The life, legacy & assassination of an African revolutionary - Lisa Janae Bacon

479,254 views ・ 2020-02-03

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Łukasz Izmaiłowski
00:09
In 1972, Thomas Sankara was swept into a revolution
0
9104
3926
W 1972 roku Thomas Sankara został wciągnięty w rewolucję w obcym kraju.
00:13
for a country not his own.
1
13030
1850
00:14
Hailing from the West African nation of Burkina Faso—
2
14880
3340
Pochodzący z zachodnioafrykańskiego państwa Burkina Faso,
00:18
then known as Upper Volta—
3
18220
2110
wówczas znanego jako Górna Wolta,
00:20
the 22-year-old soldier had travelled to Madagascar
4
20330
3040
22-letni żołnierz udał się na Madagaskar,
00:23
to study at their military academy.
5
23370
2390
żeby studiować w tamtejszej akademii wojskowej.
00:25
But upon arriving, he found a nation in conflict.
6
25760
3550
Ale po przybyciu na miejsce zastał naród pogrążony w konflikcie.
00:29
Local revolutionaries sought to wrest control of Madagascar
7
29310
3360
Lokalni rewolucjoniści próbowali przejąć wyzwolić Madagaskar
00:32
from France’s lingering colonial rule.
8
32670
2549
spod zasiedziałego francuskiego rządu kolonialnego.
00:35
These protestors inspired Sankara
9
35219
2091
Protestujący zainspirowali Sankarę
00:37
to read works by socialist leaders like Karl Marx
10
37310
2800
do przeczytania prac przywódców socjalizmu, jak Karol Marks
00:40
and seek wisdom from military strategy.
11
40110
2930
i szukania rozwiązania w strategii wojskowej.
00:43
When he returned to Upper Volta in 1973,
12
43040
3293
Po powrocie do Górnej Wolty w 1973 roku
00:46
Sankara was determined to free his country from its colonial legacy.
13
46333
4757
Sankara był zdecydowany uwolnić swój kraj od dziedzictwa kolonialnego.
00:51
Born in 1949,
14
51090
1930
Urodzony w 1949 roku
Sankara dorastał w stosunkowo uprzywilejowanej rodzinie
00:53
Sankara was raised in a relatively privileged household
15
53020
3253
00:56
as the third of ten children.
16
56273
2070
jako trzecie z dziesięciorga dzieci.
00:58
His parents wanted him to be a priest, but like many of his peers,
17
58343
3767
Jego rodzice chcieli, by został księdzem, ale podobnie jak wielu jego rówieśników
01:02
Sankara saw the military as the perfect institution
18
62110
3143
Sankara postrzegał wojsko jako idealną instytucję
01:05
to rid Upper Volta of corruption.
19
65253
2640
do uwolnienia Górnej Wolty od korupcji.
01:07
After returning from Madagascar,
20
67893
2060
Po powrocie z Madagaskaru
01:09
he became famous for his charisma and transparent oratorial style—
21
69953
4240
zasłynął z charyzmy i ewidentnego daru oratorskiego,
01:14
but he was less popular with the reigning government.
22
74193
3151
ale był mniej lubiany przez rządzących.
01:17
Led by President Jean-Baptiste Ouédraogo,
23
77344
2789
Rząd prezydenta Jean-Baptiste Ouédraogo
01:20
this administration came to power in the 3rd consecutive coup d’état
24
80133
3700
doszedł do władzy w trzecim z rzędu zamachu stanu
01:23
in Upper Volta’s recent history.
25
83833
2280
w najnowszej historii Górnej Wolty.
01:26
The administration’s policies were a far cry
26
86113
2320
Polityka tej administracji była daleka od ideału
01:28
from the sweeping changes Sankara proposed,
27
88433
2510
gruntownych zmian proponowanych przez Sankarę,
01:30
but, by 1981, Sankara’s popularity won out,
28
90943
3960
ale w 1981 roku popularność Sankary zwyciężyła,
01:34
earning him a role in Ouédraogo’s government.
29
94903
2750
zapewniając mu miejsce w rządzie Ouédraogo.
01:37
Nicknamed “Africa’s Che Guevara," Sankara rapidly rose through the ranks,
30
97653
4447
Nazywany “afrykańskim Che Guevarą” Sankara szybko awansował,
01:42
and within two years, he was appointed Prime Minister.
31
102100
3370
a w ciągu dwóch lat został premierem.
01:45
In his new role, he delivered rallying speeches
32
105470
2813
W nowej roli wygłaszał burzliwe przemówienia
01:48
to impoverished communities, women, and young people.
33
108283
3490
przed zubożałymi społecznościami, kobietami i młodymi ludźmi.
01:51
He even tried to persuade other governments to form alliances
34
111773
3640
Próbował nawet przekonać inne rządy do tworzenia sojuszy
01:55
based on their shared colonial legacy.
35
115413
2790
w oparciu o wspólną spuściznę kolonialną.
01:58
But Ouédraogo and his advisors felt threatened by Sankara’s new position.
36
118203
3747
Ale Ouédraogo i jego doradcy poczuli się zagrożeni nową pozycją Sankary.
02:01
They thought his communist beliefs would harm alliances with capitalist countries,
37
121950
4495
Myśleli, że jego komunistyczne przekonania
zaszkodzą sojuszom z krajami kapitalistycznymi
02:06
and just months after becoming Prime Minister,
38
126445
2724
i zaledwie kilka miesięcy po tym, jak Sankara został premierem,
02:09
Ouédraogo’s administration forced Sankara from the job
39
129169
3099
administracja Ouédraogo zmusiła go do odejścia
02:12
and placed him on house arrest.
40
132268
2335
i umieściła go w areszcie domowym.
02:14
Little did the President know
41
134603
1760
Prezydent nie wiedział,
02:16
this act would fuel Upper Volta’s 4th coup d’état in 17 years.
42
136363
5024
że to sprowokuje czwarty zamach stanu w Górnej Wolcie w ciągu 17 lat.
02:21
Civilian protests ensued around the capital,
43
141387
2620
W stolicy wybuchły protesty
i rząd stanął w miejscu,
02:24
and the government ground to a halt
44
144007
1666
02:25
while Sankara tried to negotiate a peaceful transition.
45
145673
3860
podczas gdy Sankara próbował wynegocjować pokojowe zmiany.
02:29
During this time, Blaise Compaoré,
46
149533
2490
W tym czasie Blaise Compaoré,
02:32
Sankara’s friend and fellow former soldier,
47
152023
2660
przyjaciel Sankary i były żołnierz,
02:34
foiled another coup that included an attempt on Sankara’s life.
48
154683
4240
udaremnił kolejny zamach stanu zakładający próbę zabicia Sankary.
02:38
Eventually, Ouédraogo resigned without further violence,
49
158923
3456
Ostatecznie Ouédraogo zrezygnował, unikając dalszej przemocy,
02:42
and on August 4, 1983, Thomas Sankara became the new President of Upper Volta.
50
162379
6759
a 4 sierpnia 1983 roku Thomas Sankara został nowym prezydentem Górnej Wolty.
02:49
Finally in charge, Sankara launched an ambitious program
51
169138
3680
Stojący w końcu u steru Sankara uruchomił ambitny program
02:52
for social and economic change.
52
172818
2557
zmian społecznych i gospodarczych.
02:55
As one of his first agenda items, he renamed the country
53
175375
3390
W jednym z pierwszych punktów porządku obrad zmienił nazwę kraju
02:58
from its French colonial title "Upper Volta" to "Burkina Faso,"
54
178765
4691
z francuskiego tytułu kolonialnego “Górna Wolta” na “Burkina Faso”,
03:03
which translates to “Land of Upright Men."
55
183456
3880
co oznacza “Kraina prawych ludzi”.
03:07
Over the next four years he established a nation-wide literacy campaign,
56
187336
4805
W ciągu następnych czterech lat
rozpoczął ogólnokrajową kampanię na rzecz alfabetyzacji,
03:12
ordered the planting of over 10 million trees,
57
192141
2940
nakazał posadzenie ponad 10 milionów drzew
03:15
and composed a new national anthem—
58
195081
2564
i ułożył nowy hymn narodowy.
03:17
all while cutting down inflated government employee salaries.
59
197645
3620
Jednocześnie ciął zawyżone wynagrodzenia urzędników.
03:21
But perhaps the most unique element of Sankara’s revolution
60
201265
3580
Ale chyba najbardziej wyjątkowym elementem rewolucji Sankary
03:24
was his dedication to gender equality.
61
204845
2910
było jego poświęcenie dla równości płci.
03:27
He cultivated a movement for women’s liberation,
62
207755
2616
Kultywował ruch na rzecz wyzwolenia kobiet,
03:30
outlawing forced marriages, polygamy and genital mutilation.
63
210371
4670
zakazał przymusowych małżeństw, poligamii i okaleczania narządów płciowych.
03:35
He was the first African leader to appoint women to key political positions
64
215041
4458
Był pierwszym afrykańskim przywódcą, który mianował kobiety
na kluczowe stanowiska polityczne i przyjmował do wojska.
03:39
and actively recruit them to the military.
65
219499
3180
03:42
However, Sankara’s socialist policies were met with much resistance.
66
222679
4681
Jednak socjalistyczna polityka Sankary spotkała się z dużym oporem.
03:47
Many students and elites believed his economic plans
67
227360
3150
Wielu studentów i elity wierzyło, że jego plany gospodarcze
03:50
would alienate Burkina Faso from its capitalist peers.
68
230510
3641
zrażą do Burkiny Faso jej kapitalistycznych partnerów.
03:54
His crackdown on the misuse of public funds
69
234151
2710
Rozprawa z niewłaściwym wykorzystaniem funduszy publicznych
03:56
turned government officials against him as well.
70
236861
2450
zwróciła przeciwko niemu też urzędników państwowych.
03:59
After four years, what began as an empowering revolution
71
239311
3300
Po czterech latach coś, co zaczęło się jako wzmacniająca rewolucja,
04:02
had isolated many influential Burkinabes.
72
242611
2880
odizolowało wielu wpływowych Burkińczyków.
04:05
But Sankara was not ready to yield his power.
73
245491
3326
Ale Sankara nie chciał oddać władzy.
04:08
He executed increasingly authoritarian actions,
74
248817
2890
Dokonywał coraz bardziej autorytarnych działań,
04:11
including banning trade unions and the free press.
75
251707
3730
zakazując związków zawodowych i wolnej prasy.
04:15
Eventually, his autocratic tendencies
76
255437
2490
W końcu jego samowładcze tendencje
04:17
turned even his closest friends against him.
77
257927
3040
zwróciły przeciw niemu nawet jego najbliższych przyjaciół.
04:20
On October 15, 1987,
78
260967
2960
15 października 1987 roku
04:23
Sankara was conducting a meeting when a group of assailants
79
263927
2910
Sankara prowadził spotkanie,
kiedy grupa napastników otoczyła jego siedzibę.
04:26
swarmed his headquarters.
80
266837
1960
04:28
Sankara was assassinated in the attack,
81
268797
2510
Sankara został zaatakowany i zamordowany.
04:31
and many believe the raid was ordered by his friend Blaise Compaoré.
82
271307
4440
Wielu uważa, że ​​​​napad zlecił jego przyjaciel Blaise Compaoré.
04:35
Though his legacy is complicated,
83
275747
1754
Choć dziedzictwo Sankary jest skomplikowane,
04:37
many of Sankara’s policies have proven themselves to be ahead of their time.
84
277501
4426
wiele jego taktyk dowiodło, że wyprzedzały swoje czasy.
04:41
In the past decade,
85
281927
1386
W ostatniej dekadzie
04:43
Burkinabe youth have celebrated Sankara’s political philosophy,
86
283313
3744
młodzież z Burkina Faso celebruje filozofię polityczną Sankary,
04:47
and nearby countries like Ghana have even adopted Sankara’s economic models.
87
287057
5550
a sąsiednie kraje, takie jak Ghana, przyjęły nawet modele ekonomiczne Sankary.
04:52
On March 2, 2019 a statue of Sankara was erected in Burkina Faso’s capital,
88
292607
6305
2 marca 2019 roku w stolicy Burkiny Faso wzniesiono pomnik Sankary,
04:58
establishing his place as an icon of revolution for his country
89
298912
4370
ustanawiając jego status jako ikony rewolucji w kraju
05:03
and throughout the world.
90
303282
1912
i na całym świecie.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7