What's below the tip of the iceberg? - Camille Seaman

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Rysia Wand

Have you ever heard the term,

Czy słyszeliście powiedzenie

"tip of the iceberg"?

"wierzchołek góry lodowej"?

You know that icebergs are mostly underwater,

Wiecie, że jej większość jest pod wodą.

their immense bulk hidden beneath the water.

Jej ogromna bryła jest ukryta pod powierzchnią.

But why is that so?

Dlaczego?

Well, the density of pure ice

Gęstość czystego lodu jest mniejsza

is less than that of sea water.

niż gęstość wody morskiej.

Usually only 1/9 of the volume of an iceberg

Zazwyczaj tylko 1/9 objętości

is above the water.

znajduje się nad wodą.

The shape of the underwater portion

Kształt jej podwodnej części

is difficult to discern

jest trudny do oszacowania

by looking at the above-surface portion.

przez obserwację samej powierzchni.

This has led to the expression,

Przez to powstało powiedzenie

"tip of the iceberg."

"wierzchołek góry lodowej".

Here are some thing you might not know

Może nie wiecie kilku rzeczy

about the icy islands.

o lodowych wyspach.

The life of an iceberg

Życie góry lodowej

begins many thousands of years

zaczyna się tysiące lat

before it reaches the ocean.

przed wyruszeniem w ocean.

Unlike sea ice or pack ice,

W odróżnieniu od lodu morskiego czy dryfującego,

which form when the ocean freezes,

który powstaje przy zamarzaniu oceanu,

glaciers are made of fresh water.

lodowce powstają z wody słodkiej.

For thousands of years,

Przez tysiące lat

these glaciers build layer upon layer of ice,

powstawały z lodu, warstwa po warstwie,

constantly compressing,

wciąż ściskane,

moving,

w ruchu, pokryte śniegiem,

adding snow,

w ruchu, pokryte śniegiem,

compressing,

znów ściskane i znów w ruchu.

and moving again

znów ściskane i znów w ruchu.

as they inch along like a frozen river.

Przesuwają się jak zamarznięta rzeka.

It is the force of gravity

To siła grawitacji

that pulls them towards the sea,

przyciąga je w stronę morza,

where a glacier may calve off to become an iceberg

gdzie lodowiec cieli się na góry lodowe,

or continue to spread up as an ice shelf

lub rozrastać się jako lodowiec szelfowy

or an ice tongue.

lub jęzor lodowcowy.

Once an iceberg breaks away

Kiedy góra lodowa się oderwie

from the glacier or ice shelf,

od lodowca lub szelfu,

it will usually live for three to six years,

zwykle przetrwa przez 3 do 6 lat,

floating around, carried by the currents

płynąc niesiona prądami

and tidal movements of the ocean.

i pływami oceanu.

As it floats along,

Płynąc tak,

it is battered by waves,

jest uderzana przez fale,

melts,

topi się,

and smashes into land

uderza o ląd,

and sometimes other icebergs.

a czasem o inne góry.

Some icebergs are so unstable

Niektóre góry są niestabilne,

that they have more dramatic ends,

ich koniec jest bardziej dramatyczny.

heaving up,

collapsing,

Unoszą się, przewracają,

Unoszą się, przewracają,

and sometimes even exploding.

a czasem nawet eksplodują.

And as they fall apart,

Przy rozpadaniu wiele gór lodowych

many icebergs make all sorts of strange sounds.

wydaje całą gamę dziwnych dźwięków.

When a piece of iceberg melts,

Kiedy fragment góry lodowej topi się,

it makes a fizzing sound,

wydaje musujący dźwięk,

called Bergie Seltzer.

nazwany Bergie Seltzer.

This sound is made when the water-ice interface

Ten dźwięk powstaje, gdy woda dociera

reaches compressed air bubbles trapped in the ice.

do sprzężonych bąbelków powietrza, uwięzionych w lodzie.

As this happens, each bubble bursts,

Bąbelki wtedy pękają,

making a popping sound.

wydając strzelający odgłos.

There are six official size classifications for icebergs.

Istnieje sześć oficjalnych rozmiarów gór lodowych.

The smallest icebergs are called growlers.

Najmniejsze są nazywane growlerami.

They can be up the size of your car

Mogą być wielkości samochodu,

and are very dangerous for ships and boats

są bardzo niebezpieczne dla statków i łodzi.

because usually they sit just at the waterline

Zwykle ledwie wystają nad powierzchnię,

where they are not easy to spot.

niełatwo je zauważyć.

Next are the bergy bits

Potem są odłamy góry lodowej,

- yes, that is their scientific name -

tak, to jest nazwa naukowa,

which can be up to the size of your home.

które mogą być wielkości domu.

The other four sizes are small,

Pozostałe rozmiary to: mała,

medium,

large,

średnia,

duża

and very large.

i bardzo duża.

So just how big is a very large iceberg?

Jak wielka jest właściwie bardzo duża góra?

Officially, any iceberg looming larger

Oficjalnie każda góra,

than 270 feet high above sea level

wystająca 82 metry nad poziom morza,

and 670 feet long

a długa na 204 metry,

is considered very large.

jest uznawana za bardzo dużą.

That's 27 stories of looming, blue ice.

To 27 pięter majaczącego, niebieskiego lodu.

And how do icebergs get that blue color anyways?

Skąd u nich niebieski kolor?

When snow on the glacier

Kiedy śnieg na lodowcu

is compressed over many hundreds of years,

jest ściskany przez setki lat,

the weight of the snow

waga śniegu wypiera bąbelki powietrza z lodu,

forces the air bubbles out of the ice,

waga śniegu wypiera bąbelki powietrza z lodu,

creating pure ice with very little air trapped inside.

tworząc czysty lód, prawie bez powietrza.

This compression is seen

Widać tę kompresję

when the glacier calves,

kiedy lodowiec cieli się,

creating a blue iceberg.

tworząc błękitną górę lodową.

An iceberg that has not experienced

Góra, która jeszcze nie doznała

as much compression

tak wysokiej kompresji

and has a large amount of air and surface edges

i ma w sobie dużo powietrza,

reflects light as white.

ma jasną, białą powierzchnię

Although they form in far northern or southern areas,

Choć powstają daleko na północy lub południu,

icebergs can float thousands of miles.

mogą płynąć tysiące mil.

An iceberg from the Arctic floated

Góra lodowa z Arktyki dopłynęła aż na Bermudy.

as far south as Bermuda.

Góra lodowa z Arktyki dopłynęła aż na Bermudy.

Antarctic icebergs are mostly trapped

Góry Antarktyczne więzi zwykle Antarktyczny Prąd Okołobiegunowy,

in the Circumpolar Current,

Góry Antarktyczne więzi zwykle Antarktyczny Prąd Okołobiegunowy,

never giving them a chance to float north.

co nie pozwala im dryfować na północ.

However, they have been known to interrupt

Czasem jednak widziano je

shipping lanes between Australia,

na trasach statków między Australią,

South America,

Południową Ameryką i Południową Afryką.

and South Africa.

Południową Ameryką i Południową Afryką.

For all their travelling,

Mimo ich podróży wiele ludzi myśli,

many people think

Mimo ich podróży wiele ludzi myśli,

that these slabs of ice are barren of life,

że te kawały lodu są pozbawione życia.

but these seemingly sterile ice slabs

Ale te z pozoru sterylne góry

also harbor their own complex ecosystems

są domem dla złożonych ekosystemów

and they shape the ecosystems

oraz kształtują ekosystemy na swej drodze.

that they pass through.

oraz kształtują ekosystemy na swej drodze.

They become mobile, floating ecosystems.

Stały się mobilnymi, pływającymi ekosystemami.

Even in the coldest seas,

Nawet w najzimniejszych morzach

icebergs are always melting,

góry lodowe topią się, przynajmniej odrobinę.

at least a little bit.

góry lodowe topią się, przynajmniej odrobinę.

This melting has a major impact

Ma to duży wpływ

on the ocean around an iceberg.

na ocean dookoła góry lodowej.

The fresh water from the berg

Słodka woda z góry

creates a pool of fresh water

tworzy słodkowodną warstwę,

that can extend a nautical mile away from the iceberg.

który może rozciągać się na milę morską.

This water is colder than the surrounding sea water,

Ta woda jest zimniejsza niż otaczająca ją woda z oceanu.

and the temperature variation creates thermal currents

Różnica temperatur tworzy prądy termiczne w jej pobliżu.

in the vicinity of the iceberg.

Różnica temperatur tworzy prądy termiczne w jej pobliżu.

Life thrives on and around an iceberg.

Życie rozwija się na górze i wokół niej.

Young icefish hide in small ice holes to avoid predators,

Młode ryby chowają się w lodzie przed drapieżnikami,

while a variety of invertebrates,

cała gama bezkręgowców,

like jellyfish and siphonophores,

takich jak meduzy czy rurkopławy,

congregate in the area.

gromadzi się w okolicy.

Many of them come to feed on krill,

Wiele z nich żywi się krylem, podobnymi do krewetek

tiny shrimp-like creatures.

maleńkimi stworzonkami.

Snow petrels nest on the icebergs

Petrele śnieżne gniazdują na górach,

and feed on the sea life nearby.

żywią się w morzu nieopodal.

Whales and seals and penguins seem to like them too.

Wieloryby, foki i pingwiny też je lubią.

And even now that you know all this,

Ale cała ta wiedza

we're still at the tip of the iceberg.

to tylko wierzchołek góry lodowej.

There are all sorts of things

Jest mnóstwo rzeczy,

we don't know about icebergs.

których nie wiemy o górach lodowych.

Perhaps you'll be the one to see a little deeper.

Być może ty zbadasz to głębiej.