How farming planted seeds for the Internet - Patricia Russac

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Tłumaczenie: Marta Grochowalska Korekta: Krystyna Wasilewska

We talk about inventions and innovation

Mówimy o wynalazkach i innowacji,

as though the best things out there

jakby tym, co mamy najlepszego,

are the Internet, iPads, or smart phones.

był Internet, iPady czy smartfony.

Or perhaps more simply,

Albo może prościej:

trains, planes, and automobiles.

pociągi, samoloty i samochody.

Which one is most important,

Które z nich jest najważniejsze,

the best, or the greatest?

najlepsze czy największe?

Which one has had the most impact on society?

Które wywarło największy wpływ na społeczeństwo?

Today the debate would probably be

Dziś kwestia ta zostałaby pewnie

in favor of computer technology,

rozstrzygnięta na korzyść technologii komputerowych,

but is it?

ale czy słusznie?

Well, some would say, "Nope, not really, it's farming."

Niektórzy powiedzieliby, że to rolnictwo.

Where would we be if we didn't have it?

Gdzie byśmy teraz byli, gdyby nie rolnictwo?

Give up?

Wiecie?

We would still be hunting and gathering

Bylibyśmy nadal ludem zbieracko-łowieckim,

with little time to invent anything,

nie mającym czasu na wynalezienie czegokolwiek,

let alone the Internet.

a tym bardziej Internetu.

That's right, farming is the seed of civilization.

Zgadza się, rolnictwo zasiało ziarno cywilizacji.

Not quite literally, but without early man's discovery

Nie całkiem dosłownie, ale bez odkrycia naszych praprzodków,

of using seeds to grow grain,

jak stosować ziarno do uprawy zboża,

we wouldn't have much of anything we have today.

nie mielibyśmy za wiele z tego, co dzisiaj posiadamy.

Growing your own food changed everything.

Uprawa roślin zmieniła wszystko.

Sure, hunting and gathering worked just fine

Jasne, łowiectwo i zbieractwo

for tens of thousands of years,

sprawdzało się przez dziesiątki tysięcy lat,

but you couldn't do much else -

ale nie dało się wtedy zrobić wiele więcej,

no time.

bo nie było kiedy.

But when hunters and gatherers started planting seeds,

Gdy ludy zbieracko-łowieckie zaczęły siać ziarno,

they began to farm.

zapoczątkowały rolnictwo,

With farming came animals,

a z nim pojawiły się zwierzęta,

and with animals came settling down

co spowodowało, że ludzie zaczęli

and staying in one location.

przebywać w jednym miejscu prowadząc osiadły tryb życia.

So, how does this have anything to do

Co to ma więc wspólnego

with invention and innovation?

z wynalazkiem i innowacją?

Everything.

Wszystko.

Anyone who's ever farmed,

Każdy, kto uprawiał rośliny,

even if it's planting a half dozen tomato plants in your backyard,

nawet jeśli było to parę pomidorów za domem,

knows that you usually harvest way more

wie, że zazwyczaj zbiera się dużo więcej plonów,

than you could possibly eat,

niż jest się w stanie zjeść,

a surplus.

co daje nadwyżkę.

Farming yielded plenty of food,

Dzięki rolnictwu było

with enough to store, trade, and eat.

dużo jedzenia do spożycia, przechowywania i handlowania.

In other words, not everyone needed to be farmers.

Innymi słowy, nie każdy musiał zajmować się rolnictwem.

Therefore, this allowed other people,

To pozwoliło innym ludziom, nie będącym rolnikami,

non-farmers, to do other things

robić inne rzeczy,

such as make tools,

jak wytwarzanie narzędzi,

craft pottery,

lepienie garnków

and build homes.

i budowanie domów.

Farming and food surpluses led to the division of labor.

Rolnictwo i nadwyżki żywności doprowadziły do podziału pracy.

This is still thousands of years ago,

Działo się to nadal tysiące lat temu,

so life wasn't easy.

więc życie nie było łatwe,

But with so many people contributing to the community,

ale dzięki temu, że tak dużo ludzi wnosiło swój wkład do społeczeństwa,

small villages began to develop.

niewielkie wioski zaczęły się rozwijać.

As the population of villages expanded,

Wraz ze wzrostem ich populacji

so did the needs of the people.

rosły tez potrzeby ludzi.

Things got complicated.

Sprawy zaczęły się komplikować.

But, civilization is just that - advanced, complex societies.

Ale cywilizacja to po prostu zaawansowane, złożone społeczeństwa,

And without farming, they would not exist.

które nie istniałyby, gdyby nie rolnictwo.

Villages increased in size,

Wioski stawały się coraz większe,

eventually becoming the first cities.

aż w końcu wyrosły z nich pierwsze miasta.

Cities are just one of the basic features of a civilization,

Miasta stanowią jedną z podstawowych elementów cywilizacji.

the others include central government,

Pozostałe z nich to rząd centralny,

system of writing,

system pisma,

organized religion,

zorganizowana religia,

art and architecture,

sztuka i architektura,

urban planning of roads, bridges, and public works,

miejskie planowanie przestrzenne dróg, mostów i prac publicznych,

social classes,

klasy społeczne

and different jobs.

i różne zawody.

Developing expertise in various types of occupations

Osiąganie biegłości w różnych zawodach

allowed for innovative ways of doing things,

pozwoliło na innowacyjne działania,

producing new products,

tworzenie nowych produktów

or making advancements in technology.

czy rozwój technologii.

As civilizations became more complex,

Ponieważ cywilizacje stawały się coraz bardziej złożone,

new ways of doing things were needed.

potrzebne były nowe sposoby robienia różnych rzeczy.

Some were out of necessity.

Niektóre pojawiły się z konieczności.

Others because people had ideas.

Inne, bo ludzie mieli pomysły.

The sharing of ideas and technology

Dzielenie się pomysłami i technologią

led to the growth of things we readily use today,

spowodowało rozwój rzeczy, których chętnie dziś używamy,

like the Internet.

na przykład Internetu.

So without farming, we'd still be hunting and gathering.

Bez rolnictwa nadal bylibyśmy na etapie zbieracko-łowieckim.

No video,

Bez telewizji,

no computers,

komputerów,

and certainly no world wide web.

a już na pewno bez WWW.