These squids can fly... no, really - Robert Siddall

Translator: My Ngô Reviewer: Quyen Phan

In the spring of 1947, six Scandinavian explorers noticed a strange phenomenon

Vào mùa xuân năm 1947, sáu nhà thám hiểm người Scandinavia

đã phát hiện một hiện tượng lạ khi đang vượt qua Thái Bình Dương.

while crossing the Pacific Ocean.

Somehow, small squid known to live deep beneath the waves

Bằng cách nào đó, những con mực nhỏ, thường sống sâu dưới những con sóng,

kept appearing on the roof of their boat.

lại liên tục xuất hiện trên mui thuyền của họ.

The crew was mystified—

Các thuyền viên đã rất bối rối và kinh ngạc—

until they saw the squids soaring above the sea for roughly 50 meters.

cho đến khi họ nhìn thấy những con mực bay lướt trên mặt biển khoảng 50 mét.

On land, people could barely believe the explorers.

Trên đất liền, người dân hầu như không tin các nhà thám hiểm.

It seemed impossible that sea creatures without wings or bones could fly at all,

Với sinh vật biển không có cánh hay xương, việc bay là một điều dường như không thể,

let alone travel half the length of a football field.

chứ nói gì đến chuyện di chuyển bằng độ dài của một nửa sân bóng đá.

But over the next several decades, more reports began to surface.

Nhưng trong những thập kỷ tiếp theo, nhiều bản báo cáo đã bắt đầu xuất hiện.

Sailors described airborne squid keeping pace with motor boats.

Các thuỷ thủ đã miêu tả rằng những con mực “trên không” đạt tốc độ ngang thuyền máy.

Researchers reported captive squid escaping their tanks overnight.

Những nhà nghiên cứu đã báo cáo rằng đám mực bị bắt

đã thoát khỏi bể chứa chúng trong đêm.

And as cameras became widespread, seafarers finally began capturing proof

Và khi những chiếc máy ảnh dần phố biến, người đi biển cuối cùng cũng bắt đầu

lưu giữ bằng chứng về loài động vật chân đầu “biết bay” này.

of these high-flying cephalopods.

But how and why do these marine creatures take to the sky?

Nhưng làm cách nào và vì sao mà các sinh vật biển này có thể bay lên trời?

While only a few squid species have been recorded taking flight,

Trong khi chỉ có một vài giống mực đã được nhìn thấy lúc bay,

most squid are alike in the way they traverse the ocean.

hầu hết các loài mực đều giống nhau trong cách chúng băng qua đại dương.

The outside of a squid’s body is a massive tube of muscle called the mantle.

Phía ngoài cơ thể của một con mực là một túi cơ cực lớn gọi là lớp áo (mantle).

Water enters that tube through small openings around the squid’s head.

Nước đi vào đường ống này thông qua những khe hở nhỏ xung quanh đầu chúng.

Then, muscles clamp these openings shut,

Sau đó, những cơ bắp kẹp những khe hở này đóng lại,

and the squid forcefully pumps the water through the base of their body.

và con mực đẩy mạnh nước ra ngoài thông qua điểm tựa là cơ thể của chúng.

In practice, this makes the mantle a miniature jetpack,

Trong thực tế, điều này biến lớp áo thành một thiết bị bay phản lực tí hon,

propelling squid through the water at 10 kilometers per hour.

đẩy con mực qua dòng nước với tốc độ mười cây số trên một giờ.

This process is also how squid breathe.

Quá trình này cũng là cách loài mực thở.

Squid gills rest inside the mantle,

Phần mang mực nằm bên trong lớp áo,

and siphon oxygen from the water being pushed past them.

và hút ô-xi từ phần nước chạy ngang chúng.

With gills full of air and a mantle full of water,

Với những chiếc mang đầy không khí và một lớp áo đầy nước,

squid can outpace predators and pursue their prey.

con mực có thể vượt xa những kẻ săn mồi và rượt đuổi con mồi của chúng.

Or, in the case of some species, they can smash through the ocean’s surface,

Hoặc, trường hợp của một số giống loài, chúng có thể bay xuyên qua

bề mặt đại dương,

and attempt an epic flight.

và trải nghiệm một “chuyến bay” hoành tráng.

Without the resistance of water,

Khi không có lực cản của nước,

a squid’s acceleration is the same as a car going

gia tốc của một con mực sẽ ngang ngửa với

một chiếc xe hơi đang chạy

from zero to 100 kilometers per hour in just over a second.

từ không đến 100 cây số trên một giờ chỉ trong hơn một giây.

At speeds of 40 kilometers per hour, squid quickly generate aerodynamic lift.

Ở tốc độ 40 cây số trên một giờ, mực có thể tạo ra lực nâng khí động học

cực kỳ nhanh.

But to stay in the air they’ll need something like wings.

Nhưng để có thể bay được trong không khí, chúng sẽ cần thứ gì đó

như một đôi cánh chẳng hạn.

Fortunately, our soaring cephalopod has a plan.

May mắn thay, loài động vật chân đầu của chúng ta có một kế hoạch.

Squid tentacles are "muscular hydrostats," meaning the tissue can be held firm

Các xúc tu mực là “cơ thuỷ tinh”, nghĩa là các mô có thể được giữ chặt

by muscle tension.

bằng sức căng của cơ bắp.

Splaying its tentacles in a rigid formation,

Khi mở rộng các xúc tu của nó trên một cấu tạo vững chắc,

the squid transforms them into flexible wing-like structures

con mực tự biến chúng thành các cấu trúc linh hoạt giống đôi cánh

that stabilise its flight.

giúp ổn định “chuyến bay” của nó.

At the opposite end of its body, two fins typically used for gentle swimming

Ở phía ngược lại của cơ thể, hai chiếc vây vẫn thường dùng để bơi nhẹ

find new purpose as a second set of wings.

sẽ tìm thấy mục đích mới với vai trò là một cặp cánh thứ hai.

And by folding these fins down,

Và bằng cách gấp những chiếc vây này xuống,

a squid can streamline itself and dip back into the ocean.

một con mực có thể tự điều chỉnh cơ thể và đắm mình trở lại đại dương.

There have been too few observations

Ít ai có thể quan sát

to establish what a squid’s typical flight trajectory looks like.

và xác định được quỹ đạo bay điển hình của một con mực trông như thế nào.

Based on their flying speed, a 10 centimeter squid

Dựa vào tốc độ bay của chúng, một con mực có độ dài mười cen-ti-mét

could hypothetically launch itself six meters above the water.

trên lý thuyết có thể phi bản thân nó sáu mét trên bề mặt nước.

But from what scientists have seen, flying squid tend to glide low,

Nhưng từ những gì các nhà khoa học đã quan sát, mực biết bay thường

lướt rất thấp, bám sát gần bề mặt nước.

keeping close to the surface.

This trajectory allows squid to cover the most horizontal distance possible

Quỹ đạo này cho phép con mực có thể đạt được khả năng di chuyển xa nhất

over a typical several second flight.

trong một “chuyến bay” thông thường chỉ kéo dài vài giây.

It also makes it easy to dive back into the water for more fuel—

Điều này cũng giúp nó dễ dàng trở về dòng nước để tiếp thêm nhiên liệu—

or to make a quick escape from predatory birds.

hoặc trốn thoát nhanh chóng khỏi các loài chim săn mồi.

But why do squids fly at all?

Nhưng tại sao những con mực lại bay?

Leading theories suggest that flight is an escape behaviour,

Những giả thuyết hàng đầu gợi ý rằng việc bay là một hành vi trốn thoát,

as flying squid generally seem to be fleeing a nearby predator or ship.

mực biết bay thường có vẻ đang chạy trốn một kẻ săn mồi hoặc tàu thuyền gần đó.

Other researchers think their flight

Các nhà nghiên cứu khác nghĩ “chuyến bay” của chúng

may be an energy-saving migration strategy,

có thể là một chiến thuật di cư tiết kiệm năng lượng,

because it takes less energy to move quickly through the air

bởi vì di chuyển nhanh trên không

sẽ hao tổn ít năng lượng hơn dưới nước.

than through water.

However, it’s also possible that learning to fly

Tuy nhiên, việc học cách bay

có thể là một việc cần thiết để sống sót

may be a vital part of surviving adolescence.

khỏi những con mực trưởng thành.

Young, smaller squid can potentially fly faster and farther

Những con mực non thường có tiềm năng bay nhanh và xa hơn

than their larger relatives.

các họ hàng lớn của chúng.

And since adult squid tend to cannibalize juveniles,

Và vì mực trưởng thành có xu hướng ăn thịt đồng loại các con non,

soaring above the surf can help ensure these young squid

việc lướt trên các ngọn sóng có thể đảm bảo cho những con mực non này

will live to fly another day.

có thêm một ngày nữa để bay.