The 55 Gigaton Challenge | TED Countdown

Transcriber: Leslie Gauthier Reviewer:

Çeviri: Pınar Bakır Gözden geçirme: Buğra Kaygısız

Soluduğumuz hava değişti.

Gazların karışımı,

The air we breathe has changed.

gitgide karbondioksit gibi sera gazlarıyla değişiyor

The mix of gases is shifting,

ve bu değişim her yıl daha da hızlanıyor.

with more and more greenhouse gases like carbon dioxide.

Aslına bakarsanız, CO2′nin yoğunluğu,

And this shift is happening faster each year.

insanların evrimleşmesinden beri

In fact, concentrations of CO2 have reached levels

hiç solunmayan seviyelere ulaştı.

never before breathed by humans,

Sadece birkaç yüz yıl içerisinde,

fosilleşen güneş ışınlarının iyonları kömür, yağ ve gaz olarak yakıldı.

since Homo sapiens evolved.

In just a few hundred years,

eons of fossilized sunshine have been burned as coal, oil and gas.

Egzoz dumanı tüm atmosferi ve okyanusu değiştirdi.

The exhaust has transformed the entire atmosphere and ocean.

Tıpkı bir kirlilik örtüsü gibi

ve bunun sonucunu da iklim değişikliği olarak biliyoruz.

It’s like a pollution blanket,

and the result we know as climate change.

Peki bu fosilleşen güneş ışığını

Dünya’nın düzenini bozmadan daha ne kadar yakabiliriz?

So how much more of that fossilized sunshine can we burn

Pek fazla değil.

before further destabilizing the Earth’s systems?

Bunu bir karbon bütçesi olarak düşünün.

Not much.

Şu anda bizler atmosfere her yıl 55 milyar metrik tonlarca sera gazı ekliyoruz.

Think of it as a carbon budget.

We are currently adding 55 billion metric tons of greenhouse gases

Bu, Milyar Ton Meydan Okuması.

to the atmosphere every year.

Bazı tahminlere göre, bu hızla gidersek

2030 yılına kadar kalan bütçemizi yakmış olacağız.

This is the Gigaton Challenge.

By some estimates, at that pace,

we will have burned through the remaining budget by 2030.

Bizim rahat nefes alabilmemiz için

dünyanın sera gazı kirliliğinin

So to give us some room to breathe,

önümüzdeki on yıl boyunca her yıl yüzde yediden fazla olmak üzere azaltması gerek,

the world must reduce greenhouse gas pollution

by more than seven percent each year,

şu andan başlayarak.

every year of this decade ...

Bunu yapmanın birden fazla yolu var.

starting now.

Gelin, sera gazlarına bakarak başlayalım.

There are a number of ways to do that.

CO2 her yıl yayılan kirliliğin neredeyse yüzde 75′ini oluşturuyor.

Let’s start by looking at the greenhouse gases themselves.

CO2 makes up nearly 75 percent of the pollution emitted each year.

Bir de gülme gazı olarak bilinen azot oksit var

ancak gülünecek bir konu değil.

There’s also nitrous oxide,

Tarım alanlarından ve başka yerlerden sızarak

known as laughing gas,

but it's no laughing matter,

sorunun %6′sını oluşturuyor.

seeping out of farm fields and elsewhere

Bir de doğal gaz olarak da bildiğimiz metan gazı var.

and making up six percent of the problem.

And then there’s methane,

O da toplamın %17′sini oluşturuyor.

which you may also know of as natural gas.

Farklı sera gazları da bulunuyor

It’s 17 percent of the total.

ancak iklim sorununun büyük bir kısmını bu üçlü oluşturuyor.

There are other greenhouse gases,

but these three make up the bulk of the climate challenge.

Bunların hepsi azaltılmalı

hem de hızlıca.

Metan, Güneş’in ısısını hapsetmede çok daha iyidir

All must be reduced --

and fast.

ve bu da metan kirliliğini azaltmanın karbon bütçemiz için gerekli ve hızlı

Methane is better at trapping the Sun’s heat,

which means cutting methane pollution is a necessary and fast-acting stimulus

tepki veren bir uyarıcı olduğu anlamına gelir.

Eğer tarımdan gelen metan emisyonları ile

for our carbon budget.

yağ ve gaz endüstrileri önümüzdeki on yılda denklemden çıkarsa,

If methane emissions from agriculture

and the oil and gas industry can be eliminated

Arktik denizi buzunun ve

tüm dünyadaki diğer buzulların erimesi gibi felaketleri önleyebiliriz.

in this decade,

we might be able to stave off catastrophes

like the loss of the Arctic sea ice and glaciers all around the world.

CO2′nin ömrü ise daha uzun.

Bir kez atmosfere karıştığında,

orada yüzlerce yıl, hatta daha uzun süreler boyunca kalabilir.

CO2 has a longer life.

Once it is added to the atmosphere,

it can stay up there for hundreds of years,

Dünyanın 2050′ye kadar havaya CO2 karıştırmasına engel olmak için

if not longer.

CO2 emisyonları 2030 yılına kadar yarıya indirilmeli

CO2 emissions must be cut in half by 2030,

ve 2040′a kadar yarısının da altına indirilmelidir.

and then reduced even further by 2040,

to put the world on a path

of adding no CO2 to the air by 2050.

Bu da modern dünyayı olabildiğince hızlı bir şekilde değiştirmek anlamına geliyor.

And that means transforming the modern world as quickly as possible.

Sera gazı emisyonlarının kaynaklarını yok etmenin çeşitli yolları bulunmakta.

There are several ways to break down the sources of greenhouse gas emissions.

Biz burada halka açık olan iklim izleme verilerini kullanıyoruz.

Enerji ile başlayalım.

Here we’re using the public Climate Watch data.

Modern enerjinin çoğunluğu fosil yakıtlardan geliyor ve

Start with energy.

bu da enerji sektörünü taşımacılık, endüstriyel süreçler

The majority of modern energy comes from fossil fuels,

which makes the energy sector 76 percent of the climate challenge,

ve tarımsal üretim de dahil olmak üzere

iklim mücadelesinin %76′sı haline getiriyor.

including the fuels used for transportation,

Eğer küresel ısınmayı 1,5 santigrat derecede tutmak istiyorsak

industrial processes

and agricultural production.

The shift to clean energy must be accelerated

temiz enerjiye geçişi önem sırasına göre hızlandırmalıyız.

by an order of magnitude

if we want any chance to restrain global warming to 1.5 degrees Celsius.

Temiz elektriği depolamak için daha çok yöntem gerekecek,

bir pilin kimyasal bağlarına ya da

And we’ll need more ways to store this clean electricity,

hidrojen molekülüne yerleştirmek gibi.

whether that’s putting it in the chemical bonds of a battery

Ayrıca piller ve temiz hidrojen, insan ve mal taşımak için kullanılan enerji dahil,

or into a molecule of hydrogen.

Batteries and clean hydrogen are also going to play a key role

iklim değişikliğine neden olan kirliliğin %17′sini oluşturan

in cleaning up transportation,

ulaşımın tertemiz hale getirilmesi konusunda da önemli bir rol oynayacak:

which accounts for 17 percent of climate-changing pollution,

including the use of energy to move people and goods around:

bu kirliliğin %8′i arabalardan;

%5′i kamyon ve diğer ağır vasıtalardan;

eight percent from cars;

%4′ü ise denizcilik ve havacılıktan oluşmakta.

five percent from trucks and other heavy-duty vehicles;

Bol miktarda temiz elektrikle dünya, arabaları elektrikli hale getirme

and four percent from shipping and aviation.

With abundant clean electricity,

ve daha temiz alternatif yakıtlar üretme yarışını kazanabilir: kamyonlar, gemiler

the world can win the race to electrify cars

and create cleaner alternative fuels for trucks,

ve hatta günün birinde, uçaklar için.

ships,

Sonrasında ise yaşam tarzlarımız

and even one day, airplanes.

ve bunları mümkün kılan malzemeler de var.

Then there are our lifestyles

Binalarda kullanılan çimento ve çelikten modadaki plastik ipliklere kadar her şey.

and the materials that make them possible.

That’s everything from the cement and steel that go into buildings

Neticede, bu malzemeler, üretimi için gereken enerji emisyonlarına ek olarak,

to the plastic fibers in fashion.

All told, these materials account for six percent of our emissions --

meydana getirdiğimiz emisyonlarımızın %6′sını oluşturuyor.

on top of the energy emissions required to produce them.

Bunları üretmek veya değiştirmek için yeni ve temiz yöntemler gerekecek.

And we’ll need new and clean ways to make them or replace them.

Tarım, sera gazı kirliliğinin %12′sini oluşturduğundan,

çiftçilik ve hayvancılık da değişmek zorunda.

Farming and animal raising also have to change

as agriculture accounts for 12 percent of greenhouse gas pollution.

Bu, insanların yediklerinden inekler, tavuklar

ve domuzlarınkine kadar her şey değişmeli demektir.

That means everything from how and what people eat

Aynı zamanda, tarım alanlarının sera gazı kaynaklarından, sera gazı gömülü

to how and what cows, chickens and pigs eat.

It also means finding ways for farm fields to go from sources of greenhouse gas

yerlere taşınması için yollar bulmak anlamına gelir.

Aynı zamanda tarım, insanların bu gezegeni bizimle paylaşan bitkiler,

to places where greenhouse gases get buried.

hayvanlar, mikroplar ve mantarlar üzerindeki en büyük doğrudan etkisidir.

Agriculture is also the biggest direct impact people have

on the plants, animals, microbes and fungi that share this planet with us.

İklim sorununu gerçekten çözmek için

vahşi dünyanın korunması ve hayatın sayısız formunun tümünün

To truly solve the climate challenge,

gelişmesine imkân sağlayacak şekilde restore edilmesi gerekecek.

the wild world will have to be protected and restored

to allow all of life’s myriad forms to flourish.

Ormanların kesiminin durdurulması,

turbalıkların yakılması,

ve kıyıdaki sulak alanların dönüştürülmesinin durdurulması,

A halt in cutting down forests,

burning peatlands

her yıl yaklaşık beş milyar metrik ton sera gazı salınımını önleyebilir.

and converting coastal wetlands

could prevent the release

of nearly five billion metric tons of greenhouse gases each year.

Yaklaşık 200 milyon hektarlık çorak ormanlık alanın, turbalık

Restoring nearly 200 million hectares of degraded forestland,

ve sulak alanların yenilenmesi,

neredeyse dört milyar metrik ton daha emilim sağlayabilir.

peatland and wetlands

could also absorb almost another four billion metric tons.

Belki daha da önemlisi,

okyanusun sera gazlarını azaltmak için büyük bir potansiyeli var.

Perhaps even more importantly,

the ocean has vast potential to help reduce greenhouse gases ...

Tabii okyanusu koruyabilirsek.

Son olarak, zaten fazlasıyla saldığımız için

if we protect it.

CO2′yi atmosferden çekip almak için

Finally, there are technologies being developed

geliştirilmekte olan teknolojiler var.

to draw down CO2 from the atmosphere

Ancak bu makine ormanlarının çok azı konuşlandırıldı

because we have already emitted too much.

ve şu anda daha hızlı çoğaltılamayacak kadar pahalılar.

But very few of these machine forests have been deployed

İşte karşılaştığımız iklim mücadelesi bu:

and they are too expensive to scale up faster right now.

her yıl havaya 55 milyar metrik ton sera gazı salmaktan

This is the climate challenge we face:

going from adding 55 billion metric tons of greenhouse gases to the air each year,

en geç 2050 yılına kadar sıfır salınıma geçmeliyiz.

to adding zero by 2050,

Geri sayım şimdi başlıyor.

(Müzik)

at the latest.

The countdown begins now.

(Geri Sayım)

(Music)

[Countdown]