Why isn't the world covered in poop? - Eleanor Slade and Paul Manning

Translator: munkhtur Bukhbold Reviewer: Indra Ganzorig

Somewhere near you, an animal is defecating.

Таны ойр хавьд амьтан ялгадсаа гаргаж байгаа.

Үнэндээ өдөр болгон амьтны ертөнц

In fact, each day, the animal kingdom produces roughly enough dung

to match the volume of water pouring over the Victoria Falls.

Викториа Хүрхрээтэй тэнцэх хэмжээний ялгадас гаргаж байдаг.

So why isn’t the planet covered in the stuff?

Тэгвэл дэлхий яагаад баасаар дүүрчхээгүй байна вэ?

You can thank the humble dung beetle for eating up the excess.

Үүнийг иддэг баасны хорхойд талархаж болно.

Capable of burying 250 times their body weight in a single night,

1 шөнийн дотор өөрийн биеийн жингээс 250 дахин их ялгадас газар булж чаддаг

these valiant insects make quick work of an endless stream of feces.

эдгээр шавж нар тасралтгүй гарах баасыг цуцалтгүй цэвэрлэдэг.

Over 7,000 known species of dung beetle run clean-up duty across six continents

Антарктидаас бусад бүх тивээр тархсан

7000 гаруй танигдсан төрөл зүйл шавж байна.

—everywhere except Antarctica.

A dung beetle’s first task is to locate dung.

Баасны хорхойн эхний ажил бол ялгадас хаана байгааг олох.

Some live on the anal regions of larger animals,

Зарим нь том амьтдын хошногын сүв хэсэгт нь амьдарч

ready to leap off when they defecate.

баах үед нь хооллоно.

Others sniff out feces that animals leave behind.

Бусад нь ялгадсыг үнэрлэж олно.

A pile of elephant dung can attract 4,000 beetles in 15 minutes.

Зааны том хомоол 15 минутад 4000 баасны хорхойг татаж чадна.

So once a beetle finds dung,

Хорхой нэгэнт ялгадас олсон үедээ

it must work quickly to secure some of the bounty for itself.

өөрийн ашгийн төлөө хурдан ажиллах хэрэгтэй болдог.

Most dung beetle species fall into one of three main groups:

Ихэнх баасны хорхой нар 3 үндсэн бүлэгт хуваагдана:

rollers,

өнхрүүлэгч,

tunnelers,

газар малтагч,

and dwellers.

оршин суугч.

Dung rollers sculpt a ball of dung, and using their back legs,

Өнхрүүлдэг нь хойд хөлөө ашиглаж баасыг бөөрөнхийлөөд,

quickly roll it away from competitors.

өрсөлдөгчдөөсөө ялгадсыг холдуулдаг.

Potential partners jump on the ball,

Боломжит хамтрагч нь бөмбөг дээр үсрэн гараад

and once the ball-maker has selected their mate,

хэрэв таалагдсан бол

the pair dig their dung ball into the soil.

хамтдаа бөмбөгөө газар доош булна.

Once it’s been buried, the female lays a single egg within the dung ball.

Булж дууссан бол эмэгчин нь түүндээ ганц л өндөг дардаг.

Tunnelers have a different approach.

Газар малтдаг нь өөр арга барилтай.

Digging underneath a pat, some drag dung down into the soil

Газар ухаж ялгадсыг хөрсөн доогуур чирч яван

and pack it into clumps known as brood balls,

хэлбэр хэмжээнээс нь хамаарч

өндөг дарах бөмбөг, ялгадсын бөмбөг,

dung balls,

or dung “sausages,” depending on their shape and size.

ялгадсан "зайдас" болгон бөөгнүүлдэг.

Male tunnelers sport a spectacular array of horns

Эрэгчинүүд нь эмэгчнээ өндгөө гаргатал

to fight each other for control of these tunnels,

нүхээ бусад эрэгчнээс хамгаалахын тулд

which they then defend until the female’s laid her egg.

урт бүрээ хэлбэртэй эврээ ашигладаг.

Some male tunnelers avoid the fray by masquerading as hornless females

Зарим эр хорхойнууд тулалдахаас зайлсхийн эвэргүй болж жүжиглэн

эрэгчин нь хараагүй байхад үржилд орчихдог.

and sneaking into tunnels to mate while the guardians’ heads are turned.

The third group of dung beetles, dwellers,

Гурав дахь төрлийн хорхой нь

take the most straightforward approach,

хамгийн энгийн арга буюу

laying their eggs directly into a dung pat.

шууд ялгадсанд өндгөө дардаг.

This makes their offspring more vulnerable to predation

Тэдний үр төл малтагч, өнхрүүлэгч хорхойн үр төлтэй харьцуулахад

than those of the tunnelers and rollers.

аюулд илүү өртөмхий.

As the larvae feed, they riddle the dung pat with tunnels,

Ингээд авгалдай хорхой ялгадсыг идэж нүх гарган,

leaving remains that are quickly colonized by bacteria and fungi and weathered away.

үлдэгдлээр нь бактери болон мөөгөнцөр хооллоно.

Inside a tunnel, ball, or pat, once the larvae hatch,

Эдгээр нүх, бөмбөгөн дотор өндөг хагарч, авгалдай болоод

they consume the dung before metamorphosing into a pupa

дараа нь нас биед хүрсэн хорхой болохоосоо өмнө

and then an adult beetle.

баасыг идэж дуусгана.

Besides clearing dung, the actions of these beetles

Баас цэвэрлэхээс гадна эдгээр хорхойн хийдэг зүйлс

have considerable ecological importance.

байгаль экологид чухал нөлөөтэй.

For one, they serve as secondary seed dispersers.

Нэгт, тэд хоёрдогч үр тараагчийн үүргийг гүйцэтгэнэ.

Dung from monkeys,

Сармагчин,

wild pigs,

and other animals is riddled with seeds from the fruits they eat.

бодон гахай

болон бусад амьдтын баас идсэн жимсний үрээр нь дүүрэн байдаг.

When beetles bury their dung balls,

Хорхой тэдний ялгдсыг газар булах үед

they inadvertently protect these seeds from predators

тэд мэдэлгүй жимсний үрийг бусад махчин амьтдаас хамгаалж,

and increase the likelihood they’ll germinate.

тэдний ургах магадлалыг нэмэгдүүлдэг.

The advantage is so great that one South African plant

Энэ давуу талыг ашиглан Өмнөд Америкийн нэгэн ургамал

has evolved to produce seeds that look and smell like dung

баас шиг хардагдаж, үнэртдэг үр гаргаж

to trick beetles into burying them.

баасны хорхойг хуурч үрждэг болон хувьссан.

Dung beetles also play important roles in agricultural systems.

Хөдөө аж ахуйд баасны хорхойн нөлөө их.

Livestock, like cows and sheep, produce huge amounts of dung,

Хонь, үхэр зэрэг мал ногоо ургахад шаардагдах тэжээл агуулсан

which contains nutrients that can benefit plants.

маш их хэмжээний ялгадас боловсруулдаг.

The beetles break up the dung and tunnel it deep into the soil,

Баасны хорхой үүнийг хөрсөнд аваачин булсанаар,

bringing the nutrients into close contact with plant roots.

ургамалд шаардах бордоог нь ойртуулж өгдөг.

Their services to farmers have been valued at $380 million a year in the US

Фермерүүдэд өгөх ашиг нь АНУ-д дангаараа 380 сая доллар,

and £367 million a year in the UK.

Англид 367 сая паунд.

Dung beetles can even help us battle global warming

Баасны хорхой дэлхийн дулаарлын эсрэг бидэнд

by reducing greenhouse gas emissions associated with farming.

хөдөө аж ахуйгаас ялгарах хүлэмжийн хийг бууруулж тусалдаг.

Microbes living in oxygen-poor livestock dung

Хүчилтөрөгчгүй орчинд амьдардаг микробууд нь

produce methane, a potent greenhouse gas.

метан буюу хүлэмжийн хийг ялгаруулна.

But beetles oxygenate pats when they tunnel into them,

Баасны хорхой нүх ухаж агаар оруулснаар,

preventing the microbes from producing methane.

микробыг метаны хий гаргахаас сэргийлдэг.

The dung beetle spreads seeds,

Баасны хорхой үр тарааж,

helps farmers,

фермерүүдэд тусалж,

and fights climate change

дэлхийн дулаарлыг бууруулж байхдаа

—and accomplishes it all simply by doing its business.

ердөө л өөрсдийн хийдэг юмаа л хийж байдаг.

Maybe next time you come across some dung in the forest or a field,

Магадгүй дараагийн удаа та түүнийг хээр газар эсвэл ойд харвал

you’ll be tempted to take a closer look.

илүү ойроос харах гэж тэвдэж ч болох юм.