Dan Goods: How NASA invented a ventilator for COVID-19 ... in 37 days | TED

Transcriber:

Çeviri: baris ustbas Gözden geçirme: Saliha Karatepeli

From NASA's Jet Propulsion Lab in Pasadena, California,

Kaliforniya Pasadena’da NASA’nın Jet İtki Laboratuvarından

tam arkamdaki görev kontrolü.

right behind me is mission control.

I'm going to let you take a look, because on February 18th,

Bakmanızı sağlayacağım çünkü 18 Şubatta

we're going to attempt to land NASA's next rover to Mars.

NASA’nın sıradaki takip aracını Mars’a gönderme girişiminde bulunacağız.

It's going to be the most sophisticated rover ever sent to the Red Planet.

Şu ana kadar Kızıl Gezegen’e gönderilmiş en komplike takip aracı olacak.

It's even going to have a helicopter on it.

Üzerinde helikopter bile olacak.

So JPL is an amazing place,

Jet İtki Laboratuvarı harika bir yer.

where people are creating robotic missions to explore the universe.

İnsanların evreni keşfetmek için robotik görevleri yaptığı bir yer.

They also create satellites that orbit the Earth

Ayrıca Dünyanın yörüngesinde dönen uydular yapıyor

ve yaşadığımız gezegeni anlamamıza yardım ediyorlar.

and help us understand this planet that we live on.

Bugün ülkeyle daha alakalı bir konu hakkında konuşacağım.

But today, I'm going to talk about something a little bit closer to home.

It’s going to be about a team of space engineers

Sadece 37 günde, COVID-19 suni solunum cihazı icat eden

that invented a COVID-19 ventilator in just 37 days.

uzay mühendisleriyle ilgili olacak.

And it all started when these two people

Her şey bu iki kişinin JİL kafeteryasında karşılaşmalarıyla başladı.

bumped into each other at the JPL cafeteria.

It was right before the very first shutdown

Pandemi başladığında, ilk kapanmadan hemen önceydi.

when the pandemic started.

They started to talk about work,

İşle ilgili konuşmaya başladılar.

but then they started to talk about what COVID might do in the United States,

Sonrasında COVID’in Amerika’ya ne yapabileceğini

ve suni solunum cihazlarında kıtlık olabileceğini konuşmaya başladılar.

and that there might be a shortage of ventilators.

And they started to ask the question, a really powerful, important question:

Ardından gerçekten çok önemli şu soruyu sormaya başladılar:

Yapabildiğim en önemli şey, tam şu anda yaptığım şey mi?

Is what I'm doing right this moment

the most important thing that I could be doing?

Eve gittiler ve her şey kapandı.

Well, they went home, everything got shut down,

but Dave couldn't get that question out of his head.

Ancak Dave bu soruyu kafasından atamıyordu.

In fact, that weekend, he assembled a team,

Hemen o hafta sonu bir ekip topladı.

he found some funding,

Bir miktar kaynak buldu.

and on Monday afternoon,

Pazartesi öğleden sonra,

they ended up having a doctor come to JPL

uzun yıllar suni solunum cihazları üzerine çalışmış bir doktorun JİL’e gelip

who had been working on ventilators for decades,

suni solunum cihazlarında neyin işe yarayıp yaramadığını tüm ayrıntısıyla

told them all about ventilators -- what worked, what didn't work,

and what was really specific to COVID-19.

ve COVID-19′a özel olan şeyi anlatmasıyla bitirdiler.

Now, you can imagine that this group of engineers are asking themselves,

Bir grup mühendisin kendilerine “Suni solunum cihazı yapmak için

"Are we the right people to be making ventilators?"

doğru kişiler biz miyiz?” diye sormalarını hayal edebilirsiniz.

Well, after talking with the doctor more, they started to realize that yes,

Doktorla biraz daha konuştuktan sonra cevabın evet olduğunu fark ettiler.

ventilators are things that are sensing and responding to bodies, human bodies.

Suni solunum cihazları insanların bedenine tepki veren ve algılayan şeyler.

In our case, we create instruments that sense and respond to other bodies,

Bizim durumumuzda, diğer bedenlere tepki veren ve algılayan araçlar oluşturuyoruz.

like Mars or Jupiter.

Jüpiter veya Mars gibi.

Ventilators need to be able to work in really harsh environments.

Suni solunum cihazlarının zorlu ortamlarda çalışabiliyor olması gerek.

Well, we create things that go to outer space.

Biz de uzay boşluğuna giden şeyler oluşturuyoruz.

Suni solunum cihazları çalışmak zorunda.

Ventilators also -- they just have to work,

because if they don't work, someone might die.

Çalışmazlarsa biri ölebilir.

In our case, we send things to other planets,

Bizim durumumuzda, diğer gezegenlere ekipman göndeririz.

and when they get there, we can't go there and fix them,

Oraya ulaştıklarında gidip düzeltemeyiz.

so we have a culture of testing and testing to prove to ourselves

Göndermeden önce her şeyin çalıştığını kendimize kanıtlamak için

that everything can work before we send them.

test etme kültürümüz var.

Now, ventilators -- they're really complicated,

Suni solunum cihazları çok komplike

and they are really expensive.

ve çok pahalı araçlar.

There's lots of different parts,

Birçok farklı parça var ve birçok farklı türden şeyler yapabilirler.

and they can do a lot of different types of things.

Bu nedenle takım komplike suni solunum cihazı yerine

So the team decided that instead of doing a complicated ventilator,

they were going to do something that was specific just to COVID-19

COVID-19′a özel

daha ucuz ve daha az parça kullanarak bir şey yapmaya karar vermişlerdi.

and that would make it less expensive, use less parts.

And if a bunch of these were in the hospital,

Bunlardan hastanede olsaydı

COVID’li kişiler kullanabilirdi.

the people that have COVID could be using them,

and we could save the really expensive, sophisticated ventilators

Çok pahalı ve komplike suni solunum cihazlarını

for those people who really, really needed them.

çok ihtiyacı onlar için ayırabilirdik.

And so what they ended up doing is that they made subcriteria.

Bitirdikleri şey alt kriterleri hazırlamak oldu.

And the criteria was: do no harm --

Kriter şuydu: Zarar vermemek.

don't use any ventilator pieces

Güncel suni solunum cihazlarının tedarik zincirinde olan

that are in the supply chain of current ventilators;

hiçbir solunum cihazı parçası kullanma.

Gerçekten gereken kadar az parça kullandığımıza emin ol.

make sure that we use as few parts as really necessary;

Dünyanın herhangi bir yerinde o parçaları bulabileceğimize emin ol

make sure that we can get those parts anywhere in the world,

because we want people in lots of different countries

çünkü birçok farklı ülkedeki insanların

to be able to make these same things;

aynı şeyleri yapabilmesini istiyoruz.

Sonrasında da kullanımı kolaylaştır

and then make it easy to use,

because if it's not easy to use, people just aren't going to use it.

çünkü kullanmak kolay olmazsa insanlar kullanmayacak.

Bu projenin bir parçası olmadığım için evde oturuyordum.

Well, I was sitting at home because I wasn't part of this project,

Evden çalışıyorum

and I'm just kind of working from home,

ve sonra Dave Van Buren’den olağandışı bir mail geldi.

and then I got this really unusual email by way of Dave Van Buren,

asking me if I'd like to be a team culturalist.

Kültür bilimci ekibinde olmayı isteyip istemeyeceğimi sordu.

Daha önce hiç kültür bilimci ekibi diye bir şey duymamıştım.

I had never heard of a team culturalist before.

I actually lead a team of artists and designers,

Bir artist ve tasarımcı takımının lideriyim.

and we help people think through their thinking.

İnsanların fikirleri aracılığıyla düşünmesini sağlıyoruz.

But I thought, "You know what? I'm going to do anything to help.

“Yardım etmek için her şeyi yapacağım.

Bir faydam dokunsun.” diye düşündüm.

Let me go in and be of help."

Burası JİL.

And so this is JPL, it's a really big place,

Çok büyük bir yer.

but they only let around 200 people on lab,

Laboratuvarda sadece 200 civarı kişiye izin veriyorlar.

and only a few of those were people working on the ventilator.

Çok az bir kısmı suni solunum cihazı üzerine çalışıyordu.

But this -- this is what I came to when I first got there.

Oraya ilk gittiğimde karşılaştığım şey buydu.

There's flashing lights, handwritten signs all over the place,

Yanıp sönen lambalar, etrafta elle yazılmış işaretler,

a line on the ground and a sign-up sheet ...

yerde bir şerit ve kayıt kağıdı var.

It was really strange.

Çok garipti.

And I realized the people on the project were in different rooms,

Projedeki kişilerin farklı odalarda olduğunu fark ettim.

and they couldn't see each other.

Birbirlerini göremiyorlardı.

So I scavenged cameras and computers and cables

Herkesin birbirini görebileceği bir sistem kurabilmek için

from all the computers of people that are working at home

evden çalışan kişilerden bilgisayar,

to be able to set up a system so everyone could see each other.

kablo ve kamera topladım.

And in the process, I realized that this is a really important moment.

Bu süreçte bunun çok önemli bir an olduğunu fark ettim.

This is really a historically important moment,

Gerçekten tarihsel açıdan önemli bir an.

and so I need to be taking pictures of all these different moments.

Tüm bu farklı anların fotoğraflarını çekiyor olmam gerek.

And so I was able to get pictures of all these special moments

İşler ilk yolunda gitmeye başladığında ve hatta yolunda gitmiyorken bile

when things first started to work, but also when things didn't work,

tüm bu özel anların fotoğraflarını çekebilir

and I was able to send them to the rest of the team,

ve ekibin geri kalanına gönderebilirdim.

Çünkü takımın sadece %20′si JİL’deydi.

because, really, only about 20 percent of the team was at JPL.

The rest were at home working

Geri kalan evden çalışıyordu

and not really feeling connected to what was going on.

ve neler olduğuna dair ilgili hissetmiyorlardı.

So this was a really great way for them to feel like they were part of the team.

Ekibin bir parçası gibi hissetmeleri için muhteşem bir yöntemdi.

Now, everything was going super fast.

Her şey çok hızlı ilerliyordu.

And, just an example, the chief engineer said, "Hey,

Sadece bir örnek olarak, baş mühendis dedi ki:

we need an interface for this ventilator

“Selam. Suni solunum cihazı için bir arayüze ihtiyacımız var.

that's going to be super easy for doctors to use.

Doktorların kullanması çok kolay olacak.

And could you get it done by 6am tomorrow?" (Laughs)

Yarın sabah altıya kadar yaptırabilir misin?”

(Kahkaha atar)

And so our team called up a whole bunch of doctors all over the country at 8pm.

Ekibimiz tüm ülkedeki pek çok doktora akşam sekizde telefon etti.

We got together with them, got done at 10pm,

Onlarla bir araya geldik. Akşam 10′da yapıldı.

asking them a bunch of questions.

Onlara bir çok soru sorduk.

And literally, a designer ended up spending all night working on this,

Bir tasarımcı tüm geceyi bunun üzerine çalışarak geçirdi.

and by 6am, he had an interface done.

Sabah 6′ya kadar arayüzü tamamlamıştı.

Now, this was just par for the course

Bu beklenen bir şeydi.

for what the engineers were going through,

Mühendislerin yaşadığı şeyler de öyle

because they were trying to create something they'd never thought of before.

çünkü daha önce hiç düşünmedikleri bir şey yaratmayı deniyorlardı.

They were trying to get all the parts to work,

Tüm parçaları çalıştırmayı ve yazılımın parçaları çalıştırmasını deniyorlardı.

get the software to work with parts ...

But the entire time, we were working with various doctors.

Kalan zamanda da çeşitli doktorlarla çalışıyorduk.

The person in the middle is Dr. Gurevitch.

Ortadaki kişi Dr. Gurevitch.

He's the person who first told the team about what a ventilator was.

Takıma suni solunum cihazının ne olduğunu söyleyen ilk kişi.

The person in the computer next to him, his name is Dr. Levin.

Onun yanında bilgisayardaki kişinin adı Dr. Levin.

He's at Mount Sinai Hospital in New York,

New York Mount Sinai Hastanesi’nde çalışıyor

and that was the epicenter of COVID at the very beginning.

ve o hastane COVID’in en başında merkez üssüydü.

Abartısız, cerrahi önlüğü üstünde yoğun bakım ünitesinden çıkar,

And he would literally come out of the ICU in his [scrubs]

and get on the webcam and start to critique what we're creating.

video kamerayı açar ve yarattığımız şeyin eleştirisini yapmaya başlardı.

So, 37 days after they first learned what a ventilator was,

Suni solunum cihazının ne olduğunu öğrendiklerinden 37 gün sonra

they stayed up the entire night,

tüm gece uyumadılar.

and in the morning, they had finally finished

Sabah olduğunda, suni solunum cihazının

their first working prototype of a ventilator.

ilk çalışan örneğini sonunda bitirmişlerdi.

They had to hurry up and package it up,

Acele etmeleri ve paketlemeleri gerekiyordu.

because then they were going to send it to New York,

Çünkü sonrasında New York Mount Sinai Hastanesi’ndeki

to Dr. Levin at Mount Sinai Hospital,

Dr. Levin’e göndereceklerdi.

Orada insan deneme modelinde test ederek

where they tested it on this human testing case

cihazının çalışıp çalışmadığını görebileceklerdi.

where they were able to see whether or not the ventilator worked,

Cihaz çalıştı.

and it worked.

Herkes çok heyecanlıydı

Everyone was super excited,

but they're even more excited today,

ama bugün daha da heyecanlılar

because there are 27 organizations all around the world

çünkü dünya çapında bu cihazları üreten 27 şirket var.

that are creating these things.

Nijerya, Brezilya, Hindistan ve diğer ülkelerde düzinelerce şirket.

They're in Nigeria, in Brazil, in India, in dozens of other countries.

And it all started with that simple, powerful question:

Hepsi şu basit ve güçlü soruyla başladı:

Is what I'm doing right now

Şu an yaptığım şey yapabiliyor olduğum en önemli şey mi?

the most important thing I should be doing?