Why don't "tough" and "dough" rhyme? - Arika Okrent

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Kanhaiya Verma

It was June 2010.

၂၀၁၀ ဇွန်လတုန်းကပါ။

Inside the Scripps National Spelling Bee,

Scripps National Spelling Bee အတွင်းမှာ

contestants between 8- and 15-years-old wrestled words

၈ နှစ်နဲ့ ၁၅ နှစ်ကြား ပြိုင်ပွဲဝင်သူတွေဟာ brachydactylous နဲ့ leguleian လို

like brachydactylous and leguleian.

စကားလုံးတွေနဲ့ နပန်းလုံးခဲ့ကြတယ်။

အပြင်မှာ လူတစ်အုပ်က အင်္ဂလိပ်စာလုံးပေါင်း ထုံးနည်းတွေရဲ့ ရှုပ်ထွေးမှုကိုကန့်ကွက်တယ်။

Outside, a crowd protested the complexity of English spelling conventions.

Indeed, spelling reformers have been around for centuries,

တကယ်တော့ စာလုံးပေါင်းပြောင်းလဲရေးသမားတွေက အင်္ဂလိပ်စာလုံးပေါင်းကို ပိုပင်ကိုဖြစ်ဖို့

advocating for overarching changes to make English spelling more intuitive.

ဆက်စပ်လွှမ်းခြုံတဲ့ ပြောင်းလဲမှုတွေအတွက် ထောက်ခံပြောဆိုခဲ့တာ ရာစုနှစ်တွေချီနေပါပြီ။

The English language is chock-full of irregularities.

အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားက ပုံမှန်မဟုတ်တာတွေနဲ့ ပြည့်နှက်နေတာပါ။

One commonly used example of this: take the “g-h” sound from “enough,”

အသုံးများတဲ့ ဥပမာတစ်ခုကတော့၊ “enough” က “g-h” သံ၊ “women” မှ

the “o” sound from “women,” and the “t-i” sound from “action,”

“o” သံ၊ “action” က “t-i” သံဖြစ်ပြီး

and you could argue that “g-h-o-t-i” spells “fish.”

“g-h-o-t-i” က “fish” လို့ စားလုံးပေါင်း တယ်လို့ သင် စောဒကတက်နိုင်တာပါ။

So, how did English get like this?

ဒီတော့ အင်္ဂလိပ်တွေ ဒီလိုမျိုးကို ဘယ်လိုရခဲ့တာလဲ။

English arose from old Germanic tribes that invaded the British Isles

အင်္ဂလိပ်စာက လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၁,၅၀၀ ကျော်က ဗြိတိသျှကျွန်းစုကို ကျူးကျော်ခဲ့တဲ့

more than 1,500 years ago.

ဂျာမန်မျိုးနွယ်ဟောင်းတွေကနေ ပေါ်ပေါက်လာတာပါ။

Their languages coalesced and evolved into Old English.

သူတို့ရဲ့ဘာသာစကားတွေက ခေတ်ဟောင်း အင်္ဂလိပ်အဖြစ် ပေါင်းစည်းပြောင်းလဲသွားတယ်။

When Roman missionaries arrived around 600 CE,

ခရစ်နှစ် ၆၀၀ ဝန်းကျင်မှာ ရောမ သာသနာပြုတွေ ရောက်လာတဲ့အခါ၊

they devised ways to write it down using the Latin alphabet,

သူတို့က လက်တင် အက္ခရာကို သုံးရင်း၊ သူတို့ရဲ့ စာလုံးတွေမှာ မရှိတဲ့ အသံတွေအတွက်

supplementing it with some Germanic runes for sounds they didn’t have letters for.

ဂျာမန်အက္ခရာတချို့နဲ့ ဖြည့်စွက်ရင်း ရေးချဖို့ နည်းလမ်းတွေကို တီထွင်ခဲ့ကြတယ်။

Then came the Norman invasion of 1066 when French speakers conquered England.

ပြင်သစ်စကားပြောသူတွေ အင်္ဂလန်ကိုသိမ်းပိုက် တဲ့အခါ၊ ၁၀၆၆ မှာ နော်မန်က ကျူးကျော်ခဲ့တယ်။

French became the language of authority and high society.

ပြင်သစ်က အခွင့်အာဏာနဲ့ မြင့်မားတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ဘာသာစကား ဖြစ်လာခဲ့တယ်။

But English remained the dominant spoken language.

ဒါပေမဲ့ အင်္ဂလိပ်စကားက အဓိက အပြော ဘာသာစကားဖြစ်ကျန်နေဆဲပါ။

Over time, those descended from French speakers also became English speakers,

ကြာလာတော့၊ ပြင်သစ်စကားပြောသူတွေကနေ ဆင်းသက် လာသူတွေကလည်း အင်္ဂလိပ်စကားပြောသူတွေ

but some French words snuck into the language.

ဖြစ်လာပေမဲ့၊ ပြင်သစ်စကားလုံးအချို့က ဒီဘာသာစကားထဲကို ငုပ်ဝင်သွားတယ်။

Some English speakers were also familiar with Latin through the church

အင်္ဂလိပ်စကားပြောသူတချို့က အသင်းတော်ကတစ်ဆင့် လက်တင်စကားနဲ့လည်း

and formal education.

အကျွမ်းတဝင်ရှိကြတယ်။

By the mid-1400s, people were writing in English again—

၁၄၀၀ ပြည့်လွန်နှစ်လယ်တွေမှာ လူတွေက အင်္ဂလိပ်ဘာသာနဲ့ ပြန်ရေးသားနေပေမဲ့

but it was unstandardized.

ဒါက စံကိုက်မဖြစ်ခဲ့ဘူး။

They used a mix of influences to determine word choice and spelling,

သူတို့က သူတို့ သိတဲ့ ပြင်သစ်၊ လေ့လာတဲ့ လက်တင်၊ ပြောတဲ့ အင်္ဂလိပ် အပါအဝင်

including the French they knew, the Latin they studied,

စကားလုံး ရွေးချယ်မှုနဲ့ စာလုံးပေါင်းကို သတ်မှတ်ဖို့ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု

and the English they spoke.

အရောတစ်ခုကို အသုံးပြုခဲ့ကြတယ်။

So, things were already pretty messy.

ဒီတော့ အရာတွေက အတော့ကို ရှုပ်ထွေးနေပါပြီ။

Then, in 1476, the printing press arrived in England.

ဒီနောက် ၁၄၇၆ ခုနှစ်မှာ အင်္ဂလန်ကို ပုံနှိပ်စက် ရောက်လာတယ်။

Some of the people working the presses may have mainly spoken Flemish—

ပုံနှိပ်တိုက်တွေမှာ အလုပ်လုပ်နေသူတချို့က အဓိကအနေနဲ့ အင်္ဂလိပ်စကားမဟုတ်ဘဲ၊

not English.

ဖလဲမစ်စကားပြောလောက်ကြတယ်။

And they were given manuscripts that varied widely in their spelling.

သူတို့ကို စာလုံးပေါင်းအရ ကွဲပြားနေတဲ့ လက်ရေးစာမူတွေကို ပေးခဲ့တယ်။

Without standardization, different writers went with various spellings

စံသတ်မှတ်ချက်မရှိတဲ့၊ စာရေးဆရာမျိုးစုံက စာဖတ်စဉ် သူတို့ ကြုံတွေ့ခဲ့တာတွေအပေါ်

based in part on what they happened to encounter while reading.

တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအခြေခံပြီး စာလုံးပေါင်း အမျိုးမျိုးကို သုံးခဲ့ကြတယ်။

Many words had a multitude of spellings.

စကားလုံးများစွာမှာ စာလုံးပေါင်းများစွာရှိခဲ့တယ်။

The word “dough,” for instance,

ဥပမာ၊ ” dough” ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို

used to be spelled in all these ways and was originally pronounced “dach.”

ဒီနည်းလမ်းအားလုံးနဲ့ စာလုံးပေါင်းလေ့ရှိကာ မူလက ” dach” လို့ အသံထွက်ခဲ့ကြတယ်။

The guttural Germanic sound it ended with was one the Latin alphabet didn’t cover.

လည်ချောင်းသံ ဂျာမန်အသံကလက်တင်အက္ခရာကို မဖုံးတာ တစ်ခုအဖြစ် အဆုံးသတ်သွားတယ်။

It eventually came to be represented with “g-h.”

နောက်ဆုံးတော့ ဒါကို “g-h” နဲ့ ကိုယ်စားပြုလာခဲ့တယ်။

But, for some “g-h” words,

ဒါပေမဲ့ “g-h” စကားလုံးတချို့အတွက်တော့၊

English speakers eventually dropped the guttural sound altogether;

အင်္ဂလိပ်စကားပြောသူတွေဟာ နောက်ဆုံး လည်ချောင်းသံကို လုံးလုံး ဖြုတ်ချလိုက်တယ်။

for others, they ended up pronouncing it as “f” instead,

တခြားသူတွေအတွက်တော့ ” dough ” နဲ့ “tough” မှာ နမူနာပြထားသလို

as exemplified in “dough” versus “tough.”

“f” အဖြစ် အသံထွက်ကြတယ်။

Printing presses memorialized the spelling

နောက်ဆုံးမှာ အသံထွက် ပြောင်းလဲသွားတာတောင်၊

even though the pronunciation eventually changed.

ပုံနှိပ်စက်တွေက စာလုံးပေါင်းကို မှတ်တမ်းဖြစ်စေတာပါ။

And this wasn’t just the case with “g-h.”

ဒါက “g-h” နဲ့တင် မဟုတ်ဘူး။

Some letters in other words also fell silent:

တစ်နည်းပြောရရင်၊ တချို့စာလုံးတွေကလည်း အသံမထွက်ဘူး၊

words like knife, gnat, and wrong

knife, gnat နဲ့ wrong လို စကားလုံးတွေမှာ

all contain the vestiges of past pronunciations.

အတိတ်က အသံထွက်တွေရဲ့ အကြွင်းအကျန်တွေ ပါဝင်နေတယ်။

But while the printing press was solidifying spellings,

ဒါပေမဲ့ ပုံနှိပ်စက်က စာလုံးပေါင်းတွေကို ခိုင်မာစေနေပေမဲ့၊

the English language was also undergoing what scholars call the Great Vowel Shift.

အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားက Great Vowel Shift လို့ ပညာရှင်တွေ ခေါ်တဲ့အရာတွေလည်း ကြုံနေရတာပါ။

Between the 14th and 18th centuries,

၁၄ ရာစုနဲ့ ၁၈ ရာစု ကြားမှာ အင်္ဂလိပ်စကားပြောသူတွေ

the way English speakers pronounced many vowels changed significantly.

သရသံတော်တော်များများကို အသံထွက်ပုံက သိသိသာသာ ပြောင်းလဲသွားခဲ့တယ်။

For instance, “bawt” became “boat.”

ဥပမာ၊ “bawt” က “boat” ဖြစ်လာတယ်။

This displaced the word for “boot,”

ဒါက ” boat” လို့ အသံမထွက်ခင်က

which had up until then been pronounced “boat,”

” boot “အတွက် စကားလုံးကို ဖယ်ရှားခဲ့တာဖြစ်ပြီး၊

and pushed it into the high “u” vowel position it maintains today.

ဒီနေ့ ထိန်းသိမ်းထားတဲ့ အမြင့် “u” သရသံ နေရာထဲကို တွန်းပို့ ခဲ့တာပါ။

Words that already had this high “u” often became diphthongs,

ဒီအမြင့် “u” ရှိပြီးသား စကားလုံးတွေက ဝဏ္ဏတစ်သံထဲမှာ သရနှစ်သံပါတဲ့

with two vowels in a single syllable.

သရတွဲသံတွေ ဖြစ်လာလေ့ရှိတယ်။

So, “hus” became “house.”

ဒီတော့ “”hus ” ” house ” ဖြစ်လာတယ်။

As with so many linguistic matters, there's no clear reason why this happened.

ဘာသာဗေဒဆိုင်ရာကိစ္စများစွာလိုပဲ ဘာကြောင့် ဒီလိုဖြစ်လဲဆိုတာက မရှင်းလင်းဘူး။

But it did.

ဒါပေမဲ့ ဒီလိုဖြစ်ခဲ့တယ်။

And how the vowel shift affected a word depended on various things,

သရအပြောင်းအလဲက စကားလုံးအပေါ် သက်ရောက်ပုံက စကားလုံးထဲက တခြားအသံတွေအပါအဝင်၊

including the other sounds in the word.

အရာအမျိုးမျိုးအပေါ် မူတည်တယ်။

The word “tough” was once “tōh,” among other variations.

အခြားကွဲပြားမှုတွေထဲက “tough” ဆိုတဲ့ စကားလုံးက တစ်ချိန်က “tōh”ဆိုတဲ့စကားလုံးပါ။

“Through” was once “thruch” and “dough” “dah.”

တစ်ချိန်က “through” က ” thruch “နဲ့ dough” က “dah” ဖြစ်ခဲ့ဖူးတယ်။

These words all started with different vowel sounds

ဒီစကားလုံးအားလုံးက သရသံအပြောင်းအလဲကြောင့်

that were then affected differently by the vowel shift.

ခြားနားစွာ သက်ရောက်ခံရတဲ့ သရသံအမျိုးမျိုးနဲ့ စတာပါ။

The “o-u” spelling they all adopted was a haphazardly applied French influence.

ဒါတွေ အားလုံးက လက်ခံခဲ့တဲ့ “o-u” စာလုံးပေါင်းကပြင်သစ် သြဇာလွှမ်းမှုတစ်ခုပါ။

So, eventually they wound up with still distinct vowel sounds,

ဒီတော့ နောက်ဆုံးမှာ ဒါတွေက ကွဲပြားနေသးတဲ့ သရသံတွေနဲ့ အဆုံးသတ်သွားပေမဲ့၊

but similar spellings that don’t really make much sense.

တကယ့်ကို ယုတ္တိမရှိတဲ့ အလားတူ စာလုံးပေါင်းတွေပါ။

All this means English can be a difficult language

ဒါတွေအားလုံးက အင်္ဂလိပ်ဟာ မိခင်ဘာသာစကား မဟုတ်တဲ့ ပြောသူတွေအတွက် သင်ဖို့

for non-native speakers to learn.

ခက်တဲ့ဘာသာစကား ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ဆိုလိုတာပါ။

And it reveals the many ways history, in all its messiness,

ဒါက သမိုင်းကို နည်းလမ်းများစွာနဲ့ဖော်ပြနေတာက

acted upon English, making it especially tough.

ဒါရဲ့ ရှုပ်ထွေးမှုအားလုံးက အင်္ဂလိပ်စာ အပေါ် သက်ရောက်ပြီး၊ ဒါကို ခက်ခဲစေတာပါ။