The secret lives of baby fish - Amy McDermott

Cuộc sống bí mật của những chú cá con - Amy McDermott

Translator: Thu Ha Tran Reviewer: Nhu PHAM

Thứ bạn đang thấy không phải phim x-quang.

What you're looking at isn't some weird x-ray.

It's actually a baby yellow tang surgeonfish at two months old.

Mà là một chú cá đuôi gai 2 tháng tuổi.

And you thought your childhood was awkward.

Bạn nghĩ rằng tuổi thơ của mình thật là kì cục.

But here is the same fish as an adult,

Nhưng đây là chú cá đó lúc trưởng thành,

a beautiful inhabitant of the Indian and Pacific Oceans' coral reefs

Một cư dân xinh đẹp của rạn san hô Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương

and one of the most popular captive fish for salt water aquariums.

và là một trong những loài cá phổ biến nhất vùng nước mặn.

Of the 27,000 known fish species, over a quarter live on coral reefs

Trong 27,000 loài cá, hơn 1/4 sống ở rạn san hô

that make up less than 1% of the Earth's surface.

vốn chiếm ít hơn 1% bề mặt Trái đất.

But prior to settling down in this diverse tropical environment,

Trước khi ổn định ở môi trường nhiệt đới đa dạng này,

baby coral reef fish face the difficult process of growing up on their own,

những chú cá con phải đối mặt với khó khăn trong việc tự trưởng thành,

undergoing drastic changes, and the journey of a lifetime

trải qua những thay đổi mạnh mẽ và cuộc hành trình để đời

before they find that reef to call home.

trước khi tìm thấy rạn san hô để trú ngụ.

The life cycle for most of these fish

Vòng đời của hầu hết những chú cá

begins when their parents spew sperm and eggs into the water column.

bắt đầu khi cha mẹ chúng thả tinh trùng và trứng vào dòng nước.

This can happen daily, seasonally, or yearly depending on the species,

Điều này xảy ra hàng ngày, theo mùa hoặc năm tùy loài,

generally following lunar or seasonal tidal patterns.

thường theo tuần trăng hay thủy triều.

Left to their fate, the fertilized eggs drift with the currents,

Mặc cho số phận, trứng được thụ tinh trôi theo dòng nước,

and millions of baby larvae hatch into the world.

nở ra hàng triệu cá con .

When they first emerge, the larvae are tiny and vulnerable.

Khi mới nở, chúng rất bé và yếu ớt.

Some don't even have gills yet and must absorb oxygen

Một vài con còn chưa có mang và phải hấp thụ oxy trực tiếp từ nước

directly from the water through their tissue-thin skin.

qua lớp da mỏng.

They may float in the water column anywhere from minutes to months,

Chúng có thể trôi theo dòng nước tới bất cứ đâu, từ vài phút tới vài tháng,

sometimes drifting thousands of miles across vast oceans,

đôi khi vượt hàng ngàn dặm qua đại dương rộng lớn,

far from the reefs where they were born.

cách rất xa nơi chúng được sinh ra.

Along the way, they must successfully avoid predators,

Trên đường đi, chúng phải né tránh những kẻ săn mồi, tìm thức ăn

obtain food, and ride the right currents to find their way to a suitable adult habitat,

và bơi đúng dòng nước để tới được môi trường phù hợp,

which might as well be a needle in vast haystack of ocean.

dù điều đó chẳng khác tìm kim đáy bể là mấy.

So, how did they accomplish this feat?

Vậy chúng đã làm điều đó như thế nào?

Until recently, marine biologists thought of larval fish as largely passive drifters,

Các nhà sinh học biển từng cho rằng cá con là những sinh vật thụ động

dispersed by ocean currents to distant locales.

phân tán theo dòng nước tới những nơi xa.

But in the last 20 years, new research has suggested

Nhưng 20 năm gần đây, nghiên cứu mới đã chỉ ra

that larvae may not be as helpless as they seem,

cá con có thể không vô dụng như ta tưởng,

and are capable of taking their fate in their own fins

mà nắm giữ vận mệnh bằng những chiếc vây kia

to maximize their chances of survival.

và tối đa hóa cơ hội sống sót.

The larvae of many species are unexpectedly strong swimmers,

Nhiều loài cá con bơi khỏe một cách đáng ngạc nhiên,

and can move vertically in the water column to place themselves in different water masses

chúng có thể di chuyển dọc cột nước, đi vào làn nước khác

and preferentially ride certain currents.

và tận dụng lực đẩy.

These fish may be choosing the best routes to their eventual homes.

Những chú cá này có thể chọn con đường tốt nhất tới ngôi nhà tương lai.

When searching for these homes,

Khi tìm nhà,

evidence suggests that larvae navigate via a complex suite of sensory systems,

bằng chứng cho thấy cá con định hướng theo một hệ thống phức tạp và nhạy cảm,

detecting both sound and smell.

theo cả âm thanh và mùi vị.

Odor, in particular, allows larvae to distinguish between different environments,

Cụ thể, mùi hương giúp cá con phân biệt môi trường khác nhau,

even adjacent reefs,

thậm chí cả những rạn san hô liền kề,

helping guide them toward their preferred adult habitats.

giúp chúng tìm thấy môi trường sống thích hợp nhất.

Many will head for far-flung locales miles away from their birth place.

Nhiều con sẽ tới địa điểm cách nơi chúng sinh ra hàng dặm.

But some will use smell and other sensory cues

Một vài con sẽ dùng mùi hương và những cảm nhận khác

to navigate back to the reefs where they were born,

để trở về lại nơi chúng được sinh ra,

even if they remain in the larval stage for months.

kể cả khi ở trạng thái ấu trùng suốt hàng tháng.

So, what happens when larvae do find a suitable coral reef?

Vậy điều gì xảy ra khi ấu trùng tìm thấy rạn san hô thích hợp?

Do they risk it all in one jump from the water column,

Liệu chúng có đặt cược hết vào một cú nhảy

hoping to land in exactly the right spot to settle down

với hi vọng sẽ tới được đúng nơi

and metamorphose into adults?

để cư ngụ và trưởng thành?

Not exactly.

Không hẳn vậy.

Instead, larvae appear to have more of a bungee system.

Thay vào đó, cá con có hệ thống nhảy đặc biệt.

Larvae will drop down in the water column to check out a reef below.

Chúng sẽ nhảy khỏi dòng nước để kiểm tra rạn san hô phía dưới.

If conditions aren't right, they can jump back up

Nếu điều kiện không thích hợp, chúng có thể quay trở lại

into higher water masses and ride on,

dòng nước bên trên và tiếp tục hành trình

chancing that the next reef they find will be a better fit.

với hi vọng rạn san hô tiếp theo sẽ thích hợp hơn.

But this is the point where our knowledge ends.

Nhưng đây cũng là toàn bộ những gì ta được biết.

We don't know the geographic movements of individual larva for most species.

Ta không biết chuyển động địa lý của hầu hết các loài cá.

Nor do we know which exact environmental cues and behaviors they use

Và cũng không biết chính xác đặc điểm môi trường và hành vi

mà chúng dùng để định hướng rạn san hô làm nhà.

to navigate to the reefs they will call home.

But we do know that these tiny trekkers

Nhưng ta biết rằng các kẻ du mục này

are more than the fragile and helpless creatures

không phải là những sinh vật yếu ớt và vô dụng

science once believed them to be.

mà khoa học đã lầm tưởng.

The secret lives of baby fish remain largely mysterious to us,

Cuộc sống của những chú cá con vẫn còn là điều bí ẩn,

unknown adventures waiting to be told.

một chuyến phiêu lưu lạ kỳ đang chờ được khám phá.