Self-assembly: The power of organizing the unorganized - Skylar Tibbits

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Çeviri: Eren Gokce Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Have you ever wondered

Vücudunuzdaki şeylerin

how things are built within our bodies?

nasıl yapıldığını hiç merak ettiniz mi?

Why our bodies can regrow and repair themselves,

Bedenimiz niye tekrar büyüyebilir ve kendini tamir edebilir

and how we can pass on genes

from one generation to the next?

ve genlerimiz bir nesilden diğerine

Yet, none of our man-made objects have these traits;

nasıl geçer?

Ancak insan yapımı objelerin hiçbirinde bu özellikler yoktur;

they're simply thrown away when they break

bozulduklarında öylece atılırlar

and they definitely can't reproduce.

ve kesinlikle yeniden türetilemezler.

The answer lies in something called self assembly.

Cevap kendi kendine montaj denen şeyde yatıyor.

Self assembly is a system where unordered parts

Kendi kendine montaj düzensiz parçaların

come together in an organized structure,

düzenli bir yapıda, tamamen kendi kendilerine

completely on their own.

bir araya geldiği sistemdir.

This means that a pile of parts on your desk should,

Bunun anlamı masanızdaki bir grup parçanın

in theory, be able to move around on their own,

teoride kendi kendilerine hareket ederek

find one another,

birbirini bulması

and build something useful.

ve yararlı bir şeyler inşa etmesidir.

This seems impossible,

Bu imkânsız gibi görünür,

like Transformers

or the Sandman,

Transformers

veya Sandman gibi

but it's exactly how our bodies are built,

ama bedenimiz aynen böyle yapılmıştır,

how our immune system works,

bağışıklık sistemi böyle çalışır

and why we can reproduce.

ve tekrar üreme sebebimiz budur.

Self assembly is the factory and copy machines within our bodies

Kendi kendine montaj bedenlerimizdeki fabrika ve kopya makineleridir,

that make proteins fold and DNA replicate.

proteinleri katlar ve DNA'yı kopyalar.

It's a process that not only happens

Bu süreç yalnızca biyolojik

in the biological and chemical world,

ve kimyasal dünyalarda var olmaz,

but is a phenomenon that can be seen from magnets

aynı zamanda birkaç tanesinden bahsetmek gerekirse,

to snowflakes,

mıknatıslardan

robotics,

kar taneciklerine,

social networks,

robotlara,

the formations of cities and galaxies,

sosyal ağlara, şehir ve galaksilerin oluşumuna

to name just a few.

kadar bu olgu görülebilir.

In biology and chemistry,

Biyoloji ve kimyada

self assembly is everywhere,

kendi kendine montaj her yerdedir,

from atomic interactions,

atom etkileşiminden,

cellular replication

hücre kopyalamasından,

to DNA, RNA, and protein folding.

DNA, RNA ve protein katlanmasına kadar.

Proteins are like bicycle chains

Proteinler amino asit bağlantı dizileriyle

with sequences of amino acid links.

bisiklet zincirleri gibidirler.

They self assemble into 3-D structures

3B yapılara montaj olurlar,

because of the interaction

bunun nedeni zincir boyunca

between the amino acids along the chain,

amino asitler arasındaki etkileşim,

as well as the relationship

aynı zamanda zincir

between the chain and the environment.

ve çevre arasındaki ilişkidir.

These forces make the flexible chain

Bu güçler esnek zincirin,

fold into a 3-D shape

proteinin fonksiyonunu

that governs the function in the protein.

idare eden 3B şekline katlanmasını sağlar.

Viruses, on the other hand, are like soccer balls.

Diğer yandan, virüsler futbol topu gibidirler.

They're made up of a series of sub-units with specific shapes.

Özel şekilleriyle bir dizi alt üniteden yapılmışlardır.

Those shapes have attraction to one another,

Bu şekiller birbirini çeker,

so they fit together in precise ways.

bu yüzden kısa yollarla birbirlerine tutunurlar.

Image you want to build a perfect sphere.

Mükemmel bir küre yapmak istediğinizi düşünün.

It turns out that making a precise sphere

Geleneksel yollarla tam bir küre

through traditional means is actually quite difficult.

yapmanın oldukça zor olduğu ortaya çıkar.

Alternatively, you could try to self assemble the sphere.

Alternatif olarak, küreyi kendi kendine montaj yaptırmayı deneyebilirsiniz.

One way would be to inflate the sphere

Bir yolu küreyi kabarcık ya da balon

like a bubble or a balloon.

olarak şişirmektir.

Another option would be to create many identical pieces

Diğer bir seçenek de, mükemmel bir küre yapmak için

that would come together to make a perfect sphere.

bir araya gelecek birçok benzer parça yaratmaktır.

You could try to put the pieces together one-by-one,

Parçaları tek tek bir araya koymayı deneyebilirsiniz

but it might take a long time

ama uzun zaman alabilir

and you would still have human errors.

ve hâlâ insan hataları mevcut olur.

Instead you could design a connection

Onun yerine, mıknatıs gibi cisimler arasında

between the components like magnets

bir bağlantı tasarlayabilirsiniz

and dump them into a container.

ve onları bir kaba atabilirsiniz.

When you shook the container,

Kabı salladığınızda,

all the parts would find one another

bütün parçalar birbirlerini bulur

and build the sphere for you.

ve sizin için küreyi inşa ederler.

Self assembly is being used as a new design,

Kendi kendine montaj yeni bir tasarım olarak kullanılıyor,

science,

and engineering tool

yeni nesil

teknolojileri yapmak için

for making the next generation of technologies

bilim ve mühendislik aracı,

easier to build,

inşa etmesi kolay,

more adaptive,

daha rahat adapte oluyor

and less reliant on fossil fuels.

ve fosil yakıtlardan daha güvenilir.

Scientists are now making molecular microchips for computers

Bilim adamları artık bilgisayarlar için moleküler mikroçipler yapıyorlar,

where small, molecular elements are given

bununla küçük, moleküler elementlere kendilerini

the right conditions to form themselves into organized pathways.

organize olmuş yollarla inşa etmeleri için doğru koşullar verilmiştir.

Similarly, we can now use self assembly

Benzer şekilde, artık kendi kendine montajı

as a way to make 3-D structures with DNA,

DNA ile 3B yapılar yapmak için bir yol olarak kullanabiliriz.

like capsules that could deliver drugs inside the body,

Örneğin, eğer sadece belli koşullar karşılandıysa

releasing them only if certain conditions are met.

vücuda ilaç zerk eden kapsüller gibi.

Soon, self assembly will be used for larger applications,

Yakında kendi kendine montaj daha büyük uygulamalar için kullanılacak,

where materials can repair themselves,

materyaller kendini tamir edebilecek,

water pipes can reconfigure on demand,

su boruları talebe göre şekillenecek,

buildings can adapt on their own

binalar çevreye veya dinamik yüke göre

to environment or dynamic loading,

kendi kendilerine adapte olacaklar

and space structures can self assemble without humans.

ve uzay yapıları insanlar olmadan kendi kendilerine montaj olabilecekler.

Imagine if our factories were more like organisms or brains

Fabrikalarımızın daha çok organizma veya beyin gibi olduğunu

and our construction sites were like gardens

ve inşaat alanlarının bir bahçe gibi

that grow and adapt independently.

bağımsız büyüyüp adapte olduğunu düşünün.

The possibilities are endless

Olasılıklar sonsuz

and it's now up to us

ve kendi kendine montajla

to design a better world through self assembly.

daha iyi bir dünya tasarlamak bizim elimizde.