How farming planted seeds for the Internet - Patricia Russac

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Translator: Bao Kieu Reviewer: Nhu PHAM

We talk about inventions and innovation

Khi nói về sự cách tân và các phát minh

as though the best things out there

ta cho rằng những cái tuyệt nhất

are the Internet, iPads, or smart phones.

là mạng Internet, iPad, điện thoại thông minh.

Or perhaps more simply,

Hoặc đơn giản hơn, là tàu hỏa, máy bay, xe hơi.

trains, planes, and automobiles.

Which one is most important,

Nhưng cái nào mới là quan trọng nhất, tốt nhất, vĩ đại nhất?

the best, or the greatest?

Which one has had the most impact on society?

Cái nào có ảnh hưởng lớn nhất đến xã hội?

Today the debate would probably be

Ngày nay, người ta thiêng về

in favor of computer technology,

những thứ liên quan đến công nghệ máy tính,

but is it?

nhưng có thật là như vậy?

Well, some would say, "Nope, not really, it's farming."

Với một số người: "Không phải như thế, mà phải là nông nghiệp."

Where would we be if we didn't have it?

Chúng ta sẽ ra sao nếu không có nông nghiệp?

Give up?

Bạn bí rồi hả?

We would still be hunting and gathering

Ta vẫn sẽ săn bắn và hái lượm

with little time to invent anything,

và không có thời gian để phát minh ra bất cứ thứ gì,

let alone the Internet.

trong đó có Internet.

That's right, farming is the seed of civilization.

Nông nghiệp là hạt giống của nền văn minh.

Not quite literally, but without early man's discovery

Nếu không có phát hiện của người xưa

of using seeds to grow grain,

về cách dùng hạt để trồng lúa,

we wouldn't have much of anything we have today.

phần lớn những thứ ta có hiện nay đã không còn tồn tại.

Growing your own food changed everything.

Việc tự trồng ra thực phẩm thay đổi mọi thứ.

Sure, hunting and gathering worked just fine

Chắc chắn là săn bắn và hái lượm vẫn ổn suốt hàng ngàn năm,

for tens of thousands of years,

but you couldn't do much else -

nhưng bạn không thể làm được nhiều điều khác khi không có thời gian.

no time.

But when hunters and gatherers started planting seeds,

Khi thợ săn và người hái lượm bắt đầu gieo hạt,

they began to farm.

họ bắt đầu làm nông.

With farming came animals,

từ làm nông, họ có súc vật,

and with animals came settling down

với súc vật, họ bắt đầu chăn nuôi

and staying in one location.

và có chỗ ở cố định.

So, how does this have anything to do

Vậy thì, những điều này liên quan gì tới

with invention and innovation?

phát minh và cách tân?

Everything.

Liên quan về mọi mặt.

Anyone who's ever farmed,

Bất cứ ai từng làm nông,

even if it's planting a half dozen tomato plants in your backyard,

cho dù đó chỉ là trồng nửa tá hạt cà chua ở vườn nhà,

knows that you usually harvest way more

biết rằng bạn thường thu nhiều hơn ăn,

than you could possibly eat,

a surplus.

thặng dư.

Farming yielded plenty of food,

Một nông trại cho ra nhiều thực phẩm,

with enough to store, trade, and eat.

đủ để dự trữ, đổi chác, và ăn.

In other words, not everyone needed to be farmers.

Nói cách khác, không phải ai cũng cần phải là nông dân.

Therefore, this allowed other people,

Việc này giúp những người không phải là nông dân,

non-farmers, to do other things

làm các việc khác như chế tạo công cụ,

such as make tools,

craft pottery,

làm đồ gốm,

and build homes.

và xây nhà.

Farming and food surpluses led to the division of labor.

Nông nghiệp và dư thừa thực phẩm dẫn đến sự phân hóa lao động.

This is still thousands of years ago,

Thời đó là hàng ngàn năm về trước,

so life wasn't easy.

cuộc sống chẳng dễ dàng gì.

But with so many people contributing to the community,

Nhưng với nhiều người cùng đóng góp cho xã hội,

small villages began to develop.

làng mạc bắt đầu phát triển.

As the population of villages expanded,

Khi dân số các làng này tăng lên,

so did the needs of the people.

nhu cầu của con người cũng tăng.

Things got complicated.

Mọi việc trở nên phức tạp.

But, civilization is just that - advanced, complex societies.

Nhưng sự văn minh hóa là thế - xã hội phức tạp và tiến bộ.

And without farming, they would not exist.

Không có nông nghiệp, xã hội đã không tồn tại.

Villages increased in size,

Các làng lớn dần,

eventually becoming the first cities.

cuối cùng trở thành các thành phố.

Cities are just one of the basic features of a civilization,

Các thành phố chỉ là một trong những đặc tính cơ bản của một nền văn minh,

the others include central government,

bên cạnh nhà nước tập trung,

system of writing,

hệ thống chữ viết,

organized religion,

tôn giáo có tổ chức,

art and architecture,

nghệ thuật và kiến trúc,

urban planning of roads, bridges, and public works,

quy hoạch đường xá, cầu cống và các công trình công cộng,

social classes,

giai cấp xã hội,

and different jobs.

và các ngành nghề.

Developing expertise in various types of occupations

Việc nâng cao hiểu biết ở các ngành nghề khác nhau

allowed for innovative ways of doing things,

mở ra các cách làm sáng tạo,

producing new products,

các sản phẩm mới,

or making advancements in technology.

hoặc tạo ra các tiến bộ kĩ thuật.

As civilizations became more complex,

Khi các nền văn minh trở nên phức tạp,

new ways of doing things were needed.

chúng cần các cách làm mới.

Some were out of necessity.

Các phát minh này là do nhu cầu

Others because people had ideas.

hay chỉ vì con người thường có nhiều ý tưởng.

The sharing of ideas and technology

Việc chia sẻ ý tưởng và công nghệ

led to the growth of things we readily use today,

dẫn đến sự phát triển các sản phẩm mà ta đang dùng hiện nay

like the Internet.

Internet chẳng hạn.

So without farming, we'd still be hunting and gathering.

Thế nên, nếu không có nông nghiệp, ta sẽ vẫn săn bắt và hái lượm.

No video,

Không phim ảnh,

no computers,

không máy tính,

and certainly no world wide web.

và dĩ nhiên, không mạng Internet.