Why do fingers become pruney? - Mark Changizi

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Jessica Ruby

Çeviri: Eren Gokce Gözden geçirme: Nihal Aksakal

There are all sorts of things

Her gün olup sizin şunu sormanıza

that happen every day

that might make you ask,

neden olabilecek

pek çok şey vardır.

"Why?

"Neden?

Why do we drive on a parkway

Neden bir park yolunda sürüyoruz

and park on a driveway?

ve neden bir araba yoluna park ederiz?

Why does my hair get frizzy when it's humid?

Neden saçlarım nemliyken kıvırcıklaşıyor?

And why do my fingers get all pruney when they're wet?"

Parmaklarımız ıslakken neden buruş buruş olur?"

Often we simply can't know the answers to these questions.

Genellikle bu soruların cevaplarını bilemeyiz.

But progress can often be made,

Fakat genellikle ilerleme sağlanabilir,

and, when it comes to your pruney fingers,

söz konusu buruşmuş parmaklarınız olduğunda,

scientists have a few interesting ideas.

bilim insanlarının birkaç ilginç fikri var.

The story here begins with an observation

Burada hikâye 1930'larda acil serviste yapılan

made in the 1930s in the emergency room.

bir gözlem ile başlıyor.

Doctors noticed that patients

Doktorlar elinde sinir hasarı olan hastaların

with nerve damage to their hands

genellikle çoğumuza banyoda olduğu gibi

did not get pruney fingertips

buruşuk parmaklı olmadığını

like most of us do in a bath,

fark etti,

which might make you wonder,

bu sizi meraklandırabilir,

"Why would primates want wrinkly fingers,

"Primatlar muhtemelen yağmur yağdığında

presumably when it's rainy or dewy?"

ya da nemliyken neden kırışık parmaklar istesin ki?"

What could this trait be for?

Bu özellik ne için olabilir?

What if these wrinkles functioned like rain treads?

Ya bu kırışıklıklar yağmur izleri gibi işlev gördüyse?

Think about car tires.

Araba lastiklerini düşünün.

When the ground is dry,

Zemin kuru olduğunda,

it's generally best to have smooth tires,

düz lastiklere sahip olmak genellikle en iyisidir,

and race cars do.

yarış arabaları için de.

Smooth tires means more rubber

Pürüzsüz lastikler daha fazla kauçuk demektir

or surface area in contact with the road,

ya da yol ile temas eden yüzeyler,

which gives them better grip.

ki bu daha iyi kavrama sağlar.

But in rainy and muddy conditions,

Fakat, yağmurda ya da çamurlu şartlarda

it's a different story,

bu farklı bir hikâyedir

and here's where treads come into play.

ve işte burada izler devreye giriyor.

Treads reduce the amount of rubber on the road,

İzler yoldaki kauçuğun miktarını azaltıyor,

but they help channel out water when it rains,

ama yağmur yağdığında kayma riskini azaltarak

lowering the risk of hydroplaning.

suyun dışarıya atılmasına yardımcı oluyorlar.

Well, if your fingers really are like rain treads,

Pekâlâ, parmaklarınız gerçekten yağmur izleri gibiyse,

you should be able to predict

onlar için en uygun şekli

the optimal shape for them, right?

tahmin edebilmelisiniz, değil mi?

So, what would the predicted wrinkle shapes be?

Öyleyse, tahmin edilen kırışıklık şekilleri ne olurdu?

That is, are our prunes actually the right shape

Yani, bizim buruşukluklarımız gerçekte

yağmur izleri olmak için doğru şekil mi?

to be rain treads?

Let's take a detour into rivers.

Nehirlere doğru bir dolambaçlı yoldan gidelim.

When we think of river networks,

Irmak hattını düşündüğümüzde,

we usually imagine lots of smaller river channels

biz genellikle daha büyük nehir kanalları yapmak için birleşerek

joining to make larger river channels downstream,

akan birçok küçük ırmak kanalları hayal ederiz,

which is what happens in concave basins.

çukurlarda olan da budur.

In these cases, the divides,

Bu durumda, parçaların

the regions between the river segments,

nehir bölümü arasındaki bağlantı

are disconnected from one another

birbirinden kopar

and diverge away from one another uphill.

ve yukarıya doğru sapar.

But river networks look fundamentally different

Fakat nehir hatları dışbükey çıkıntılarda

on convex promontories or protrusions.

veya çıkıntılarda temel olarak farklı gözükür.

Here, the river channels are disconnected from one another

Burada ırmak kanalları bir diğerinden kopuyor

and diverge away from one another downstream,

ve birbirlerinden aşağıya doğru uzaklaşırlar,

not very river-like.

nehir gibi değil.

In these cases, it's the divides

Bu durumda onun parçaları

that link together to form a tree,

çıkıntının tepesinde gövdesi yokuş yukarı

with its trunk uphill at the top of the promontory.

ağaç oluşturmak için bağlanırlar.

Here, it's the divides that look more traditionally river-like.

Burada, daha geleneksel olarak nehir gibi görünen onun parçalarıdır.

If our pruney fingers are drainage networks,

Eğer bizim buruşuk parmaklarımız bir drenaj hattıysa,

designed to channel out water when they grip,

yakaladığında suyu dışarı atacak şekilde tasarlanmış olan,

then we expect to find similar shapes on our fingers

nehirler arasında bulduğumuz gibi

as we find out there among rivers.

parmaklarımızda da benzerlerini bulmayı bekliyoruz.

There should be a tree network of divides,

Bölünmelerden veya çıkıntılardan oluşan bir ağaç ağı olmalı,

or ridges, with their trunk near the top of the fingertip

parmak uçlarının üst kısmına yakın gövdeleriyle

and with their more leaky parts

ve daha sızdıran kısımlarıyla

reaching out downhill, away from the tip.

uçtan uzak, tepenin aşağısına ulaşan.

The channels themselves,

Bir kavrama sırasında suyun

through which the water is channeled during a grip,

kanalize edildiği kanalların kendileri

should not connect to one another,

birbirine bağlanmamalı

and instead should diverge away from one another downhill.

ve bunlar aşağıya doğru birbirinden uzaklaşmalı.

If pruney fingers are rain treads,

Eğer buruşuk parmaklar yağmur izleriyse,

then they should look like the river networks

dışbükey tepelerde ırmak hatları gibi

on convex promontories.

görünmeliler.

In fact, that's exactly the morphology

Bizim buruşuk parmaklar arasında

we find among pruney fingers!

bulduğumuz aslında, tam olarak morfolojidir!

When we grip, then,

Biz kavradığımızda

our pruney wrinkles really do channel out the water.

bizim buruşuk kırışıklıklarımız gerçekten suyu kanalize ediyor.

But does it actually help us grip?

Ama gerçekten kavramamıza yardım ediyor mu?

New behavioral experiments have shown that they do.

Yeni davranışsal deneyler yaptıklarını göstermiştir.

In a task where subjects had to grasp wet marbles

Deneklerin ıslak mermerleri kavraması ve onları bir delikten geçirip

and move them through a hole and out the other side,

diğer taraftan dışarı çıkarması gereken bir görevde,

those with pruney fingers finished the task

buruşuk parmaklar pürüzsüz parmaklara sahip olanlardan

significantly faster than those with smooth fingers.

daha hızlı olarak görevi bitirdiler.

Pruney fingers not only ought to enhance grip in wet conditions

Buruşuk parmaklar sadece ıslak koşullarda tutuşu

but do.

arttırırlar, gerçekten.

So, pruney fingers may be a crucial part

Böylece buruşuk parmaklar, primat repertuarının

of the primate repertoire.

önemli parçası olabilir.

Maybe, once primates lost their claws

Belki, primatlar tırnaklar lehine,

in favor of fingernails,

pençelerini kaybettiğinde

rain treads were needed to deal

özellikle zorlayıcı olanlarla başa çıkmak için

with the especially challenging,

genellikle ıslak, kavrama açısından yoğun orman habitatlarında

often wet, grip-heavy forest habitats.

yağmur izlerine ihtiyaç vardı.

By looking closely at the mysteries in our world

Dünyamızdaki gizemlere yakından bakarak

and trying to find things that look similar,

bizim ıslak parmaklarımız ve yağmur izlerine

like our wet fingers and rain treads,

benzer görünen şeyler bulmaya çalışarak

we can come up with ideas about what's happening.

neler olduğu hakkında fikir üretebiliriz.

And that's a good way to think about

Bu, yaşamda her türden soru için

all sorts of questions in life, too.

iyi bir yoldur.