Ethical dilemma: Whose life is more valuable? - Rebecca L. Walker

Çeviri: Naz Gursel Gözden geçirme: Ömer Faruk Zeren

Smallpox is one of the deadliest diseases in history,

Çiçek hastalığı tarihin en ölümcül hastalıklarından biridir

but fortunately, it’s been eradicated for over 40 years.

ama neyse ki, 40 yılı aşkın bir süre önce yok edildi.

However, samples of the virus that causes smallpox still exist,

Ancak, çiçek hastalığına neden olan virüs hâlâ var

leading to concern that rogue actors might try to weaponize it.

ve bu da ahlak dışı insanların onu silahlandıracağı endişesine yol açıyor.

This is especially worrying

Bu özellikle endişe verici

because older smallpox vaccines can have serious side effects,

çünkü eski çiçek hastalığı aşılarının ciddi yan etkileri olabilir

and modern antiviral drugs have never been tested against this disease.

ve modern antiviral ilaçlar bu hastalığa karşı hiçbir zaman test edilmemiştir.

To protect against this potential threat,

Bu potansiyel tehditten koruma için ABD hükümeti,

the US government is funding research to improve smallpox treatments

çiçek hastalığı tedavi ve aşısı gelişim için araştırmaları finanse ediyor.

and vaccines.

And since it’s unethical to expose people to a highly lethal virus,

İnsanları son derece ölümcül bir virüse maruz bırakmak etik olmadığından,

labs are using humanity's closest biological relatives as research subjects.

laboratuvarlar araştırma deneği olarak

insanoğlunun en yakın biyolojik akrabalarını kullanıyor.

But is it right to harm these animals to protect humanity from a potential threat?

Ancak insanlığı potansiyel bir tehditten korumak için

bu hayvanlara zarar vermek doğru mu?

Or should our closest relatives also be protected against lethal experiments?

Yoksa en yakın akrabalarımız da ölümcül deneylere karşı korunmalı mı?

What would you do as a scientist faced with this very real scenario?

Bu fazlasıyla gerçek senaryoyla karşılaşan bir bilim insanı olarak ne yapardınız?

In many ways, this dilemma isn't new.

Birçok yönden, bu ikilem yeni değil.

Animals have been used in research aimed at improving human welfare for centuries,

Hayvanlar, yüzyıllardır insan refahı iyileştirmeyi amaçlayan

typically at the cost of their lives.

araştırmalarda kullanılmıştır, tipik olarak yaşamları pahasına.

This practice reflects the widespread belief that human lives are more valuable

Bu uygulama, insan yaşamının insan dışı yaşamlardan daha değerli olduğuna dair

than non-human lives.

yaygın inancı yansıtmaktadır.

People have different views about the ethics of animal testing

İnsanlar, hayvanlar üzerinde test yapma etiği ve nasıl yapıldığı konusunda

and how it’s conducted.

farklı görüşlere sahiptir.

But whatever your opinion,

Ancak fikriniz ne olursa olsun,

this scenario raises an important philosophical question:

bu senaryo önemli bir felsefi soruyu gündeme getiriyor:

how do we determine the value of a life, whether human or non-human?

insan ya da insan olmayan bir hayatın değerini nasıl belirleriz?

One tool philosophers have used to consider this question is moral status.

Filozofların bu soruyu ele almak için kullandığı araçlardan biri ahlaki statüdür

Beings with moral status should have their needs and interests

Ahlaki statüye sahip varlıkların ihtiyaçları ve çıkarları,

taken into consideration by those making decisions that impact them.

onları etkileyen kararlar verenler tarafından dikkate alınmalıdır.

Traditionally, moral status has been seen as binary—

Geleneksel olarak, ahlaki statü ikili olarak görülmüştür -

either a being’s interests matter for their own sake, or they don’t.

bir varlığın çıkarları ya kendi iyiliği için önemlidir ya da değildir.

And historically, many philosophers believed that humans had moral status

Ve tarihsel olarak, birçok filozof insanların ahlaki statüye sahip olduğuna

and other animals didn’t.

ve hayvanların olmadığına inanıyordu.

Some contemporary philosophers like Shelly Kagan

Shelly Kagan gibi bazı çağdaş filozoflar,

have argued that moral status comes in degrees,

ahlaki statünün derecelerle geldiğini savundu

but even in this model, he argues that people have the most moral status.

ancak bu modelde bile, insanların en çok ahlaki statüye sahip olduğunu savunuyor.

However, determining what grants any degree of moral status can be difficult.

Ancak, neyin herhangi bir derecede ahlaki statü verdiğini belirlemek zor olabilir.

Enlightenment philosopher Immanuel Kant thought humans have moral status

Aydınlanma filozofu Immanuel Kant, insanların rasyonel doğası ve eylemlerini

because of their rational nature and ability to will their actions.

irade etme yetenekleri nedeniyle ahlaki bir statüye sahip olduğunu düşünüyordu.

A binary conception of moral status then suggests that beings with these capacities

İkili bir ahlaki statü kavramı, bu kapasitelerle başlayan,

are “persons” bearing full moral status,

tam ahlaki statüye sahip “kişiler” iken,

while all other creatures are “things” without moral status.

diğer tüm yaratıkların ahlaki statüsü olmayan “şeyler” olduğunu ileri sürer.

But thinkers like Christine Korsgaard have argued a Kantian view

Ama Christine Korsgaard gibi düşünürler, Kantçı bir görüşün,

should include many non-human animals because of how they value their own good.

kendi iyiliğine ne kadar değer verdikleri nedeniyle

birçok insan olmayan hayvanı içerdiğini savundular.

Another line of argument, suggested by utilitarianism’s founding father

Faydacılığın kurucu babası Jeremy Bentham tarafından önerilen ve

Jeremy Bentham and elaborated by Peter Singer,

Peter Singer tarafından detaylandırılan diğer bir argüman çizgisi,

claims that a capacity for suffering

acı çekme kapasitesinin bir varlığı

makes an entity worthy of moral consideration.

ahlaki olarak dikkate alınmaya değer kıldığını iddia eder.

These inclusive ways of thinking about moral status dramatically widen the scope

Ahlaki statü hakkında bu kapsayıcı düşünme biçimleri,

of our moral responsibility,

ahlaki sorumluluğumuzun kapsamını,

in ways some people might find unnerving.

bazılarının sinir bozan bulabileceği halde büyük ölçüde genişletiyor.

So where do our monkeys stand?

Peki maymunlarımız nerede duruyor?

Our closest genetic relatives have high social and intellectual capacities.

En yakın genetik akrabalarımız yüksek sosyal ve entelektüel kapasiteye sahiptir.

They live cooperatively in complex social groups

Karmaşık sosyal gruplarda işbirliği içinde yaşarlar

and recognize members of their community as individuals.

ve topluluklarının üyelerini birey olarak tanırlar.

They support and learn from one another—

Birbirlerini destekler birbirlerinden öğrenirler-

there’s even evidence they respond to inequality.

eşitsizliğe yanıt verdiklerine dair kanıtlar bile var.

And of course, they’re capable of suffering.

Ve elbette, acı çekme yeteneğine sahipler.

Yet despite all this, it’s still generally common opinion

Ancak tüm bunlara rağmen, bir insanın hayatının

that a human’s life is more valuable than a monkey’s.

bir maymununkinden daha değerli olduğu genel olarak yaygın bir kanıdır.

And that while killing one human to save five others is typically wrong,

Beş kişiyi kurtarmak için bir insanı öldürmek tipik olarak yanlışken,

killing one monkey to save five humans is regrettable,

beş insanı kurtarmak için bir maymunu öldürmek üzücü,

but morally acceptable.

ama ahlaki olarak kabul edilebilir.

Even morally required.

Hatta ahlaki olarak gerekli.

At some point, however, this calculation starts to feel unstable.

Ancak bir noktada, bu hesaplama dengesiz gelmeye başlar.

Should we kill 100 monkeys to save five people?

Beş kişiyi kurtarmak için 100 maymunu öldürmeli miyiz?

How about 10,000?

10.000′e ne dersiniz?

If moral status is binary and monkeys don't have it, then theoretically,

Ahlaki statü ikili ise ve maymunlarda yoksa, o zaman teorik olarak,

any number of monkeys could be sacrificed to save just one person.

sadece bir kişiyi kurtarmak için herhangi bir sayıda maymun feda edilebilir.

But if moral status comes in degrees and monkeys have any at all,

Ancak ahlaki statü derecelerle gelirse ve maymunlarda bundan varsa,

then at some point the balance will tip.

o zaman bir noktada denge bozulur.

The situation you're in complicates things even further.

İçinde bulunduğunuz durum işleri daha da karmaşık hale getiriyor.

Unlike the scenarios above,

Yukarıdaki senaryoların aksine,

there's no guarantee your work will ever save human lives.

çalışmanızın insan hayatını kurtaracağının garantisi yok.

This is true of any animal experiment—

Bu, herhangi bir hayvan deneyi için geçerlidir.

the process of scientific discovery only sometimes leads to improved medical care.

bilimsel keşif süreci yalnızca bazen gelişmiş tıbbi bakıma yol açar.

But in your case, it’s even trickier!

Ama sizin durumunuzda, bu daha da kafa karıştırıcı!

While the government is worried smallpox might be weaponized,

Hükümet çiçek hastalığının silaha dönüştürülebileceğinden endişe etse de,

if they’re wrong the disease will remain eradicated,

yanılıyorlarsa hastalık yok olmuş olmaya devam edecek

and your research won’t save anyone from smallpox.

ve araştırmanız kimseyi çiçek hastalığından kurtaramayacak.

You could try to quantify this uncertainty to help make your decision.

Kararınızı vermenize yardımcı olması için bu belirsizliği ölçmeye çalışabilirsiniz.

But how do you determine what an acceptable amount of risk is?

Ama kabullenebilir bir risk miktarının ne olduğunu nasıl belirlersiniz?

And what if there’s so much uncertainty that your calculations

Peki ya hesaplamalarınızda o kadar çok belirsizlik varsa,

ve onlar esasen çılgın tahminler ise?

are essentially wild guesses?

These kinds of moral mathematics get complicated fast,

Bu tür ahlaki matematikler hızla karmaşıklaşır ve bazı filozoflar

and some philosophers would argue they’re not even the best way

ahlaki kararlar almanın en iyi yol olmadığını bile iddia edecekler.

to make moral decisions.

But whatever you decide, your choice should be well justified.

Ancak ne karar verirseniz verin, seçiminiz iyi gerekçelendirilmelidir.