Stories of Photographing Monumental People (from Michelle Obama to Stephen Hawking) | Platon | TED

Çeviri: Ozay Ozaydin Gözden geçirme: İlker ÖZBAŞ

So here we are, together.

İşte buradayız, birlikteyiz.

But we're in a technological trance.

Ama teknolojik bir trans halindeyiz.

Here we are together, but we're divided by tribalism.

Burada birlikteyiz ama kabilecilikle bölünmüş durumdayız.

Here we are together, but we're distracted by mass myths.

Burada birlikteyiz ama kitlesel mitlerle dikkatimiz dağılmış durumda.

We've been separated by walls,

Duvarlarla, pencerelerle,

windows, computer screens, borders.

bilgisayar ekranlarıyla, sınırlarla ayrıldık.

But we're united in our hearts.

Ama kalplerimizde birleştik.

Oh, we've argued and quarreled in the past.

Geçmişte tartıştık ve kavga ettik.

But now we know we've got a common bond.

Ama şimdi ortak bir bağımız olduğunu biliyoruz.

Humanity.

İnsanlık.

So why are we all here?

Peki neden hepimiz buradayız?

Maybe we're all looking for a key.

Belki de hepimiz bir anahtar arıyoruz.

A key to unlock this political, economic, social, cultural paralysis.

Bu siyasi, ekonomik, sosyal, kültürel felcin kilidini açacak bir anahtar.

Maybe the answer is in a little word: empathy.

Belki de cevap küçük bir kelimede gizlidir: empati.

Empathy is not just walking in someone's shoes or feeling someone's pain.

Empati sadece birinin yerine geçmek ya da birinin acısını hissetmek değildir.

Empathy is the secret ingredient

Empati, insani bir bağ kurmanın

for finding a human connection.

gizli bileşenidir.

So I want you to open up your hearts and open up your minds,

Bu yüzden kalplerinizi ve zihinlerinizi açmanızı istiyorum,

because in times of confusion,

çünkü karışıklık zamanlarında

we must not lose our capacity to dare to be kind to each other.

birbirimize karşı nazik olmaya cesaret etme kapasitemizi kaybetmemeliyiz.

Some years ago,

Birkaç yıl önce,

I had the great privilege to be invited to the White House

Beyaz Saray’a davet edilmek gibi büyük bir ayrıcalığa sahip oldum;

to do this.

bunu yapmak için.

Now this has got nothing to do with politics.

Şimdi bunun siyasetle hiçbir ilgisi yok.

This is a cultural moment in American history.

Bu Amerikan tarihinde kültürel bir an.

This is Michelle Obama's first portrait as First Lady.

Bu Michelle Obama’nın First Lady olarak ilk portresi.

(Applause)

(Alkış)

So on this day, I was nervous.

Bu yüzden o gün gergindim.

And when I'm nervous, I get socially clumsy.

Gergin olduğumda, sosyal olarak sakarlaşırım.

Know what I mean?

Ne demek istediğimi anlıyor musunuz?

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So I picked up my camera, focused on her eyelash,

Bu yüzden kameramı elime aldım, kirpiklerine odaklandım

and in my clumsiness I shouted out,

ve sakarlığımla bağırdım,

"Right, my love, I want your soul.

“Tamam aşkım, ruhunu istiyorum.

Give it to me."

Onu bana ver.”

(Laughter)

(Kahkahalar)

Silence in the room.

Odada bir sessizlik.

(Laughter)

(Kahkahalar)

I'm sure the hairdresser almost dropped the hairspray in shock.

Eminim kuaför şoktan neredeyse saç spreyini düşürüyordu.

And as I took this picture,

Ben bu fotoğrafı çekerken

this devastating look came over her face.

yüzünde yıkıcı bir ifade belirdi.

The eyebrow raises as if to say,

Kaşları sanki

“Bu ne cüret?” der gibi kalktı.

"How dare you?

But I quite like it at the same time."

“Ama aynı zamanda çok da hoşuma gitti.”

(Laughter)

(Kahkahalar)

So then I realize what I just said.

Sonra ne dediğimi fark ettim.

And I said, "My goodness me, I'm an Englishman.

Dedim ki, “Tanrım, ben bir İngilizim.

And in England we invented being polite.

İngiltere’de kibar olmayı biz icat ettik.

I think Canadians and Americans do it better now, but we invented it.

Bence Kanadalılar ve Amerikalılar şimdi daha iyi yapıyor ama biz icat ettik.

And here I am in the White House,

İşte Beyaz Saray’dayım,

calling you ‘my love’ and demanding your soul.

size ‘aşkım’ diyorum ve ruhunuzu talep ediyorum.

Please forgive my atrocities."

Lütfen yaptığım vahşeti affet.”

She stands up, gives me a hug and whispers in my ear,

Ayağa kalktı, bana sarıldı ve kulağıma fısıldadı,

"Platon, when all is said and done, I'm just Michelle."

“Platon, her şey bittiğinde, ben sadece Michelle’im.”

This is Pussy Riot.

Bu Pussy Riot.

You probably know them as the hardcore feminist punk rock group

Muhtemelen onları Putin’in aşırı milliyetçiliğine karşı

who spoke truth to power against Putin's excessive nationalism.

iktidara gerçeği söyleyen sert feminist punk rock grubu olarak tanıyorsunuz.

And consequently,

Sonuç olarak,

they were sent to a Siberian prison for two years.

iki yıllığına Sibirya’da bir hapishaneye gönderildiler.

But what happens if we remove those colorful, aggressive masks?

Ama o renkli, agresif maskeleri çıkarırsak ne olur?

You see something different.

Farklı bir şey görürsünüz.

This is Nadia and Masha

Bu Nadia ve Masha’nın

photographed after they were released from prison.

hapisten çıktıktan sonra çekilmiş bir fotoğrafı.

Look at their faces, you can see the vulnerability on their faces.

Yüzlerine bakın, yüzlerindeki kırılganlığı görebilirsiniz.

You can see that they've paid a heavy price

Rusya’da LGBTQ haklarını

for their support of LGBTQ rights

ve kadın haklarını destekledikleri için

and women's rights in Russia.

ağır bir bedel ödediklerini görebilirsiniz.

Now during their trial in the courtroom, before jail,

Şimdi mahkemedeki duruşmaları sırasında, hapse girmeden önce,

they were kept in a big cage as if they're wild animals.

sanki vahşi hayvanlarmış gibi büyük bir kafeste tutuluyorlardı.

Nadia, the woman with dark hair, the co-founder of Pussy Riot,

Pussy Riot’un kurucularından siyah saçlı kadın Nadia,

she was constantly scribbling handwritten notes on a scrappy piece of paper.

sürekli bir kâğıt parçasına el yazısıyla notlar karalıyordu.

Eventually, the judge said to her,

Sonunda yargıç ona,

"I want you to stand up and make your closing statement

“Seni mahkum etmeden önce ayağa kalkıp

kapanış konuşmanı yapmanı istiyorum” dedi.

before I sentence you."

I'm sure Nadia must have known she's about to go to jail.

Eminim Nadia hapse girmek üzere olduğunu biliyor olmalıydı.

Nevertheless, she stood up.

Yine de ayağa kalktı.

Nervously clutching her piece of paper,

Elindeki kâğıt parçasını gergin bir şekilde tutarak

took a deep breath and read out from her notes.

derin bir nefes aldı ve notlarından okudu.

And what she said to the judge and to the world, I believe,

Yargıca ve dünyaya söyledikleri, inanıyorum ki

will go down as one of our generation's greatest speeches.

bizim neslimizin en iyi konuşmalarından biri olarak tarihe geçecek.

She said,

Dedi ki,

"I wouldn't give people labels.

“Ben olsam insanları etiketlemezdim.

There are no winners or losers here,

Burada kazananlar ya da kaybedenler,

injured parties or accused.

mağdurlar ya da suçlananlar yok.

We just need to make contact,

İnsanları damgalamak ve etiketlemek yerine

to establish a dialogue and a joint search for truth,

temas kurmaya, diyalog kurmaya ve

to seek wisdom together, to be philosophers together,

ortak bir hakikat arayışına, birlikte bilgelik aramaya,

rather than stigmatizing and labeling people.

birlikte filozof olmaya ihtiyacımız var.

That is one of the worst things people could do."

Bu, insanların yapabileceği en kötü şeylerden biridir.”

I believe Nadia thinks one of the worst things we could do

Sanırım Nadia yapabileceğimiz en kötü şeylerden birinin

birbirimizi yargılamak olduğunu düşünüyor.

is to judge each other.

Maybe we need to be less judgmental

Belki de daha az yargılayıcı

and more curious.

ve daha meraklı olmamız gerekiyor.

When you look at one of my pictures,

Resimlerimden birine baktığınızda

you might find yourself making judgments about that person.

kendinizi o kişi hakkında yargıda bulunurken bulabilirsiniz.

So what happens if I strip away your capacity to make those judgments?

Peki bu yargılara varma yetinizi elinizden alırsam ne olur?

I take away 95 percent of the picture,

Resmin yüzde 95′ini alırım,

and I leave you with just five percent that you can't recognize.

ve size tanıyamayacağınız sadece yüzde beşlik bir kısım bırakırım.

But maybe it's the most important part.

Ama belki de en önemli kısmı budur.

The window to someone's character.

Birinin karakterine açılan pencere.

The eye.

Göz.

Whose eye is this?

Kimin gözü bu?

Always watching us.

Her zaman bizi izliyor.

Is it someone you love?

Sevdiğin biri mi?

Is it someone you hate?

Nefret ettiğin biri mi?

It belongs to this man.

Bu adama ait.

This man.

Bu adama.

At this moment,

Şu anda,

I would like to pay tribute to all the courageous, brave,

dünyanın dört bir yanında baskıya karşı mücadele eden,

insan hakları, haysiyet, özgürlük ve adalet için savaşan

resilient heroes

who fight against oppression,

tüm cesur, yürekli,

who fight for human rights,

dirençli kahramanlara

dignity, freedom and justice around the world.

saygılarımı sunmak istiyorum.

Let's give them a round of applause.

Onları alkışlayalım.

Come on.

Hadi bakalım.

(Applause)

(Alkışlar)

So I was driven through the streets of Moscow,

Böylece Moskova sokaklarından geçtik,

past the gates of the Kremlin,

Kremlin’in kapılarını geçtik

and we continued out of the streets of Moscow

ve Moskova sokaklarından karanlık, kasvetli,

into a dark, bleak, Gothic forest.

Gotik bir ormana doğru devam ettik.

We arrived at one of the most sinister buildings I've ever seen in my life.

Hayatımda gördüğüm en uğursuz binalardan birine vardık.

His private residence, his private dacha.

Özel konutu, özel kulübesi.

And it was surrounded by a two-story high security wall

İki katlı yüksek güvenlik duvarıyla çevriliydi

with snipers all the way along the top.

ve tepesi boyunca keskin nişancılar vardı.

As I get out of the limo,

Limuzinden indiğimde,

I'm escorted into the building at gunpoint.

silah zoruyla binaya kadar eşlik edildim.

I'm led into a room.

Bir odaya götürüldüm.

I waited, and he comes in with a giant entourage.

Bekledim ve dev bir maiyetle içeri girdi.

And I said, "Mr. President,

“Sayın Başkan,

before I capture this moment of history on film,

tarihin bu anını filme çekmeden önce

I've got a question I'd like to ask you."

size sormak istediğim bir soru var” dedim.

I said, "I was brought up by my mom and dad

Dedim ki, “Ben annem ve babam tarafından

listening to the music of The Beatles.

The Beatles’ın müziğini dinleyerek büyütüldüm.

I want to know if you ever listened to The Beatles.”

Sizin hiç Beatles dinleyip dinlemediğinizi bilmek istiyorum.”

His two translators whisper in his ear.

İki tercümanı kulağına fısıldadı.

There's some confusing looks amongst the entourage,

Etrafındakiler şaşkın bakışlar atıyordu

and then his mood drops.

ve sonra morali bozuldu.

And in Russian, he orders the two translators

Rusça olarak iki çevirmene

and all his political advisers out of the room, immediately.

ve tüm siyasi danışmanlarına derhal odadan çıkmalarını emretti.

The bodyguards stay.

Korumalar kaldı.

And then Putin turns to me

Sonra Putin bana döndü ve

and in perfect English, he says,

mükemmel İngilizcesiyle

“I love The Beatles.”

“The Beatles’ı seviyorum” dedi.

(Laughter)

(Kahkahalar)

I said, "I didn't know you spoke English."

“İngilizce konuştuğunuzu bilmiyordum” dedim.

He said, "I speak perfect English."

“Mükemmel İngilizce konuşuyorum.” dedi.

I said, "In that case, who's your favorite Beatle?"

“Bu durumda, en sevdiğin Beatles kim?” dedim.

He said, "Paul."

“Paul” dedi.

I said, "What's your favorite song?

“En sevdiğin şarkı hangisi?

Is it 'Back in the USSR?'"

‘Back in the USSR’ mı?” dedim.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Yeah, he didn't like that very much.

Evet, bu şakayı pek sevmedi.

And then he said, "No.

Sonra dedi ki, “Hayır.

My favorite song is ‘Yesterday.’

Benim favori şarkım ‘Yesterday’.

Think about it."

Bunu bir düşün.”

And I thought about it.

Ben de düşündüm.

And I realized I'm being sent a subliminal message

Bir Paul McCartney şarkısı aracılığıyla bana

about the old days of power and authority of the Soviet Union

Sovyetler Birliği’nin eski güç ve otorite günlerine dair

bilinçaltı bir mesaj gönderildiğini fark ettim.

through a Paul McCartney song.

Now, that human connection I had with him allowed me in,

Şimdi, onunla kurduğum insani bağ beni içeri soktu

and I ended up about an inch and a half away from his nose as I took this picture.

bu fotoğrafı çekerken burnundan yaklaşık bir buçuk santim uzakta duruyordum.

I could feel his cold breath on my hand as I focused the lens,

Objektife odaklandığımda soğuk nefesini elimde hissedebiliyordum

and that's how I got the truth.

ve gerçeği bu şekilde anladım.

The truth is that this is the cold face of power and authority in Russia.

Gerçek şu ki, bu Rusya’da güç ve otoritenin soğuk yüzü.

And then he performs power for me in his chair.

Sonra koltuğunda benim için güç gösterisi yaptı.

Now the LGBTQ community and the human rights community in Russia,

Şimdi Rusya’daki LGBTQ topluluğu ve insan hakları topluluğu üyelerinin çoğu

many of their members have adopted my pictures of Putin,

Putin’in çektiğim resimlerimi benimsedi

ve bunları ülkelerindeki iktidarla ilgili yanlış olduğuna inandıkları

and they used them as a banner

to show everything that they believe is wrong with power in their country.

her şeyi göstermek için bir pankart olarak kullandılar.

I've been told recently

Yakın zamanda bana

that anyone in Russia who is caught circulating my pictures online

Rusya’da insan hakları ihlalleriyle bağlantılı olarak

in connection with human rights violations

resimlerimi internette dolaştırırken yakalanan

will be arrested

herkesin tutuklanacağı

and they will go to jail immediately.

ve derhal hapse atılacağı söylendi.

Whose eye is this?

Kimin gözü bu?

Someone you love?

Sevdiğiniz birinin mi?

Someone you hate?

Nefret ettiğiniz birinin mi?

It belongs to a man who was prepared to go to jail for his beliefs.

İnançları uğruna hapse girmeye hazır olan bir adama ait.

The late, great Muhammad Ali.

Merhum, büyük Muhammed Ali.

I said to him, "Muhammad, you are the greatest.

Ona dedim ki, “Muhammed, sen en büyüksün.

Teach me to be great.

Bana büyük olmayı öğret.

How can my generation be as great

Benim neslim nasıl senin neslinin

as your generation had to be during the civil rights era?"

sivil haklar devrinde olmak zorunda kaldığı kadar büyük olabilir?”

He couldn't speak very well because of Parkinson's.

Parkinson hastalığı yüzünden çok iyi konuşamıyordu.

So I had to get close, and he whispered,

Bu yüzden yaklaşmak zorunda kaldım ve fısıldadı,

"I have a confession to make."

“Bir itirafta bulunacağım.”

"What is it?" I said.

“Neymiş o?” “Nedir?” dedim.

He said, "I wasn't as great as I said I was."

“Söylediğim kadar harika değildim.” dedi.

(Laughter)

(Kahkahalar)

"Holy shit," I said.

“Vay anasını,” dedim.

(Laughter)

(Kahkahalar)

"That's the biggest confession I ever heard in my life.

“Bu hayatımda duyduğum en büyük itiraf.

The whole world knows you as Ali, the greatest."

Tüm dünya seni muhteşem Ali olarak tanıyor.”

And then he said,

Sonra dedi ki,

"I think you misunderstand me.

“Sanırım beni yanlış anladın.

I'll tell you what was great," he said.

Sana neyin harika olduğunu söyleyeyim,” dedi.

"It wasn't me.

“Ben değildim.

It was the people, saw themselves in my struggle,

Kendilerini benim mücadelemde,

benim hikayemde gören insanlardı.”

in my story."

And then he turned it to me,

Sonra bana döndü,

And now I've got the great honor to turn it to you.

şimdi de size dönmekten büyük onur duyuyorum.

And he said,

Şöyle dedi:

"If you can get people to see themselves in the story that you put forward,

“İnsanları sizin ortaya koyduğunuz hikayede görmelerini sağlayabilirseniz,

then you have a chance of achieving greatness.

o zaman büyüklüğe ulaşma şansınız olur.

But that greatness is never you personally.

Ama bu büyüklük asla kişisel değildir.

That's something much bigger, called bridge building."

Bu çok daha büyük bir şeydir, buna köprü kurmak denir.”

A light bulb went off in my brain, so I took this picture.

Beynimde bir ampul çaktı ve bu fotoğrafı çektim.

My last ever portrait of Muhammad Ali.

Muhammed Ali’nin çektiğim son portresi.

Not as a prizefighter or a champion,

Bir boksör ya da şampiyon olarak değil,

but as a compassionate bridge builder,

mazlumları düşünen şefkatli

thinking of the underdog.

bir köprü kurucu olarak.

Whose eye is this?

Kimin gözü bu?

Someone you love, someone you hate?

Sevdiğin birinin mi, nefret ettiğin birinin mi?

A different type of underdog.

Farklı türde bir mazlum.

Belongs to this man.

Bu adama ait.

So I said to him, "Donald,

Ben de ona dedim ki, “Donald,

"Let's be human with each other just for a few minutes.

“Birkaç dakikalığına birbirimize karşı insan olalım.

We've all followed your career," I said.

Hepimiz senin kariyerini takip ettik.” dedim.

"No one can doubt, it's an extraordinary career path you've had.

“Hiç kimsenin şüphesi olmasın, olağanüstü bir kariyer hikayen var.

But there's always something about you.

Ama sende her zaman bir şeyler var.

There's always an air of tension and controversy

Toplum içinde söylediğiniz ve yaptığınız şeylerde

about things you say and do in public.

her zaman bir gerilim ve tartışma havası var.

And I'm sure that's intentional on your part.

Bunun sizin tarafınızdan kasıtlı olarak yapıldığına eminim.

But it feels to me as if you're in the middle of an emotional storm.

Ama bana sanki duygusal bir fırtınanın ortasındaymışsınız gibi geliyor.

Personally, I couldn't live with that anxiety all the time.

Şahsen ben sürekli bu endişeyle yaşayamazdım.

I want to know how you weather the storm."

Fırtınayı nasıl atlattığınızı bilmek istiyorum.”

He calmly looks at me and he says,

Sakince bana bakıyor ve

"I am the storm."

“Fırtına benim” diyor.

(Audience murmurs)

(Seyirciler mırıldanıyor)

The eyes are always watching us.

Gözler her zaman bizi izler.

But how do we use our eyes?

Ama gözlerimizi nasıl kullanıyoruz?

Do we look?

Bakıyor muyuz?

Or do we see?

Yoksa görüyor muyuz?

When you look at this picture,

Bu resme baktığınızda

you might find yourself thinking about the politics of war.

kendinizi savaş politikaları hakkında düşünürken bulabilirsiniz.

But when you see the person in this picture,

Ama bu resimdeki kişiyi gördüğünüzde

you get to know Jessica.

Jessica’yı tanımaya başlarsınız.

Jessica holds a flag they draped over her husband's coffin,

Jessica, kısa bir süre önce Irak’ta Amerika için savaşırken

who had recently been killed fighting in Iraq for America.

öldürülen kocasının tabutunun üzerine örttükleri bayrağı tutuyor.

I took this picture in her home.

Bu fotoğrafı onun evinde çektim.

Now she has his wedding ring around her neck on a chain.

Şimdi boynunda bir kolyenin ucunda kocasının evlilik yüzüğü var.

When you're killed in combat,

Savaşta öldürüldüğünüzde

the US military sends your clothes and personal belongings

ABD ordusu giysilerinizi ve kişisel eşyalarınızı

back to the family in a big box.

büyük bir kutu içinde aileye geri gönderir.

Jessica had recently received the box

Jessica kutuyu yeni almıştı

but had not yet had the courage to open it.

ama henüz açmaya cesaret edememişti.

There it lay, closed, at the base of her bed, in her bedroom.

Kutu yatak odasında, yatağının başucunda kapalı bir şekilde duruyordu.

I said to her, "Jessica, maybe you should wear one of his army T-shirts

Ona dedim ki, “Jessica, belki de resimde ona bir saygı duruşu olarak

as a tribute to him in the picture."

onun ordu tişörtlerinden birini giymelisin.”

She said, "I would.

O da, “Giyerdim.

But all his T-shirts are in the box.

Ama tüm tişörtleri kutunun içinde.

Maybe now," she said,

Belki de şimdi,” dedi,

"it's time for me to face that emotion."

“bu duyguyla yüzleşmemin zamanı gelmiştir.”

So we both walked into her bedroom.

Böylece ikimiz de yatak odasına gittik.

We both knelt at the base of her bed,

İkimiz de yatağının dibinde diz çöktük

and we undid a latch each of the box and lifted the lid.

ve kutunun birer mandalını açıp kapağını kaldırdık.

And she burst into tears.

O gözyaşlarına boğuldu.

And I felt ashamed of myself.

Ben ise kendimden utandım.

For the first time in my life,

Hayatımda ilk kez bir fotoğrafı

I had put a photograph above the well-being of a person.

bir insanın iyiliğinin önüne koymuştum.

As I apologized, she said,

Ben özür dilerken,

"You don't understand why I'm crying.

“Neden ağladığımı anlamıyorsun.

I'm crying," she said,

Ağlıyorum,” dedi,

“because I just realized they washed his clothes,

“çünkü kıyafetlerini yıkadıklarını yeni fark ettim

and I wanted to smell him again."

ve onu tekrar koklamak istedim.”

Did you feel that?

Bunu hissettiniz mi?

Did you feel that?

Bunu hissettiniz mi?

If you felt that ...

Eğer bunu hissettiyseniz...

then something beautiful just happened.

o zaman çok güzel bir şey oldu.

We all came into this room defined by our differences.

Hepimiz bu odaya farklılıklarımızla tanımlanarak geldik.

Men, women, old, young, Black, white.

Erkekler, kadınlar, yaşlılar, gençler, siyahlar, beyazlar.

Dare I say, members of the Left.

Solun üyeleri demeye cüret ediyorum.

Dare I say, members of the Right.

Sağın üyeleri demeye cüret ediyorum.

Different genders,

Farklı cinsiyetler,

different religious groups, cultures.

farklı dini gruplar, kültürler.

But we all felt that together.

Ama hepimiz bunu birlikte hissettik.

What we felt is compassion.

Hissettiğimiz şey şefkatti.

Compassion for someone you've never even met.

Hiç tanımadığınız biri için merhamet.

That's the power of human connection.

İnsani bağın gücü budur.

And that's why we will not go down

İşte bu yüzden bağlantıyı koparan

as the generation of connectivity that disconnected itself, no.

bir nesil olarak tarihe geçmeyeceğiz, hayır.

I think we're going to rise up.

Bence ayağa kalkacağız.

I think we're going to rekindle the spirit of optimism.

Bence iyimserlik ruhunu yeniden canlandıracağız.

It seems to me they underestimated the resilience of humanity.

Bana öyle geliyor ki insanlığın direncini hafife aldılar.

Whose eye is this?

Kimin gözü bu?

Someone you love?

Sevdiğin birinin mi?

Someone you hate?

Nefret ettiğin birinin mi?

It belongs to a man who was robbed of the power of human connection.

İnsani bağların gücünden mahrum bırakılmış bir adama ait.

Professor Stephen Hawking.

Profesör Stephen Hawking.

Now, he was very ill when I took this picture.

Bu fotoğrafı çektiğimde çok hastaydı.

In fact, his whole body had essentially shut down.

Aslında tüm vücudu iflas etmişti.

There was only one muscle he could still work,

Hâlâ çalıştırabildiği tek bir kas vardı,

and that was underneath his eye.

o da gözünün altındaydı.

His team of scientists placed a sensor at the base of his glasses.

Bilim insanlarından oluşan ekibi gözlüğünün altına bir sensör yerleştirdi.

You can see it here.

Burada görebilirsiniz.

And that sensor picks up movement of that muscle.

Bu sensör o kasın hareketini algılıyordu.

And with that muscle,

Bu kasla,

he moves a cursor over each letter of the alphabet

dizüstü bilgisayarının ekranında alfabenin her bir harfinin üzerinde

on his laptop screen.

bir imleci hareket ettiriyor.

He chooses a letter, builds a word,

Bir harf seçiyor, bir kelime oluşturuyor,

constructs a paragraph,

bir paragraf inşa ediyor

and that's how he communicated those epic statements about space,

ve uzay, zaman ve insanlık hakkındaki bu destansı ifadeleri

time and humanity to us.

bize bu şekilde iletiyor.

At the end of the session, I said to him,

Seansın sonunda ona şöyle dedim:

"Professor, what an honor it is for me to photograph you.

“Profesör, sizi fotoğraflamak benim için ne büyük bir onur.

And I've seen how hard it is for you to even communicate.

İletişim kurmanın bile sizin için ne kadar zor olduğunu gördüm.

But I'm going to ask for a big favor."

Ama sizden büyük bir iyilik isteyeceğim.”

I said, "I want one word of wisdom from you.

Dedim ki, “Sizden tek bir bilgelik sözü istiyorum.

One word from you,

Senin söyleyeceğin bir kelime,

it's going to be worth a million words from anyone else."

başkasının söyleyeceği bir milyon kelimeye bedel olacaktır.”

We all waited.

Hepimiz bekledik.

His nurse was a little concerned.

Hemşiresi biraz endişeliydi.

I had heard that that muscle was failing,

O kasın zayıfladığını duymuştum

and most of the things he typed around this time

ve bu sıralarda yazdığı şeylerin çoğu

didn't mean anything.

bir şey ifade etmiyordu.

Suddenly we heard, beep,

Birden bip,

beep ... beep, beep, beep.

bip, bip... bip, bip, bip sesini duyduk.

He was typing.

Yazıyordu.

We all leaned in to the laptop screen to see where the cursor is going to go,

İmlecin nereye gideceğini görmek için hepimiz laptop ekranına eğildik

and he went all the way to the letter W.

ve W harfine kadar gitti.

And he starts the next letter,

Bir sonraki harfe başladı,

beep, beep, beep, beep, beep.

bip, bip, bip, bip, bip.

All the way to the letter O.

O harfine kadar.

And then the final letter.

Sonra son harfe

Beep, beep, beep, beep, beep, beep.

Bip, bip, bip, bip, bip, bip.

All the way back to the letter W.

W harfine kadar.

Someone on the team said, "W-O-W what does that stand for?

Ekipten biri dedi ki, “W-O-W ne anlama geliyor?

That's nonsense, it's a mistake."

Bu anlamsız, bu bir hata.” dedi.

And I said, "Hold on a minute.

Ben de dedim ki, “Bir dakika bekle.

That's not a mistake.

Bu bir hata değil.

He just typed the word, ‘Wow.’

O sadece ‘Wow’ kelimesini yazdı.”

He just gave me a word my kids would use about the beauty and majesty of life.

Hayatın güzelliği ve görkemiyle ilgili çocuklarımın kullanacakları kelime verdi.

And isn't it amazing how the man who faces so much adversity

Bu kadar zorlukla karşılaşan bir adamın

still looks at the world through the eyes of wonder?"

dünyaya hala mucizenin gözleriyle bakması şaşırtıcı değil mi?”

His nurse said, "He's exhausted.

Hemşiresi dedi ki, “Çok yorgun.

Let's give his eyes a rest.

Gözlerini dinlendirelim.

Let's take off his sensor,

Sensörünü çıkaralım,

take off his glasses and replace them with his dark sunglasses."

gözlüklerini çıkaralım ve yerine koyu renk güneş gözlüklerini takalım.”

And then I saw it.

Sonra onu gördüm.

A vision of a bad-ass rock star of hope.

Umudun belalı rock yıldızının görüntüsü.

And I took this picture.

Bu fotoğrafı çektim.

This is my fitting tribute to a legend of our time,

Bu benim zamanımızın bir efsanesine,

a man who believed that connection equals compassion.

bağlantının şefkate eşit olduğuna inanan bir adama uygun bir övgüm.

So I'm not going to leave you with an answer.

Bu yüzden sizi bir cevapla baş başa bırakmayacağım.

I'm going to leave you with a question.

Sizi bir soruyla baş başa bırakacağım.

Are we to be bystanders,

Bir başkasının ateşi etrafında

like moths dancing around somebody else’s flame?

dans eden pervaneler gibi seyirci mi kalacağız?

Or are we to be upstanders,

Yoksa dik durup

and we light darkness ourselves with our own torch of compassion?

kendi şefkat meşalemizle karanlığı kendimiz mi aydınlatacağız?

Because when there is light,

Çünkü ışık olduğunda,

we see each other not as strangers,

birbirimizi yabancı,

not as opponents

rakip olarak değil,

but as creative partners.

yaratıcı ortaklar olarak görürüz.

And then together, we rebuild this troubled world.

Sonra da birlikte bu sorunlu dünyayı yeniden inşa ederiz.

Together, we reconnect.

Birlikte yeniden bağlanırız.

Together, we earn the respect of history

Birlikte tarihin saygısını kazanır

and transform this chaos into a beautiful cosmos.

ve bu kaosu güzel bir kozmosa dönüştürürüz.

Thank you for listening to me.

Beni dinlediğiniz için teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)