What's below the tip of the iceberg? - Camille Seaman

Çeviri: Can Boysan Gözden geçirme: Esra Çakmak

Have you ever heard the term,

Hiç "buz dağının görünen kısmı" terimini duydunuz mu?

"tip of the iceberg"?

You know that icebergs are mostly underwater,

Buz dağları çoğunlukla su altında kalır,

their immense bulk hidden beneath the water.

muazzam yığınları suyun altında gizli.

But why is that so?

Peki bunun sebebi nedir?

Well, the density of pure ice

Saf buzun yoğunluğu,

is less than that of sea water.

deniz suyunun yoğunluğundan az.

Usually only 1/9 of the volume of an iceberg

Buz dağının genellikle sadece dokuzda biri

is above the water.

suyun üzerinde olur.

The shape of the underwater portion

Suyun altında kalan kısmının şeklini

is difficult to discern

by looking at the above-surface portion.

yüzey üzerindeki kısma bakarak ayırt etmek zordur.

This has led to the expression,

Bu da bizi şu ifadeye götürür:

"tip of the iceberg."

"Buz dağının görünen kısmı."

Here are some thing you might not know

İşte buz adaları hakkında

about the icy islands.

muhtemelen bilmediğiniz şeyler:

The life of an iceberg

Bir buz dağının hayatı,

begins many thousands of years

okyanusa varmadan binlerce yıl önce başlar.

before it reaches the ocean.

Unlike sea ice or pack ice,

Okyanus donduğunda şekillenen

which form when the ocean freezes,

deniz buzu ya da yüzen buzdan farklı olarak

glaciers are made of fresh water.

buzullar tatlı sudan oluşur.

For thousands of years,

Binlerce yıl boyunca

these glaciers build layer upon layer of ice,

bu buzullar katman katman buzdan oluşur,

constantly compressing,

bu buzlar ise donmuş ırmak gibi

moving,

adding snow,

yavaş yavaş hareket edene dek

compressing,

sürekli sıkışırlar,

and moving again

hareket ederler,

as they inch along like a frozen river.

donarlar ve yine sıkışıp

It is the force of gravity

hareket ederler.

Onları denize doğru çeken

that pulls them towards the sea,

yer çekimi kuvvetidir,

where a glacier may calve off to become an iceberg

orada buzul, buz dağına dönüşeceği için kopup ayrılabilir.

or continue to spread up as an ice shelf

Ayrıca, buz sahanlığı veya buzul dili hâline gelip yayılabilir.

or an ice tongue.

Once an iceberg breaks away

Bir buz dağı

from the glacier or ice shelf,

buzuldan veya buz sahanlığından koptuğunda

it will usually live for three to six years,

genellikle üç ile altı yıl yaşar

floating around, carried by the currents

civarda yüzer,

okyanusun gelgit hareketiyle ve akıntılarıyla taşınır.

and tidal movements of the ocean.

As it floats along,

Civarda yüzdükçe

it is battered by waves,

dalgalarla yıpranır, erir

melts,

and smashes into land

ve karaya, bazen de diğer buz dağlarına sertçe çarpar.

and sometimes other icebergs.

Some icebergs are so unstable

Bazı buz dağları öylesine hareketlidir ki

that they have more dramatic ends,

sonları bazen hazin olur,

öyle ki yukarı çekilirler, çökerler

heaving up,

collapsing,

and sometimes even exploding.

ve hatta bazen de patlarlar.

And as they fall apart,

Parçalara ayrıldıkça

many icebergs make all sorts of strange sounds.

birçok buz dağı türlü türlü tuhaf sesler çıkarır.

When a piece of iceberg melts,

Bir parça buz dağı eridiğinde

it makes a fizzing sound,

fışır fışır bir ses çıkarır,

called Bergie Seltzer.

buna "Bergie Seltzer" denir.

This sound is made when the water-ice interface

Su-buz arayüzü, buzda sıkışmış basınçlı hava baloncuklarına ulaştığında

reaches compressed air bubbles trapped in the ice.

bu ses meydana gelir.

As this happens, each bubble bursts,

Bu durum oluştuğunda her bir baloncuk patlama sesi çıkararak patlar.

making a popping sound.

There are six official size classifications for icebergs.

Buz dağları için altı tane resmi boyut sınıflandırması var.

The smallest icebergs are called growlers.

En küçük buz dağları küçük buzul olarak adlandırılır.

They can be up the size of your car

Bunlar arabanızın boyutu kadar olabilir

and are very dangerous for ships and boats

ve gemiler ile tekneler için çok tehlikelidir

because usually they sit just at the waterline

çünkü genellikle su hattında dururlar,

where they are not easy to spot.

orada fark edilmeleri de kolay değildir.

Next are the bergy bits

Bir de "bergy bits" terimi var --

- yes, that is their scientific name -

evet bu bilimsel adı --

which can be up to the size of your home.

bu buzullar eviniz kadar büyük olabilir.

The other four sizes are small,

Diğer dört boyut ise

küçük, orta, büyük ve çok büyük şeklinde olur.

medium,

large,

and very large.

So just how big is a very large iceberg?

Peki çok büyük buz dağı ne kadar büyüktür?

Officially, any iceberg looming larger

Deniz seviyesinden 82 metre yüksekte

than 270 feet high above sea level

ve 204 metre uzunlukta olan

and 670 feet long

ve çok fazla yer tutan her buz dağı, resmen çok büyük sayılır.

is considered very large.

That's 27 stories of looming, blue ice.

Bu, 27 kat yükseklikteki mavi bir buz gibidir.

And how do icebergs get that blue color anyways?

Peki buz dağları bu mavi rengi nasıl alırlar?

When snow on the glacier

Buzuldaki kar yüzlerce yıl boyunca sıkıştığında

is compressed over many hundreds of years,

the weight of the snow

karın ağırlığı hava kabarcıklarını buzdan çıkmaya zorlar

forces the air bubbles out of the ice,

creating pure ice with very little air trapped inside.

ve içeride çok az havayı sıkıştırarak saf buz oluşturur.

This compression is seen

Bu basınç, buzul kopup ayrıldığında görülür

when the glacier calves,

creating a blue iceberg.

ve mavi buz dağı meydana gelir.

An iceberg that has not experienced

Çok fazla basınca maruz kalmayan,

as much compression

and has a large amount of air and surface edges

büyük ölçüde hava ve yüzey çizgisi barındıran bir buz dağı,

reflects light as white.

ışığı beyaz renk gibi yansıtır.

Although they form in far northern or southern areas,

Kuzey ve güney bölgelerin uçlarında oluşmalarına rağmen

icebergs can float thousands of miles.

buz dağları binlerce kilometre yüzebilir.

An iceberg from the Arctic floated

Kuzey kutbundaki bir buz dağı

as far south as Bermuda.

Bermuda'nın bulunduğu güneye kadar yüzdü.

Antarctic icebergs are mostly trapped

Antartika'daki buz dağları sıklıkla

in the Circumpolar Current,

kutup çevresi akıntılarında sıkışıp kalırlar

never giving them a chance to float north.

ve kuzeye doğru yüzme şansları olmaz.

However, they have been known to interrupt

Yine de Avustralya, Güney Amerika ve Güney Afrika arasındaki

shipping lanes between Australia,

South America,

gemi nakliye rotalarını engelledikleri biliniyor.

and South Africa.

For all their travelling,

Birçok insan, buz dağlarının tüm bu yolculuğunda

many people think

that these slabs of ice are barren of life,

buz tabakalarının anlamsız bir yaşamının olduğunu düşünüyor

but these seemingly sterile ice slabs

fakat verimsiz görünen bu buz tabakaları,

also harbor their own complex ecosystems

kendi karmaşık ekosistemlerini de beslerler

and they shape the ecosystems

ve hareket ettikçe ekosistemlerini şekillendirirler.

that they pass through.

They become mobile, floating ecosystems.

Seyyar ve yüzen ekosistemlere dönüşürler.

Even in the coldest seas,

En soğuk denizlerde bile

icebergs are always melting,

buz dağları daima erir,

at least a little bit.

az da olsa erir.

This melting has a major impact

Bu erimenin buz dağının etrafındaki okyanus üzerinde önemli bir etkisi var.

on the ocean around an iceberg.

The fresh water from the berg

Buz dağındaki tatlı su, bir tatlı su havuzu oluşturur,

creates a pool of fresh water

that can extend a nautical mile away from the iceberg.

bu havuz buz dağından 2 kilometre kadar uzağa uzanabilir.

This water is colder than the surrounding sea water,

Bu su, onu çevreleyen deniz suyundan daha soğuktur

and the temperature variation creates thermal currents

ve sıcaklık değişimi de buz dağının etrafında ısıl akımlar yaratır.

in the vicinity of the iceberg.

Life thrives on and around an iceberg.

Yaşam buz dağının üzerinde ve çevresinde gelişir.

Young icefish hide in small ice holes to avoid predators,

Genç buz balığı avcılardan korunmak için küçük buz deliklerinde gizlenirken

while a variety of invertebrates,

denizanası ve siphonophora gibi çeşitli omurgasız hayvanlar

like jellyfish and siphonophores,

congregate in the area.

bölgede bir araya gelirler.

Bunların çoğu, karidese benzer ufak deniz canlısı olan kril ile beslenmek için

Many of them come to feed on krill,

tiny shrimp-like creatures.

bölgeye gelirler.

Snow petrels nest on the icebergs

Kar kuşları buz dağlarına yuva yapıp

and feed on the sea life nearby.

civarlarındaki denizden beslenirler.

Whales and seals and penguins seem to like them too.

Balinalar, foklar ve penguenler de onları seviyor gibiler.

And even now that you know all this,

Bütün bunları bile öğrenmenize karşın,

we're still at the tip of the iceberg.

bunlar hâlâ daha buz dağının görünen kısmı.

There are all sorts of things

Buz dağları hakkında bilmediğimiz çok fazla şey var.

we don't know about icebergs.

Perhaps you'll be the one to see a little deeper.

Belki de biraz daha derini gören siz olacaksınız.