What would happen if the Amazon Rainforest disappeared? - Anna Rothschild

Çeviri: Ece Süleymanoğlu Gözden geçirme: Eren Gokce

You’re traveling down the Amazon when suddenly you spot a flash of pink.

Amazon’da seyahat ediyorsunuz ve aniden pembe bir parıltı görüyorsunuz

Gördüğünüz bu pembe parıltı, bir erkek Amazon nehri yunusu.

It's a male Amazon river dolphin.

It's thought that the pinker he is,

Bu yunusların, pembeleştikçe

potansiyel eşlerinin gözüne daha çekici geldiği düşünülüyor.

the more attractive he’ll be to a potential mate.

This unique dolphin species is native to the Amazon,

Bu eşsiz yunus türü Amazon’a özgüdür

ve Amazon nehri yunuslarının gelecekleri tehlike altında

and its future is in peril.

As of 2022, humans have deforested 17% of the Amazon.

2022 itibariyle insanlar Amazon ormanlarının %17′sini yok etti.

And scientists warn that we may be approaching a tipping point—

Bilim insanları kritik bir eşiğe yakın olabileceğimiz konusunda uyarıyorlar.

when enough of the forest is lost that large swaths of the ecosystem die.

Ormanlar yok olursa ekosistemdeki büyük alanlardan bazıları da kaybedilecek.

It’s like removing bricks from a house.

Bu tıpkı bir evin tuğlalarını çıkarıp almaya benziyor.

Take one or two and the house will keep standing.

Bir veya iki tane alırsanız ev yıkılmayacaktır

But remove too many and the whole thing will start to cave in.

ancak bir sürü tuğlayı alırsanız tüm ev çöker.

What happens in the Amazon affects the rest of the planet.

Amazon’da olanlar da tüm gezegenimizi etkiliyor.

To explore this relationship,

Bu ilişkiyi keşfetmek için,

let’s examine what would happen if the entire Amazon disappeared.

Amazon tamamen yok olursa ne olacağını inceleyelim.

The Amazon is sometimes called Earth's air conditioner.

Amazon’a bazen Dünya’nın kliması denir.

Each day, the Sun beats down on its 390 billion trees.

Güneş her gün Amazon’daki 390 milyar ağaca vurur.

The plants photosynthesize, opening their pores, and losing water to evaporation.

Bitkiler fotosentez yapar, gözeneklerini açar ve buharlaşma sonucu su kaybederler

This process, known as transpiration,

Terleme olarak bilinen bu süreç, hem bitkiyi hem de çevredeki havayı

cools both the plant and the surrounding air,

soğutur ve orman üzerinde hareket eden bulutların oluşmasına yardımcı olur.

and helps form clouds that move over the forest.

Through this, the Amazon cycles around 20 trillion liters of water daily.

Bu sayede Amazon günde yaklaşık 20 trilyon litre suyu döngüye dahil eder.

If the rainforest disappeared,

Eğer yağmur ormanları kaybolsaydı,

there would be little transpiration to feed the rain clouds.

yağmur bulutlarını beslemek için yeterli terleme olmazdı.

The heat from the Sun would radiate back into the atmosphere,

Güneş’ten gelen ısı atmosfere geri yayılır

bunun sonucunda sıcak ve kuru hava bacaları oluşurdu.

forming chimneys of hot, dry air.

The local temperature would increase by several degrees

Yerel sıcaklıklar birkaç derece artar

and rainfall in the region would drop.

ve bölgedeki yağış miktarı düşerdi.

Crops and animals would die as the area—

Dünyanın bilinen türlerinin %10′una ve 30 milyon insana

home to 10% of the world’s known species and 30 million people— transforms.

ev sahipliği yapan bölge dönüşüm geçirirken mahsuller ve hayvanlar ölürdü.

Villages would be stranded as rivers dry up.

Nehirler kurudukça köyler mahsur kalırdı.

Dead fish would contaminate the drinking water.

Ölü balıklar içme suyunu kirletirdi.

Air quality would plummet as wildfires spread.

Orman yangınları yayıldıkça hava kalitesi düşerdi.

In fact, we’ve already started to see this during recent droughts.

Aslında yaşanan son kuraklıklarda benzer durumları şimdiden görmeye başladık.

And effects would stretch far beyond the Amazon.

Ve bu etkiler Amazon’un çok ötesine uzanacak.

Air circulates around the planet,

Hava gezegenin etrafında dolaşır,

so any change in temperature or pressure in one region

bu nedenle bir bölgedeki sıcaklık veya basınçtaki herhangi bir değişiklik

can influence currents and winds thousands of kilometers away.

binlerce kilometre uzaklıktaki akımları ve rüzgârları etkileyebilir.

These effects are hard to predict.

Bu etkileri tahmin etmek zordur.

Some models estimate that losing just 40% of the Amazon

Bazı modeller, Amazon’un sadece% 40′ını kaybetmenin 3.000 km uzaklıkta bulunan

would reduce rainfall in the agricultural center of Argentina

Arjantin’in tarım merkezinde, yağışların azalmasına neden olacağını öngörüyor.

over 3,000 kilometers away.

Yağmur ormanlarının ve buradaki su döngüsünün tamamen ortadan kalkması,

The complete disappearance of the rainforest and its water cycle

Sierra Nevada’daki kar örtüsünün % 50′sinin erimesine

could cause 50% of the snowpack to melt in the Sierra Nevadas,

and a 20% reduction in rainfall in the coastal northwest United States.

ve kuzeybatı ABD’de bulunan kıyı bölgelerinin aldığı yağışın

%20 oranında azalmasına neden olabilir.

California’s Central Valley, which grows a quarter of the US’s food,

ABD’nin gıdalarının dörtte birini yetiştiren Kaliforniya’nın Orta Vadisi,

could face dwindling water supplies.

azalan su kaynaklarıyla karşı karşıya kalabilir.

We’d lose one of the world’s largest natural carbon sinks.

Dünyanın en büyük doğal karbon yataklarından birini kaybedebiliriz.

Some scientists estimate that temperatures worldwide would rise an additional 0.25°C

Bazı bilim insanları ise, dünya çapındaki sıcaklıkların mevcut iklim tahminlerinin

0,25° C kadar üstüne çıkacağını tahmin ediyor.

above current climate predictions.

And while that might sound small,

Bu kulağa küçük bir miktar gibi gelse de küresel sıcaklıktaki en ufak artış bile

even a slight rise in global temperature can increase severe weather events

şiddetli hava olaylarını ve habitattaki kayıpları artırabilir.

and habitat loss.

It’s a tragic irony that part of what makes the Amazon so valuable

Amazon’u bu kadar değerli kılan şeyin bir parçasının

is also the source of its destruction.

aynı zamanda yıkımının kaynağı olması trajik bir ironi.

By some estimates, exploiting the Brazilian Amazon

Bazı tahminlere göre, Brezilya Amazon’unu çiftçilik, büyükbaş hayvan çiftçiliği

for farming, cattle ranching, and more

ve daha farklı amaçlar için kullanmak

generates the equivalent of up to 98 billion USD annually.

yılda 98 milyar ABD dolarına eşdeğer kazanç getirmekte.

Yet by stopping deforestation and practicing fire management

Yine de bazı araştırmacıların tahminlerine göre ormanları yok etmenin önüne geçilip,

and sustainable agriculture,

yangın yönetimi ve sürdürülebilir tarım uygulamaları hayata geçirilirse

some researchers predict the region could generate even more wealth

bölgenin şu anda olduğundan daha fazla kazanç getirmesi mümkün olabilir.

than it currently does.

So how close are we to reaching a tipping point?

Peki biz kritik eşiğe ulaşmaya ne kadar yakınız?

We probably won't know until it's too late.

Muhtemelen çok geç olana kadar bunu bilemeyeceğiz.

So far, the Amazon has remained resilient.

Amazon, şimdiye kadar direnmeyi başardı.

But its very existence relies on transpiration from trees

Ancak Amazon’un kendi varlığı, suyun döngüsünü devam ettirmek için

to keep water cycling through it.

ağaçların terlemesine dayanır.

Removing living trees in one location leaves the surrounding area dehydrated—

Tek bir konumdaki canlı ağaçları yok etmek çevredeki alanı susuz bırakır,

burayı kuraklık ve orman yangınlarına karşı daha savunmasız hâle getirir.

and more vulnerable to drought and wildfires.

But there are steps we can take today.

Ama bugün atabileceğimiz adımlar da var.

First, we can choose to buy products from companies

İlk olarak, ormanlara zarar veren üreticiler ile çalışmayı reddeden

that refuse to procure from deforesters.

şirketlerden alışveriş yapmayı tercih edebiliriz.

Studies have shown that planting new trees can help restore the forest’s water cycle—

Araştırmalar yaşlı bir ağacın kullandığı karbon miktarına ulaşmaları uzun sürse de

though it takes a long time for them to capture as much carbon

yeni ağaçlar dikmenin ormanın su döngüsünü iyileştirme konusunda

as an old growth tree.

faydalı olabileceğini gösteriyor.

And native stewardship can have a huge impact.

Ayrıca yerli yönetimlerin de bu konuda büyük bir etkisi olabilir.

There are over 1.5 million Indigenous people living in the Amazon.

Amazon'da 1,5 milyondan fazla yerli insan yaşıyor.

From 2001 to 2021, portions of the rainforest that weren’t managed

2001′den 2021′e kadar yağmur ormanlarının yerli insanlar

by native people emitted 270 million metric tons of carbon to the atmosphere

tarafından yönetilmeyen kısımları, ormanların yok edilmesi ve yangınlar

sonucu atmosfere 270 milyon metrik ton karbon saldı.

thanks to deforestation and burning.

Ama aynı dönemde, Yerli halk tarafından yönetilen bu kısımlar

Yet during that same period,

portions managed by Indigenous people removed well over 300 million metric tons.

300 milyon metrik tonun üzerinde karbonu ortadan kaldırdı

Amazon’u koruyarak elde ettiklerimiz hepimize fayda sağlıyor.

The rewards of protecting the Amazon benefit all of us—

ama yok etmenin etkisi şu anda bile orada yaşayanlar tarafından zaten hissediliyor.

but the impact of destroying it is already being felt

by those living there today.