Why did Megalodon go extinct? - Jack Cooper and Catalina Pimiento

989,403 views ・ 2023-07-03

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Karolina Jasińska Korekta: Ola Królikowska
00:06
In 1667, a Danish scientist finally concluded that certain mysterious stones
0
6753
6298
W 1667 roku duński naukowiec w końcu wywnioskował, że pewne tajemnicze kamienie
00:13
prized for their supposed medicinal powers,
1
13051
2836
cenione ze względu na przypuszczalne moce uzdrawiające
00:15
hadn’t fallen from the sky during lunar eclipses
2
15887
3170
nie spadły z nieba przy zaćmieniach księżyca
00:19
and weren’t serpent tongues.
3
19057
2419
i nie były też językami węży.
00:21
In fact, they were fossilized teeth—
4
21726
2586
Były to skamieliny zębów
00:24
many belonging to a prehistoric species that would come to be called megalodon,
5
24520
5297
należących do prehistorycznego gatunku, czyli megalodona,
00:29
the biggest shark to ever live.
6
29942
2878
największego istniejącego rekina.
00:33
So what was it like when megalodon ruled the seas?
7
33446
4296
Jak wyglądały podwodne rządy megalodona?
00:37
And what brought this formidable predator to extinction?
8
37867
3629
I czemu tak ogromny gatunek drapieżnika wyginął?
00:42
Because their skeletons were cartilaginous,
9
42080
2460
Ponieważ megalodony były chrzęstnoszkieletowe,
00:44
what remains of megalodons are mostly scattered clues,
10
44540
3671
ich pozostałości to głównie strzępki materii,
00:48
like some isolated vertebrae and lots of their enamel-protected teeth.
11
48211
4963
takie jak pojedyncze kręgi i mnóstwo chronionych szkliwem zębów.
00:53
Like many sharks, megalodons could shed and replace thousands of teeth
12
53466
4421
Tak jak wiele rekinów megalodon przez całe życie
00:57
over the course of their lives.
13
57887
1627
wymieniał tysiące zębów.
00:59
Interestingly, some fossil sites harbor especially high numbers
14
59722
4088
Co ciekawe, niektóre skupiska skamielin zawierają szczególnie wysoką liczbę
01:03
of small megalodon teeth.
15
63810
2585
małych zębów megalodonów.
01:06
Experts believe these were nurseries that supported countless generations
16
66479
4755
Eksperci wierzą, że były to wylęgarnie mieszczące niezliczone generacje
01:11
of budding megalodons.
17
71234
2043
przyszłych megalodonów.
01:13
They grew up in sheltered and food-packed shallow waters
18
73402
3421
Dorastały w płytkich, dobrze strzeżonych i bogatych w pożywienie wodach,
01:16
before becoming unrivaled adult marine hunters.
19
76823
3503
a następnie stawały się niezrównanymi dorosłymi łowcami morskimi.
01:20
Looking at the similarities with great white shark teeth,
20
80827
3295
Patrząc na podobieństwo do zębów żarłaczy białych,
01:24
scientists estimate that megalodons might have stretched up to 20 meters—
21
84122
5213
naukowcy uznali, że magalodon mógł liczyć do 20 metrów długości,
01:29
three times longer than great whites.
22
89335
2961
czyli trzy razy więcej niż żarłacze.
01:32
And during their reign, which began around 20 million years ago,
23
92505
3754
Podczas swojego panowania około 20 milionów lat temu
01:36
megalodons lived just about everywhere,
24
96259
2919
megalodon żył właściwie wszędzie,
01:39
with individuals also potentially undertaking transoceanic migrations.
25
99262
5463
a pojedyncze jednostki mogły podejmować próby migracji międzyoceanicznych.
01:45
The world was warmer and the ocean was brimming with life.
26
105101
3962
Klimat był cieplejszy, a ocean tętnił życiem.
01:49
Otters and dugongs thrived in newly formed kelp forests,
27
109063
4004
Wydry i diugonie świetnie prosperowały w nowo uformowanych lasach kelpowych,
01:53
and baleen whales were at their most diverse.
28
113067
3128
a fiszbinowce były bardzo zróżnicowane.
01:56
Megalodons had no shortage of high-energy, edible options.
29
116404
3754
Megalodon miał pod dostatkiem wysokokalorycznych, jadalnych opcji.
02:00
And it seems they were ambitious eaters.
30
120158
3044
Wygląda na to, że nie żywił się byle czym.
02:03
Generally, as carnivores consume protein-rich meat,
31
123244
3462
Ogólnie mówiąc, gdy mięsożercy konsumują bogate w białko mięso,
02:06
certain nitrogen isotopes accumulate in their tissues—
32
126706
3753
w ich tkankach odkładają się pewne izotopy azotu,
02:10
including the enamel of their teeth.
33
130459
2837
w tym szkliwo zębów.
02:13
Analyzing megalodon teeth, scientists confirmed they were apex predators
34
133838
5088
Analiza zębów megaldona potwierdziła, że był on na szczycie łańcucha pokarmowego
02:18
that not only ate large prey species—
35
138926
3003
i żerował nie tylko na ofiarach,
02:22
but also other predators, perhaps even each other.
36
142180
5171
ale też na innych drapieżnych rybach, w tym być może i na własnym gatunku.
02:27
In addition to megalodon’s teeth,
37
147518
2044
Oprócz zębów megalodona
02:29
researchers have access to one exceptionally well-preserved spinal column
38
149562
5047
naukowcy mają także bardzo dobrze zachowany kręgosłup,
02:34
that comprises 141 vertebrae of a 46-year-old megalodon.
39
154609
5714
na który składa się 141 kręgów 46-letniego megalodona.
02:40
A 3D model of the megalodon’s body suggests that its stomach
40
160823
4380
Model 3D ciała megalodona sugeruje, że jego żołądek
02:45
could reach volumes of almost 10,000 liters—
41
165203
3670
mógł pomieścić prawie 10 tysięcy litrów,
02:48
big enough to fit an entire orca.
42
168873
3003
co oznacza, że mógłby pomieścić całą orkę.
02:52
Reconstructing their jaws, researchers think megalodons could eat
43
172585
3545
Po rekonstrukcji szczęk naukowcy uważają, że megalodon był w stanie pożreć
02:56
a now-extinct 7-meter sperm whale in as few as four bites.
44
176130
5130
w czterech gryzach wymarłego już 7-metrowego kaszalota spermacetowego.
03:01
And the fossilized bones of ancient cetaceans do indeed show evidence
45
181510
4213
Skamieliny kości starożytnych waleni rzeczywiście noszą ślady
03:05
of megalodon bite marks— including some that healed over,
46
185723
3921
ugryzień megalodona, także te zagojone,
03:09
confirming that megalodons pursued live prey.
47
189644
3920
co dowodzi, że megalodon polował na żywe ofiary.
03:14
But if megalodons were so powerful, why did they go extinct?
48
194232
3837
Ale dlaczego megalodon wyginął, skoro był tak potężny?
03:18
It seems there were a few contributing factors.
49
198402
2837
Wygląda na to, że było kilka powodów.
03:21
By the time they disappeared around 3.5 million years ago,
50
201239
3962
Do czasu ich wyginięcia 3,5 miliona lat temu
03:25
the global climate had cooled,
51
205201
1960
globalny klimat się ochłodził,
03:27
causing more glaciers to form and the sea level to drop.
52
207161
3879
powodując powstanie więcej lodowców i opadnięcie poziomu morza.
03:31
This dried up many coastal habitats,
53
211249
2419
Przez to wyschło dużo nadbrzeżnych siedlisk,
03:33
meaning some of the world’s most resource-rich marine sites were lost.
54
213668
4254
co oznacza, że część najbogatszych wodnych obszarów świata zniknęła.
03:37
About a third of all marine megafauna eventually went extinct,
55
217922
3628
Mniej więcej trzecia część morskiej megafauny ostatecznie wyginęła,
03:41
so fewer prey species were available.
56
221550
2712
zmniejszając liczbę ofiar do żeru.
03:44
And megalodons already faced high energetic demands because of their size
57
224262
4713
Megalodon potrzebował dużo energii ze względu na swój rozmiar
03:48
and the mechanism they likely used to regulate their body temperature,
58
228975
3586
i mechanizm, którego prawdopodobnie używał do regulacji temperatury ciała,
03:52
which allowed them to navigate cold waters
59
232561
2670
który umożliwiał pływanie w zimnych wodach
03:55
and attack prey with bursts of speed.
60
235231
3003
i wyjątkowo szybki atak.
03:58
Environmental changes may have made megalodons vulnerable
61
238442
3337
Zmiany środowiska mogły sprawić, że megalodon stał się słabszy
04:01
and increasingly put them in competition with other predators,
62
241779
3670
i stopniowo musiał konkurować z innymi drapieżnikami,
04:05
including the great white shark, a relative newcomer.
63
245449
3838
w tym też z nowym żarłaczem białym.
04:09
Because megalodons were highly mobile predators,
64
249704
2752
Ponieważ megalodon był bardzo ruchliwym drapieżnikiem,
04:12
their extinction had global consequences.
65
252456
2378
jego wyginięcie miało globalne konsekwencje.
04:14
The end of their long-distance travels probably disrupted nutrient transport
66
254834
4337
Koniec ich długodystansowych podróży mógł przerwać transport substancji odżywczych
04:19
between different ecosystems.
67
259171
1794
między różnymi ekosystemami.
04:20
And many animals were suddenly released
68
260965
2377
Wiele stworzeń nagle uwolniło się
04:23
from the immense predatory pressure of their bite.
69
263342
3253
od nieustannej presji drapieżnych szczęk.
04:27
Interestingly, some marine mammals dramatically increased in size afterwards,
70
267054
4588
Co ciekawe, część morskich ssaków drastycznie się wówczas rozrosła,
04:31
which was perhaps partially afforded
71
271642
2044
co mogło być częściowo spowodowane
04:33
because they were no longer dealing with such a mega-existential threat.
72
273686
4755
brakiem mega-egzystencjalnego zagrożenia.
04:38
Knowing that the decline of apex predators can destabilize entire ecosystems,
73
278607
5172
Wiedząc, że wyginięcie czołowego drapieżcy destabilizuje całe ekosystemy,
04:43
conservationists are working to prevent today’s sharks from facing a similar fate—
74
283779
5381
ekolodzy pracują nad ochroną dzisiejszych rekinów przed podobnym losem,
04:49
this time, because of humans.
75
289160
2210
który tym razem gotuje im człowiek.
04:51
And meanwhile, the megalodon remains a colossal testament
76
291370
3629
Megalodon tymczasem pozostaje ogromnym świadectwem
04:54
to ecological interdependence
77
294999
2210
ekologicznej współzależności
04:57
and millions of years of bones well-bitten and waters well-wandered.
78
297209
5172
oraz milionów pogryzionych kości i przepłyniętych mórz.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7