What if you could help decide how the government spends public funds? | Shari Davis

Translator: Hoàng Trung Lê Reviewer: Huỳnh Nhi

My name is Shari Davis,

Tên tôi là Shari Davis

and let's be honest,

và thành thật mà nói,

I'm a recovering government employee.

tôi đang hồi phục từ việc là một công chức.

And I say that with a huge shout-out to the folks that work in government

Và tôi nói như một lời kêu gọi đến những người đang làm cho nhà nước

and on systems change.

và cải cách hệ thống.

It's hard.

Nó rất khó.

It can be isolating.

Nó có thể bị cô lập.

And the work can feel impossible.

Và công việc đó dường như bất khả thi.

But government is the people that show up.

Nhưng chính quyền là những người phải có mặt.

Really, it's the people that can show up

Họ thật sự phải có mặt

and are committed to the promise that public service offers:

và cam kết với lời hứa về phục vụ cộng đồng:

service to people,

phục vụ nhân dân,

democracy

chế độ dân chủ

and fixing the problems that community members face.

và khắc phục những vấn đề mà cộng đồng đang phải đối mặt.

Seventeen years ago,

Mười bảy năm trước,

I walked through city hall for the first time as a staff member.

tôi đi qua tòa thị chính lần đầu với tư cách là một công chức ở đó.

And that walk revealed something to me.

Và khi đi, tôi nhận ra một điều:

I was a unicorn.

tôi là một con kì lân.

There weren't many people who looked like me

Không có nhiều người như tôi làm việc trong tòa nhà đó.

that worked in the building.

And yet, there were folks committed to addressing hundreds of years

Nhưng rồi, cũng có những người nói đến hàng trăm năm

of systemic inequity

của sự bất công có hệ thống,

that left some behind and many ignored.

nhưng rồi đã để vài người lại phía sau và nhiều người bị phớt lờ.

Where there was promise,

Khi có những lời hứa thì luôn có những vấn đề lớn.

there was a huge problem.

You see, democracy, as it was originally designed,

Bạn thấy đấy, chế độ dân chủ, khi nó được khởi nguồn,

had a fatal flaw.

đã có một lỗi chết người.

It only laid pipeline for rich white men to progress.

Nó chỉ trải thảm cho những người giàu da trắng.

And now, if you're a smart rich white man,

Và giờ, nếu bạn là một người đàn ông thông minh da trắng giàu có,

you understand why I say that's a problem.

bạn sẽ hiểu vì sao tôi nói đó là một vấn đề.

Massive talent has been left off the field.

Nhiều tài năng đã bị cho ra rìa.

Our moral imaginations have grown anemic.

Suy nghĩ về đạo đức của ta đã trở nên nhợt nhạt.

Our highest offices are plagued by corruption.

Những cơ quan quyền hành cao nhất của ta đã bị lây nhiễm căn bệnh tham nhũng.

We're on the brink of a sort of apathetic apocalypse,

Ta đang trên bờ vực của một kiểu tận thế vô cảm,

and it's not OK.

và nó không ổn chút nào.

We've got to open the doors

Chúng ta phải mở cửa

to city halls and schools

của tòa thị chính và trường học rộng mở để mọi người bước vào.

so wide that people can't help but walk in.

We've got to throw out the old top-down processes

Ta phải xóa bỏ các quy trình chỉ đạo lạc hậu

that got us into this mess,

đã đẩy ta vào mớ rắc rối này,

and start over,

và bắt đầu lại,

with new faces around the table,

với những gương mặt mới quanh bàn làm việc,

new voices in the mix,

những tiếng nói mới trong cộng đồng,

and we have to welcome new perspectives every step of the way.

và ta phải đón nhận những góc nhìn mới trên con đường của chúng ta.

Not because it's the right thing to do --

Không phải vì nó là việc đúng phải làm,

although it is --

dù nó đúng,

but because that's the only way for us to all succeed together.

mà vì đó là cách duy nhất để hướng tới thành công cùng nhau.

And here's the best news of all.

Và đây là tin tốt nhất.

I know how to do it.

Tôi biết sao để thực hiện điều đó.

The answer -- well, an answer,

Câu trả lời, một câu trả lời,

is participatory budgeting.

là ngân sách xã hội hóa.

That's right.

Đúng rồi.

Participatory budgeting, or "PB" for short.

Ngân sách xã hội hóa, viết tắt là NSXHH (PB).

PB is a process that brings community and government together

PB là quy trình đưa cộng đồng và chính quyền gần nhau hơn

to ideate, develop concrete proposals

để đưa ra quan điểm, đề xuất vững chắc

and vote on projects that solve real problems in community.

và biểu quyết những dự án giải quyết vấn đề thực trong cộng đồng.

Now I realize that people don't get up and dance

Giờ, tôi biết là mọi người không đứng lên tung hô

when I start talking about public budgets.

khi tôi nói về ngân sách công cộng.

But participatory budgeting

Nhưng ngân sách xã hội hóa

is actually about collective, radical imagination.

thực sự là một suy nghĩ cấp tiến, có tính cộng đồng.

Everyone has a role to play in PB,

Ai cũng có vai trò trong PB, và nó thành công,

and it works,

because it allows community members to craft real solutions

vì nó cho phép người dân đề ra giải pháp cho những vấn đề thực

to real problems

and provides the infrastructure for the promise of government.

và cung cấp nền tảng cho lời hứa của chính quyền.

And honestly,

Và thành thật,

it's how I saw a democracy actually work for the first time.

đó là lần đầu tiên tôi thấy chế độ dân chủ thật sự hoạt động.

I remember it like it was yesterday.

Tôi nhớ nó rõ như mới chỉ hôm qua.

It was 2014 in Boston, Massachusetts,

Đó là vào năm 2014 ở Boston, Massachusetts và thị trưởng Menino giao tôi

and mayor Menino asked me

to launch the country's first youth-focused PB effort

khởi động dự án PB hướng đến giới trẻ đầu tiên trên cả nước

with one million dollars of city funds.

với một triệu đô là từ nguồn quỹ của thành phố.

Now, we didn't start with line items and limits

Giờ, chúng tôi không bắt đầu với một quỹ riêng và các giới hạn

or spreadsheets and formulas.

hay bảng tính và công thức.

We started with people.

Chúng tôi bắt đầu với người dân.

We wanted to make sure that everyone was listened to.

Chúng tôi muốn chắc chắn rằng mọi người đều được lắng nghe.

So we brought in young people

Chúng tôi đưa thanh niên

from historically and traditionally marginalized neighborhoods,

từ những khu dân cư bị cách biệt vì lịch sử và truyền thống,

members of the queer community

thành viên trong cộng đồng queer

and youth that were formerly incarcerated,

và những người trẻ là tù mãn hạn,

and together, often with pizza and a sugar-free beverage,

và cùng nhau, với pizza và nước uống không đường,

we talked about how to make Boston better.

chúng tôi bàn cách biến Boston thành một nơi tốt hơn.

And we designed a process that we called "Youth Lead the Change."

Và chúng tôi thiết kế một chương trình có tên là "Thanh niên dẫn đầu Thay đổi".

We imagined a Boston

Chúng tôi nghĩ đến một Boston mà người trẻ có thể tiếp cận thông tin

where young people could access the information

that they need to thrive.

mà họ cần để phát triển.

Where they could feel safe in their communities,

Nơi mà họ có thể cảm thấy an toàn trong cộng đồng,

and where they can transform public spaces into real hubs of life

và nơi họ có thể biến không gian cộng đồng thành nơi sống thực sự

for all people.

cho tất cả mọi người.

And that's exactly what they did.

Và đó chính là điều họ đã làm.

In the first year,

Trong năm đầu tiên,

young people allocated 90,000 dollars to increase technology access

thế hệ thanh niên đã phân bổ 90 000 đô để tăng tiếp cận công nghệ

for Boston public high school students,

cho học sinh cấp ba trường công ở Boston,

by delivering laptops right to Boston public high schools,

bằng việc đưa laptop đến các trường công cấp ba ở Boston,

so that students could thrive inside and outside of the classroom.

để học sinh có thể phát triển trong và ngoài môi trường học đường.

They allocated 60,000 dollars to creating art walls

Họ phân bổ 60 000 đô để tạo những bức bích họa

that literally and figuratively brightened up public spaces.

mà theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng đã làm bừng sáng không gian công cộng.

But they addressed a more important problem.

Nhưng nó giải quyết một vấn đề quan trọng hơn.

Young people were being criminalized and pulled into the justice system

Thanh niên bị kết tội và đẩy vào vòng pháp luật

for putting their art on walls.

vì vẽ tranh lên tường.

So this gave them a safe space to practice their craft.

Nên điều này cho họ một nơi an toàn để trổ tài nghệ thuật.

They allocated 400,000 dollars to renovating parks,

Họ phân bổ 400 000 đô để làm mới các công viên,

to make them more accessible for all people of all bodies.

để mọi tầng lớp người dân đều có thể tiếp cận.

Now, admittedly,

Giờ phải thừa nhận là,

this didn't go as smoothly as we had planned.

mọi chuyện không suôn sẻ như dự tính.

Right before we broke ground on the park,

Trước khi chúng tôi san mặt bằng của công viên,

we actually found out that it was on top of an archaeological site

chúng tôi nhận ra nó đang nằm trên một khu vực khảo cổ

and had to halt construction.

và phải tạm thi công.

I thought I broke PB.

Tôi tưởng mình đã phá hỏng PB.

But because the city was so committed to the project,

Nhưng vì thành phố rất cam kết với dự án này,

that's not what happened.

chuyện đó đã không xảy ra.

They invited community in to do a dig,

Họ mời cộng đồng đến khai quật,

protected the site,

gìn giữ khu vực đó,

found artifacts,

tìm được các hiện vật,

extended Boston's history

mở rộng lịch sử Boston

and then moved forward with the renovation.

và rồi tiếp tục cải tạo.

If that isn't a reflection of radical imagination in government,

Nếu đó không phản ánh một suy nghĩ cấp tiến của chính quyền,

I don't know what is.

tôi không biết điều gì sẽ phản ánh nó.

What sounds simple

Điều tưởng chừng đơn giản

is actually transformational for the people and communities involved.

lại có sức biến đổi rất lớn với người dân và cộng đồng liên quan.

I'm seeing community members shape transportation access,

Tôi đang thấy các thành viên trong cộng đồng định hình tiếp cận giao thông,

improve their schools

cải thiện trường học

and even transform government buildings,

và thậm chí biến đổi cả các trụ sở công quyền,

so that there is space inside of them for them.

để tạo không gian bên trong cho họ.

Before we had PB,

Trước khi chúng tôi có PB,

I would see people who look like me

tôi sẽ thấy những người như tôi

and come from where I come from

và đến từ nơi tôi đến,

walk in to government buildings for this new initiative

đi đến các trụ sở công quyền để giới thiệu ý tưởng mới này

or that new working group,

hay nhóm làm việc mới,

and then I'd watch them walk right back out.

và rồi tôi sẽ thấy họ đi ngay ra ngoài.

Sometimes I wouldn't see them again.

Đôi lúc tôi không thấy họ nữa.

It's because their expertise was being unvalued.

Đó là vì chuyên môn của họ không được trân trọng.

They weren't truly being engaged in the process.

Họ không thật sự được tham gia trực tiếp vào quy trình.

Put PB is different.

Nhưng PB thì khác,

When we started doing PB,

Khi chúng tôi khởi động PB,

I met amazing young leaders across the city.

tôi được gặp với những lãnh đạo trẻ tài năng khắp thành phố

One in particular, a rock star, Malachi Hernandez,

Một người cụ thể, là ngôi sao nhạc rock, Malachi Hernandez,

15 years old,

15 tuổi,

came into a community meeting --

đi đến một buổi họp cộng đồng, e thẹn, hiếu kì, một chút kín tiếng.

shy, curious, a little quiet.

Stuck around

Lưu lại

and became one of the young people hoping to lead the project.

và trở thành một trong những thanh niên hi vọng được dẫn dắt dự án.

Now fast-forward a couple of years.

Giờ, tua thêm vài năm.

Malachi was the first in his family to attend college.

Malachi là thành viên đầu tiên trong gia đình theo học đại học.

A couple of weeks ago,

Vài tuần trước,

he was the first in his family to graduate.

em là người đầu tiên trong gia đinh tốt nghiệp đại học.

Malachi has appeared

Malachi đã xuất hiện

in the Obama White House several times

ở Nhà Trắng thời Obama vài lần

as part of the My Brother's Keeper initiative.

như một phần thuộc dự án My Brother's Keeper.

President Obama even quotes Malachi in interviews.

Tổng thống Obama còn trích Malachi trong các cuộc phỏng vấn.

It's true, you can look it up.

Thật đấy, các bạn có thể tìm được.

Malachi got engaged, stayed engaged,

Malachi được tham gia, tích cực tham gia,

and is out here changing the way we think about community leadership

và đang ở ngoài kia thay đổi cách chúng ta nghĩ về lãnh đạo cộng đồng

and potential.

và tiềm năng.

Or my friend Maria Hadden,

Hay bạn tôi Maria Hadden,

who was involved in the first PB process in Chicago.

người đã theo giai đoạn đầu của PB ở Chicago.

Then went on to become a founding

Rồi đã trở thành thành viên sáng lập quản trị dự án PB,

participatory budgeting project board member,

eventually a staff member,

cuối cùng là một nhân viên,

and then unseated a 28-year incumbent,

và rồi làm mất chức một quan chức tại vị 28 năm,

becoming the first queer Black alderperson

để trở thành ủy viên hội đồng thành phố đầu tiên là người queer da màu

in Chicago's history.

trong lịch sử Chicago.

That's real engagement.

Đó là sự tham gia tích cực.

That's being taken seriously.

Đó là thực sự chú trọng tới công việc.

That's building out and building on community leadership.

Đó là thành tố của lãnh đạo cộng đồng.

That's system change.

Đó là sự cải tổ hệ thống.

And it's not just in the US either.

Và nó không chỉ dừng lại ở Mĩ.

After starting 30 years ago in Brazil,

Sau khi bắt đầu 30 năm trước ở Brazil,

PB has spread to over 7,000 cities across the globe.

PB đã lan đến hơn 7000 thành phố khắp thế giới.

In Paris, France,

Ở Pa-ri, Pháp,

the mayor puts up five percent of her budget,

thị trưởng đã dành 5% ngân quỹ của bà,

over 100 million euros,

là hơn 100 triệu euro,

for community members to decide on and shape their city.

cho người dân quyết định và định hình thành phố.

Globally, PB has been shown to improve public health,

Khắp toàn cầu, PB đã chứng tỏ là cải thiện hệ thống y tế công,

reduce corruption

giảm tham nhũng

and increase trust in government.

và tăng niềm tin vào chính quyền.

Now we know the challenges that we face in today's society.

Giờ chúng ta đã biết những thách thức ta phải đối mặt trong xã hội hiện nay.

How can we expect people to feel motivated,

Làm sao ta giúp mọi người cảm thấy có động lực,

to show up to the polls

để đi bầu cử

when they can't trust that government is run by and for the people.

khi họ không tin chính quyền vận hành bởi và cho người dân.

I argue that we haven't actually experienced

Tôi cho là chúng tôi chưa thực sự trải nghiệm

true participatory democracy

nền dân chủ có sự đóng góp cộng đồng thực sự

in these United States of America just yet.

ở những nơi trong nước Mĩ.

But democracy is a living, breathing thing.

Nhưng nền dân chủ là một thực thể sống.

And it's still our birthright.

Và nó vẫn là quyền chính đáng của chúng ta

It's time to renew trust, and that's not going to come easy.

Đã đến lúc đổi mới niềm tin và nó không dễ gì.

We have to build new ways of thinking,

Chúng ta phải kiến tạo những cách mới cho tư duy,

of talking, of working, of dreaming, of planning

giao tiếp, làm việc, ước mơ và hoạch định ở nơi này.

in its place.

What would America look like if everyone had a seat at the table?

Nước Mĩ sẽ như nào nếu mọi người đều có chỗ trên bàn tròn?

If we took the time to reimagine what's possible,

Nếu ta dành thời gian suy nghĩ lại về những điều gì là khả thi,

and then ask, "How do we get there?"

và rồi tự hỏi: "Làm sao để đạt được nó?"

My favorite author, Octavia Butler, says it best.

Tác giả yêu thích của tôi, Octavia Butler nói điều này hay nhất.

In "Parable of the Sower," basically my Bible, she says,

Trong cuốn "Parable of the Sower", căn bản là Kinh Thánh với tôi, bà nói:

"All that you touch You Change.

"Với tất cả thứ bạn chạm Bạn Thay đổi.

All that you Change Changes you.

Thứ bạn Thay đổi Thay đổi bạn.

The only lasting truth Is Change.

Sự thật vĩnh hằng Là Sự Thay đổi.

God Is Change."

Thánh thần là Đổi thay.''

It's time for these 50 states to change.

Đã đến lúc để 50 bang thay đổi.

What got us here sure as hell won't get us there.

Thứ đã đưa chúng ta đến bây giờ chắc chắn không đời nào đưa ta đi tiếp.

We've got to kick the walls of power down

Chúng ta phải đạp đổ bức tường quyền lực

and plant gardens of genuine democracy in their place.

và gieo những khu vườn dân chủ thực sự ở đó.

That's how we change systems.

Đó là cách ta thay đổi hệ thống.

By opening doors so wide

Bằng cách mở rộng cửa đón nhận

that people can't help but walk in.

để mọi người tự bước vào.

So what's stopping you

Vậy điều gì đang kìm chân bạn

from bringing participatory budgeting to your community?

để đưa ngân sách xã hội hóa đến cộng đồng của mình?