Why do bugs swarm over water? - Luke M. Jacobus

Translator: Trần Thái Hưng Reviewer: Trang Do Nu Gia

Như rất nhiều loài côn trùng có cánh khác,

Like so many winged insects,

the world’s roughly 4,000 mayfly species take to the skies

khoảng 4.000 loài phù du trên thế giới bay lên bầu trời

for their annual reproductive ritual.

để thực hiện nghi thức sinh sản hàng năm của chúng.

These flights happen above every kind of freshwater body on Earth,

Những chuyến bay này diễn ra trên mọi vùng nước ngọt trên Trái đất,

barring Antarctica and a few remote islands.

ngoại trừ Nam Cực và một vài hòn đảo xa xôi.

But whether the breeding mayflies are large Hexagenia limbata,

Nhưng cho dù loài phù du sinh sản là loài Hexagenia limbata lớn,

tiny Paracloeodes minutus, or the thousands of species in between,

loài Paracloeodes minutus nhỏ bé, hay là hàng ngàn loài nằm giữa hai kích thước đó,

their time on the wing will be brief.

thì thời lượng bay của chúng cũng sẽ rất ngắn.

Very brief.

Cực kì ngắn.

For most mayflies, adulthood lasts roughly one day.

Đối với hầu hết các loài phù du, tuổi trưởng thành kéo dài khoảng một ngày.

And for some species, it’s only a matter of minutes.

Và đối với một số loài, nó thậm chí chỉ là vài phút.

This isn’t because they’re all eaten up by predators—

Điều này không phải vì chúng đều bị ăn bởi những kẻ săn mồi—

though they are a favorite food of many fish, birds, and larger insects.

mặc dù chúng là thức ăn yêu thích của nhiều loài cá, chim và côn trùng lớn hơn.

Rather, this abridged adulthood is a natural part of their life cycle.

Mà đó là vì tuổi trưởng thành ngắn này là phần tự nhiên trong vòng đời của chúng.

A close look at these insects reveals they've ditched functional mouths

Quan sát kỹ những loài côn trùng này cho thấy chúng đã loại bỏ chức năng miệng

and digestive systems.

và hệ tiêu hóa.

Without these innards taking up space, mayfly bodies can store more eggs,

Nếu không có những nội tạng này chiếm chỗ, cơ thể phù du có thể chứa nhiều trứng hơn,

with some species producing up to 12,000 per individual.

với một số loài có thể sản sinh tới 12.000 trứng mỗi cá thể.

This adaptation is essential to mayfly survival

Sự thích nghi này rất cần thiết cho sự tồn tại của loài phù du

since relatively few of these unborn flies are likely to reach adulthood,

vì rất ít trong số những phù du chưa sinh này có thể đạt đến tuổi trưởng thành,

and even fewer will successfully reproduce themselves.

và thậm chí còn ít hơn nữa sẽ sinh sản thành công.

In most of these flights, male mayflies form dancing swarms,

Trong hầu hết các chuyến bay này, phù du đực sẽ tạo thành bầy nhảy múa,

which female mayflies move through until a male grasps them

còn phù du cái sẽ di chuyển qua những bầy này cho đến khi được một con đực tóm lấy

for some mid-air mating.

để giao phối giữa không trung.

Some all-female populations can reproduce without joining in the dance,

Một số quần thể toàn cái có thể sinh sản mà không cần tham gia vào điệu nhảy này

using a process called parthenogenesis to produce viable offspring

bằng cách sử dụng một quá trình có tên là trinh sản

để tạo ra những con non có thể sống được mà không cần đến sự trợ giúp của con đực.

without the help of a male.

And recent research suggests some mayfly populations may even switch back and forth

Và nghiên cứu gần đây cho thấy một số quần thể phù du có thể chuyển đổi qua lại

between these two forms of reproduction.

giữa hai hình thức sinh sản này.

But regardless of how the eggs are made ready,

Nhưng bất kể trứng được hình thành như thế nào,

the female will deposit them on or under the water,

con cái đều sẽ đặt chúng trên hoặc dưới nước,

and promptly perish.

và chết ngay sau đó.

Điều này nghe có vẻ giống như một sự tồn tại ngắn ngủi đầy bi thảm.

This might sound like a tragically brief existence.

And even mayflies’ scientific name,

Và thậm chí cả tên khoa học của phù du,

Ephemeroptera, refers to their stunningly short lifespan.

Ephemeroptera, cũng ám chỉ tuổi thọ ngắn đến kinh ngạc của chúng.

But for centuries, fishermen suspected that mayflies live much longer

Nhưng trong nhiều thế kỷ, ngư dân nghi ngờ rằng phù du sống lâu hơn nhiều

than this short flight.

so với chuyến bay ngắn này.

And in 1681, scientists finally caught up to their fishing friends

Vào năm 1681, các nhà khoa học cuối cùng đã bắt kịp những người bạn đánh cá của họ

with a published account of the full mayfly life cycle.

với một tài liệu được công bố về vòng đời đầy đủ của loài phù du.

When the time is right, these eggs will hatch.

Khi đến thời điểm thích hợp, những quả trứng này sẽ nở.

Depending on the kind of mayfly,

Tùy thuộc vào loại phù du,

this can happen as late as several months after the egg is laid,

điều này có thể xảy ra muộn nhất là vài tháng sau khi trứng được đẻ,

or even before it’s completely left the mother’s body.

hoặc thậm chí trước khi nó hoàn toàn rời khỏi cơ thể mẹ.

But whenever their egg opens up,

Nhưng bất cứ khi nào trứng của chúng mở ra,

the mayfly inside quickly finds its way into fresh water,

con phù du bên trong sẽ nhanh chóng tìm đường đến chỗ nước ngọt,

and it’s in this aquatic, nymph stage

và giai đoạn ấu trùng thủy sinh này chính là giai đoạn

that mayflies spend the majority of their lives.

mà những con phù du sẽ sống phần lớn cuộc đời của chúng.

Inhabiting rivers, small streams, ponds, lakes,

Sống ở sông, suối nhỏ, ao, hồ

and other places with clean fresh water,

và những nơi khác có nước ngọt sạch,

most mayfly species stay in this nymph stage and feed underwater

hầu hết các loài phù du đều ở giai đoạn ấu trùng này và kiếm ăn dưới nước

for nearly an entire year.

trong gần một năm.

In fact, some species live as nymphs for up to two years

Trên thực tế, một số loài sống ở giai đoạn thiếu trùng này đến tận hai năm

before they metamorphose into their winged adult state.

trước khi biến thái thành trạng thái trưởng thành có cánh.

A year is a long time for such a small creature to stay alive.

Một năm là một quãng thời gian dài để một sinh vật nhỏ như vậy có thể sống sót.

So to survive and thrive, mayfly species have a wide variety of habits

Vì vậy, để tồn tại và phát triển, loài phù du có rất nhiều thói quen

and corresponding body forms.

và hình dạng cơ thể tương ứng.

Sprawlers are flat enough to stick to surfaces

Dạng phủ rộng đủ phẳng để bám vào bề mặt

despite the strength of a current,

bất chấp sức mạnh của dòng nước,

while clingers accomplish the same feat with suckers and claws.

trong khi dạng bám chặt cũng đạt được thành tích tương tự

với các mút và móng vuốt.

Other species are swimmers, crawlers, or borers.

Các loài khác là dạng bơi lội, dạng bò hoặc dạng đục thân.

One of the most noticeable groups are the burrowing mayflies;

Một trong những nhóm đáng chú ý nhất chính là loài phù du đào hang;

sizable specimens which use their legs, tusks,

chúng có kích thước khá lớn, sử dụng chân, ngà,

and a scoop on their heads to dig U-shaped tunnels.

và một cái xẻng trên đầu để đào các đường hầm hình chữ U.

In these muddy dwellings, the nymphs use their abdominal gills

Trong những ngôi nhà đầy bùn này, các thiếu trùng sử dụng mang bụng

to accelerate water through their burrow, filtering it for food along the way.

để đẩy nước qua hang của chúng nhanh hơn và lọc nước để lấy thức ăn trên đường đi.

After they metamorphose, adult swarms can get so large

Sau khi biến thái, những bầy phù du trưởng thành có thể lớn đến mức

they appear on weather radars like rain.

có thể nhìn thấy được trên các radar thời tiết như mưa.

Regardless of how they've adapted,

Bất kể chúng đã thích nghi như thế nào,

each unique species plays an essential role in their ecosystem.

mỗi loài riêng biệt đều giữ một vai trò thiết yếu trong hệ sinh thái của chúng.

Plus, nearly all mayflies are a staple of freshwater fish diets,

Ngoài ra, gần như tất cả loài phù du này

còn đều là thành phần chủ yếu trong chế độ ăn của cá nước ngọt,

and since they ingest the smallest particulate matter in their environment,

và vì chúng có thể tiêu thụ những chất hạt nhỏ nhất trong môi trường,

mayflies are also very sensitive to water pollution.

nên loài phù du này cũng rất nhạy cảm với ô nhiễm nước.

In fact, scientists can tell a lot about a water body’s health

Thực tế, các nhà khoa học có thể biết được nhiều điều về tình trạng của vùng nước

based on which mayfly species they find.

dựa trên loài phù du mà họ tìm thấy.

If they don't find mayflies at all,

Nếu họ không tìm thấy bất kỳ phù du nào,

it's usually an indication that something is wrong.

đó thường là dấu hiệu cho thấy có điều gì đó không ổn.

So the next time you see a swarm of mayflies over a pond, bridge,

Vì vậy, lần tới khi bạn nhìn thấy một đàn phù du trên ao, cầu,

or park fountain,

hoặc đài phun nước,

remember that their short aerial dance

hãy nhớ rằng điệu nhảy ngắn trên không trung của chúng

means a healthy world exists below the surface.

chính là dấu hiệu cho thấy một thế giới lành mạnh đang tồn tại bên dưới bề mặt.