Kayvon Tehranian: How NFTs are building the internet of the future | TED

Translator: Lê Thông Reviewer: Ly Nguyễn

NFTs are not a scam.

NFT không phải là một trò lừa đảo.

NFTs are not a fad.

NFT không phải một xu hướng nhất thời.

In fact, NFTs are the building blocks of the internet of the future.

Trên thực tế NFT là nền tảng Internet trong tương lai

But in order for us to see this future clearly,

Nhưng để chúng ta có thể thấy rõ được tương lai này,

we first need to go back into the past.

trước tiên hết ta cần phải nhìn về quá khứ.

The year is 1992.

Năm đó là 1992.

The World Wide Web is only three years old.

Mạng lưới toàn cầu chỉ mới có ba tuổi

This is what it looks like.

Nó trông như thế này.

For the first time in human history,

Lần đầu tiên trong lịch sử loài người,

we share a global commons,

chúng ta đã có một sự đồng nhất toàn cầu,

where, irrespective of where we are in the physical world,

cho dù chúng ta ở bất cứ nơi đâu trên thế giới này,

we can convene and share information freely.

ta vẫn có thể trao đổi và chia sẻ thông tin một cách tự do.

Most people at that time couldn't see what it meant

Hầu như mọi người tại lúc đó đã không hiểu được

to be connected by a network of computers.

như thế nào là được kết nối bởi một mạng lưới máy tính.

In fact, many people thought the internet itself was a scam or a fad.

Thật ra, nhiều người đã nghĩ Internet chỉ là một trò lừa hoặc xu thế nhất thời.

But a few early internet pioneers saw the potential

Nhưng một số nhà tiên phong của internet đã thấy được tiềm năng

in this burgeoning technology.

của công nghệ phát triển nhanh chóng này.

One of those early internet pioneers, John Perry Barlow,

John Perry Barlow, một trong những nhà tiên phong Internet,

saw both the opportunities and pitfalls inherent in our new digital world.

đã thấy cả cơ hội và và cạm bẫy hiện hữu trong thế giới kỹ thuật số mới của ta.

And, of early cyberspace, he posed a prescient riddle

Và, trong những giai đoạn đầu của không gian ảo, ông ta đã tự đặt một câu đố

all the way back in 1992,

từ tận năm 1992,

that I'll paraphrase for you:

mà giờ tôi sẽ nói ngắn gọn cho bạn là:

"If our property can be infinitely reproduced

“Nếu tài sản của chúng ta có thể tự tái tạo vô hạn lần

and instantaneously distributed across the planet without cost,

và được phân phát khắp toàn thế giới ngay lập tức mà không tốn chi phí,

how are we going to protect it?

thì ta sẽ bảo vệ nó bằng cách nào?

How are we going to get paid for the work we do with our minds?

Chúng ta sẽ được trả lương cho các công việc trí thức như thế nào?

And if we can't get paid,

và giả sử như ta không được trả lương,

what will assure the continued creation and distribution of such work?”

thì điều gì sẽ đảm bảo sự tiếp diễn của sự sáng tạo và phân bổ các việc đó?”

A lot has changed on the internet since 1992.

Internet đã trải qua rất nhiều thay đổi kể từ 1992.

The internet itself is an alive and evolving technology.

Chính internet là một công nghệ sống và tiến hóa không ngừng.

And as predicted by its earliest champions,

Và như đã được dự đoán từ trước bởi các nhà tiên phong của nó,

the internet has increasingly become our default context.

Internet đang dần trở thành ngữ cảnh mặc định của ta.

Today, one's job, wealth,

Ngày nay, công việc, tài sản,

relationships, sense of self,

các mối quan hệ, nhận thức về bản thân,

are all often more mediated through our digital contexts

thường được thể hiện rõ hơn qua thế giới ảo

than our physical ones.

hơn là thế giới thật.

Yet, Barlow's riddle has remained vexingly unsolved.

Dù vậy, bài đố của Barlow vẫn chưa có lời giải thỏa mãn.

Concepts like property and ownership --

Những khái niệm như là tài sản và quyền sở hữu,

ideas that have been with us for centuries in the physical world --

những ý tưởng đã ở bên ta qua hàng thế kỷ ở thế giới thật,

have evaded us in our digital spaces.

đã xâm nhập vào không gian ảo của ta.

We’ve tried to foist copyright,

Ta đã thử đặt ra bản quyền

đạo luật bản quyền thiên niên kỷ kỹ thuật số,

DMCA,

DRM and watermarks onto the internet to protect our ideas

quản lý bản quyền kỹ thuật và hình mờ lên internet để bảo vệ các ý tưởng của mình

and to restrain their distribution.

và kiềm chế lại sự phân tán của chúng.

None of these approaches have worked.

Tuy nhiên, không có giải pháp nào thực sự hiệu quả cả.

Why?

Tại sao?

Because, as Stewart Brand, another early internet pioneer, famously coined:

Bởi vì như Stewart Brand, nhà tiên phong internet nổi tiếng đã nói:

information wants to be free.

Thông tin muốn được tự do.

It wants to travel effortlessly, without hindrance, without encumbrance.

Nó muốn được được di chuyển dễ dàng, không chướng ngại, không cản trở.

This is what allowed the internet to succeed in the first place.

Đây chính là thứ mà đã khiến internet trở nên thành công vào lúc đầu.

Since 1992, we've uploaded trillions of photos and videos and even cat memes

Từ 1992, ta đã đăng tải lên hàng nghìn tỷ các bức ảnh, video hay ảnh chế của mèo

to the internet for free.

lên internet một cách miễn phí.

And what business model has allowed this information to be free?

Và mô hình kinh doanh nào đã cho phép các thông tin này miễn phí?

Advertising.

Quảng cáo.

Advertising is the internet's default business model,

Quảng cáo là mô hình kinh doanh mặc định của internet,

not because that's what we want, but because it's what pays the bills.

không phải vì nó là thứ mà chúng ta muốn, mà là vì nó sẽ chi trả cho ta.

Right now, the few large corporations that run the most effective ad networks

Hiện nay, các tập đoàn lớn điều hành những mạng lưới quảng cáo hiệu quả nhất

control most of the value on today's internet,

kiểm soát gần như toàn bộ giá trị của internet ngày nay,

not the people creating its content.

không phải những người đang tạo nội dung cho nó.

On today's internet, we don't get paid for the work we do with our minds.

Trên internet ngày nay, ta không được trả tiền cho những công việc dùng trí óc.

And what's more, the content we upload to these services is trapped there.

Và hơn nữa, những nội dung mà ta đăng tải lên các dịch vụ đó sẽ ở đó mãi mãi.

These services not only make money from our content, they control it.

Những dịch vụ này không những kiếm tiền từ nội dung của ta, mà còn điều khiển chúng.

Until NFTs.

Cho tới khi các NFT xuất hiện

NFTs are a technological breakthrough.

Các NFT là sự đột phát của công nghệ.

They offer us the opportunity to break away from that broken system.

Chúng cho ta cơ hội để thoát khỏi hệ thống đầy khuyết điểm đó.

So you're asking yourself: What is an NFT?

Và giờ đây, bạn đang tự hỏi với bản thân: NFT là gì?

It's a certificate of ownership registered on the blockchain

Nó là chứng nhận sở hữu được đăng kí trực tiếp vào công nghệ chuỗi

for everyone to see.

để mọi người có thể thấy.

It's not too dissimilar to the deed you get

Nó không quá khác với chứng từ mà bạn nhận

when you buy a house in the physical world.

khi bạn mua nhà ở thế giới thật.

But instead of a house, an NFT denotes ownership of a file on the internet.

Nhưng thay vì là một căn nhà, NFT xác nhận quyền sở hữu của một tập tin trên internet

And unlike copyright or watermarks,

và không như bản quyền hay là in mờ

which are ancient technologies rooted in bygone eras,

những thứ mà được coi là công nghệ cổ từ thời xa xưa

NFTs are internet native.

NFT xuất xứ từ internet.

They are born of the internet for the internet.

Nó được sinh ra từ internet và dành riêng cho internet.

Và các NFT không chỉ đơn giản là chuyển mô hình quyền sở hữu đã tồn tại

And NFTs don't simply port our existing model of ownership

from the physical world,

từ thế giới thật của ta,

they improve it.

mà chúng còn cải tiến thêm nữa.

In the physical world, ownership actually fences people out.

Ngoài đời thật, chứng nhận sở hữu có thể chặn người khác khỏi tài sản của bạn.

It precludes others from enjoying what you own.

Nó ngăn không cho người khác thưởng thức, sử dụng những gì thuộc về bạn.

I wouldn't expect to feel welcome in your home uninvited.

Tôi không nghĩ mình sẽ được chào đón nếu tôi đến nhà bạn mà không được mời.

Digital space, however, is expansive.

Tuy nhiên, không gian ảo thì lại rất rộng lớn.

It's home to the infinite, the exponential,

Nó là ngôi nhà của sự vô tận, sự to lớn

the instantaneous.

sự lập tức.

NFTs offer a system of ownership that reflects this expansiveness.

Các NFT cho ta một hệ thống quyền sở hữu mà phản ánh lại sự rộng lớn này.

Với các NFT, việc mà tôi sở hữu một thứ gì đó không ngăn người khác thưởng thức nó.

With NFTs, my owning something doesn't preclude others from enjoying it.

In fact, it's the opposite.

Thật ra, nó hoàn toàn ngược lại.

The more an NFT is seen, appreciated and understood,

Các NFT mà càng được nhìn thấy, càng được trân trọng và hiểu rõ,

the more possibility it has to increase in value.

thì sẽ càng có thêm cơ hội cho nó tự tăng giá trị của bản thân nó lên.

Let's take an example:

Đây là một ví dụ:

Nyan Cat, a wildly popular, instantly recognizable cat meme.

Nyan Cat, một chiếc ảnh chế về mèo cực kì nổi tiếng và có thể được nhận ra ngay.

Kể từ khi nó được đăng tải lên internet từ hơn một thập kỉ trước,

Since it was uploaded to the internet a decade ago,

it has accumulated hundreds of millions of views.

nó đã thu về hàng trăm triệu lượt xem.

And precisely because of that virality, when it was auctioned as an NFT,

Và cũng chính vì sự nổi tiếng đó của nó, khi mà nó được đấu giá dưới dạng một NFT,

it sold for 300 ETH, or the equivalent of over 600,000 dollars.

thì nó đã được bán với giá 300 ETH, hoặc có thể quy đổi sang 600,000 đô.

And the person who now owns this NFT, they're not preventing anyone from liking,

Và chủ nhân của NFT không hề ngăn cản bất cứ ai khỏi việc thích nó,

resharing or remixing Nyan Cat --

chia sẻ hoặc remix Nyan Cat cả.

Nyan Cat is free to travel the internet

Nyan Cat được tự do lưu hành trên internet

as it always has.

như nó đã luôn như vậy.

What's different now is that,

Điều khác biệt duy nhất giờ là,

as Nyan Cat's popularity continues to grow,

Với sự nổi tiếng của Nyan Cat ngày một phát triển,

so can the value of the NFT.

thì giá trị của NFT cũng thế.

Because of NFTs, Chris Torres, Nyan Cat's creator,

Nhờ NFT, Chris Torres, người tạo ra Nyan Cat,

has received direct compensation for his creation.

hiện đang trực tiếp có thu nhập từ chính tác phẩm của mình.

But what's more is he'll continue to receive compensation

Và anh ta sẽ tiếp tục được nhận tiền

every single time the NFT is resold.

mỗi lần mà cái NFT đó được bán lại.

This is because of the royalty system baked into the smart contracts

Đây là bởi hệ thống tiền bản quyền này đã tích hợp vào các hợp đồng thông minh

that govern NFTs.

quản lý các NFT.

NFTs are software; they can be programmed.

Các NFT là phần mềm, chúng có thể được lập trình.

And with something as complicated as royalties,

Và với những thứ phức tạp như là tiền bản quyền,

which require enormous amounts of legal and manual labor to implement

thứ yêu cầu một lượng lớn nhân lực thủ công và hợp pháp để thi hành

in our analog world,

trong thế giới thật của ta,

we can now express them in a few simple lines of code.

giờ đây ta có thể thể hiện chúng qua vài dòng mã đơn giản.

This represents a breakthrough innovation

Đây chính là thứ đại diện cho sự sáng tạo vượt bậc

for any industry predicated on royalty payments,

của bất cứ ngành công nghiệp nào hoạt động dựa trên bản quyền

such as publishing or music.

như là xuất bản hoặc âm nhạc.

And just as blogs and MP3s re-architected, these industries in decades past,

Và cũng như các blog và file mp3 đã tái thiết lập các ngành này trong quá khứ,

NFTs will catalyze their next evolution.

Các NFT cũng sẽ tự làm cột mốc mới cho sự tiến hoá của các ngành này.

The internet dissolved our geographic boundaries.

Mạng internet đã phá tan các giới hạn địa lý của ta.

NFTs dissolve economic boundaries.

NFT sẽ loại bỏ đi các giới hạn về tài chính.

Yatreda, an Ethiopian artist collective, created these beautiful portraits

Yatreda, một họa sĩ người Ethiopia đã tạo ra các chân dung tuyệt đẹp

of heroes and heroines from Ethiopia's past.

của các anh hùng và nữ anh hùng trong quá khứ của Ethiopia.

They sold them as NFTs,

Và bán chúng dưới dạng NFT,

and in one weekend, they made 13 ETH, or the equivalent of over 40,000 dollars.

và chỉ trong một cuối tuần, họ đã kiếm được 13 ETH, tương đương với 40,000 đô

And they were paid out instantly.

Và họ đã được trả tiền ngay tức khắc.

No customs, no foreign exchange, no international wire transfers.

Không thủ tục, không phải đổi ngoại tệ, không chuyển khoản quốc tế.

An artist collective based out of Addis Ababa

Một họa sĩ tại Addis Alaba

has the same economic tools at their disposal now

cũng có những công cụ kinh tế trong tay

as an artist in LA, New York or London.

y như những họa sĩ tại Los Angeles, New York hay London.

And while the NFTs for Nyan Cat and Yatreda

Và trong khi các NFT của Nyan Cat và Yatreda

were created and sold on the same platform,

đã được tạo ra và bán trên cùng một nền tảng,

they're not confined there -- remember: information wants to be free.

chúng không hề bị kìm hãm tại đó -- nên nhớ rằng: thông tin muốn được tự do.

And unlike the current internet,

Và không như internet ngày nay,

where information is made available through proprietary apps and platforms,

nơi mà thông tin được truy cập thông qua riêng các app và nền tảng độc quyền,

NFTs are portable.

các NFT rất di động.

Instead of living on a company's private servers,

Thay vì sống trên server riêng của một công ty nào đó,

They live on decentralized infrastructure that is peer to peer,

chúng sống trên cơ sở hạ tầng phân quyền hoạt động ngang hàng,

open and transparent.

không hạn chế và trong sạch.

But understanding this complex decentralized infrastructure

Nhưng hiểu về cơ sở hạ tầng phân quyền phức tạp phi tập trung này

is not a prerequisite to understand what NFTs unlock for the human experience.

không phải là yêu cầu tiên quyết để hiểu về những gì NFT sẽ đem lại cho con người.

Once digital value and ownership are no longer the sole domain

Một khi các giá trị số và quyền sở hữu không còn nằm gọn trong tay

of a few corporations,

một vài tập đoàn nữa,

radical new possibilities emerge.

thì sẽ có vô số các khả năng mới được mở ra.

In other words, 30 years later, NFTs finally solved John Perry Barlow's riddle.

Nói cách khác, sau 30 năm, NFT đã giải được câu đố của John Perry Barlow.

Và đây không phải là khoa học viễn tưởng; cái công nghệ này đã hoạt động được rồi.

And this isn't science fiction; the technology already works.

NFTs are already being used

Các NFT đang được sử dụng

by the next generation of internet pioneers.

bởi thế hệ sau của các nhà tiên phong internet.

And in the coming decade, NFTs will reshape the internet as we know it,

Và trong các thập kỉ kế tiếp, NFT sẽ tái tạo lại internet mà chúng ta đã biết,

with property rights baked into its code.

với quyền sở hữu được gắn sẵn trong bộ mã của chúng.

So what does the internet of the future look like

Vậy, internet trong tương lai sẽ trông như thế nào

with NFTs as its building blocks?

với NFT là nền tảng của nó?

An internet where economic control rests in the hands of creators, not platforms.

Một internet mà quyền điều khiển kinh tế là của nhà sáng tạo, không phải nền tảng.

An internet where our ideas and creativity can be directly supported.

Một internet nơi ý tưởng và sự sáng tạo có thể được ủng hộ một cách trực tiếp.

An internet where information can be free,

Một internet nơi mà thông tin được tự do,

but where we get paid for the work we do with our minds.

nhưng ta vẫn được trả tiền cho tác phẩm trí óc của mình.

Thank you.

Cảm ơn

(Applause)

(Vỗ tay)