What to Do When There's a Polar Bear in Your Backyard | Alysa McCall | TED

Çeviri: Asmin Ece Simsek Gözden geçirme: esra kurul

When you think of a polar bear,

Kutup ayısını düşündüğünüzde,

you might think white, cold, cute, fuzzy, huggable.

aklınıza beyaz, soğuk, sevimli, tüylü, kucaklanabilir bir şey geliyor olabilir.

Ya da belki eriyen bir buz kütlesinin üzerinde yüzen

Or maybe you feel a bit sad,

imagining a polar bear floating away on a melting ice floe.

bir kutup ayısını hayal ederek üzgün hissediyor olabilirsiniz.

Either way, there's a good chance that for you,

Her iki durumda da sizin için büyük ihtimalle

polar bears are a distant reality.

kutup ayıları uzak bir gerçekliktir.

But think of those living and working in the Arctic.

Ama bir de Antarktika’da yaşayan ve çalışan insanları düşünün.

For them, melting ice doesn't mean polar bears floating away.

Onlar için, buzların erimesi,

kutup ayılarının yüzüp gitmesi anlamına gelmiyor.

It means the bears getting stuck on land and more desperate for food.

Sıkışıp kalmaları ve yiyecek için daha çaresiz kalmaları anlamına geliyor.

For them, polar bears can be a daily reality.

Onlar için, kutup ayıları günlük bir gerçeklik olabiliyor.

And whether this reality feels safe or scary

Bu gerçekliğin güvenli ya da korkutucu hissettirmesi,

depends on how well prepared people are

insanların dünyanın en büyük dört ayaklı yırtıcısıyla

to coexist with the world's largest four-legged predator.

bir arada yaşamaya ne kadar hazır olduklarına bağlı.

After working and living off and on with polar bears for over 12 years,

Kutup ayılarıyla 12 yılı aşkın bir süre çalıştıktan ve yaşadıktan sonra

I know coexisting with them can be a challenge,

onlarla bir arada yaşamanın zor olacağını biliyorum

and it will only get more challenging

ve iklim değişikliği türlerimizi giderek daha fazla çakışmaya zorladıkça

as climate change forces our species to increasingly overlap

in the coming decades.

gittikçe daha da zorlu olacak.

With my organization, Polar Bears International,

Kuruluşum Polar Bears International ile

I'm focused on conserving wild polar bears

temel olarak vahşi kutup ayılarını korumaya odaklanıyorum,

while respecting and assisting those

aynı zamanda da kıyılarını bu etoburla paylaşanlara saygı duyup yardımcı olurken.

who share their coastlines with this carnivore.

To understand how to best coexist with polar bears,

Kutup ayılarıyla nasıl bir arada yaşayacağımızı anlamak için

we first need to understand them.

ilk önce onları anlamamız lazım

And I think one of the best places to start

ve bence başlamak için en iyi yerlerden biri,

is with one of the most common questions I get asked,

bana en sık sorulan sorulardan biri olan “Gerçekten nasıllar?” sorusudur.

which is, "How are they actually doing?"

It's a great question.

Bu mükemmel bir soru.

It's simple, but the answer has some nuance

Basit, ama cevabın bazı nüansları var

and can depend on where we're looking in time and space.

ve zaman ve mekânda nereye baktığımıza bağlı olabilir.

If we could pause time

Eğer zamanı dondurursak ve gezegende bıraktığımız bütün etkileri durdurursak,

and stop all the impacts we're having on the planet,

then sure, right now the species would be okay.

o zaman gayet tabii şu an türler iyi durumda olurdu.

We still have about 25,000 polar bears spread across the Arctic,

Kuzey Kutbu’nda halen Kanada, Rusya, Norveç, Grönland ve Alaska’da

split into 19 different populations in Canada, Russia, Norway,

19 farklı popülasyona bölünmüş yaklaşık 25.000 kutup ayısı bulunuyor.

Greenland and Alaska.

But obviously, we can't pause time.

Ama tabii ki zamanı donduramayız.

The world is warming

Dünya ısınıyor

and the Arctic is warming faster than anywhere.

ve Kuzey Kutbu diğer her yerden daha da hızlı ısınıyor.

If we did nothing to change our current path,

Eğer şu anki durumu değiştirmek için bir şey yapmazsak,

we could lose most of the world's polar bears

habitat kaybı yüzünden yüzyılın sonuna kadar,

by the end of the century due to habitat loss.

kutup ayılarının çoğunu kaybedebiliriz.

Populations are experiencing changes at different rates

Popülasyonlar, bulundukları yere bağlı olarak farklı oranlarda

depending on where they are,

değişimler yaşamaktadır.

but ultimately all will be impacted

Fakat biz daha temiz enerji kaynaklarına geçmezsek, en sonunda hepsi etkilenecek.

unless we collectively switch to cleaner energies.

Yani, uzun vadede iklim değişikliğiyle mücadele etmek için zamanla yarışıyoruz

So we're racing time to tackle climate change in the long term

and in the short term,

ve kısa vadede, mümkün olduğunca çok kutup ayısını

trying to keep as many polar bears in the wild as possible.

vahşi doğada tutmaya çalışıyoruz.

But in the short term,

Ama kısa vadede,

one of the biggest hurdles these charismatic megafauna face is us.

bu karizmatik dev hayvanların en büyük engellerinden birisi de biziz.

Polar bears use the frozen ocean for traveling,

Kutup ayıları, seyahat etmek, çiftleşmek ve ana avları olan fokları avlamak için

mating and hunting their main prey: seals.

donmuş okyanusu kullanırlar.

Specifically, high-calorie seal blubber.

Özellikle de, yüksek kalorili fok yağı için.

Polar bears can't outswim seals,

Kutup ayıları foklardan iyi yüzemezler,

so they use the sea ice to sneak up on unsuspecting prey.

bu yüzden de deniz buzunu, avlarına gizlice yaklaşmak için kullanırlar.

Polar bears need sea ice for sustenance and survival, period.

Kutup ayılarının beslenmek ve yaşamak için deniz buzuna ihtiyaçları vardır, nokta.

So what happens when ice bears start losing their ice?

Peki o zaman, kutup ayıları buzlarını kaybetmeye başlayınca ne olur?

They get stuck on land and they get hungry.

Karada sıkışıp kalırlar ve acıkırlar.

Polar bears want and need blubber, but they're still bears,

Kutup ayıları yağ ister ve yağa ihtiyaç duyar. Ama onlar hâlâ ayıdır,

so they will follow their noses to fill their tummies,

bu yüzden karınlarını doyurmak için burunlarını takip ederler

whatever that takes.

ve ne gerekiyorsa yaparlar.

But it takes a lot.

Ama bu çok şey gerektirir.

Just one polar bear needs a lot of seals,

Sadece bir kutup ayısı bir sürü fok balığına ihtiyaç duyar

and just one seal is equal to about 74 snow geese

ve bir fok balığı 74 kar kazına eşittir

or 216 snow goose eggs --

ya da 216 tane kar kazı yumurtasına --

it's a big omelet --

gerçekten büyük bir omlettir.

or three million crowberries.

Ya da bu üç milyon yaban mersinine denk gelir.

This amount of food doesn't exist on the tundra

Bu miktarda yiyecek,

tundrada yağ avcısı kutup ayılarının popülasyonunu sürdürecek kadar

in quantities great enough to sustain a population

of blubber-hunting ice bears.

büyük miktarlarda bulunmaz.

So when polar bears can't find good food to eat,

Bu yüzden kutup ayıları yiyecek iyi bir şey bulamadıkları zaman,

just like people, they'll fill up on junk food.

aynı insanlar gibi, atıştırmalıklarla doyarlar.

And for polar bears, junk food is human food.

Kutup ayıları için atıştırmalıklar, insan yemekleridir

And for a hungry bear,

ve aç bir ayı için,

the best late-night fast food takeout

gece geç saatteki en iyi atıştırmalık, kuzey mahallelerindeki çöpler olabilir.

can be their northern neighborhood's trash.

But we have a saying in conservation:

Ancak doğal koruma alanında bir deyiş vardır:

a fed bear is a dead bear,

karnı doymuş bir ayı ölü ayıdır

and this has major implications for coexistence.

ve bunun bir arada yaşama üzerinde önemli etkileri vardır.

Many people work and live across the north,

Birçok insan kuzeyde yaşıyor ve çalışıyor

and some Indigenous cultures have centuries-old,

ve bazı yerli kültürler kutup ayıları hakkında

yüzyıllardır süregelen derin bilgilere sahip.

deep knowledge of polar bears.

But as the world is warming and bears are spending more time on land,

Ama dünya ısındıkça ve ayılar karada daha çok zaman geçirdikçe,

daha çok insan kuzeye taşınıyor

more people are moving north

and also spending more time on the land

ve onlar da karada daha fazla vakit geçirip

and bringing with them more food and more garbage.

yanlarında daha fazla yiyecek ve daha fazla çöp getiriyorlar.

And they might not be so bear aware.

Aynı zamanda ayılar hakkında farkındalıkları olmayabilir.

This is a rising safety concern for humans

Bu, her zaman bir numaralı öncelik olan insanlar için artan güvenlik endişesidir.

who are always the number-one priority.

It's also a concern for the bears

Bu, ayılar için de geçerlidir,

çünkü bir kutup ayısı bir insanla istenmeyen bir karşılaşma yaşadığında,

because when a polar bear has a negative encounter with a human,

it risks being taken out of the population in a defense kill,

insan tarafından kendini koruma amacıyla vurulabilir

which is the legal killing of an animal to defend life or property.

ve bu, insanın canını veya malını savunması için yasaldır.

Now here, I should also mention that in parts of the range,

Burada şundan da bahsetmeliyim ki, bazı yerlerde kutup ayıları,

polar bears are harvested under a quota system

bilimin ve yerli halkın bilgisi ışığında belirlenen kotaya göre avlanılmaktadırlar.

informed by science and Indigenous knowledge.

If I don't mention it, people can think I'm hiding it,

Bahsetmezsem, insanlar sakladığımı düşünebiliyor,

and when I do, they can be surprised that I'm not opposed.

ve eğer bahsedersem de, karşı çıkmıyor olmama şaşırabiliyorlar.

It is incredibly important

Yerli halkların geleneklerini uygulama haklarını korumamız son derece önemlidir

that we protect the rights of Indigenous peoples

to practice their traditions.

And right now that practice is not a significant threat to the species.

ve şu anda bu uygulama türler için önemli bir tehdit oluşturmuyor.

Where we could see population-level impacts

Nüfus düzeyindeki etkilerini

is through climate change,

iklim değişikliği yoluyla,

or if defense kills, which count toward quotas,

ya da kotalara dahil olan savunma amaçlı öldürmelerin

defense kills start rising above the relatively low quotas.

nispeten düşük olan kotaları aşmaya başlaması ile görebiliriz.

That's when I worry.

İşte ben o zaman endişeleniyorum.

But people can't worry about conservation

Ancak insanlar hayatları risk altında olduğunda, doğal koruma ile ilgilenmezler.

when their lives are at risk.

So we need to help limit negative polar bear encounters

Bu yüzden, olumsuz kutup ayısı karşılaşmalarını azaltmaya yardımcı olmalı

and support people in protecting themselves

ve insanların uygun olan en iyi araçlarla kendilerini korumalarına yardım etmeliyiz.

with whatever tools work best for them.

And to help with that, we can provide tools that are non-lethal.

Buna yardım etmek için, onlara ölümcül olmayan araçlar sağlayabiliriz.

Luckily, non-lethal tools are available and more are being developed,

Neyse ki ölümcül olmayan aletler mevcut ve daha da fazlası üretiliyor,

particularly in Canada,

özellikle de dünyadaki kutup ayılarının üçte ikisine ev sahipliği yapan Kanada’da.

which is home to two thirds of the world's polar bears.

And one of the best testing grounds for tools

Araçlar için en iyi test alanlarından biri de,

is in the self-proclaimed polar bear capital of the world,

dünyanın kutup ayısı başkenti ilan edilen Churchill, Manitoba’dır.

Churchill, Manitoba.

Churchill is home to the western Hudson Bay population,

Churchill, dünyanın en iyi çalışılmış ve en güneyli kutup ayılarından

some of the best-studied and most-southern polar bears in the world.

bazıları olan Batı Hudson Körfezi popülasyonuna ev sahipliği yapmaktadır.

In this region,

Bu bölgede,

the ice-free season is lengthening,

buzsuz sezon uzamakta,

meaning these bears are on land longer

yani ayılar karada daha çok zaman geçiriyor

and have less access to calories compared to their grandparents.

ve yağlara atalarından daha az erişimleri var.

This does not mean all the bears are starving to death.

Bu demek değil ki bütün ayılar açlıktan ölüyorlar.

It means the females are having a harder time having cubs,

Bu demek oluyor ki; dişiler yavru doğurmakta,

yavrular da yetişkin olmakta çok daha zorlanıyorlar

the cubs are having a harder time becoming adults

and some bears have just moved elsewhere in search of better conditions.

ve bazı ayılar daha iyi koşullar arayışıyla başka yerlere taşınıyor.

As a result, this population has declined from about 1,200 bears in the 1980s,

Sonuç olarak, bu nüfus, 1980′lerde yaklaşık 1,200 ayıdan

to just over 600 today, almost 50 percent.

bugün 600′ün biraz üstüne düşerek neredeyse %50 azalmıştır.

Churchill is also home to about 900 people,

Churchill neredeyse 900 insana da ev sahipliği yapıyor,

but grows by thousands during tourist season.

fakat turist sezonunda binlerce kişi daha artıyor.

And visitors do sometimes ask me,

Ziyaretçiler bazen bana soruyor,

"Do polar bears really come into town or is this some tourism ploy?"

“Kutup ayıları gerçekten şehre geliyor mu yoksa bu bir turizm numarası mı?”

Oh yeah, they come into town.

Evet, şehre geliyorlar.

So this is from last fall,

Bu geçen sonbahardan, yani Churchill’deki ayı sezonundan, Ekim, Kasım aylarından.

which is in bear season, October, November in Churchill,

and the local woman had gone out through a living room about 4 am

Bölge sakini bir kadın sabah saat 4 gibi oturma odasından çıkmış

and watched this through her window.

ve penceresinden bunu izlemiş.

And no doubt she called the Polar Bear Alert hotline right after,

Hiç şüphesiz, hemen ardından Kutup Ayısı Alarm hattını aramış,

which is a real thing.

ki bu da gerçek bir şey.

But you can tell how big they are,

Ama ne kadar büyük, meraklı

curious and pretty rude.

ve oldukça kaba olduklarını görebilirsiniz.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So polar bears are an economic keystone in Churchill,

Yani kutup ayıları Churchill’in ekonomisindeki temel yapı taşıdır,

driving tourism and creating jobs.

turizmi sağlar ve istihdam yaratırlar.

It's important Churchill protects them and their people,

Churchill için onları ve vatandaşları korumak önemledir,

which they do through a wide variety of efforts.

ki bunu da çeşitli çabalarla yapıyorlar.

But one of the most interesting and effective is their waste management.

Ancak en ilginç ve etkili yöntemlerden biri, atık yönetimidir.

Unsurprisingly, Churchill's garbage dump used to be outdoors,

Beklenildiği üzere, Churchill’in çöplüğü eskiden dışarıdaydı,

which was fine until it became a popular polar bear buffet.

ki bunda da çöplük popüler kutup ayısı büfesi haline gelene kadar sakınca yoktu.

So this is a problem for the bear's health,

Bu, ayıların sağlığı için bir problem.

but also because when they're on their way to the snack bar,

Ama hem de, atıştırmalık büfesine giderken,

they risk bumping into people.

insanlarla karşılaşma riskleri de var.

Polar bears are no more likely to actively hunt

Kutup ayılarının insanları avlama ve öldürme ihtimali,

and kill people than black bears,

siyah ayılardan daha fazla değildir.

But they are more likely to attack near towns,

Fakat, yakındaki kasabalara saldırma ihtimalleri daha fazladır,

especially when food is nearby.

özellikle de yakınlarda yemek varsa.

Bu nedenle, Churchill zekice bir şey yaptı ve çöplüklerini içeri taşıdılar.

So Churchill did the smart thing,

and they've just moved their garbage dump indoors.

Şimdi ayılar ona ulaşamıyor bile.

Now the bears can't even get to it.

They also installed residential bear resistant bins,

Ayrıca konutlara ayılara dayanıklı çöp kutuları yerleştirdiler,

so no polar bear with late night munchies in this town gets any rotten food rewards.

böylece bu yerde gece yemek yiyen hiçbir kutup ayısı çürük yemek ödülü alamayacak.

Churchill continues to evolve their waste management

Churchill atık yönetimini geliştirmeye devam ediyor,

because it's key in coexistence.

çünkü bir arada yaşamın yolu bu,

But not everywhere can do what Churchill's done.

ama herkes Churchill’in yaptığını yapamaz, bu yüzden daha fazla opsiyon lazım.

So we need more options.

Polar Bears International is working on innovative technologies

Polar Bears International,

kutup ayıları ve insanların karşılaşması arasında daha uzun süreler sağlayacak

that could help provide longer lead times

between when polar bears and people meet

veya karşılaşmalarını tamamen önlemeyi sağlayacak teknolojiler üzerine çalışıyor.

or prevent them from meeting altogether.

Just one example, GPS tracking.

Sadece bir örneği, GPS izleme.

It can tell us where, when and why polar bears move.

Nereye, ne zaman ve niye gittiklerini söyleyebiliyor.

It's critical data,

Bunlar kritik verilerdir

but we've only successfully collared adult females.

fakat bunları sadece yetişkin dişilere takmayı başarabildik.

Adult males have these like pylon heads with necks thicker than their skulls,

Yetişkin erkeklerin kafataslarından daha kalın boyunlu pilon kafaları vardır.

and they just pull collars right off.

Tasmaları hemen çekip çıkarabiliyorlar

And then the subadults are still growing.

ve genç yetişkinler ise hâlâ büyümekte.

And this is really too bad

Bu aslında çok kötü,

because the subadults, or the teenagers, often cause the most trouble,

çünkü en çok problemi genç yetişkinler ve gençler çıkarıyor.

big surprise.

Ne büyük sürpriz.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So we've started working with 3M,

Bu yüzden, post-it notlar üreten yapışkan madde şirketi 3M ile çalışmaya başladık.

the sticky stuff company that makes Post-it notes,

and they're helping us figure out how to stick a tracker to any bear's fur.

Bize, bir ayının kürküne izleyicinin nasıl yapıştırılacağı hakkında yardım ediyorlar.

These "burr on fur" tags could be a conservation game changer,

Bu “burr on fur” izleyicileri, doğal koruma alanında ezber bozabilir.

letting us temporarily tag any bear that comes too close to a community.

Bir topluluğa çok yaklaşan ayıları geçici süre izlememizi sağlayabilirler

And upon relocation, we can track that bear

ve bu sayede yer değiştiren ayıyı takip edip, çok yaklaşmadan yakalayabiliriz.

and intercept it before it gets too close.

This could help reduce dumpster diving and reduce negative human-bear encounters,

Bu, çöp karıştırmaya ve olumsuz insan-ayı karşılaşmasını azaltmaya yardım edebilir

keeping both species safer.

ve iki türü de güvende tutabilir.

We also hope the tags could be used on other species

İzleyicilerin, bizden uzak durmak için desteğe ihtiyaç duyan

that maybe need some support staying away from us humans.

diğer türler üzerinde de kullanılabileceğini umuyoruz.

Yani kuzeyde,

So there's different coexistence tools being worked on

farklı ihtiyaçlar için farklı araçlar üzerinde çalışılıyor.

for different needs across the north,

Ancak en önemli araçlardan birinden bahsetmeden koruma hakkında konuşamayız,

but we can't talk about conservation

without mentioning one of the most important tools of all -- education.

bu da -- eğitimdir.

If you are going into bear country,

Kutup ayısı ya da başka bir ayı ülkesine gidiyorsanız,

polar or otherwise, please get bear aware.

lütfen ayılara dikkat edin.

Stay together, secure your snacks

Birlikte kalın, atıştırmalıklarınızı güvene alın

and carry a deterrent like flares or bangers or bear spray.

ve işaret fişeği ya da ayı spreyi gibi caydırıcı bir şey taşıyın.

Bear spray works even in the cold and the wind.

Ayı spreyleri soğukta ve rüzgârda bile iş görüyor.

But finally, the number one most important coexistence tool we have

Ancak son olarak, sahip olduğumuz en önemli bir arada yaşama aracı

is our willingness to cut carbon emissions

karbon emisyonunu azaltıp

atmosferimize bu kadar fazla ısı hapsetmeyi durdurma istekliliğimizdir.

and stop trapping so much heat in our atmosphere.

But on that note, I have some optimism.

Ancak bu konuda biraz iyimserim.

Sea ice.

Deniz buzu.

It's very responsive to atmospheric temperatures.

Atmosferik sıcaklıklara karşı çok duyarlı.

We can keep this habitat in the Arctic,

Bu habitatı Kuzey Kutbu’nda tutabiliriz,

but it will mean drastically reducing our emissions

ancak bu, emisyonlarımızı büyük ölçüde azaltmak

and eventually getting them to zero.

ve sonunda sıfıra indirmek anlamına gelecektir.

Polar bears are fat, white, hairy canaries in the coal mine,

Kutup ayıları kömür madenindeki şişman, beyaz, tüylü kanaryalardır

warning us to act now.

ve bizi hemen harekete geçmemiz için uyarıyorlar.

The faster we switch to cleaner energies,

Daha temiz enerjilere ne kadar hızlı geçersek,

the better we can protect future generations of polar bears and people.

kutup ayılarının ve insanların gelecek nesillerini o kadar iyi koruyabiliriz.

I'd be lying if I said I wasn't worried,

Endişelenmediğimi söylersem yalan söylerim,

but action is the best antidote to anxiety.

ama harekete geçmek endişenin en iyi çaresidir.

And I'm working to ensure climate change doesn't separate our species for good.

İklim değişikliğinin türlerimizi sonsuza kadar ayırmaması için çabalıyorum.

But until then, it's bringing us too close together.

Ama o zamana kadar, bu, bizi birbirimize çok fazla yaklaştırıyor.

Coexistence is the only option.

Bir arada yaşamak tek seçenektir.

Let's make it safe for all.

Bunu herkes için güvenli hale getirelim.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)