Would you weigh less in an elevator? - Carol Hedden

Transcriber: tom carter Reviewer: Bedirhan Cinar

Çeviri: Nihal Aksakal Gözden geçirme: Saliha Karatepeli

You step into an elevator.

Asansöre bindiniz.

It starts going down, fast.

Hızlıca aşağı doğru iniyor.

What would happen if you jumped right when it started going down?

Tam inmeye başladığında zıplarsanız ne olur?

Would the ceiling hit your head? Ouch!

Başınızı tavana mı vurursunuz? Ah!

Do you stay suspended in the air while the elevator plummets down?

Asansör aşağı inerken havada asılı mı kalırsınız?

Let's examine the elevator problem one step at a time.

Haydi, her seferinde bir adımda asansör problemini inceleyelim.

First, consider a scale.

İlk olarak, bir tartıyı düşünün.

You know, the kind of scale you weigh yourself on.

Bilirsiniz, tartıldığınız tartı.

When you step on a scale to weigh yourself,

Kendi kilonuza bakmak için tartıya çıktığınızda

there are two forces involved.

iki güç müdahil olur.

One, gravity pulls you down.

Bir, yer çekimi sizi yere çeker.

Two, the scale pushes you up.

İki, tartı sizi yukarı iter.

What? You didn't know a scale could push?

Ne? Tartının itebildiğini bilmiyor muydunuz?

Of course it can! If it didn't push up on you, you would go crashing through the floor.

Tabii ki de yapabilir! Eğer sizi itmeseydi yere çarpardınız.

This upward push is called the normal force and yes, it is normally there.

Bu yukarıya doğru olan itme, normal güç olarak adlandırılır ve evet hep normaldir.

Since you're just standing there on the scale, you're not moving.

Tartının üzerinde durduğunuz için hareket etmiyorsunuz.

Therefore, you're not accelerating.

Bu yüzden ivme kazanmıyorsunuz.

Newton's second law of motion -- net force equals mass times acceleration --

Newton'un ikinci hareket yasası- net kuvvet, kütle zaman ivmesine eşittir--

tells us that if the acceleration equals zero, the net force must equal zero.

ivme sıfıra eşit ise, net kuvvetin de sıfıra eşit olması gerektiğini söyler.

Which means that the force of gravity pulling you down must be equal to the force of the scale pushing you up.

Yani, sizi çeken yerçekimi kuvveti, sizi iten ölçeğe eşit olmalıdır.

Now let's suppose you're standing on that scale in an elevator.

Şimdi asansördeki bir tartıda durduğunuzu varsayalım.

At first, the elevator is standing still,

Başta, asansör kıpırdamıyor,

so you and the scale are standing still.

yani siz ve tartı da kıpırdamıyor.

The two forces on you are equal and opposite.

Üzerinizde eşit ve zıt olan iki güç var.

You can read how hard the scale is pushing by looking at it.

Tartıya bakarak ne kadar zorlandığını anlayabilirsiniz.

We call that your weight.

Buna ağırlık deriz.

Then, the elevator starts falling down.

Sonra, asansör aşağı inmeye başlar.

You and the scale are in the elevator, so you are falling down too,

Tartıyla birlikte asansörde olduğunuzdan gitgide hızlı bir şekilde,

faster and faster.

sizde aşağı inersiniz.

That means you are accelerating downward.

Bu, aşağı doğru ivme kazanıyorsunuz demektir.

Now there is a net force in the same direction as the acceleration -- down.

Şimdi ivme düştükçe aynı yönde iki net güç var.

Since gravity hasn't changed, that must mean the scale isn't pushing up as hard.

Yerçekimi değişmediği için tartı o kadar zorlanmıyor demektir.

So the scale is reading a smaller number.

Yani, tartı daha az ağırlık gösterir.

The faster the elevator accelerates, the less the scale pushes up.

Asansör daha hızlı ivme kazandıkça tartı o kadar az gösterir.

What if you jumped? Would you stop falling?

Peki zıplarsanız? Düşmeniz durur mu?

Would the elevator hit your head?

Asansör kafanıza mı çarpar?

Well, what's pulling the elevator down? Gravity.

Peki, asansörü ne çekiyor? Yer çekimi.

Is gravity pulling on you? Of course.

Yer çekimi sizi de çekiyor mu? Tabii ki de.

So your relative position in the elevator will stay the same.

Böylece asansördeki göreceli pozisyonunuz aynı kalacaktır.

The ceiling will only hit you if you can jump up to the ceiling.

Tavan, sadece ona doğru zıplarsanız başınıza çarpar.

Now consider: what would happen if the elevator accelerated upward

Şimdi şunu düşünün: Asansör yukarı doğru ivme kazansaydı

and, even more frightening, if someone snuck in and cut the cable holding the elevator,

ve daha korkutucusu, biri gizlice girip asansörün kablolarını kesseydi

what would happen then?

ne olurdu?

Think about it.

Bunu düşünün.