Can you solve the dark matter fuel riddle? - Dan Finkel

Çeviri: Elif Topuz Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

It’s an incredible discovery:

Bu inanılmaz bir keşif:

an ancient, abandoned alien space station filled with precursor technology.

Öncü teknolojiyle dolu eski, terk edilmiş bir uzaylı uzay istasyonu.

But now, every species in the galaxy is in a mad dash to get there first

Ama şimdi galaksideki her tür, oraya ulaşıp alan talep edebilmek için

and claim it for themselves.

çılgınca bir koşuşturma içinde.

And right away, you’ve got a problem.

Ve tam şu an bir probleminiz var.

Your ship’s faster-than-light jump drive consumes 1 unit of fuel

Uzay geminiz, 'ışıktan-hızlı-sıçrama' ile gittiği her parsek için

for every parsec of distance it takes you,

1 birim yakıt tüketiyor

and your ship holds only 15 units of fuel.

ve gemi sadece 15 birim yakıt alıyor.

But the space station is 23 parsecs away,

Ama uzay istasyonu 23 parsek uzakta

and there’s only empty space between there and here.

ve iki yer arası sadece boşluktan ibaret.

There’s one thing that can help you, though:

Yine de, size yardımcı olacak bir şey var:

dark matter fuel is stable in deep space.

Derin uzayda karanlık madde yakıtı sabittir.

That means you can vent a cache of it from your fuel chamber,

Yani yakıt odanızdan delik açarak bir miktarını salabilir

and then come back to pick it up again later.

ve sonra geri gelip alabilirsin.

Even though your ship holds only 15 units of fuel,

Gemi sadece 15 birim yakıt alsa da

you’ve been granted use of all 45 units in your current location.

mevcut konumunuzda tüm 45 birimi kullanma hakkın var.

With some strategic fuel caching along the way,

Yol boyunca stratejik bir yakıt yedekleme ile

you might be able to make it all 23 parsecs.

23 parsek yolun tamamını gidebilirsin.

So how can you reach the alien space station?

Öyleyse uzaylı uzay istasyonuna nasıl ulaşılabilir?

Cevap için 3,

Answer in 3,

2,

2,

1,

1.

It’s possible to solve this riddle using as few as two cache points,

Bu bulmacayı en az iki yedekleme noktasıyla çözmek mümkün,

and there are also valid solutions that use more.

tabii daha fazlasıyla çözümler de mevcut.

No matter how you go about it though,

Nasıl başladığının önemi yok,

the key is determining exactly where to cache fuel along your route.

asıl mesele rota üzerinde tam olarak nerede yedekleme yapacağın.

Let’s work backwards from the alien space station.

Uzaylı uzay istasyonundan geri giderek düşünelim.

To reach 23 parsecs,

23 parseke ulaşmak için

you’ll have to leave the 8-parsec mark with a full tank of fuel.

dolu bir yakıt deposuyla birlikte 8-parsek noktasını aşmalısın.

The 8-parsec point is too far from the start to use as a cache right away;

Şu an 8-parsek noktası yedekleme için başlangıçtan çok uzak;

you could jump there, but wouldn’t have enough fuel to return to the start,

oraya sıçrayabilirsin, ancak başlangıca dönmek için ne yeterli yakıt kalır

let alone store any for later.

ne de yolun gerisi için depo.

So that means you’ll need to find a cache somewhere between the start and 8.

Bu durumda başlangıç ve 8-parsek arasında bir yedekleme bulmak gerek.

But where?

Ama neresi?

There’s an interesting pattern that can help.

Yararı olabilecek ilginç bir model var.

At the start you have exactly 3 tanks’ worth of fuel.

Başlangıçta tam 3 depoluk yakıtın var.

At 8 parsecs you need exactly 1.

8 parsekte ise sadece 1 depo gerekmekte.

Is there a point, which we can call point X, where you could have exactly 2?

X diye nitelendireceğimiz, herhangi bir noktada, tam 2 depo bulunabilir mi?

That would be useful, because then you could refuel there exactly twice,

Bu işe yarar, çünkü o halde boş bırakmadan tüm yakıt kapasiteni kullanarak

making full use of your storage capacity without any waste.

iki kere yakıt doldurma yapabilirsin.

Wherever point X is,

X noktası nerede olursa olsun

you’ll jump forward from it twice:

oradan ileri iki kere sıçrayacaksın:

once to deposit some fuel at the 8-parsec cache point, and a second time for good.

İlki 8-parsekte biraz yakıt bırakmak için ve ikincisi yararlanmak için.

So you’ll jump the distance between X and 8-parsecs 3 times in all.

Yani X ve 8-parsek noktasından tam 3 kere sıçrayacaksın.

You’d have 2 tanks of fuel at point X, and need 1 left at the 8 parsec cache point,

X noktasında 2 deponuz varken, 8-parsek noktasında 1 depo bırakman gerekir,

so you can spend one tank-- or 15 units-- going back and forth.

ki 1 depoyu -- 15 birimi -- gidip gelmek için kullanabilesin.

Since 15 units divided by 3 trips is 5,

15 birimi 3'e bölersek 5 olacağından,

we can place these two cache points 5 parsecs apart.

bu iki yedekleme noktasını 5 parsek aralıklar ile koyabiliriz.

Any farther, and you wouldn’t have enough fuel to reach the alien space station.

Daha uzak olursa, uzaylı uzay istasyonuna varmak için yeterli yakıtın kalmaz.

So it looks like the earliest we can place point X is at the 3-parsec mark.

Bu yüzden X noktasını en yakın koyabileceğimiz yer 3-parsek noktası.

Is it possible to transport 30 units of fuel there? Let’s try.

30 birim yakıtı oraya göndermemiz mümkün mü? Hadi deneyelim.

You set out with a full tank of 15 units.

15 birimle başladın.

You jump 3 parsecs, drop 9 units off at the cache point,

3 parsek atlayıp, 9 birimi yedekleme noktasında bırakarak,

and then jump the 3 units home, arriving with an empty tank.

geri dönmek için 3 birimle sıçrayarak boş bir depoyla dönmüş olursun.

Repeating this process gets you 18 units of fuel at the cache point,

Bu işlemin tekrarında yedekleme noktasında 18 birim yakıtın bulunmakta

and one more jump puts you at the 3-parsec cache with 30 total units of fuel.

ve başka bir sıçrayış sizi 3-parsek noktasına toplam 30 birimle bırakıyor.

So far so good!

Şimdilik çok iyi!

Next, you jump to the 8-parsec mark,

Sonra, 8-parsek noktasına sıçrayarak

drop off 5 units of fuel, and jump back to the 3-parsec mark.

5 birim yakıt bırakıp, 3-parsek noktasına geri sıçrıyorsun.

Deponu doldurarak, 10 birim kalacak şekilde,

You fill up your tank and jump forward again,

arriving with 10 units of fuel in your tank.

tekrar ileri sıçrıyorsun.

And now the end is in sight.

Ve şimdi, kara göründü.

You beam the 5 units of fuel in from deep space to fill your tank to capacity,

Derin uzaydan kalan 5 birim yakıtla deponu doldurup,

and type in the coordinates of your final destination.

son durağının koordinatlarını giriyorsun

A 15-parsec jump leaves you running on fumes,

15-parseklik bir sıçrama sizi dumanlar içinde bırakacak olsa da

but ready to dock with the precursor space station.

bu öncü uzay istasyonuna demir atıyorsun.

Time to put this alien tech to work

Şimdi, bu uzaylı teknolojisini kullanarak

and make life better for everyone in the galaxy.

galaksideki herkesin hayatını iyileştirebilirsin.