαία διατροφή σας;

You're not going to be perfect at this,

Πιστεύω ότι πρέπει να είμαστε ρεαλιστές σε αυτό το θέμα.

and that's OK.

Try to do it overall, right?

Η γυμναστική,

Today, what did I eat overall?

This week, how did I do overall?

η διατροφή, ο ύπνος, το στρες και η μάθηση καινούριων πραγμάτων.

Because I think we need to have realistic expectations.

Η μάθηση έχει πολλές μορφές, όπως το να συναντάτε κόσμο.

So exercise,

the diet, sleep and stress and learning new things.

Όταν συζητάτε,

μιλάτε για πρώτη φορά για νέα θέματα.

Να ακούτε με προσοχή τον συνομιλητή,

And learning new things is also -- it's this, it's being around people.

διότι λαμβάνετε πολλά ερεθίσματα, κι έτσι βοηθάτε τον εγκέφαλο.

If you're in conversation,

ΝΜ: Ο Μπομπ θέλει να μάθει για τη χωρητικότητα του εγκεφάλου.

that conversation's never happened before.

So if you're present and paying attention,

your brain is getting a lot of stimulation that's superhelpful.

Έχουμε ένα όριο

το οποίο υπερβαίνουμε και μετά σταματάμε;

DB: So Bob wants to know about our capacity, our brain capacity.

Γι' αυτόν τον λόγο τα παιδιά θυμούνται καλύτερα

Do we have like a lifetime capacity

απ' ό,τι άνθρωποι της ηλικίας μου;

and we hit it and then that's kind of it,

Ή μήπως είναι κι αυτός ένας αστικός μύθος;

or is that why children seem to remember things better

ΛΤ: Είναι μύθος.

than maybe folks of my age?

Η ιδέα δηλαδή ότι χρησιμοποιούμε μόνο

το δέκα ή πέντε ή και λιγότερο ποσοστό τοις εκατό του εγκεφάλου.

Or is that just, I don't know, an urban myth?

LG: Yeah, it's myth.

Δεν ξέρω ποιος το εφηύρε, αλλά είναι ψέμα.

This idea that like, oh, you only use 10 percent of your brain

Κάθε στιγμή

or you only use five percent of your brain,

χρησιμοποιώ κάποιες περιοχές του εγκεφάλου μου.

someone's making it smaller.

Δεν έχω θυμό αυτήν τη στιγμή,

I don't know who started that one, either.

That's not true.

άρα, η αμυγδαλή μου ξεκουράζεται.

So, you know, at any given moment,

I'm using certain parts of my brain, right?

Ούτε βιώνω κάποιο πένθος,

άρα, η αμυγδαλή μου είναι χαλαρή,

So I'm not in a rage right now,

κι έχω τα μάτια μου ανοιχτά,

so my amygdala is kind of chilling.

άρα, στον οπτικό μου φλοιό γίνεται μια έκρηξη νευρώνων.

Like, I'm not grief-stricken,

Αν κλείσω τα μάτια μου, αυτή η περιοχή σταματάει να λειτουργεί.

so my amygdala is kind of relaxed,

and I have my eyes open,

Αλλά κατά τη διάρκεια της ημέρας χρησιμοποιούμε ολόκληρο τον εγκέφαλο,

so my visual cortex is lit up,

and neurons there are firing.

And if I were to close my eyes, that part of my brain goes quiet.

ή μπορούμε σίγουρα να έχουμε πρόσβαση σε αυτόν.

But all of my brain is being used at some point throughout the day, probably,

Δεν ισχύει ότι υπάρχουν περιοχές που δεν χρησιμοποιούμε

ή ότι αναλωνόμαστε σε συγκεκριμένες περιοχές.

or certainly capable of accessing it.

Αυτό δεν έχει βάση.

There aren't parts of my brain that I just can't seem to use

Και όχι, δεν ξεμένετε από χωρητικότητα.

Λοιπόν...

and I'm only squirreled away into certain domains.

Ένας άνθρωπος που δίνω ως παράδειγμα στο βιβλίο μου,

That is a fallacy.

ο Ακίρα Χαραγκούτσι,

And no, you don't run out of room.

ένας συνταξιούχος, 69χρονος μηχανικός από την Ιαπωνία,

So, you know, there's a man, I use his example in the book,

ο οποίος αποστήθισε 100.000 ψηφία του πι.

Akira Haraguchi,

a retired engineer from Japan who at the age of 69,

Ενώ όταν ακούμε τέτοιες ηλικίες,

σκεφτόμαστε τις συντάξεις και τις εκπτώσεις για ηλικιωμένους,

he's the guy who memorized over 100,000 digits of pi, right?

αυτός κάνει κάτι το εντελώς αναπάντεχο.

So at an age where we associate,

Και όλοι μας θα μπορούσαμε να το κάνουμε αν το θέλαμε.

like, you know, senior discounts and retirements,

like, he's doing something that is kind of completely mind-blowing.

Σε κάθε ηλικία μπορείτε --

Όσο μεγαλώνετε,

δεν χάνετε τις πληροφορίες και τις γνώσεις που έχετε μάθει.

And we can all do this if we wanted to.

So no, at any age, you’re capable --

Όλα αυτά υπάρχουν στη σημασιολογική μνήμη.

So as you grow older,

Αυτός είναι ο λόγος που έχετε συσσωρεύσει πολλές γνώσεις

you don't lose the information of stuff you've learned.

και τώρα πια είστε σοφοί.

Γιατί τώρα πια έχετε τη σοφία

So the stuff, your semantic memory.

και ξέρετε πώς να τη χρησιμοποιήσετε.

So this is why you've accumulated a body of knowledge

Την έχετε.

Δεν σημαίνει ότι θα αρχίσετε να τη χάνετε.

and you've got wisdom now, right?

Because now you know how it all fits

Την έχετε συσσωρεύσει.

and you can use that wisdom you've collected.

Μπορεί να σκέφτεστε:

You've got that.

«Μα δεν θυμάμαι πολλά από τα παιδικά μου χρόνια»,

It's not that that starts to go away.

ή «Δεν μπορώ να σου πω τι έγινε όταν ήμουν δέκα χρονών».

You accumulate that.

And you might think like,

Εδώ ρόλο παίζει το πλαίσιο. Βρίσκεται ακόμη εκεί μέσα.

"Oh, I don't remember much from childhood.

Αν, λοιπόν, ζείτε στην πόλη της Νέας Υόρκης,

I can't really think about,"

like, "I can't tell you what happened when I was 10."

και σας περιβάλλουν ουρανοξύστες και η ζωή της πόλης

This has more to do with context.

It's still in there.

ενώ μεγαλώσατε στο επαρχιακό Βερμόντ,

So if, you know, if you live in New York and you’re, you know,

και δεν θυμάστε τι συνέβη όταν ήσασταν δέκα χρονών,

πηγαίνετε πίσω στη γειτονιά σας.

you're surrounded by skyscrapers and city life

Κάνοντας βόλτες θα δείτε την ιτιά, το σπίτι της κα Ρίτσαρντ, την κα Μολάνσεν

and you grew up in rural Vermont,

"And I can't remember what happened when I was 10."

και το σημείο όπου ο Τζόι έσπασε το πόδι του.

Go back to your neighborhood and drive around and,

Θα σας έρθουν όλες οι αναμνήσεις,

there's the willow tree, and there's Ms. Richards house,

γιατί είναι σαν να πηγαίνετε από το υπνοδωμάτιο σας στην κουζίνα,

and there’s Ms. Molansen,

oh, that's where, like, Joey broke his leg,

για να ψάξετε για τα γυαλιά σας.

and like, it all will come back,

Το πλαίσιο θα αποκαλύψει τη μνήμη

because, again, it's like going from your kitchen to your living room,

που είχατε στο κεφάλι σας αλλά δεν το συνειδητοποιούσατε.

your bedroom to your kitchen to look for the glasses.

Έχετε τρισεκατομμύρια πιθανές συνδέσεις.

It's like, all that context will reveal memory that you have in your head.

Και δεν θα εξαντληθούν.

Μπορείτε να γίνετε ζογκλέρ στα 80 σας.

you didn't realize you have.

You've got trillions of possible connections.

Μπορείτε να μάθετε πιάνο.

Μπορείτε να μάθετε μια ξένη γλώσσα.

And no, you will not run out.

Μπορείτε να ακούσετε μια νέα ομιλία TED

You can learn to juggle when you're 80.

και να μάθετε κάτι καινούριο για να το μοιραστείτε με κάποιον.

You can learn to play piano.

Είναι απεριόριστα.

You can learn a new language.

Και δεν υπάρχει λόγος να σκεφτούμε ότι υπάρχουν όρια.

You can listen to a new TED Talk

and learn and remember something to share with someone else.

[Αποκτήστε πρόσβαση σε εκδηλώσεις που σας δίνουν τροφή για σκέψη.]

Like, it's unlimited.

There's no reason to think there's a limit to it.

Γίνετε Μέλος του TED στο «ted.com/membership».]

[Get access to thought-provoking events you won't want to miss.]

[Become a TED Member at ted.com/membership]