Why don't "tough" and "dough" rhyme? - Arika Okrent

Translator: Trần Thái Hưng Reviewer: 24 Anh

It was June 2010.

Đó là tháng 6 năm 2010.

Inside the Scripps National Spelling Bee,

Bên trong Scripps National Spelling Bee,

contestants between 8- and 15-years-old wrestled words

các thí sinh từ 8 đến 15 tuổi chật vật với những từ

like brachydactylous and leguleian.

như brachydactylous (ngón ngắn bất thường) và leguleian (cây họ đậu).

Outside, a crowd protested the complexity of English spelling conventions.

Bên ngoài, đám đông phản đối sự phức tạp của các quy ước đánh vần tiếng Anh.

Indeed, spelling reformers have been around for centuries,

Thật vậy, các nhà cải cách đánh vần đã hoạt động trong nhiều thế kỷ,

advocating for overarching changes to make English spelling more intuitive.

ủng hộ những thay đổi bao quát để làm cho chính tả tiếng Anh trực quan hơn.

The English language is chock-full of irregularities.

Ngôn ngữ tiếng Anh đầy những bất thường.

One commonly used example of this: take the “g-h” sound from “enough,”

Một ví dụ thường phổ biến về điều này: lấy âm “g-h” từ “enough” (đủ),

the “o” sound from “women,” and the “t-i” sound from “action,”

âm “o” từ “women” (phụ nữ) và âm “t-i” từ “action” (hành động),

and you could argue that “g-h-o-t-i” spells “fish.”

và bạn có thể lập luận rằng “g-h-o-t-i” đánh vần là “fish" (cá).

So, how did English get like this?

Vậy làm thế nào mà tiếng Anh trở nên như vậy?

English arose from old Germanic tribes that invaded the British Isles

Tiếng Anh có nguồn gốc từ các bộ lạc German cổ xưa đã xâm lược Quần đảo Anh

more than 1,500 years ago.

cách đây hơn 1.500 năm.

Their languages coalesced and evolved into Old English.

Ngôn ngữ của họ hợp nhất và phát triển thành tiếng Anh cổ.

When Roman missionaries arrived around 600 CE,

Khi các nhà truyền giáo La Mã xuất hiện vào khoảng năm 600,

they devised ways to write it down using the Latin alphabet,

họ đã nghĩ ra cách viết tiếng Anh bằng bảng chữ cái Latinh,

supplementing it with some Germanic runes for sounds they didn’t have letters for.

đệm vào vài chữ cái rune của tộc German cho các âm không có chữ Latinh tương ứng.

Then came the Norman invasion of 1066 when French speakers conquered England.

Sau đó là cuộc xâm lược của người Norman vào năm 1066,

khi người nói tiếng Pháp chinh phục nước Anh.

French became the language of authority and high society.

Tiếng Pháp trở thành ngôn ngữ của quyền lực và giới thượng lưu.

But English remained the dominant spoken language.

Nhưng tiếng Anh vẫn là ngôn ngữ nói chính.

Over time, those descended from French speakers also became English speakers,

Dần dần, người có gốc nói tiếng Pháp cũng trở thành người nói tiếng Anh,

but some French words snuck into the language.

nhưng một số từ tiếng Pháp đã len lỏi vào tiếng Anh.

Some English speakers were also familiar with Latin through the church

Một số người nói tiếng Anh cũng quen thuộc với tiếng Latinh thông qua nhà thờ

and formal education.

và giáo dục chính quy.

By the mid-1400s, people were writing in English again—

Vào giữa những năm 1400, mọi người lại viết bằng tiếng Anh,

but it was unstandardized.

nhưng tiếng Anh chưa được chuẩn hóa.

They used a mix of influences to determine word choice and spelling,

Họ xác định lựa chọn từ và cách đánh vần dựa trên sự kết hợp của nhiều yếu tố,

including the French they knew, the Latin they studied,

bao gồm tiếng Pháp mà họ biết, tiếng Latinh mà họ học

and the English they spoke.

và tiếng Anh mà họ nói.

So, things were already pretty messy.

Vì vậy, mọi thứ đã khá lộn xộn.

Then, in 1476, the printing press arrived in England.

Sau đó, vào năm 1476, máy in đã đến Anh.

Some of the people working the presses may have mainly spoken Flemish—

Một số người làm trong ngành báo chí có thể chủ yếu nói tiếng Hà Lan-Bỉ,

not English.

không phải tiếng Anh.

And they were given manuscripts that varied widely in their spelling.

Các bản thảo họ nhận được có sự khác biệt lớn về cách đánh vần.

Without standardization, different writers went with various spellings

Thiếu sự chuẩn hóa, các nhà văn khác nhau đã sử dụng nhiều cách đánh vần khác nhau

based in part on what they happened to encounter while reading.

một phần dựa trên những gì họ tình cờ gặp phải trong khi đọc.

Many words had a multitude of spellings.

Nhiều từ có vô số cách đánh vần.

The word “dough,” for instance,

Chẳng hạn, từ “dough" (bột)

used to be spelled in all these ways and was originally pronounced “dach.”

từng được đánh vần theo tất cả cách này và ban đầu được phát âm là “dach”.

The guttural Germanic sound it ended with was one the Latin alphabet didn’t cover.

Âm cuối của nó là âm họng trong tiếng Đức và không có trong bảng chữ cái Latinh.

It eventually came to be represented with “g-h.”

Cuối cùng nó được biểu thị bằng “g-h”.

But, for some “g-h” words,

Nhưng, đối với một số từ chứa “g-h”,

English speakers eventually dropped the guttural sound altogether;

những người nói tiếng Anh cuối cùng đã loại bỏ hoàn toàn âm họng;

for others, they ended up pronouncing it as “f” instead,

đối với những từ khác, sau cùng họ phát âm nó là “f”,

as exemplified in “dough” versus “tough.”

chẳng hạn như "dough" (bột) so với “tough" (cứng).

Printing presses memorialized the spelling

Các máy in đã ghi nhớ cách đánh vần

even though the pronunciation eventually changed.

mặc dù cách phát âm cuối cùng đã thay đổi.

And this wasn’t just the case with “g-h.”

Và không chỉ có “g-h” mới như vậy.

Some letters in other words also fell silent:

Một số chữ cái trong các từ khác cũng không được phát âm:

words like knife, gnat, and wrong

những từ như knife (dao), gnat (muỗi nhỏ) và wrong (sai)

all contain the vestiges of past pronunciations.

đều chứa dấu tích của các cách phát âm trong quá khứ.

But while the printing press was solidifying spellings,

Nhưng trong khi máy in đang củng cố chính tả,

the English language was also undergoing what scholars call the Great Vowel Shift.

tiếng Anh cũng trải qua cái mà các học giả gọi là Đại Biến đổi Nguyên âm.

Between the 14th and 18th centuries,

Giữa thế kỷ 14 và 18,

the way English speakers pronounced many vowels changed significantly.

cách người nói tiếng Anh phát âm nhiều nguyên âm đã thay đổi đáng kể.

For instance, “bawt” became “boat.”

Ví dụ, “bawt” trở thành “boat" (thuyền).

This displaced the word for “boot,”

Điều này đã thay thế từ “boot”,

which had up until then been pronounced “boat,”

vốn được phát âm là “boat” cho đến lúc đó

and pushed it into the high “u” vowel position it maintains today.

và đẩy nó vào vị trí nguyên âm “u” cao mà vẫn duy trì đến ngày nay.

Words that already had this high “u” often became diphthongs,

Những từ vốn đã có chữ “u” cao này thường trở thành nguyên âm kép,

with two vowels in a single syllable.

với hai nguyên âm trong một âm tiết duy nhất.

So, “hus” became “house.”

Vì vậy, “hus” trở thành “house" (nhà).

As with so many linguistic matters, there's no clear reason why this happened.

Cũng như rất nhiều vấn đề ngôn ngữ, không rõ tại sao điều này xảy ra.

But it did.

Nhưng nó đã xảy ra.

And how the vowel shift affected a word depended on various things,

Tác động của biến đổi nguyên âm trong một từ phụ thuộc vào nhiều yếu tố,

including the other sounds in the word.

bao gồm cả các âm khác trong từ đó.

The word “tough” was once “tōh,” among other variations.

Từ "tough" đã từng là “tōh”, trong số các biến thể khác.

“Through” was once “thruch” and “dough” “dah.”

“Through” từng là “thruch” và “dough” là “dah.”

These words all started with different vowel sounds

Tất cả những từ này đều bắt đầu bằng các nguyên âm khác nhau

that were then affected differently by the vowel shift.

và sau đó bị tác động theo hướng khác nhau bởi sự biến đổi nguyên âm.

The “o-u” spelling they all adopted was a haphazardly applied French influence.

Cách viết “o-u” ở các từ trên là ảnh hưởng của tiếng Pháp được áp dụng ngẫu nhiên.

So, eventually they wound up with still distinct vowel sounds,

Vậy, cuối cùng chúng vẫn có những nguyên âm khác nhau,

but similar spellings that don’t really make much sense.

nhưng có cách viết tương tự mà không thực sự có nhiều ý nghĩa.

All this means English can be a difficult language

Tất cả điều này có nghĩa là tiếng Anh có thể là một ngôn ngữ khó học

for non-native speakers to learn.

đối với những ai không phải người bản xứ.

And it reveals the many ways history, in all its messiness,

Nó cho thấy nhiều ảnh hưởng của lịch sử đối với tiếng Anh trong bối cảnh hỗn loạn,

acted upon English, making it especially tough.

khiến tiếng Anh trở nên đặc biệt khó học.