Write your story, change history - Brad Meltzer

Viết nên câu chuyện của bạn, thay đổi lịch sử - Brad Meltzer

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Translator: Linh Chi Vo Reviewer: An Nguyen Hoang

You know what the greatest secret of history is?

Các bạn biết bí mật lớn nhất của lịch sử là gì ko?

It's that history can be changed.

Là lịch sử có thể được thay đổi.

And, yeah, yeah, I know,

và ừ, ừ, tôi biết

everyone says history can't be changed,

mọi người đều nói không thể thay đổi lịch sử

but it can.

nhưng có thể đấy.

And today we're going to talk about

Và hôm nay, chúng ta sẽ cùng nói về việc

how history isn't just something that goes backwards,

làm thế nào mà lịch sử không chỉ là một thứ đi lùi,

history goes forward too.

lịch sử cũng tiến về phía trước.

And all those great things that haven't happened yet,

và tất cả những thứ tốt đẹp, những thứ chưa diễn ra

that's history that's just waiting to be written.

vẫn đang chờ để viết nên lịch sử.

So how do you change history?

Vậy làm cách nào để bạn có thể thay đổi được lịch sử?

I'm going to tell you by sharing with you

Tôi sắp chia sẻ cho các bạn

the three things that I tell my kids every night

3 điều mà hằng đêm tôi vẫn nói với con mình

when I tuck them into bed.

lúc tôi đưa chúng vào giường ngủ.

It's true.

Sự thật đấy.

I stole the idea from a friend of mine

I lấy ý tưởng này từ bạn mình

who told me what his father used to share with him.

bạn tôi đã kể cho tôi điều mà cha anh ấy từng chia sẻ với anh ấy.

Every single night, when I tuck my kids into bed,

Cứ mỗi đêm, khi tôi đưa bọn trẻ đi ngủ,

I tell them these three things:

Tôi dặn chúng 3 điều.

dream big,

ước mơ thật lớn,

work hard,

làm việc chăm chỉ,

and stay humble.

và hãy khiêm tốn.

So let's look at them all.

Vậy cùng xem xét cả 3 điều này.

First, dream big.

Đầu tiên là ước mơ lớn.

You know who has the biggest, best dreams of all?

Bạn biết ai có những giấc mơ lớn lao nhất không?

You, young people.

Các bạn, các bạn trẻ.

You know how old Martin Luther King, Jr. was

Bạn có biết Martin Luther King, Jr. bao nhiêu tuổi

when he became the leader

lúc trở thành người lãnh đạo

of the most famous bus boycott in history?

cuộc tẩy chay xe buýt nổi tiếng nhất trong lịch sử không?

He was 26.

Ông ấy mới 26.

You know how old Amelia Earhart was

Thế bạn biết Amelia Earhart bao nhiêu tuổi

when she broke her first world record?

lúc phá vỡ kỉ lục thể giới không?

25

25

You know how old Steve Jobs was

Bạn có biết Steve Jobs bao nhiêu tuổi

when he co-founded Apple Computer?

khi đồng sáng lập nên tập đoàn Apple

21

21

And you know how old Jerry Siegel and Joe Shuster were

Bạn biết Jerry Siegel và Joe Shuster bao nhiêu tuổi

when they came up with their idea for the greatest superhero of all time,

lúc nghĩ ra ý tưởng về siêu anh hùng tuyệt nhất mọi thời đại,

the first one, that they named "Superman"?

siêu anh hùng đầu tiên, mà họ đặt cho cái tên "Superman"?

These guys were 17 years old!

Những anh chàng đó chỉ mới 17 tuổi!

Two 17-year-old kids created Superman.

2 thằng nhóc 17 tuổi sáng tạo ra Superman.

They weren't good looking.

Trông cũng không đẹp trai cho lắm.

(Look at the picture, right?)

Nhìn ảnh là thấy, đúng không?

They weren't popular.

Họ không nổi tiếng.

They had no money,

Không có tiền,

but they were two best friends with one dream.

nhưng lại là đôi bạn thân ấp ủ cùng một giấc mơ.

And with just their imaginations,

Và chỉ với trí tưởng tượng của mình,

they gave the world Superman.

họ mang Superman đến với thế giới.

And I know, creating Superman is a once-in-a-lifetime big dream,

Và tôi biết, sáng tạo ra Superman là giấc mơ to lớn chỉ có được một lần trong đời

so I want to tell you about Alexandra Scott.

tôi lại muốn kể cho các bạn nghe về Alexandra Scott.

She goes by Alex.

còn được gọi là Alex

Alex was diagnosed with cancer

Alex được chẩn đoán mắc bệnh ung thư

before she was even a year old,

thậm chí trước cả khi cô bé tròn một tuổi,

and that was the only life she knew:

và cuộc sống duy nhất mà cô bé biết là:

sickness, chemotherapy, and surgery.

ốm đau, hoá trị và phẫu thuật.

When she was four, Alex asked her parents

Lúc lên bốn, Alex hỏi cha mẹ

could she put a lemonade stand in the front yard?

liệu mình có thể bán nước chanh ở trước sân không?

She didn't want to buy anything for herself,

Cô bé làm vậy ko phải để kiếm tiền mua gì cho mình

she wanted to use the money

mà là để quyên tiền

to give it to doctors to help other kids with cancer.

đưa cho các bác sĩ để giúp đỡ trẻ ung thư.

OK, in a single day, Alex's lemonade stand raised $2,000!

Đấy, chỉ trong một ngày thôi, hàng nước chanh thu về 2.000 đô!

But, here's what I love:

Nhưng đây mới là điều tôi thích:

soon after that, other lemonade stands started popping up,

không lâu sau, các hàng nước chanh khác bắt đầu mở

all with Alex's name on it.

cùng in tên Alex.

Eventually, they raised $200,000.

Cuối cùng, họ quyên được 200.000 đô.

And then Alex had a new goal.

Và Alex lại đặt ra mục tiêu mới.

She said let's raise $1,000,000.

Cô bé kêu gọi quyên góp 1 triệu đô.

On June 12, 2004,

Ngày 12 tháng 6 năm 2004,

hundreds of lemonade stands started opening up

hàng trăm hàng bán nước chanh mọc lên

in every state in the country.

ở mọi bang trong nước.

Ordinary people selling water and sugar and lemons

Người dân thường đứng bán nước, đường và chanh

to help kids with cancer.

để giúp trẻ em ung thư.

Nearly two months later,

Gần 2 tháng sau,

Alex died while her parents were holding her hands.

Alex mất khi cha mẹ còn đang nắm tay cô.

She was 8 years old.

Lúc đấy cô bé được 8 tuổi.

But before she died, Alex said that next year's goal

Nhưng trước khi mất, Alex nói mục tiêu của năm tới

should be $5,000,000.

sẽ là 5 triệu đô.

Today, her dream has raised over $45,000,000

Đến hôm nay, số tiền cô bé muốn gây quỹ đã đạt trên 45 triệu đô,

and it is still going strong!

và vẫn tiếp tục tăng mạnh.

One idea, one girl, one big dream.

Một ý tưởng, một cô bé, một giấc mơ lớn.

And you know what she said?

Và bạn biết cô bé đã nói gì không?

This is a direct quote before she died.

Trích nguyên văn lời cô bé trước khi mất.

She said, "Oh, we can do it!

Cô bé bảo: "Ồ, chúng ta có thể làm được!

If other people will help me, I think we can do it.

Nếu người khác cùng giúp, con nghĩ ta có thể làm được.

I know we can do it!"

Con biết chúng ta có thể làm được điều này!"

You dream big,

Hãy ước mơ thật lớn,

I don't care how old you are,

tôi không quan tâm bạn bao nhiêu tuổi

and don't let anyone tell you otherwise,

và đừng cho phép bất kì ai nói với bạn điều ngược lại

you will change history.

bạn sẽ thay đổi được lịch sử.

And that leads me to the second thing I tell my kids:

Và điều này dẫn đến điều thứ 2 tôi nói với bọn trẻ:

work hard.

làm việc chăm chỉ.

Such a simple one, everyone knows this one.

Điều này rất đơn giản, mọi người đều biết.

Work hard.

Làm việc chăm chỉ.

I saw this one for my father

Tôi chứng kiến điều này từ cha mình

and my father died a few months ago.

cha tôi mất cách đây vài tháng.

When I was growing up in Brooklyn,

Lúc tôi lớn lên ở Brooklyn,

ok, my father, he worked hard.

cha tôi đã làm việc chăm chỉ.

He had no money, we had, no money growing up.

Ông không có tiền, chúng tôi không có tiền.

He worked every Saturday, every Sunday.

Ông làm việc vào mọi ngày thứ 7, mọi Chủ Nhật.

I watched first-hand every weekend what hard work was.

Tôi tận mắt thấy làm việc cật lực vào cuối tuần là như thế nào.

And I saw that the hardest work of all

Và tôi thấy việc vất vả nhất

is being resilient when you're facing failure.

là vững vàng trở lại khi phải đối mặt với thất bại.

When I started writing my first book,

Khi tôi bắt tay viết quyển sách đầu tiên của mình,

my first book got me 24 rejection letters.

có đến 24 lá thư từ chối.

To be clear, there are only 20 publishers,

Nói rõ ra là chỉ 20 nhà xuất bản,

I got 24 rejection letters, OK?

nhưng có đến 24 thư từ chối đấy!

That means that some people were writing me twice

Có nghĩa là có vài người viết cho tôi tận 2 lá

to make sure I got the point.

chỉ để chắc chắn tôi đã nắm được vấn đề.

But it wasn't until I was writing my ninth book,

Nhưng mãi cho đến tận cuốn sách thứ 9,

a book of heroes for my son,

cuốn sách về các anh hùng cho con trai tôi,

that I found my favorite story of working hard through failure.

tôi mới tìm được câu chuyện ưa thích về việc làm việc chăm chỉ vượt qua thất bại.

It was a story that a friend told me about the Wright brothers.

Đó là câu chuyện về anh em nhà Wright mà một người bạn kể tôi nghe

That every time the Wright brothers went out to fly their plane,

Mỗi lần bay thử may bay của mình,

they would bring enough extra materials for multiple crashes.

họ đều mang đầy đủ các vật dụng hỗ trợ cho các lần máy bay rơi.

That means for every time they went out,

Cũng có nghĩa là mỗi lần thử,

they knew they would fail.

họ lại biết là họ sẽ thất bại.

And they would crash and rebuild,

và họ sẽ lại rơi và sẽ lại xây dưng lại,

and crash and rebuild,

và rơi và xây dựng lại,

and that's why they took off.

và đó là lí do họ có thể cất cánh được.

I love that story.

Tôi rất thích câu chuyện này.

I wanted my son to hear that story,

và muốn con trai mình cũng được nghe về nó,

I wanted my daughter to hear that story,

tôi muốn con gái tôi nghe về nó,

I wanted everyone to know that if you dream big

tôi muốn tất cả mọi người hiểu rằng nếu biết ước mơ thật lớn

and you work hard and you fight failure,

làm việc chăm chỉ và chiến đấu với sự thất bại

you will change history

bạn sẽ thay đổi được lịch sử

and do what no one on this planet has ever done before.

cũng như làm được điều chưa ai trên đời làm được.

And that leads me to the final thing I tell them:

Điều này dẫn tôi đến với điều cuối cùng:

stay humble.

hãy khiếm tốn.

Here's the thing:

Chuyện như sau

if you invent the world's first airplane,

nếu bạn phát minh ra máy bay đầu tiên trên thế giới,

or Superman,

hay Superman,

or a multi-million dollar lemonade stand,

hoặc cả 1 hàng bán nước chanh trị giá hàng triệu đô,

you don't need to be humble.

bạn chả cần phải khiêm tốn làm gì.

You can get a tattoo on your face that says, "I'm the best!"

Bạn có thể xăm ngay trên mặt hàng chữ "Tôi là nhất"

Right?

Đúng chứ?

But pay attention here:

Nhưng lưu ý rằng

no one likes a jerk.

chả ai thích một thằng ngốc.

In fact, the world needs fewer loudmouths,

Thực ra thế giới cần bớt bớt những kẻ to mồm đi,

so stay humble!

vì vậy hãy khiêm tốn!

When Thomas Jefferson wrote the Declaration of Independence,

Thomas Jefferson viết bản tuyên ngôn độc lập,

you know he never took credit for writing it while he was alive?

và bạn biết không ông ấy chưa bao giờ nhận công lao này khi còn sống.

It wasn't until he died and it was in his obituary

Mãi cho đến khi ông ấy chết rồi,

that the average American found out that he was the author.

nhờ vào cáo phó, người Mỹ mới biết ông ấy là tác giả.

That's humble.

Đó là khiêm tốn.

So there's the big secret:

Vậy nên bí quyết ở đây là:

dream big,

ước mơ thật lớn,

work hard,

làm việc thật chăm chỉ,

stay humble.

và hãy khiêm tốn.

"Wait," you're saying, "that's it?"

"Chờ chút", bạn đang nghĩ, "Chỉ thế thôi sao?"

"What, you tell me a bunch of stories and what?

"Hả, ông vừa kể cả mớ chuyện rồi gì nữa?

How do I change history?"

Thế tôi thay đổi lịch sử kiểu gì đây?"

Here's the answer:

Đây là câu trả lời:

all history ever is

Lịch sử vẫn luôn mãi là

is a bunch of stories,

một mớ những câu chuyện,

conflicting stories,

mâu thuẫn,

big stories,

quan trọng,

little stories,

tầm phào,

our stories.

câu chuyện của chúng ta.

So how do you change history?

Vậy làm sao bạn thay đổi được lịch sử?

All you got to do is write your story.

Tất cả những gì phải làm là viết nên câu chuyện của chính bạn.

OK? No, I'm serious, this is it.

Được không? Vâng, tôi nghiêm túc đấy, chỉ thế thôi.

If people think history is a bunch of facts and dates you got to memorize,

Nếu người ta nghĩ lịch sử là một đống sự kiện và ngày tháng phải ghi nhớ,

that's not what history is at all.

đó không phải là lịch sử đâu.

History is a selection process,

Lịch sử là một quá trình chọn lọc,

and it chooses every single one of us every single day.

và mỗi ngày lại chọn một người trong chúng ta.

The only question is, do you hear the call?

Câu hỏi duy nhất chỉ là bạn có nghe theo tiếng gọi ấy?

And that leads me to the most important thing I'm going to tell you here:

Và điều này lại đưa tôi tới điều quan trọng nhất mà tôi sắp nói ra đây:

you will change history.

bạn sẽ thay đổi được lịch sử.

Some of you will change it in big ways,

Vài người các bạn có thể thay đổi nó theo những cách vĩ đại,

affecting millions of people.

ảnh hưởng tới hàng triệu người.

Others of you will do it in more personal ways,

Số khác lại làm theo cách của riêng mình,

helping a family member or someone who needs it.

giúp đỡ người thân trong gia đình hoặc ai đó cần sự giúp đỡ.

But let me tell you right now,

Nhưng ngay bây giờ để tôi nói bạn nghe,

one is not more important than the other.

không có người nào quan trọng hơn người nào.

If you help people in mass or one-by-one,

dù là bạn giúp đỡ nhiều người hay một người,

that's how history gets changed,

lịch sử liền thay đổi,

when you take action.

khi bạn hành động,

But when you start writing your story

Nhưng khi bắt đầu viết nên câu chuyện của mình

and you get scared, as we all inevitably do,

nếu bạn lo sợ, chúng ta chắc chăn đều sẽ thế,

I want you to know one thing:

tôi muốn bạn nhớ một điều:

no one is born a hero.

không ai sinh ra đã là anh hùng.

Every single person that we talked about today,

Mỗi một người chúng ta đề cập đến hôm nay,

whether they were a 26 year old preacher,

dù là một kẻ thuyết giáo 26 tuổi,

or two 17 year old nerds,

hay 2 thằng hâm 17 tuổi,

or little girl who had cancer,

hoặc một có bé mắc bệnh ung thư,

every single one of them had moments

mỗi người bọn họ đều có những khoảnh khắc

where they doubted themselves,

mà họ nghi ngờ về bản thân,

like you, like me.

như bạn, như tôi.

They had moments where they worried about school

Những khoảnh khắc họ lo lắng về chuyện học hành

and friendships

về tình bạn

and would they be accepted by others,

lo liệu họ có được mọi người chấp nhận,

like you, like me.

như bạn, như tôi.

They had moments where they worried about loneliness and failure

Họ có những khoảng khắc lo sợ sự cô đơn và thất bại

and would they ever succeed,

lo liệu họ có thành công

like you, like me.

như bạn, như tôi.

But the best part is, you don't have to start

Nhưng điều tuyệt vời nhất lại là bạn không cần phải

a multi-million dollar lemonade stand to change the world,

mở hàng nước chanh triệu đô để thay đổi thế giới,

all you got to do is help one person,

tất cả những gì phải làm là giúp đỡ một người nào đó,

be kind to one person, that's the answer.

tốt bụng với ai đó, đó là câu trả lời.

It's my core belief,

Đó là điều tôi tin tưởng nhất,

it is in every story I just told you.

nó nằm trong mỗi câu chuyện tôi vừa kể cho bạn.

I believe ordinary people change the world.

Tôi tin rằng người bình thường cũng thay đổi được thế giới.

I don't care how much money you have,

Tôi không quan tâm bạn có bao nhiêu tiền,

I don't care where you go to school,

Tôi không quan tâm bạn học trường nào,

that is all nonsense to me.

những thứ đó với tôi đều vô nghĩa.

I believe in regular people and their ability to affect change in this world.

Tôi tin tưởng vào người bình thường và khả năng ảnh hưởng tới thế giới của họ.

I believe in my father,

Tôi tin tưởng vào cha mình,

and a 25 year old daredevil named Amelia,

và một người liều lĩnh 25 tuổi tên Amelia,

and a little girl who sells lemonade like nobody's business.

và một cô bé bán nước chanh không giống những cửa hàng khác.

And it's why I believe in that very first hero we were talking about today, Superman.

Đó là lí do vì sao tôi tin vào vị anh hùng đã nói đến ở đầu bài nói chuyện hôm nay: chàng Superman.

To me, the most important part of the story isn't Superman.

Với tôi, phần quan trong nhất của câu chuyện không phải Superman.

The most important part of the story is Clark Kent.

mà chính là Clark Kent.

And you want to know why?

Bạn biết vì sao không?

Because we're all Clark Kent.

Vì tất cả chúng ta đều là Clark Kent.

We all know what it's like to be boring and ordinary

Tất cả chúng ta biết cảm giác khi là mội người tẻ nhạt và tầm thường

and wish we could do something incredibly beyond ourselves.

ước rằng chúng ta có thể làm một điều gì đó vượt quá cả sự tưởng tượng của bản thân.

But here's the real news:

Nhưng sự thật là:

we all can do something incredibly beyond ourselves.

tất cả chúng ta đều có thể làm điều gì đó không tưởng.

I got 24 rejection letters on my first book,

Tôi có 24 là thư từ chối xuất bản quyển sách đầu tay,

24 people who told me to give it up,

24 người bảo tôi từ bỏ,

and I don't look back on the experience and say,

Tôi không nhớ lại việc này và nói,

"I was right, and they were wrong, and haha on them."

"Mình đúng còn họ đều sai rồi cười ha ha về họ".

What I look back and realize is that every single one of those rejection letters

Những gì tôi nhận ra khi ngẫm lại là mỗi một lá thư từ chối

told me to work harder, to dream bigger,

bảo tôi phải làm việc chăm hơn, ước mơ lớn hơn,

and you better believe it,

và bạn nên tin rằng

made me more humble,

điều đó làm tôi khiêm tốn hơn,

but it also made me want it more than anything.

nhưng cũng làm tôi muốn nó hơn bất kì thứ gì.

So whatever it is you dream big about,

Vì vậy dù là bạn mơ ước to tát về điều gì đi nữa,

whatever it is you work hard for,

dù bạn làm việc chăm chỉ đến đâu đi nữa,

don't let anyone tell you,

đừng cho phép ai bảo bạn rằng,

you're too young

bạn quá trẻ,

and don't let anyone tell you no.

và đừng để ai bảo bạn rằng không đươc.

Every life makes history.

Mỗi cuộc đời đều tạo nên lịch sử.

And every life is a story.

Và mỗi cuộc đời là một câu chuyện.

Thank you.

Cảm ơn các bạn.